AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN

Transcriptie

1 AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN AFDELINGSBLAD 2012 NUMMER 2 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 1

2 NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN BESTUUR: Voorzitter: J.W. (Jan) Limpers Timorlaan 5, 7314 BV Apeldoorn, (055) Secretaris, tevens PR-functionaris: F.C. (Frans) Nelis Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn, (055) Penningmeester: H.A. (Henk) Weltje Westenenkerweg 103, 7335 CV Apeldoorn, (055) Algemeen bestuurslid: J. (John) Hamaker Vlierbessenlaan 4, 7322 HZ, (055) Algemeen bestuurslid, PR-functionaris C. (Carla) Scholten-de Groot Fortunalaan 142, 7321 GN Apeldoorn, (055) Afdelingswebsite: Webmaster: J.W.G. (Jan) Netelbeek Klingmakersdonk 212, 7326 GC Apeldoorn, (055) Afdelingsblad NGV Apeldoorn en omstreken ISSN: Verschijnt in 2012 vier maal: maart, juni, augustus en november. Redactieadres: Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn 2 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

3 Van de voorzitter Tijdens onze voorjaarsledenvergadering op 10 april 2012 zijn Auke Vlietstra en Jan Netelbeek afgetreden als bestuurslid van onze afdeling Apeldoorn e.o. Auke is vanaf het ontstaan van onze afdeling in 1995 bestuurslid geweest, eerst als voorzitter en sinds 2004 als penningmeester. Daarnaast heeft hij altijd meegewerkt aan de totstandkoming van ons afdelingsblad. Auke heeft toegezegd zijn inspanningen voor ons afdelingsblad voort te willen zetten. Jan is algemeen bestuurslid, PR-functionaris en webmaster sinds In 2010 is hij toegetreden tot het hoofdbestuur van de NGV en hij stopt daarom als bestuurslid van onze afdeling. Jan heeft aangegeven dat hij zijn activiteiten als webmaster van onze afdeling zal continueren. Gelukkig hebben zich twee nieuwe bestuursleden gemeld die in de ledenvergadering zijn benoemd: Carla Scholten-de Groot als algemeen bestuurslid en PR-functionaris en Henk Weltje als penningmeester. Het is verheugend te kunnen vaststellen dat we weer over een voltallig bestuur beschikken. Tijdens de ledenvergadering was het ook noodzakelijk een nieuw lid voor de kascommissie te benoemen maar helaas heeft nog niemand zich daarvoor beschikbaar gesteld. Een lid van de kascommissie hoeft slecht een zeer geringe inspanning te leveren wat betekent dat eigenlijk iedereen tijd voor deze taak kan hebben. Daarom: meld u aan bij onze secretaris en doe het snel want er is maar één plek beschikbaar! Op zaterdag 21 april 2012 vond in Utrecht de algemene voorjaarsvergadering van de NGV plaats, bijgewoond dor onze afdelingsafgevaardigde Jan Limpers en zijn plaatsvervanger Frans Nelis. Op de website van de NGV ( kunt u een kort verslag van deze vergadering vinden (klik op Actueel en vervolgens op Landelijk nieuws). Op Koninginnedag 2012 was uw voorzitter uitgenodigd voor een bijeenkomst van oudjeugdgemeenteraadsleden van Madurodam om te vieren dat Madurodam na een grondige verbouwing is heropend. Was het stadje voorheen vooral om naar te kijken, nu zijn er veel interactieve mogelijkheden wat de aantrekkelijkheid sterk vergroot. Uw voorzitter was in het openingsjaar 1952 gemeenteraadslid, afgevaardigd door de jeugdorganisatie V.C.J.C. Er was veel aandacht voor die opening vooral omdat prinses Beatrix de eerste burgemeester was en in die hoedanigheid het stadje opende. Er zijn toen veel foto s gemaakt en die zijn terug te vinden op de website van het Nationaal Archief Daar vindt u onder de rubriek collecties --> fotocollecties foto s over allerlei belangrijke gebeurtenissen en personen. Het is de moeite waard die site eens te bezoeken! opening Madurodam in 1952 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 3

4 Van de redactie In maart ontving ik een mailtje van Jo Neelis uit Landgraaf, die op de NGV-site mijn belangstelling voor onze familienaam had opgemerkt. Alras bleken we uit niet-verwante families Ne(e)lis te komen, maar u weet hoe dat gaat: van je eigen naam verzamel je ook de niet-gerelateerde personen, al was het maar om vast te kunnen stellen bij welke stam ze horen. Dank zij dit nieuwe contact lukte het me alweer om mijn bestand op een aantal punten te verbeteren en aan te vullen. We hebben afgesproken, dat ik hem in de zomer een keer zal opzoeken. Omdat hij in Zuid-Limburg woont, vroeg ik hem of hij de familie Vallinga kent. Schets mijn verbazing, dat hij zelfs bij Ben Vallinga, een zoon van mijn oudoom Martien, in de klas heeft gezeten op de HTS! Zo groot is ons genealogische wereldje. Juist in de periode van voorbereiding van dit nummer kreeg ik van Freerk Kunst van de Historische Vereniging Wijhe een goed gedocumenteerde vraag doorgespeeld over een buitenechtelijke zoon. Hij was geboren in Wijhe, maar de moeder had in Apeldoorn gewoond. Ik kreeg al snel het idee, dat hier wel eens een koninklijk luchtje aan kon zitten. Gezien de summiere gegevens zou echter nog veel onderzoek nodig zijn, bijvoorbeeld van foto s. Dat meldde ik en daarop kwam bijna per omgaande een foto van de betrokkene. De gelijkenis van die persoon met Willem III en meer nog met een van diens zoons was verbluffend. Van links naar rechts: Willem III op een staatsieschilderij uit 1855, een van zijn zoons (Wiwill) en de vermeende bastaardzoon De verleiding is dan groot om onverwijld verder te gaan onderzoeken, maar dit blad moet ook klaar, dus dat moet maar even wachten. Toch heb ik 31 mei op het prikbord van de NGV-site gevraagd wie eerder vroeg naar bastaarden van Willem III. Dat bericht was binnen een week 330 keer gelezen en ik kreeg een aantal interessante reacties van medebelangstellenden voor dit onderwerp. Johan Breukink wees me op een website met de gegevens van het boek van Hanno de Iongh in genealogievorm. (Zie 4 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

