MINISTERIE V A N BUITENLANDSE Z A K E N. Kenmerk:

Transcriptie

1 MINISTERIE V A N BUITENLANDSE Z A K E N P L E I N 23 ' S - G R A V E N H A G E T E L Onderwerp: Betrekkingen Suriname en Nederlandse A n t i l l e n met de EG Kenmerk: DIE/AE B i j g a a n d zend i k U t e r b e s p r e k i n g i n de eerstvolgende v e r g a d e r i n g van de Ministeriële Commissie O n a f h a n k e l i j k h e i d Suriname een op m i j n departement opgestelde aantekening inzake de b e t r e k k i n g e n van Suriname en de Nederlandse Ant i l l e n met de Europese Gemeenschap. Spoedshalve heb i k r e c h t s t r e e k s kopieën van deze b r i e f aan de l e d e n van de Ministeriële Commissie Onafhankel i j k h e i d Suriname toegezonden, # ƒ De M i n i s t e r van Buitenlandse Zaken, Bijlage V E R Z O E K BIJ 3EANTWOORDING J M1 DATUM, KENMERK E N ONDERWERP T E VERMELDEN

2 >7v De b e t r e k k i n g e n ven Suriname en de Nederlandse A n t i l i en met de Europese Gemeenschap * Inleiding I n h e t EEG-Verdrag z i j n de L i d - S t a t e n overeengekomen de niet-europese landen en gebieden, waarmee België, F r a n k r i j k Italië en Nederland " b i j z o n d e r e b e t r e k k i n g e n " onderhouden met de Gemeenschap t e associëren en daaraan een a a n t a l v o o r d e l e n op h e t gebied van de h a n d e l s p o l i t i e k en de financiële h u l p v e r l e n i n g t o e t e kennen. Het b e g r i p " b i j z o n d e r e b e t r e k k i n g e n " moet i n d i e zin' worden begrepen dat h e t h i e r gaat om landen o f gebieden d i e geen onafhankelijkheid bezitten i n volkenrechtelijke zin. Een l i j s t van de h i e r bedoelde l a n d e n en.gebieden werd' aan h e t Verdrag toegevoegd. Op u i t d r u k k e l i j k verzoek van de toenmalige Surinaamse en Nederlands A n t i l l i a a n s e r e g e r i n g e n werden Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n n i e t i n de o o r s p r o n k e l i j k e l i j s t opgenomen. De a a n v a n k e l i j k e a a r z e l i n g e n tegenover een a s s o c i a t i e met de Gemeenschap verdwenen enkele j a r e n n a d i e n, en i n 1962 kwam zowel met Suriname a l s met de Nederlandse A n t i l l e n een a s s o c i a t i e t o t s t a n d ; v o o r Suriname v l o e i d e z u l k s v o o r t u i t h e t f e i t dat h e t EEG-verurag a l s g e h e e l v o o r Suriname werd goedgekeurd, v o o r de Nederlandse A n t i l l e n werd de a s s o c i a t i e een f e i t door een w i j z i g i n g van h e t EEG-verdrag, w a a r b i j de Nederlandse A n t i l l e n werden b i j g e s c h r e v e n b i j de l i j s t van Landen en Gebieden Overzee (LGO) waarop de bepalingen van h e t v i e r d e d e e l van h e t V e r d r a g van t o e p a s s i n g z i j n. Een en ander i s w e l i s w a a r a a n l e i d i n g geweest voor een i n t e r e s s a n t debat van j u r i d i s c h e a a r d over de v e r s c h i l l e n i n regiem, doch in de p r a k t i j k i s h e t a s s o c i a t i e r e g i e m voor beide R i j k s d e l e n g e l i j k en i d e n t i e k aan d a t voor de andere LGO. Deze v o o r Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n enigszins v e r s c h i l l e n d e v o o r g e s c h i e d e n i s 'doet" dan"ook"niets a f aan het f e i t d a t k r a c h t e n s de achtereenvolgende Raadsbesluiten van 1964 en 1970 w a a r b i j h e t a s s o c i a t i e r e g i e r a voor de "Landen en Gebieden" werd v a s t g e s t e l d, Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n geheel d e z e l f d e v o o r r e c h t e n genieten*. _

