UMC St Radboud. PleurX katheter

Transcriptie

1 UMC St Radboud PleurX katheter Patiënteninformatie

2 Inhoudsopgave Inleiding 1 Wie kunt u bellen bij problemen 4 Afspraken in uw situatie 4 Handelingen met betrekking tot de PleurX katheter 5 Het intermitterend draineren via de PleurX katheter 5 Het verzorgen van de insteekopening 10 Problemen die kunnen optreden 12 Vergoeding 14 Veel gestelde vragen 14 Vochtproductielijst 16

3 Inleiding Deze informatie dient als aanvulling op het gesprek met uw arts over pleuravocht en de PleurX-katheter. Om deze informatie verder te verduidelijken worden een aantal factoren beschreven die met dit onderwerp te maken hebben. Iedereen heeft een klein beetje vocht tussen zijn longvlies en borstvlies. Dit heet pleuravocht. Als het long- en borstvlies aangedaan zijn door ziekte wordt er meer vocht aangemaakt en minder vocht afgevoerd. Bij patiënten op de afdeling longziekten en longoncologie is het pleuravocht vaak ontstaan doordat de tumor zich heeft uitgezaaid naar de long en het borstvlies. Door toename van het pleuravocht krijgen de longen minder ruimte en kunt u kortademigheid ervaren. Dit ongemak wordt veroorzaakt door een te hoge productie van vocht in de borstholt. Om de klachten van dit pleuravocht te verlichten, zijn er bij u in de afgelopen tijd ontlastende puncties verricht. Het nadeel van deze puncties is dat er via de borstwand een naald ingebracht (geprikt) moet worden in de vrije pleuraholte en dat u daar steeds voor naar het ziekenhuis moet komen. Wanneer deze puncties elkaar vaak opvolgen kan gekozen worden voor een permanente drain. Zo n permanente drain wordt een PleurX katheter genoemd. Deze tekst is gebaseerd op het handelingsprotocol van Erasmus MC - Daniel den Hoed, Oncologisch Centrum Rotterdam en Patienteninformatie NKI/AVL, longziekten Wat is een PleurX katheter De PleurX katheter is een slangetje gemaakt van flexibel siliconen materiaal van ongeveer 40 cm lang, met daarop een manchetje. De pleurx katheter bestaat uit twee delen: 1. Het inwendige deel: Het gedeelte van de katheter met het manchetje komt onder de huid te liggen. Het manchetje groeit vast in het weefsel onder de huid en zorgt ervoor dat de PleurX-katheter er niet uit kan glijden. Het manchetje voorkomt infecties via de insteekplaats van de katheter. Het uiteinde van de katheter dat in de borstholte komt te liggen is voorzien van kleine gaatjes, zodat de vloeistof vanuit de borstholte makkelijk via het slangetje er uit kan stromen. 1

4 2. Het uitwendige deel: Het gedeelte van de katheter dat buiten het lichaam ligt is ±15 cm lang en heeft een opening die voorzien is van een klepje dat ervoor zorgt dat de vloeistof er alleen uit kan lopen als op de katheter een speciaal afloopslangetje met een opvangfles is bevestigd. Het uitwendige gedeelte wordt afgesloten met een speciaal dopje. huid. De hechtingen mogen tien dagen na het inbrengen verwijderd worden door de huisarts. Wanneer het pleuravocht goed afloopt ligt de PleurX katheter goed. Na de ingreep krijgt u instructie over de verzorging van de PleurX katheter. Daarna kunt u naar huis. Fig. 2 Schematische voorstelling van de PleurX katheter Een PleurX katheter zorgt voor een constante toegang tot de pleuraholte. Hierdoor kunt u, of iemand in uw omgeving, het pleuravocht thuis laten aflopen op het moment dat u het nodig vindt bij toenemende of aanhoudende klachten van kortademigheid. Fig. 1 De PleurX katheter. Het inbrengen van de PleurX katheter De PleurX katheter wordt door de longarts onder plaatselijke verdoving ingebracht op de afdeling centrale endoscopie. De ingreep duurt ongeveer dertig minuten. De longarts maakt twee sneetjes in de borstwand. De PleurX katheter wordt via die sneetjes door de huid geleid, dit noemen we getunneld en door middel van een punctie in de pleuraholte gelegd. Na het inbrengen van de PleurX-katheter Na het inbrengen kan de borstwand een beetje pijnlijk zijn. Het gevoel alsof u een flinke blauwe plek hebt. U kunt hiervoor medicijnen tegen de pijn krijgen bijvoorbeeld paracetamol. De eerste dagen zullen de verpleegkundigen en/of de verpleegkundig specialist u en/of uw naaste helpen. U krijgt instructie over de verzorging van de PleurXkatheter en hoe u het pleuravocht af kunt laten lopen via een speciaal PleurX - opvangfles. Het is prettig voor u als een familielid of goede kennis ook wordt geïnformeerd over de werking van de PleurX-katheter zodat hij/zij eventueel zou kunnen helpen.de wijkverpleegkundige zal worden ingeschakeld om eenmaal per week bij u langs te komen om te horen hoe het gaat. Met hechtingen worden de sneetjes gedicht. Het sneetje waar de PleurX katheter uit komt noemen we de insteekopening. Deze insteekopening bevindt zich vaak op een van de beide flanken. De PleurX katheter zit na het inbrengen met een hechting vast omdat deze een tijdje nodig heeft om vast te kunnen groeien in de 2 3