5 Jan Limpers heeft ook bijzondere belangstelling voor het bastaardenverhaal en hij kon me vertellen, dat aan het DNA-onderzoek van enkele jaren geleden door drie vermeende nakomelingen van koningen Willem werd deelgenomen. Daarbij bleek, dat hun DNA zoveel van elkaar afweek, dat zij zeker geen gemeenschappelijke voorvader hebben. Dat zou wel eens voor meer personen kunnen gelden, die in De Ionghs boek worden genoemd. Jan wees mij ook op het decembernummer van De Nederlandsche Leeuw, geheel gewijd aan het thema bastaarden. Roel de Neve schrijft daarin zeer kritisch over de publicatie van De Iongh en meldt dat er drie onderzoekers bezig zijn met nader onderzoek in gedeeltelijk nieuw beschikbaar gekomen bronnen. Een publicatie van hun resultaten wordt in 2013 verwacht. Als het lukt meer zekerheid te krijgen, schrijf ik te zijner tijd een uitgebreider artikel. In dit nummer vindt u het verslagen van de voorjaarsledenvergadering en de lezingen van Jos Kaldenbach en Robert Philippo. De heer Hollander stuurde ons een tekst uit een boek over de watersnood in de noordwesthoek van Overijssel van Een mooi voorbeeld van een minder voor de hand liggende bron met interessante feiten betreffende de leefomstandigheden van de Hollanders in dat gebied. Meer over de bijzonder bronnen volgt in nummer drie van deze jaargang. Bijeenkomsten, excursies, cursussen (Zie ook. >> agenda) De Stolp, Violierenplein 101, 7329 DR Apeldoorn; zaal open uur en aanvang programma uur; sluiting à uur. Zowel voorafgaand aan de lezing, als tijdens de pauze is er gelegenheid voor onderling contact en inzien van de periodieken van zusterafdelingen. De Stolp is het zalencentrum van De Maten, waarin ook een vestiging van de bibliotheek is; het ligt aan het Violierenplein, het grote parkeerterrein bij het winkelcentrum De Eglantier aan de Eglantierlaan. Dinsdag 11 september 2012: Papier- en wasserijindustrie op de Veluwe door Huub Ummels uit Hoog Soeren Dank zij het van de Veluwe naar de IJsselvallei stromende water konden er watermolens worden gebouwd. Zo nodig werden er sprengen gegraven voor aanvoer van extra water. De waterkracht vond industriële toepassing in papierfabrieken, wasserijen en (koper)pletterijen. Over de ontwikkeling van de diverse bedrijfstakken, hun onderlinge samenhang en de wisselwerking tussen de omvang van de bevolking en de markt voor de diverse producten zal Huub Ummels het een en ander vertellen en met de nodige beelden illustreren. Dat hij hierbij ook in zal gaan op de met elkaar vervlochten molenaarsfamilies mag vanzelfsprekend zijn. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 5

6 Dinsdag 9 oktober 2012: Bierbrouwen en bierbrouwers op de Veluwe door Evert de Jonge uit Emst In de middeleeuwen kwam in de Veluwse steden de bierproductie op gang, al was die in vergelijking met de Hollandse brouwerssteden gering. In de zeventiende eeuw zou in de Veluwse steden de productie stagneren, maar voor de Veluwse plattelandsbrouwerijen startte toen een bloeiperiode. Omstreeks 1725 waren er nog 100 brouwerijen op de Veluwe. Toen in de late achttiende eeuw koffie en thee het bier van tafel verdrongen sloten de meeste brouwerijen. De laatste ambachtelijke brouwerijen sloten voor 1900 hun poort, mede wegens de opkomst van de stoombierbrouwerijen. De staat en de stedelijke overheden hieven maar al te graag accijns op het brouwen en consumeren van bier, terwijl via gilden de bierbrouwer werd gecontroleerd. Hierdoor zijn er enkele specifieke genealogische bronnen voor het vinden van brouwers en belastingpachters. Evert de Jonge schreef er een boek over en hij zal met beeldmateriaal de Veluwse biergeschiedenis vertellen, waarbij tevens bronnen voor genealogisch onderzoek aan bod komen. Dinsdag 13 november 2012: najaarsledenvergadering en nader te bepalen thema voor uitwisseling van ervaringen van de leden. Historische Vereniging Wijhe, werkgroep genealogie Genealogische contactdagen op zaterdag in de Oudheidkamer IJsselstreek, Kerkstraat 34, 8131 BZ Wijhe; 10:30 tot 16:00 uur. Informatie voor beginners en mogelijkheid voor onderzoek in de beschikbare bronnen en indices. Doorgaans is op deze dagen een lid van de vereniging aanwezig met een omvangrijk genealogisch bestand van Sallanders op zijn laptop. Zie voor meer informatie Eerste donderdag van de maand: Bijeenkomst HCC! Afd. Apeldoorn Wijkcentrum Dok Zuid, 1 e Wormenseweg 460, Apeldoorn; aanvang uur. Op alle eerste donderdagen van de maand biedt HCC een lezing of demonstratie. Ook is er iedere donderdagavond op de HCC-bijeenkomst in Dok Zuid een genealoog aanwezig voor hulp. Zie voor meer informatie: Gelegerd in Gelderland, Erfgoedfestival zomer 2012 Zie voor meer informatie en de activiteiten Zaterdag 22 september 2012: Voorouderdag voor Achterhoek en Liemers, Doetinchem, Erfgoedcentrum t Brewink, IJsselkade 13. Zaterdag 6 oktober 2012: Dag van de Ouderen, van 10 tot 16 uur op de locatie van de Christelijke Scholengemeenschap Sprengeloo, Sprengenweg 81, ingang aan de Prinses Beatrixlaan te Apeldoorn. Thema: Senioren in beweging. 6 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