3 Toen i n h e t begin van de z e s t i g e r j a r e n a l l e Franse, Belgische en I t a l i a a n s e b e z i t t i n g e n i n A f r i k a g e l e i d e l i I k aan o n a f h a n k e l i j k h e i d verkregen, en z i j f o r m e e l - j u r i d i s c h geen aanspraken meer konden o n t l e n e n aan h e t EEG-verdrag b e s l o t e n de ESG-Lid-Staten, door deze 18 o n a f h a n k e l i j k e landen daarom v e r z o c h t, de a s s o c i a t i e n i e t t e m i n ook rnet deze landen op v e r d r a g s b a s i s v o o r t t e z e t t e n. De h i e r bedoelde a s s o c i a t i e met deze geassocieerde A f r i k a a n s e S t a t e n en Hadagascar i s s e d e r t d i e n g e r e g e l d i n de overeenkomst van Jaoende, l a a t s t e l i j k ondertekend op 29 j u l i 1969 en i n werking g e t r e d e n op 1 j a n u a r i Deze overeenkomst l o o p t per 31 j a n u a r i 1975 a f. Onderhandelingen over een nieuwe associa met een v e e l g r o t e r a a n t a l landen, z i j n i n m i d d e l s i n v o l l e gang ( z i e h i e r o n d e r b i j EEG-ACP)De h u i d i g e a s s o c i a t i e r e g e l i n g Het R a a d s b e s l u i t van 1970, i n z a k e de a s s o c i a t i e van de Landen en Gebieden Overzee, geldend voor o.m. Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n, i s i n h o u d e l i j k v r i j w e l g e l i j k aan de a s s o c i a t i e o v e r e e n k o m s t van Jaoende, hetgeen h i s t o r i s c h g e z i e n n i e t b e h o e f t t e verbazen. De inhoud van de a s s o c i a t i e r e g e l i n g met Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n v a l t u i t e e n i n b e p a l i n g e n op h e t g e b i e d van 1* h a n d e l s p o l i t i e k e samenwerking; 2. f i n a n c i e e l - t e c h n i s c h e samenwerking; 3. v r i j h e i d v a n v e s t i g i n g,van d i e n s t e n, van b e t a l i n g e n en v. kapitaal; Onderstaand wordt v o l s t a a n met een t o e l i c h t i n g op de twee b e l a n g r i j k s t e " v o l e t s " van h e t a s s o c i a t i e r e g i e m, t e weten de financiële en t e c h n i s c h e samenwerking en de bepalingen t.a.v. h e t handelsverkeer: Financiële en t e c h n i s c h e samenwerking» «OT - > M> *W _ OH* V B» ^ S * M B ^ <M* *» t ^ «De EEG v e r l e e n t aan Suriname eri. de " N e d e r l a n d s e " A n t i l l e n thans financiële en t e c h n i s c h e h u l p v i a middelen u i t het Europees O n t w i k k e l i n g s f o n d s. Voor a l l e Landen en Gebieden Overzee tezamen hebben de L i d - S t a t e n ( i n c l. de-europese I n v e s t e r i n g s b a n k ), voor de duur van h e t thans geldende