5 Belangrijke telefoonnummers Volgorde Namen van contactpersonen/ van bellen! afdelingen 1 e Assistenten endoscopie afdeling 2 e Verpleegkundig specialist longoncologie en thorax- en longchirurgie UMC St Radboud Verpleegkundig specialist longoncologie UCCZ Dekkerswald Telefoon en bereikbaarheid ma-di-wo-do tussen UCCZ Dekkerswald: Vrijdag endo-echo kamer UMC St Radboud tussen uur: (ma t/m do) (ma t/m do) 3 e Afdeling UCCZ 2: Dekkerswald (vrijdag, weekend, avond en nachten) 4 e Thuiszorg (spoedzorg, vragen naar specialistisch team) Datum: Behandelend arts: Afspraken specifiek gemaakt met uw patiënt. Hoe vaak kunt u het pleuravocht laten aflopen? U kunt het pleuravocht elke. tot..dagen laten aflopen of.. Hoeveel pleuravocht kunt u per keer laten aflopen? U kunt per keer..ml of.opvangpot laten aflopen. Handelingen met betrekking tot de PleurX katheter Intermitterend draineren: draineren met tussenpozen Om het vocht te kunnen laten aflopen kan aan het uiteinde van de PleurX katheter een verbindingslang met vacuüm drainfles worden gekoppeld. Fig. 3 Vacuümdrainfles met verbindingslang Afspraken over het aflopen van pleuravocht De onderdruk in de vacuüm drainfles is vrij sterk. Via de witte knijpklem op de slang van de vacuüm drainfles kan de onderdruk afgeremd worden. Wanneer het pleuravocht te snel af loopt kan dit vervelende pijnklachten veroorzaken. Wanneer er 600 ml pleuravocht is afgelopen en de benauwdheidsklachten nemen niet af kan er een tweede vacuümfles worden aangesloten. LET OP! Laat nooit meer dan 1000 ml pleuravocht per keer af laten lopen. Indien de benauwdheidsklachten aanhouden zelfs nadat 1000 ml pleuravocht is afgelopen, moet u overleggen met uw behandelend longarts. Ook bij klachten genoemd op bladzijde 10, of bij niet aflopen van pleuravocht uit de pleurakatheter. Er kan mogelijk sprake zijn van andere oorzaken die de benauwdsheidsklachten veroorzaken.!!! Niet meer dan 1000 ml vocht per keer laten aflopen. 4 5