7 Landelijke evenementen Alle evenementen zijn te vinden op de website linker kolom NGV Actueel, Agenda; kies in het kader de categorie evenementen waar u meer van wilt weten. Over de leden van de afdeling Een hartelijk welkom aan onze nieuwe leden: Mevrouw M. Trémon-Naber, Pau, Frankrijk en de heren S.J. Schimmel te Velp, A.M. Zuethof te Warnsveld, C. Kruijff te Ugchelen en D. Broeren te Zwolle. Registratie op de NGV-website Door u te registreren op de website kunt u ten volle profiteren van de mogelijkheden van de site. Begin juni staan 212 leden en 373 gasten (van wie een aantal uitsluitend voor de nieuwsbrief) bij van onze afdeling geregistreerd. Vooral de mogelijkheden tot uitwisseling via de website zijn de moeite waard. Plaats een of meer stambomen door middel van en Gedcomfile op de stamboompagina en geniet van de geweldige hoeveelheid aan informatie die daar te vinden is. Ook vele gasten hebben deze weg gevonden en hun gegevens via Stamboom gedeeld. Nieuw adres? Denk eraan om dat ook in uw profiel in te voeren, dan blijft u verzekerd van ontvangst van nieuwsbrieven. Verslag van de voorjaarsledenvergadering op dinsdag 10 april Voorzitter Jan Limpers opent de vergadering en noemt enkele leden die bericht van verhindering stuurden. 2. De notulen van de najaarsledenvergadering van 8 november 2011 (zie afdelingsblad ) en van het jaarverslag over 2011 (zie nummer ) worden vastgesteld 3. Financiën: verslag penningmeester 2011 (zie nummer ) wordt vastgesteld. Volgens de kascommissie heeft de penningmeester zijn werk goed gedaan en kan het bestuur décharge worden verleend, wat met applaus door de aanwezigen wordt ondersteund. De kascommissie: de heer D. Huisman treedt na driemaal deelname terug; de heer A. van Seeters is bereid nog een 3 e keer deel te nemen en dhr. A. van Gerstel wil plaatsvervangend lid blijven; zo blijft er een vacature voor het tweede lid. De begroting voor 2012 (zie nummer ) roept geen vragen op. 4. Verslagen van de afdelingsafgevaardigde van Algemene Vergaderingen roepen geen vragen op. 5. Bestuursverkiezing: volgens het aftreedrooster is in 2012 lid/webmaster/prfunctionaris J.W.G. Netelbeek aftredend. (In 2013 de voorzitter, J.W. Limpers en de penningmeester, A.A. Vlietstra en in 2014 de secretaris, F.C. Nelis en het lid J. Hamaker) Jan Netelbeek (bestuurslid sinds 2004) licht toe, dat hij zich in verband met zijn NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 7

8 taken in het hoofdbestuur en de stuurgroep niet opnieuw verkiesbaar wil stellen. Hij is echter bereid afdelingswebmaster te blijven. Penningmeester Auke Vlietstra (al 17 jaar bestuurslid) wil tussentijds aftreden om meer tijd aan andere bestuursen redactiewerkzaamheden te kunnen besteden. Hij is wel bereid samen met Frans Nelis het afdelingsblad te blijven verzorgen. De voorzitter bedankt beide aftredende bestuursleden voor hun inzet. Hij noemt daarbij de inzet van Auke voor het afdelingsblad en verwijst naar de nieuwe huisstijl van de NGV in ons afdelingsblad, die hij met nummer 1 van deze jaargang heeft ingevoerd. Jan Limpers meldt, dat in de bestuursvergadering in goed overleg met de betrokkenen is afgesproken geen afscheidscadeaus te gegeven. Des te hartelijker klinkt het applaus van de vergadering. Het bestuur heeft Henk Weltje bereid gevonden de functie van penningmeester op zich te nemen; hij volgt het aftreedrooster van de penningmeester. Carla Scholtende Groot heeft zich verkiesbaar gesteld voor een algemene bestuursfunctie en zal speciaal aandacht aan de PR besteden in samenwerking met de secretaris. De vergadering gaat met applaus akkoord met de benoeming van de twee nieuwe bestuursleden. Als afdelingsafgevaardigde en plaatsvervanger worden Jan Limpers en Frans Nelis benoemd. 6. Algemene Vergadering 21 april 2012: Jan Limpers meldt, dat hij lid is van de kascommissie. De 1 e en 2 e penningmeester treden beiden af. Er lopen nog besprekingen met een kandidaat-opvolger. De voorzitter noemt het Beleidsplan een lastig en lang stuk (24 pagina s), dat zich slecht leent voor bespreking. De DNA-notitie is duidelijk en hij wil instemmen met de voorgestelde activiteiten. Als voorzitter van de stuurgroep kan hij in het kort aangeven hoe de zaken er voor staan. Wat de digitalisering van het Verenigingscentrum betreft: daar zit goed schot in. Jan Netelbeek heeft een systeem voor scannen indexeren en beschikbaar stellen gemaakt en gedemonstreerd en zo krijgen de medewerkers van het VC steeds meer begrip voorde veranderende aanpak. De werkgroep die zich bezig houdt met de website is druk bezig en al een eind gevorderd, hoewel er één lid is opgestapt en een tweede overspannen is. Bij de aanpak van Gens Nostra signaleert de voorzitter ook een groeiend begrip voor de gevraagde verandering. Frans haakt hierop in met een betoog over de veranderende wereld van tijdschriften en websites. Wat is het beste kanaal (Gens Nostra, een afdelingsblad, digitale nieuwsbrief, een rubriek op de NGV-site) voor de agenda, voor verslagen, artikelen, genealogieën, boek- en tijdschriftbesprekingen; wat is de gewenste frequentie van verschijnen van tijdschriften, afdelingsbladen en nieuwsbrieven. Hoe blijven we communiceren met leden die geen internetaansluiting hebben? Dit alles ook in het licht van de onvermijdelijk op ons af komende bezuinigingen. 7. Rondvraag en wat verder ter tafel komt. Mario Prudon vraagt wat het VC wil gaan digitaliseren; hij vreest dubbel werk. Jan Limpers kan hem geruststellen: daar is men alert op. Er gaat in eerste aanleg central gescand worden, waarna de leden batches kunnen claimen voor indexeren. Prudon vraagt de mogelijkheden van OCR (optical character reading) in de gaten te houden. Jan Netelbeek zegt toe dat te zullen doen 8 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