4 R a a d s b e s l u i t, 82 m i l j o e n r. e. ( f l. 3,62) t e r beschiltirfn* g e s t e l d. Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n kunnen teza-er, rekenen op de h e l f t van d i t bedrag. Een en ander i s vastgelegd i n b i j l a g e 5 b i j het Raadsbesluit. i i De Landen en Gebieden Overzee vormen tezamen met de Gemeenschap en o n d e r l i n g een v r i j h a n d e l s z o n e. I n de p r a k t i -" h e e f t de v r i j h a n d e l s z o n e t u s s e n de Landen en Gebieden Overzee o n d e r l i n g w e i n i g t e betekenen. De v r i j h a n d e l s z o n e h e e f t b e t r e k k i n g op i n d u s t r i e - en landbouwprodukten, met u i t z o n d e r i n g van de landbouwprodukten d i e i n h e t kader van het EEG-landbouwbeleid aan een m a r k t o r d e n i n g z i j n onderworr Voor deze l a a t s t e groep landbouwprodukten i s de Gemeenschap onder bepaalde voorwaarden evenwel gebonden een aparte i n v o e r r e g e l i n g v a s t t e s t e l l e n d i e g u n s t i g e r moet z i j n dan de r e g e l i n g d i e g e l d t v o o r d e z e l f d e produkten a f k o m s t i g u i t derde l a n d e n. De a s s o c i a t i e - o n d e r h a n d e l i n g e n EEG-ACP I n h e t kader van de t o e t r e d i n g van h e t V e r e n i g d K o n i n k r i j k t o t de EEG i s overeengekomen aan een a a n t a l met name genoemde Commonwealth-landen, gelegen i n A f r i k a, h e t Caraïbisch g e b i e d en de S t i l l e Oceaan, het aanbod t e doen om, i n deze o f gene vorm, een a s s o c i a t i e met de Gemeenschap aan t e gaan, a l o f n i e t i n h e t kader van de t e hernieuwen a s s o c i a t i e - o v e r e e n k o m s t met de f r a n c o f o n e A f r i k a a n s e s t a t e n. Het r e s u l t a a t van d i t aanbod i s d a t thans 44 o n a f h a n k e l i j k e o n t w i k k e l i n g s l a n d e n, t e weten de eerderbedoelde Commonwealthlanden, de thans geassocieerde A f r i k a a n s e S t a t e n _en_jviadagascar",_ alsmede nog enkele andere d a a r t o e u i t g e n o d i g d e A f r i k a a n s e s t a t e n, ( 1 thans a l s één b l o k met de Gemeenschap onderhandelen over de inhoud van een a s s o c i a t i e - a k k o o r d. Deze onderhandelingen v e r k e r e n thans i n een e i n d s t a d i u m. (1) Tezamen genoemd de ACP-landen.

5 Het t o e k o m s t i g a s s o c i a t i e r e g i e m v o o r de Landen en Gebieden Overzee z a l, n a a r a n a l o g i e v a n de bestaande s i t u a t i e, worden b e p a a l d door de r e s u l t a t e n v a n de a s s o c i a t i e o n d e r h a n d e l i n g e n met de o n a f h a n k e l i j k e ACP-landen. Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n z i j n nauw b e t r o k k e n b i j de v o o r b e r e i d i n g v a n h e t Nederlandse s t a n d p u n t i n h e t k a d e r v a n de ACP-onderhandelingen. De o n a f h a n k e l i j k h e i d en de g e v o l g e n daarvan v o o r de b e t r e k k i n g e n met de Gemeenschap * De i n de " I n l e i d i n g " u i t e e n g e z e t t e gedachtengang v e r v o l g e n d e, k a n men c o n c l u d e r e n d a t Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n, wanneer z i j o n a f h a n k e l i j k zouden worden, a ) hun f o r m e l e r e c h t op a s s o c i a t i e op g r o n d v a n h e t EEGverdrag verliezen b ) n i e t t e m i n een p o l i t i ' e k e c l a i m op a s s o c i a t i e kunnen doen g e l d e n, g e l e t op h e t p r e c e d e n t dat i s t e vinden i n de a s s o c i a t i e met de v o o r m a l i g e F r a n s e, en I t a l i a a n s e g e b i e d e n, Belgische die inmiddels onafhankelijk z i j n geworden en h e t aanbod t o t a s s o c i a t i e aan de B r i t s e Gemenebestlanden, w a a r o n d e r, z o a l s v e r m e l d, een a a n t a l i n h e t Caraïbisch g e b i e d g e l e g e n landen. B i j de b e h a n d e l i n g v a n h e t T o e t r e d i n g s v e r d r a g i n de Tweede Kamer, i n s e p t e m b e r 1972, hebben een a a n t a l Surinaamse s t a t e n l e d e n gewezen op h e t g e v a a r d a t, na v e r w e r v i n g van o n a f h a n k e l i j k h e i d, aan een d e r g e l i j k e p o l i t i e k e c l a i m n i e t d o o r a l l e L i d - S t a t e n g e h o o r zou worden gegeven, zodat de o n z e k e r h e i d o m t r e n t de t o e k o m s t i g e r e l a t i e s met de EEG een remmende f a k t o r op weg n a a r de o n a f h a n k e l i j k h e i d kan vormen. De t o e n m a l i g e S t a a t s s e c r e t a r i s * van_-buitenlandse Zaken h e e f t daarop de t o e z e g g i n g gedaan d a t N e d e r l a n d t e gelegener t i j d een " i n t e n t i e v e r k l a r i n g " v a n de Raad zou v e r l a n g e n w a a r i n de a s s o c i a t i e b e t r e k k i n g e n met Suriname en de N e d e r l a n d s e zouden worden v e i l i g A n t i l l e n v o o r de toekomst gesteld.