6 Indicatie voor het aflopen van vocht 1. Toenemende benauwdheidsklachten U dient bij het aflopen wel (subjectief) baat te hebben bij het draineren. Wanneer het draineren geen effect heeft op de benauwdheid dient overlegd te worden met de behandelende specialist of draineren nog wel zinvol is. 2. Bloedspoortjes of -stolsels in het uiteinde van de PleurX katheter Bloedspoortjes en -stolsels kunnen de PleurX katheter verstoppen. Door het aansluiten van een vacuümdrainfles wordt het stolsel uit de katheter getrokken en is de drain weer doorgankelijk. Benodigheden De samenstelling van het assortiment kan iets afwijken van datgene wat beschreven is. Dit is namelijk afhankelijk van de apotheek en de leverancier. PleurX drainage Kit (500 ml) =vacuümfles met verbindingsslang (zie fig 3) cat steriele handschoenen maat 7,5 niet steriele handschoenen maat 7,5 4 steriele gazen 10 bij 10 cm huidfolie (tegaderm 15 bij 20 cm verpakt in 10 stuks, art splitgaas foam 8,8 bij 8,8 verpakt in 10 stuks, art ) extra schuifklemmetje afsluitdopje desinfectans, chloorhexidine 0,5% onderlegger extra drainagefles (=vacuum bottle with drainage line 500 ml, cat ) afvalbak of afvalzak. Voorbereiding leg de benodigdheden klaar zet een afvalbak klaar was de handen desinfecteer de handen met chloorhexidine breng de patiënt in een zittende houding indien mogelijk trek niet steriele handschoenen aan verwijder de oude verbandmaterialen De PleurX katheter zit nu alleen vast door de huidfolie op de insteekopening. deponeer de verwijderde materialen in de afvalbak trek de niet steriele handschoenen uit leg een onderlegger onder het uiteinde van de pleurx katheter zorg dat de pleurx katheter geen contact met de huid heeft open de PleurX drainage kit Houdt de binnenkant steriel. open de verpakking van het afsluitdopje Laat het dopje nog even in de verpakking liggen. *1 open de vacuumfles laat de fles op de verpakking liggen laat vanuit de verpakking de steriele gazen op het steriel veld vallen van de PleurX drainage kit en overgiet ze met chloorhexidine controleer het vacuüm van de fles De groene harmonica moet ingedrukt zijn. Als de harmonica omhoog staat is er geen onderdruk in de fles. Open dan een nieuwe verpakking en controleer weer het vacuüm. trek steriele handschoenen aan. Werkwijze druk de witte knijpklem op de verbindingsslag dicht van de steriele pot draai het witte schroefdopje van het uiteinde van de PleurX katheter en gooi dit weg desinfecteer het uiteinde van de pleurx Katheter laat het laatste gaas rond het uiteinde van de katheter zitten trek het doorzichtige beschermhoesje van het beige uiteinde van de verbindingsslang steek het beige uiteinde van de verbindingsslang in het uiteinde van de PleurX katheter De verbinding is goed als er een klik klinkt, zie figuur

7 Fig.4 Verbinding tussen PleurX katheter en beige uiteinde van de verbindingslang Open de witte schuifklem op de vacuümfles. Open voorzichtig de witte knijpklem op de verbindingsslang. De onderdruk in de fles zuigt nu het pleuravocht in de vacuümfles. Duur 5-15 minuten. Manipuleer de kracht van de onderdruk door de witte knijpklem in te drukken. Wanneer de klem helemaal open staat en het pleuravocht zeer snel in de vacuümdrainfles loopt kan dit hevige pijnklachten veroorzaken. Wanneer er meer dan 600 ml moet aflopen moet er een nieuwe fles aangesloten worden. Doe dit weer op een steriele wijze, vanaf *1 (open de vacuumfles) Zet de witte schuifklem dicht indien voldoende vocht is afgelopen. Ontkoppel de drainagelijn van de pleurx katheter. Sluit de pleurx af met het steriele dopje wat op het steriele veld lag. Problemen tijdens het aflopen van pleuravocht Er loopt een beetje zucht goed door pleuravocht in de ga in een ander houding liggen of juist zitten vacuümfles maar de Waarschijnlijk zal het pleuravocht af gaan lopen. klachten nemen niet af knijp in het zwarte rubber na het openen van de witte knijpklem Het rubber kan aan elkaar geplakt zijn. sluit een andere fles aan volgens de hierboven beschreven procedure, indien het niet lukt om het rubber los te maken De vacuümfles raakt vol sluit de witte knijpklem op de verbindingslang en loopt daardoor niet verwijder de verbindingsslang uit de PleurX katheter meer, maar de klachten volg de stappen weer voor het aansluiten van een zijn niet afgenomen. nieuwe vacuümfles LAAT NOOIT MEER DAN 1000 ml IN TOTAAL IN EEN KEER AFLOPEN. Nazorg Fixeer het uiteinde van de PleurX katheter op onderstaande manier: Maak de insteekopening van de PleurX schoon van binnen naar buiten met alcoholgaas. Plaats het splitgaas om het uiteinde van de PleurX katheter op de huid. Leg dan de PleurX katheter op het sponzige splitgaas in een krul op de huid en plak dit af met de huidfolie. Kijk uit dat deze de huidfolie van de insteekopening niet raakt. (Deze folie NIET gebruiken voor het afplakken van de insteekopening) Fig