9 en zegt ook, dat de scanner te zijner tijd ook aan afdelingen kan worden uitgeleend, als die grote hoeveelheden te scannen hebben. 8. Sluiting om 20:15 uur. Bijdragen van leden over Andere bronnen dan de geijkte DTB en BS komen na de pauze aan de orde. Een verslag hiervan volgt in nummer 3 van deze jaargang. De watersnoodramp van februari 1825 en haar gevolgen voor Overijssel Peter Hollander, Heemstede, september 2011 De Noordwesterstorm die op 4 februari begon en 3 dagen aanhield, werd voorafgegaan door een harde wind die grote massa s water door de zeegaten had geperst. Net als in 1953 viel dit extreme hoogwater samen met springtij, een combinatie die langs de gehele Noordzeekust een ravage aanrichtte maar in de kom van de Zuiderzee pas werkelijk rampzalige gevolgen had. Grote delen van Noord Holland werden overstroomd, alsmede het kustgebied van Utrecht, Gelderland, de Provincie Overijssel tot voorbij Wijhe, Dalfsen en Steenwijk, de zuidwestpunt van Drenthe, alsmede tweederde van Friesland. In het hele land kwamen 380 mensen om en verdronken alleen al runderen. Vooral in dorpen waar men niet over boten kon beschikken vielen de slachtoffers. In Overijssel zijn 305 mensen omgekomen, alsmede runderen, 525 paarden, 1571 schapen, 1058 varkens en 1482 korven met bijen gingen verloren. 574 gebouwen werden weggespoeld en 2284 gebouwen raakten onbewoonbaar. In 1826 is een boek verschenen waarin voor Overijssel de watersnood werd beschreven. Hiervan verscheen in 2001 een heruitgave (Stichting IJssellanden) aangevuld met een register van persoonsnamen. In dit boek komen diverse personen met de familienaam Hollander voor. Het huis van H. Hollander, een landman die zeer nabij Blokzijl woonde, spoelde geheel weg, zo dat er alleen een klein gedeelte van een schuur overbleef. In [de buurschap] Wetering werden diverse bewoners gered door Hendrik ten Heuvel, beurtschipper van Steenwijk op Amsterdam, die op 2 februari uit Steenwijk was vertrokken en in verband met de opkomende storm s avonds in de buurt van [de buurschap] Nederland was blijven liggen Hij redde aldaar om 9 uur s morgens Jan Hollander die de hele nacht aan de zeedijk had doorgebracht. Des avonds 11 uur kwam hij aan de woning van Harm Jans Hollander, oud 90 en Aaltje Jans Hollander, oud 88 jaren, welke hij benevens Brigjen Harms Hollander met grote moeite overreedde hun woning te verlaten. In IJsselmuiden begaven Berend Hollander, Douwe de Vries, de weduwe van Hendrik Timens en Rouke Last zich, met hunne huisgezinnen, in een bok, aan de laatstgemelde NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 9

10 toebehorende. Met deze dreven zij tot het huis van L Hengeveld, tussen de Drie Bruggen en de Pagekop wonende. Aldaar begaven zij zich in de hooiberg en bleven daar tot de morgen van 5 februari, toen de hooiberg bezweek, waardoor zij genoodzaakt werden weerom in de bok te gaan onder de blote hemel. tot de morgen van de 6 e, toen zij bij Hengeveld in huis kwamen. Het huisgezin van Berend Hollander werd op de 8 e met een schuit naar Zwolle gebracht. De weduwe van Bartelt Last werd, hoewel haar huis in hoogte met de dijk gelijkstond toch met haar huisgezin genoodzaakt hetzelve te verlaten, zijnde het huis, de berg en de turfschuren geheel vernield. Zij begaf zich naar haar buurman Tiemen Hollander, waar zij ook haar buurman Geert Hollander en zijn gezin vond. Vervolgens begaven zich de 3 huisgezinnen in een bok en lagen daarmede achter een hooiberg tot de morgen van de 5 e. Aangezien zij hier niets te eten of te drinken hadden zijn zij met de bok via s Heerenbroek naar Kampen gevaren. Willem Kamphof, wonende aan de Papekop, aan de Bisschopswetering, op de hoek van de Riek- of Groene steeg, vluchtte met zijn 2 kinderen, een knecht en een meid op de 4 e s morgens in zijn hooiberg. Ook zijn buurman Lute Hendrik Bakker, met vrouw en 5 kinderen voegde zich bij hen. Na verloop van enige uren scheurde de hooiberg vaneen en het gezelschap begaf zich in een klein schuitje dat zij bij zich hadden. Men zocht beschutting achter een grote schuur doch toen die bezweek moesten zij zich laten drijven. Bij enige wilgenbomen gekomen konden zij het schuitje niet langer boven water houden en Willem Kamphof, zijn knecht en zijn meid hadden het geluk in een boom te geraken terwijl de overige 10 personen verdronken. De meid stierf door de kou in de boom en Kamphof en zijn knecht werden Zaterdagmorgen door R.en J. Last en Tijmen Hollander met een klein schuitje gered. In de Overijsselse Courant van 8 februari 1825 verschijnen de eerste berichten over de ramp. De voorlopige berichten door afgesneden communicatie langzamerhand inkomende zijn aller-treurigst. Het water liep de polders zo snel naar binnen dat men alleen op het redden van mensen bedacht kon zijn. Het vee ging grotendeels verloren. Overal zijn dijken weggeslagen. Huizen met bewoners zijn weggespoeld. Mensen moesten van daken van huizen en uit bomen gered worden. Een Europees geallieerd leger, The King's German Legion. Lezing door Jos Kaldenbach uit Alkmaar, 14 februari 2012; verslag Frans C. Nelis De voorzitter memoreert, dat de spreker al eens eerder voor onze afdeling naar Apeldoorn is gekomen en wel in 2004 om een lezing te geven over Hollandgänger. Toen kwamen we nog bijeen in het stadhuis. Later vergaderden we steeds in De Stolp, maar door bijzondere omstandigheden moesten we voor één keer uitwijken en zo zijn we nu bijeen in DokZuid. Zoals we zien ook een zeer geschikte locatie. 10 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