6 Een d e r g e l i j k e v e r k l a r i n g i s door de EG-Raad aanvaard. De -fcekst h i e r v a n l u i d t a l s v o l g t : op 12 november 11. V e r k l a r i n g van de Raad b e t r e f f e n d e Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n "De Raad v e r k l a a r t dat' - zodra de o n t w i k k e l i n g e n l e i d e n t o t een w i j z i g i n g i n de s t a t u s van Suriname en/of de Nederlandse A n t i l l e n, waardoor hun a s s o c i a t i e met de Gemeenschap zou moeten worden aangepast - de Europese Economische Gemeenschap b e r e i d i s Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n aan t e bieden hun b e t r e k k i n g e n met haar v o o r t t e z e t t e n volgens een van de formules d i e gelden v o o r de landen u i t A f r i k a, h e t Caraïbisch gebied en de S t i l l e Oceaan, met handhaving van de voordelen d i e u i t de A s s o c i a t i e v o o r t v l o e i e n op h e t o g e n b l i k dat de hogergenoemde s t a t u s w o r d t g e w i j z i g d, een en ander voorzove: z i j z i c h u i t s p r e k e n v o o r een associatieovereenkomst." Ter t o e l i c h t i n g diene d a t de bedoelde formules betekenen a) een a s s o c i a t i e r e g i e m d a t m a t e r i e e l i d e n t i e k i s aan het t o e k o m s t i g regiem met de ACP-landen. Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n zouden w e l l i c h t t o t de overeenkomst met de ACP-landen kunnen t o e t r e d e n. b) Een a s s o c i a t i e o v e r e e n k o m s t met een inhoud s u i g e n e r i s. c) Een handelsakkoord. I n d i e n de v o o r k e u r wordt u i t g e s p r o k e i i v o o r deze l a a t s t e o p t i e kunnen n a t u u r l i j k n i e t de voordele u i t de a s s o c i a t i e worden g e c o n t i n u e e r d. De s i t u a t i e met b e t r e k k i n g t o t h e t vrij v e r k e e r van werknemers binnen de Gemeenschap Uitgaande van h e t a d v i e s van de K o n i n k r i j k s c o m m i s s i e m.b.t. de n a t i o n a l i t e i t e n k w e s t i e kan de toekomstige... _. s i t u a t i e t e r z a k e van h e t v r i j v e r k e e r van Surinaamse o f A n t i l l i a a n s e werknemers binnen de Gemeenschap a l s v o l g t worden g e s c h e t s t :