8 Ruim het gebruikte materiaal op. Verpakkingsmateriaal kan bij het huisvuil. Knip de groene dop van de vacuümfles en de aansluiting van de katheter slang af giet de fles leeg in het toilet. Het lege systeem kan bij het huisvuil. Was de handen. Het verzorgen van de insteekopening Doel Door het tijdig en op juiste wijze verzorgen van de insteekopening kunnen infecties worden voorkomen. Frequentie Eerste dagen na inbrengen zo nodig vaker dan 1 keer per week ivm lekkage langs de PleurX katheter. 1 Keer per week de huidfolie verwisselen en gazen vernieuwen. 1 Keer per week inspectie insteekopening. Indien problemen rondom de insteekopening, dan de frequentie van inspectie ophogen. Benodigdheden steriele gazen 10 bij 10 cm onsteriele handschoenen desinfectans: Chloorhexidine 0,5% huidfolie tegaderm 15 bij 20 cm verpakt in 10 stuks, art splitgaas foam 8,8 bij 8,8 verpakt in 10 stuks, art Voorbereiding voor degene die de insteekopening gaat verzorgen was de handen zet de benodigdheden klaar open de verpakking van de gazen laat de gazen in de verpakking liggen overgiet de gazen met desinfectans vraag de patiënt in een comfortabele houding te gaan zitten of liggen, wel zo dat de insteekopening goed te bereiken is. Werkwijze trek de niet steriele handschoenen aan verwijder de huidfolie van de insteekopening fixeer de PleurX katheter met twee vingers reinig de insteekopening van de PleurX katheter van binnen naar buiten met gaas met desinfectans laat de insteekopening 1 minuut drogen aan de lucht inspecteer de insteekopening op roodheid, zwelling, pus, lekkage of drukplekken bevestig het splitgaas om de insteekplaats leg de PleurX opgerold daarop plaats daarbovenop het steriele gaas 10 bij 10 cm plak over de insteekopening en een gedeelte van de pleurx katheter met huidfolie controleer dat PleurX katheter niet afgeknikt is De PleurX katheter groeit na verloop van tijd vast met de huid waardoor lekkage bijna niet mogelijk is. Omdat de huid rond de insteekopening kwetsbaar is adviseren we u ook na verloop van tijd de huidfolie op de insteekopening te blijven plakken. Het uiteinde van de PleurX katheter kan met een speciale set bevestigd worden op de huid zodat er geen trekkracht op de PleurX katheter kan ontstaan en deze geen drukplekken op de huid veroorzaakt. Nazorg gooi het gebruikte materiaal in de prullenbak verwijder de handschoenen was de handen. In de verpakking van de vacuümflessen zit tevens een Nederlandse gebruiksaanwijzing over hoe u het vocht kunt draineren en op welke manier de insteekopening van de katheter afgeplakt kan worden