11 Jos Kaldenbach is werkzaam geweest als leraar Duits aan de hogeschool te Alkmaar. Hij bespreekt vanavond een militair onderwerp, maar werd zelf na zijn keuring vrijgesteld van vervulling van de dienstplicht. Hij ondersteunt zijn verhaal met een powerpointpresentatie, vormgegeven door Jos Grimmelikhuizen van de Dienst PR. Hoe is hij nu aan dit onderwerp gekomen. Welnu, hij bezocht altijd zijn studenten als die op stage waren in Duitsland en in Hannover ging hij dan altijd naar het archief. Daar vond hij een bron met veel Nederlanders en dat was het archief van the King s German Legion (KGL). Op vakantie in Portugal trof hij in het zwembad toevallig een Engelsman die zat te lezen in een boekje over het KGL en nog meer van dat soort boekjes bij zich had. Zo was de kiem gelegd voor een diepgaande belangstelling. Vervolgens gaat de spreker in op het waarom van het KGL. Dat heeft alles te maken met Napoleon, die familieleden op de troon zette in veroverde gebieden. Voor het koninkrijk Westfalen met Hannover als residentie werd dat zijn broer Jerôme Bonaparte. Dat was uiteraard tegen de zin van de koning George van het Verenigd Koninkrijk, die tevens keurvorst van Hannover was. George wenste niet te voldoen aan het Programma van eisen van Napoleon, maar ondanks alles werd in 1803 de Conventie van de Elbe getekend, wat ook de ontbinding van het Hannoverse leger inhield. Veel voormalige Hannoverse soldaten gingen per schip naar Engeland. George ging toen op het eiland Wight een nieuw leger opbouwen, dat zou gaan opereren onder Brits commando. In het KGL zijn soldaten ingeschreven geweest (inclusief een aantal dubbeltellingen). De grootste sterkte werd bereikt in 1812 met man. Niet minder dan zijn geregistreerd als overleden. Ieder Legion had zijn eigen munten, zo ook het KGL. In Museum Boman in Celle zijn nog uniformen van het KGL te zien. Napoleon had ook soldaten nodig en wierf Hannoveranen voor zijn Légion Hannoverienne. soldaten van het King s German Legion Het KGL heeft deelgenomen aan veldtochten in Hannover, Pommeren, Kopenhagen en Walcheren; op het Iberisch schiereiland in de jaren 1808/1809 onder John Moore en in 1811/1812 onder Wellington. Ook nam het KGL deel aan de Slag bij Waterloo, waar de NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 11

12 Fransen in het nadeel waren, doordat zij in de dalen in de blubber zaten. Wapenfeit is hier het behoud door eenheden van het KGL van hun hoofdkwartier, dat was gevestigd in een boerderij in La Haye Sainte. In diverse Duitse plaatsen staan monumenten voor de gesneuvelden en andere leden van het KGL. In het archief van Hannover vond Jos Description book, bijgehouden door Engelse paymasters. In deze boeken staan van iedere ingeschrevene: naam, beschrijving (als bij ons voor de militie), geboorteplaats + land en beroep en ook de plaatsen waar hij is ingezet. Jos heeft deze gegevens van 4500 personen verzameld in een Excelbestand en ook gepubliceerd in een speciale uitgave van een Duits genealogisch blad. Interessant zijn de beroepen: 165 schoenmakers, 139 kleermakers, 96 bakkers, 54 slagers, 25 kappers, 16 zadelmakers, 3 apothekers en 4 chirurgen, 55 smeden en 4 wapensmeden, Naast deze voor een leger onmisbare vaklieden waren er 55 molenaars, 141 wevers, 106 timmerlieden, 87 metselaars en nog allerlei andere beroepen vertegenwoordigd. Van de 4500 waren er 50 als krijgsgevangenen aangemerkt. Volgens kenners waren in het KGL als totaal wel 1000 krijgsgevangenen ingelijfd. Na de pauze deelt Jos een literatuurlijst uit, die hij heeft opgesteld voor zijn lezing in november 2009 voor de afdeling Achterhoek en Liemers. Deze lijst is gericht op militairen in Nederlandse dienst. Hij merkt daarbij op, dat de eenheden elke zes jaar van garnizoensplaats moesten wisselen om te voorkomen dat men bij een conflict de zijde van de streekbevolking zou kiezen. Voor zoekers naar militaire voorouders is op de site van het Nationaal Archief gahetna.nl het nodige aan informatie te vinden, zoals ook in de diverse informatiebladen van het NA. Dan gaat de spreker terug naar zijn lijst met 4500 KGL-soldaten. Die telt ook 886 man uit België en Nederland, ofschoon oorspronkelijk een Duitse (Hannoveraanse) afkomst werd geëist. Door het werkblad te sorteren op woonplaats is ook snel te zien hoe vaak de verschillende plaatsen vertegenwoordigd waren. Het heeft Jos de nodige hoofdbrekens gekost om uit de door de Engelse schrijvers genoteerde namen op te maken welke persoons- en plaatsnamen daar achter schuil gingen. Het resultaat mag er zijn en biedt, zoals we hebben kunnen zien, niet alleen genealogische informatie, maar ook mogelijkheden voor het opstellen van diverse statistieken. King George III Via een zoekmachine vond de redactie de Wikipediapagina s over het KGL met in de bibliografie onder meer de Osprey Books, waar Jos in het Portugese zwembad mee werd geconfronteerd. The King s German Legion (1) en (2) , beide geschreven door Mike Chappell en uitgegeven door Botley, Oxford: Osprey Publishing, 2000, ISBN resp NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

13 DNA in de genealogie Robert Philippo uit Hardinxveld-Giessendam; lezing van 13 maart 2012 Introductie Y-chromosoom DNA-onderzoek als genealogisch hulpmiddel Zoek je op Google met de term DNA en genealogie dan resulteert dan in bijna 2 miljoen treffers. Hieruit blijktin ieder geval hoe populair de toepassing van DNA-onderzoek in de genealogie is geworden. Y-chromosoom DNA-kenmerken Het Y-chromosoom is het mannelijk geslachtschromosoom, een van de kleinste menselijke chromosomen, bestaande uit circa 50 miljoen genetische bouwstenen, ook wel baseparen (BP) genoemd. Als je het Y-chromosoom van twee willekeurige mannen met elkaar vergelijkt, kun je twee soorten genealogische verschillen waarnemen. De zogenaamde single nucleotide polymorphisms (SNP s) ontstaan gemiddeld één keer per miljoen generaties. Veranderingen in de lengte van short tandem repeats (STR s) ontstaan veel frequenter: één keer per 500 generaties. SNP s zijn bepalend voor de haplogroep en worden gebruikt voor het reconstrueren van processen in het verre verleden. De STR s zijn bepalend voor het haplotype en worden gebruikt voor het meer recente verleden (de laatste paar duizend jaar). Bij mensen wordt het Y-chromosoom zonder noemenswaardige verandering (dus met uitzondering van bovengenoemde spontane veranderingen) van vader op zoon doorgegeven. Hierdoor zullen alle mannen die in een directe lijn aan elkaar verwant zijn, een vrijwel identiek Y-chromosoom hebben. Dat betekent dat in onze stambomen die vaak maar tot teruggaan, spontane mutaties in de SNP s niet zullen voorkomen en in de STR s zelden. Bij verschillende SNP s, of STR s zal dus vaak sprake zijn van een andere (voor)vader. Ook voor stamboomreconstructies in de directe mannelijke lijn zijn Y-STR s (soms in combinatie met Y-SNP s) een zeer dankbaar hulpmiddel. Y-chromosoom stamboomonderzoek Het principe van Y-chromosoom stamboomonderzoek is simpel. Omdat mannen die in de directe mannelijke lijn aan elkaar verwant zijn per definitie hetzelfde Y-chromosoom moeten hebben, en althans in ons land ook de achternaam langs mannelijke lijn wordt doorgegeven, zul je in het algemeen een goede overeenkomst tussen een op achternaam gereconstrueerde stamboom en de daarmee overeenkomende Y-chromosoomlijn zien. Het meest voorkomende soort onderzoek is de vraag of, gegeven de stamboomstructuur zoals gebleken na genealogisch onderzoek, het Y-chromosoomonderzoek de NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 13