7 A l l e r e e r s t z i j opgemerkt dat de a s s o c i a t i e van Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n a l s zodanig n i e t v o o r z i e t i n bepalingen op h e t gebied van h e t v r i j verkeer van werknemers. Naar het zich l a a t aanzien z a l ook de toekomstige associatie-overeenkomst net de ACP-landen geen f a c i l i t e i t e n b e v a t t e n voor h e t v r i j verkeer van werknemers van onderdanen van de geassocieerde landen binnen de Gemeenschap, zodat een eventuele toekomstige t o e t r e d i n g van Suriname en de Nederlandse A n t i l l e n t o t d i t akkoord op d i t punt,. geen w i j z i g i n g van de bestaande s i t u a t i e met z i c h mee zou brengen. I s Suriname eenmaal o n a f h a n k e l i j k geworden en t r e e d t h e t t o e t o t de dan bestaande associatie-overeenkomst met de ACP-landen, dan kan Suriname ook n i e t l a n g e r vragen v i a een a p a r t akkoord ex a r t, 135 EEG d e e l t e nemen i n h e t v r i j v e r k e e r van werknemers binnen de Gemeenschap, Daarnaast b l i j f t h e t probleem bestaan van Nederlanders van S u r i naamse o r i g i n e. Te denken v a l t, u i t g a a n d e van h e t advies van de K o n i n k r i j k s c o m m i s s i e aan een o n d e r s c h e i d i n g i n d r i e groepen. 1 Surinamers d i e o o t e r e n voor Surinaamse n a t i o n a l i t e i t 2. Nederlanders van Surinaamse o r i g i n e d i e van meet a f aan opteren voor Nederlandse 3. nationaliteit Nederlanders van Surinaamse o r i g i n e d i e hun keuze vooralsnog opschorten. ad 1. i n B e i e r l a n d woonachtige Surinamers o f A n t i l l die na h e t o n a f h a n k e l i J k worden var, deze r i j k s d e l e n d i r e c t k i e z e n v o o r de Surinaamse o f A n t i l l i a a n s e n a t i o n a l i t e i t v e r k r i j g e n i n h e t Gemeenschapsrecht een s t a t u s g e l i j k li» d i van een inwoner van een derde l a n d. i t beteken D e D Lt. op hen geen s p e c i f i e k e f a c i l i t e i t e n van t o e p a s s i n g z i j n. ad 2. De i n Nederland woonachtige Surinamers o f A n t i l l i a n e n d i e na h e t o n a f h a n k e l i j k worden v a n deze r i j k s d e l e n d i r e c t d e f i n i t i e f v o o r de Nederlandse n a t i o n a l i t e i t k i e z e n z u l l e n ook d i r e c t onderworpen z i j n aan de communautaire b e p a l i n g e n t e r z a k e van h e t v r i j v e r k e e r van werknemers. -

8 ad 3. Aangenomen mag worden dat voor deze k a t e g o r i e h e t z e l f d e g e l d t a l s voor diegenen der Surinaamse r i j k s g e n o t e n d i e d e f i n i t i e f k i e z e n voor de Nederlandse n a t i o n a l i t e i t, zolang de t o t deze k a t e g o r i e behorende mensen a l t h a n s d a a d w e r k e l i j k i n h e t b e z i t b l i j v e n van een Nederlands paspoort. De thans bestaande s i t u a t i e i s echter i n j u r i d i s c h e O T J z i c h t n i e t zeer bevredigend. Aan de bestaande communaut a i r e wetgeving op d i t punt kunnen argumenten ontleend worden voor de s t e l l i n g d a t Surinamers wel delen i n het v o o r d e e l van h e t v r i j e v e r k e e r van werknemers binnen de Gemeenschap alsook voor de s t e l l i n g d a t z i j d a a r i n n i e t delen. De o n d u i d e l i j k e j u r i d i s c h e p o s i t i e h e e f t t o t dusv e r i n de p r a k t i j k geen a a n l e i d i n g gegeven t o t e r n s t i g e m o e i l i j k h e d e n, t e r w i j l er a a n w i j z i n g e n z i j n dat een aan t a l a a n v a n k e l i j k i n Nederland g e v e s t i g d e Surinamers i s dóór-ge'ëmigreerd naar o.a. de Bondsrepubliek.