9 Problemen die kunnen optreden Hieronder worden diverse problemen beschreven. Omdat de PleurX katheter een vrij nieuw systeem is in Nederland willen wij graag weten hoe de zorg rondom de PleurX katheter thuis verloopt en we willen u daarbij graag ondersteunen. Neem bij twijfel altijd contact op met het ziekenhuis. Probleem Actie Wanneer bellen? Lekkende Na het inbrengen van de PleurX katheter aanhoudend lekken punctieplaats is het normaal dat door drukverschil tussen de pleuraholte en de buitenlucht pleuravocht langs de insteekopening lekt. De cuff, soort sponsje wat aan de catheterslang zit, is bij het inbrengen van de PleurX katheter in de huid geschoven. Het sponsje vergroeit waardoor de lekkage met enkele dagen verholpen is. Lekkend Beoordeel aan de hand van de aanhoudend lekken aansluitpunt van de vacuümfles handleiding in de verpakking of de verbindingsslang juist is aangesloten. Neem als het probleem niet op te lossen is een nieuwe vacuümfles en kijk of het probleem daarmee verholpen is. Verstopping van de pleurx katheter Probeer verstoppingen te voorkomen door bij bloedspoortjes en stolsels in de PleurX katheter een vacuümfles aan te sluiten. Kom na telefonisch overleg naar het ziekenhuis. Men zal proberen de katheter dan te spoelen om zo de verstopping op te heffen. bij verstopping Koorts, koude Infectie van de katheter, pleuravocht of T hoger dan 38 C rilling insteekplaats kan optreden. Pijnklachten na drainage Pijn ontstaat doordat de longen zich na drainage ontplooien. Wanneer u na drainage pijnklachten krijgt betekent dit Als pijn binnen 2 uur niet duidelijk minder wordt. dat het pleuravocht te snel is afgelopen of dat teveel pleuravocht in een keer is afgelopen (maar niet meer dan 1 liter tegelijk) of dat er te vaak achter elkaar is gedraineerd. Neem 2 paracetamol tabletten à 500 mg. Benauwdheidsklachten nemen Als bij het aansluiten van de vacuümfles weinig pleuravocht afloopt en de Aanhoudende benauwdheidsklachten niet af na draineren benauwdheidsklachten houden aan, kan er een probleem zijn met het drainagesysteem. Het kan echter ook zijn dat u door een andere oorzaak nu kortademig bent. kleur pleuravocht Verandering van kleur volgende werkdag Volgorde van bellen (zie blz. 5): 1 e : Assistentendoscopie afdeling 2 e :Verpleegkundig specialist longoncologie UCCZ Dekkerswald 3 e : Personeel afdeling 2 UCCZ Dekkerswald 4 e :Thuiszorg (spoedzorg, vragen naar specialistisch team) Infectie van de insteekplaats Werk zo hygiënisch mogelijk bij het verwisselen van de huidfolie om zo infecties te voorkomen. aanhoudende roodheid en pusvorming 12 13

10 Fig. 6. Vacuumfles Vergoeding De zorgverzekering bij wie u aangesloten bent moet toestemming geven voor het inbrengen van de katheter en het vergoeden van de benodigde materialen. De toestemming moet vóór het inbrengen van de PleurX katheter verleend zijn. Uw behandelend arts stuurt het toestemmingsformulier naar uw zorgverzekering. Veel gestelde vragen Kan ik douchen met de PleuraX katheter? Ja, wanneer de katheter is afgeplakt met het speciale doorzichtige plastic verband kunt u douchen. Dit doorzichtige plastic verband is speciaal gemaakt om te voorkomen dat de gazen en de insteekplaats nat worden. Hoelang kan de PleuraX katheter in de borstholte blijven zitten? De katheter kan, zolang het nodig is om het pleuravocht af te laten lopen, in de borstholte blijven zitten. Tenzij er problemen zijn, waardoor het nodig is om de katheter te verwijderen

11 In onderstaande tabel kunt u bijhouden hoeveel vocht u per keer en per dag laat aflopen. Noteer hier uw vragen Datum Volume Aantekeningen 16

12 Noteer hier uw vragen

13 Adres Polikliniek Longziekten Ingang UMC St Radboud Centraal Geert Grooteplein-Zuid GA Nijmegen Volg route 725, Poliplein C0 UCCZ (Universitair Centrum voor Chronische Ziekten) Dekkerswald Nijmeegsebaan KE Groesbeek Telefoonnummers Secretariaat Longziekten UMC St Radboud Dagverpleging Thoracale Oncologie Dekkerswald UCCZ dekkerswald afdeling Verpleegafdeling: Endoscopie Centrum UMC St Radboud overname van (gedeelten uit) deze tekst is uitsluitend mogelijk na schriftelijke toestemming van Productgroep Communicatie