14 veronderstelde correctheid van deze papieren reconstructie kan ondersteunen. Voor een dergelijk onderzoek wordt de afname van wangslijmvlies aangeboden. Dit monster wordt naar een laboratorium voor DNA-onderzoek verzonden, waar een groot aantal Y-STR s wordt bepaald. De algemene filosofie die ik hanteer is, dat voor een betrouwbare toepassing van Y-chromosoomonderzoek ten behoeve van genealogisch onderzoek allereerst een duidelijk te testen hypothese moet zijn. Met ander woorden: een degelijke stamboom, of een keuze uit twee mogelijke stambomen. Alleen dan kun je met Y-onderzoek proberen aan te tonen welke afstammingslijn de meest waarschijnlijke is. Het meest praktische is om een zogenaamde driestakenproef te doen, dat wil zeggen dat minimaal drie mannelijke nakomelingen die binnen de stamboom op verschillende niveaus bij elkaar komen aan een dergelijk onderzoek meedoen. Zo verkrijg je vaak voldoende vergelijkingsmateriaal om de verwantschapslijn te beoordelen. Ethische aspecten Er zijn zeer veel achternaamprojecten, waarbij je, als je de mindere mate van bescherming van persoonsgegevens voor lief neemt, een eigen profiel kan laten aanmaken en in contact gebracht worden met mannen met identieke profielen. Op deze manier kun je dus, zoals recent is gebleken, plotseling een nieuwe zoon op je stoep aantreffen, met mogelijk nare gevolgen. Bij iedere vorm van genetisch familieonderzoek loop je het risico dat er niet-kloppende relaties gevonden worden. Iedereen die aan zo n onderzoek meewerkt, moet dit weten en vóór aanvang van het onderzoek de kans krijgen om gewoon nee te zeggen. Dit principe van informed consent is voor iedere vrijwillige vorm van genetisch onderzoek van toepassing. Voorts is het goed te weten, dat de coördinator een geheimhoudingsverplichting tekent, privacybescherming moet hoog in het vaandel staan. Bij ons zal altijd een overeenkomst hierover gesloten worden. Casus Philippo-stam De naam Philippo Dit is volgens het Meertensinstituut een patroniem van Philippus, mogelijk Philipszoon. In vroeger tijden werd de naam zowel me ph als met f geschreven. Bekende naamdragers zijn enige koningen van Macedonië en de apostel. In het Grieks betekent deze naam paardenvriend (Philos = vriend; hippos = paard). Stammen De stammen zijn geconcentreerd in Haarlem e.o., Leiden e.o. en de Bollenstreek. Aantallen volgens het Meertensinstituut in de regio Haarlem Philippo 173; regio Leiden + Bollenstreek Philippo 215; Filippo 174; Flippo 89. Migratie Voor zover bekend woonden de Philippo s, voordat ze naar Nederland gingen in de Zuidelijke Nederlanden, in de regio rondom Kortrijk (Courtrai), Lille (Rijssel) en Roubaix (Rodebeke). Doopsgezindheid bemoeilijkt echter het vinden van harde bewijzen. Familiepuzzels In grote lijnen willen wij weten waar wij oorspronkelijk vandaan komen, of we als 14 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

15 stammen en individueel verwant zijn aan elkaar en of onze stamboom klopt. Binnen de puzzels zijn nog meerdere vragen verborgen die straks aan de orde komen. De vraag is tevens, of de DNA-techniek ons duidelijkheid kan geven. Philippo-familiereconstructies met behulp van Y-chromosoom DNA-onderzoek. Reconstructie van mijzelf In 2008 heb ik mij aangemeld voor DNA-onderzoek bij de werkgroep genetische genealogie om mijn DNA te laten testen en te weten te komen welk profiel ik heb. Mijn haplogroep was R1b1b2, leuk om te weten, maar ik bedacht, dat ik hier met betrekking tot stamboomonderzoek eigenlijk niets mee kon. Genetisch gezien kon ik niet aantonen dat mijn papieren voorvaderen ook mijn natuurlijke voorvaderen zijn. Reconstructie Philippo Bollenstreek Met vier deelnemers ben ik toen begonnen aan verder onderzoek. Wij hebben op papier allemaal één gezamenlijke Hillegomse stamvader, Augustinus Philippo, geboren te Haarlem. Toen de testuitslagen bekend werden, bleek, dat er twee genetische takken waren, beide R1b1b2, maar met sterk verschillend haplotype. Dus geen verwantschap binnen de stamboom tussen G1935 en Wouter Albertus Na verder onderzoek met nog eens vier deelnemers hadden we uiteindelijk drie genetische takken: Pieter 1811, Wouter Albertus 1824 en A1912 (haplogroep N1c). Maar wat is het profiel van Augustinus, onze Hillegomse stamvader? Reconstructie Philippo Haarlem: Daar Augustinus in Haarlem was geboren en wij de stamboom tot 1600 in Haarlem redelijk kenden, gingen we op zoek naar (een) Haarlemse deelnemer(s). Na deze gevonden te hebben, bleek dat zijn stamreeks niet af was; dat moest eerst verholpen worden. Het bleek dat zijn stamreeks en die uit de Bollenstreek in Haarlem bij Wouter Augustijsz 1641 bij elkaar kwamen. Daarna de test met een prachtig resultaat: hetzelfde profiel als Wouter Albertus 1824, hetgeen betekent dat de grootste groep deelnemers in de Bollenstreek inclusief de Hillegomse stamvader Augustinus genetisch bij de Philippostam Haarlem van Wouter Augustijnsz 1641 hoort. Pieter 1811 was dus een onechte zoon van de Hillegomse stamvader. Reconstructie Philippo Rudelsheim Aanleiding tot dit onderzoek was de vraag van een familielid om te onderzoeken of haar tak afstamt van de familie Rudelsheim. Haar voormoeder Grietje Philippo, kleindochter van de Hillegomse stamvader Augustinus Philippo, was dienstbode bij de familie Rudelsheim. Zij kreeg in die tijd ongehuwd drie kinderen, van wie er twee jong overleden. De derde heette Salomon Philippo, dezelfde voornaam als Grietjes broodheer Salomon Rudelsheim. Er waren geen bewijzen van verwantschap met hem, zodat we probeerden daar via DNA-onderzoek achter te komen. We hebben een viertal deelnemers nodig gehad om resultaat te verkrijgen. Gebleken is, dat de mannelijke nakomelingen van Grietje Philippo het DNA-profiel hebben van de Stam Rudelsheim Amsterdam tak Zadok 1769, haplogroep E. Of Salomon de vader is, daar kom je niet achter, hij had geen broers, mar dat er Rudelsheimbloed door de aderen stroomt moge duidelijk zijn. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 15

16 Reconstructie Philippo Leiden Aanleiding tot onderzoek was de vraag of de Philippo s in Leiden verwant zijn met die in de Bollenstreek en/of Haarlem. We hebben tot nog toe twee deelnemers getest: een Philippo en een Flippo. Alvorens te testen moest ook hier een stamreeks gemaakt worden. Vanuit de papieren stamreeks bleek geen verwantschap met andere regio s afstammen. Het DNA-profiel van de deelnemers heeft haplogroep J2. Met deze twee deelnemers zijn we bij de gemeenschappelijke genetische voorvader Jacobus 1747 uitgekomen. Tot dusver klopt de stamboom! Om verder te komen zijn meer deelnemers nodig; een zogenaamde driestakenproef geeft mogelijk duidelijkheid, want het DNAprofiel van de Leidse stamis nog niet bekend. Reconstructie met andere families In het boek Zonen van Adam staan van de familie Van Haaster en Hees van beide één deelnemer die bij dezelfde haplogroep R1b1b2 behoren als de Philippo-stam Haarlem. Er is slechts één verschil in het haplotype (DYS458 telt 17 in plaats van 18 herhalingen), waardoor we gevoeglijk kunnen aannemen, dat er een sterke verwantschap tussen ons en die twee deelnemers is. Geografisch blijken deze twee families net als de Philippo s in de regio s Haarlem en Bollenstreek te hebben gewoond. Om echter aan te tonen, wanneer de verwantschap ontstond, zullen meerdere leden van de families Van Haaster en Hees mee moeten doen. Onderzoeksuitslag Er zijn vijf Philippo-stammen (haplogroepen) en 7 families gevonden: Philippo-stam Haarlem tak Wouter Augustijsz 1641 (R1b1b2) Philippo-stam Haarlem tak Pieter (R1b1b2) Philippo-stam Haarlem tak A1912 (N1c) Philippo-stam Haarlem tak Salomon 1880 (E) Rudelsheim-stam Antwerpen tak P1960 (R1b1b2) Rudelsheim-stam Amsterdam tak Zadok 1769 (E) Philippo-stam Leiden tak Jacobus 1747 (J2) Verwantschap met de families Van Haaster en Hees (R1b1b2) Samenvattend Familiereconstructie door middel van Y-chromosoom-onderzoek kan, mits er redelijk betrouwbare stambomen zijn, een nuttig hulpmiddel zijn ter ondersteuning van de genealogische archiefgegevens en opsporen van onduidelijkheden en onjuistheden. Zorg altijd voor meerdere deelnemers (driestakenproef) uit verschillende niveaus van de stamreeks. Zonder betrouwbare archiefdata is een Y-chromosoomonderzoek in de meeste gevallen zinloos en zonde van het geld. Ook kan Y-chromosoomonderzoek binnen families soms onverwachte en onplezierige resultaten opleveren. Dat is iets wat men vaak vergeet. Ik adviseer u kritisch te blijven ten opzichte van wat je leest. Veel op het internet en in boeken is onzin, onbetrouwbaar, of misleidend. Laat je niet in met instanties die geen strikte anonimiteit waarborgen. De verrassing kan anders soms groot zijn. De spreker raadt af om de onderzoekskosten voor deelnemers aan het onderzoek te betalen. Dat zou trouwens snel de pan uit rijzen. Bij zijn eigen onderzoek leverde dit 16 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

17 punt ook geen enkel probleem op: iedereen wilde graag meedoen. Vragen op het gebied van genetische genealogie kunt u via de stellen aan Robert Philippo: robert.philippo@robus.nl Zie ook het van schema s voorziene artikel van Robert Philippo in Gens Nostra nr. 10/11 van oktober/november 2012; het themanummer Vader onbekend deel 1. Zie voor een korte introductie van de begrippen > Actueel > Genetische Genealogie. Daar vindt u ook: DNA-link; Zoeken in Y-DNA-database; Toon gebruikers in Y-DNA-database; FAQ. Toevoeging van de redactie. Robert Philippo heeft samen met HB-lid Jan-Willem Koten het initiatief genomen voor een werkgroep/adviesgroep Genetische Genealogie. In een notitie van het HB aan de Algemene Vergadering van 21 april 2012 staat als doelstelling: adviseren, ondersteunen en beschermen van de NGV-leden. Aandachtsgebieden: verbeteren van de privacy/ eigendom; testkeuze; communicatie; informatie; administratie/logistiek; prijs; aantal markers; database en wat verder van belang is vanuit de doelstelling. Daarnaast willen zij samenwerken met Familiekunde Vlaanderen (FKV; eerder: VVF). De Algemene Vergadering stemde in met de instelling van de voorgestelde Commissie Genetische Genealogie. Korte berichten Doop-, trouw- en begraafregisters Lochem online dinsdag, 24 april Bij bladeren in bronnen is het nu ook mogelijk de doop- trouw- en begraafboeken van Laren en Lochem te doorzoeken. Voor Lochem gaan deze terug tot 1582, voor Laren tot Onder deze zogenaamde retroacta van de burgerlijke stand bevinden zich enkele bijzondere bronnen. Zo is er een register van afgegeven permissiebiljetten voor het begraven in Laren en Oolde uit de 19e eeuw, en een rekening voor het gebruik van lakens en mantels bij begrafenissen in Lochem. Deze bronnen geven dus naast de namen van de overledenen ook nog andere interessante informatie. Tot 1684 vielen Laren, Verwolde en Oolde kerkelijk onder Lochem. Pas daarna vormden zij een zelfstandige kerkelijke gemeente met een kerk in Laren. Voor mensen op zoek naar voorouders uit één van deze drie plaatsen, kan een kijkje in de Lochemse boeken van vóór 1684 dus ook resultaat opleveren. De buurschappen Exel, Ampsen, Groot Dochteren en Klein Dochteren, Nettelhorst, Langen, Zwiep, Bosheurne en Barchem vielen onder het Schoutambt Lochem en behoorden ook ná 1684 bij de kerkelijke gemeente aldaar. U leest meer over de doop- trouw- en begraafboeken in het informatieblad op onze website. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 17

18 Verborgen Verleden In het vorige nummer was aflevering nummer drie van 2012 weggevallen: Afl maart Jetty Mathurin De uitzendingen van alle drie de series Verborgen Verleden worden in juli, na het EK Voetbal, herhaald. Dat zal zijn op weekdagen om 19:30 uur op Nederland 2. Het uitzendschema komt t.z.t. op de website van de NTR. Ontmoetingsplaats van verhalen vrijdag 25 november 2011, Overgenomen van de vernieuwde website van het Streekarchivariaat noordwest-veluwe van de gemeenten Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet en Oldebroek. De archiefbewaarplaats is verre van stoffig, en stukken leuker dan mensen vaak denken. Waarom? Het wemelt er van verhalen. Spannende, mooie, ontroerende en verbijsterende verhalen. De nalatenschap van onze voorouders wordt gekoesterd in ondergrondse depots; klimatologisch aangepaste ruimtes, waarin het materiaal ligt verpakt in zuurvrije omslagen en dozen. Speciale condities voor waardevolle informatie, die door de eeuwen heen is toevertrouwd aan papier en perkament. De vijf archiefbewaarplaatsen van het Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe beheren de imposante erfenis van vijf gemeenten: Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet en Oldebroek. Schatkamers met bijna drieduizend meter aan lief en leed. Ontmoetingsplaatsen van verhalen. Ze doen graag een boekje open, over mijlpalen in de verre geschiedenis, en over wapenfeiten uit een recenter verleden. Met statige charters in zwierig schrift, door keizers en kerkvorsten gesigneerde topstukken. Maar ook met haastige krabbels op een kladje, of een handgeschreven prentbriefkaart. Zo stappen we met zevenmijlslaarzen door een slordige achthonderd jaar geschiedenis. Met een kleurrijk oeuvre aan documenten als houvast, een leidraad in de tijd. Geen ratjetoe: het oud archief is een uiterst strak geordende verzameling die met zorg, aandacht en engelengeduld wordt beheerd. Archiefmedewerkers weten van elk dossier precies waar het uithangt: welke van de vijf locaties, in welke archiefkast, onder dat ene, unieke inventarisnummer. De collectie van het Streekarchivariaat is even omvangrijk als veelzijdig. Een smeltkroes van stukken. Persoonlijke brieven en zakelijke correspondentie, notulen, wetboeken en reisbescheiden. Aktes van geboorte, huwelijk en overlijden. Bouwvergunningen en familiegeheimen, zegels en wapens. En ook de wereld aan beeldmateriaal: vele duizenden foto s en ansichten. Dossiers in woord en beeld. Samen vertellen ze het unieke levensverhaal van de Over-Veluwe. ISBN , IJsselacademie 18 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

19 Inhoudsopgave: pagina: Van de voorzitter...3 Van de redactie...4 Bijeenkomsten, excursies en agenda voorjaarsledenvergadering...5 Over de leden van de afdeling...7 Verslag van de afdelingsledenvergadering op dinsdag 10 april De watersnoodramp van februari 1825 en haar gevolgen voor Overijssel...9 Een Europees geallieerd leger, The King's German Legion...10 DNA in de genealogie...13 Korte berichten:...17 Aanmelden lidmaatschap NGV en adreswijzigingen Aanmelden lidmaatschap NGV ( 39,- per jaar per acceptgiro; 38,- per jaar bij automatische afschrijving en doorgeven van adreswijzigingen bij de landelijke ledenadministratie. Dit gaat hel snelst via de website Klik in de rechter kolom op Tien redenen om lid te worden van de NGV en volg de aanwijzingen, dan verschijnt een aanmeldformulier. Voor aanmelding per post is het adres: Ledenadministratie NGV, Postbus 26, 1380 AA Weesp. De landelijke ledenadministratie deelt de leden in bij één van de regionale afdelingen op grond van de postcode van de woonplaats, tenzij men heeft aangegeven bij een andere afdeling ingedeeld te willen worden. Daarnaast kan ieder lid voor 9,- per jaar bijkomend lid worden van een extra afdeling Voor de afdeling Apeldoorn en omstreken gelden de volgende postcodes: , , , , , , en Abonnementen en losse nummers Voor leden en bijkomende leden is een abonnement inbegrepen in de contributie. Niet-leden kunnen zich abonneren door overmaking van 7,- per jaar op ING Bankrekening ten name van NGV afdeling Apeldoorn en omstreken te Apeldoorn met vermelding van het jaar. Losse nummers kunnen à 2,50 worden besteld door overmaking dat bedrag op voornoemde rekening met vermelding van het gewenste nummer. Overname van artikelen Toegestaan met vermelding van de bron: Afdelingsblad NGV afdeling Apeldoorn en omstreken(met jaargang en nummer). NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 19

20 Kruizemuntstraat LG APELDOORN 20 NGV afdeling Apeldoorn en omstreken