De biologische landbouw in 2006

Transcriptie

1 De biologische landbouw in 2006 Februari 2007 Vincent Samborski Koen Carels Jonathan Platteau Dirk Van Gijseghem Departement Landbouw en Visserij Afdeling Monitoring en Studie (AMS) Leuvenseplein 4, 7 de verdieping 1000 Brussel

2 Situering Het jaarlijks rapporteren over de biologische landbouw is een opdracht die toevertrouwd is aan de afdeling Monitoring en Studie. Onderstaande verslaggeving, De Biologische Landbouw in 2006 schetst de Vlaamse situatie in Europese context, alvorens bondig de belangrijkste kengetallen van de biologische landbouw voor 2006 te overlopen. Tevens werd een analyse gemaakt van de Vlaamse overheidsuitgaven, die rechtstreeks naar de biologische sector zijn gegaan. De Afdeling Monitoring en Studie maakte een raming van de omzet in de biologische voedingsindustrie, teneinde de sectoromvang in te schatten. Tot slot werden de recentste VLAM 1 -cijfers onder de loep genomen, voor wat de consumptie van verse biologische producten betreft. 1 VLAM = Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing 2

3 1. Situatie binnen Europa (2005) Eurostat rapporteerde laatst in november 2005 over de Europese toestand van de biologische landbouw tot en met 2003, op basis van de gegevens van de Farm Structure Survey 2. Recentere maar erg summiere data met betrekking tot het areaal, worden voorlopig enkel door het Duitse bedrijf ZMP ter beschikking gesteld. Samengevat stijgt het omgeschakelde areaal tussen 1998 en 2005 van 2,3 miljoen hectare tot 6,0 miljoen hectare (EU-25). Dit is 3,5 % van de totale gebruikte landbouwgrond (2005). De groei is aanzienlijk (21% per jaar). Figuur 1 toont aan dat Vlaanderen onder het Europees gemiddelde (rode lijn) ligt, met 0,5 % van de totale landbouwgrond in Voor bepaalde Europese landen (zonder balken) zijn nog geen data voorhanden. Koplopers zijn Oostenrijk en Zweden, met respectievelijk 14,1% en 12,5% van hun bewerkbare landbouwgrond die biologisch is. 3 In Europa is 61% van dit biologische areaal in gebruik genomen door grasland (2003). Ook in Vlaanderen is dit de meest voorkomende productie. Figuur 1 : Aandeel van het biologisch areaal ten opzichte van het totaal landbouwareaal in de EU-25, ,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% EU-25 : 3,5 % 2,0% 0,0% Belgium Belgium(Flanders) Denmark Germany Estonia Finland France Greece Great Britain Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Austria Poland Portugal Sweden Slovakia Slovenia Spain Czech Republic Hungary Cyprus Bron : ZMP Bij een vergelijking tussen de evolutie van areaal en bedrijven tussen 2002 en 2005 tussen België en haar buurlanden, ziet men dat behalve België en het Verenigd Koninkrijk, alle andere landen er op het vlak van biologische landbouw op vooruitgegaan zijn (tabel 1). Het aantal hectares waarop biologisch geteeld wordt, is in België op vier jaar tijd met 26,60% gedaald. Onze buurlanden Nederland, Duitsland en Luxemburg kennen sterke stijgingen. 2 Tweejaarlijkse enquête door het NIS uitgevoerd in opdracht van Eurostat

4 Tabel 1 : Evolutie van het areaal in België, Vlaanderen en de buurlanden van 2002 tem 2005 (in hectares) Evolutie België ,60% waarvan ,6% Vlaanderen waarvan ,1% Walloniël Nederland ,40% Frankrijk ,30% Duitsland ,80% Luxemburg n.a. +15,70% Verenigd Koninkrijk ,70% Bron : Eurostat De cijfers in tabel 2 tonen een daling voor het aantal bedrijven in Vlaanderen en in Nederland. Nederland vertoont een trend van schaalvergroting op de biologische bedrijven (meer ha/bedrijf). Voor Vlaanderen is de trend ietwat scheefgetrokken door de stopzetting van één enkel bedrijf dat 15% van het totale Vlaamse biologische areaal vertegenwoordigde. Tabel 2: Evolutie van het aantal bedrijven in België, Vlaanderen en de buurlanden, van 2002 tem 2005 (aantal bedrijven) Evolutie België % waarvan ,2% Vlaanderen waarvan ,5% Wallonië Nederland ,3% Frankrijk % Duitsland ,9% Luxemburg ,6% Verenigd Koninkrijk ,4% Bron : Eurostat 4

5 2. Situatie in Vlaanderen (2006) Het biologisch areaal in Vlaanderen is tussen eind 2005 en eind 2006 met 3,5% toegenomen en bedraagt ha, waarvan 293 ha in omschakeling. Hiermee wordt een kerende trend vastgesteld en een hernieuwde belangstelling voor de sector. Ter herinnering : in de periode 2001 tot en met 2005 is het Vlaams biologisch areaal met één vijfde gedaald. De toename is vooral voor rekening van landbouwers die de omschakelingsperiode achter de rug hebben. Tevens is het aantal stopzettingen vorig jaar beperkt gebleven, met slechts 8 stopzettingen tegen 17 nieuw geregistreerde bioproducenten. De gemiddelde grootte van het Vlaamse biobedrijf bedraagt 14,1 ha in Er werd in 2006 voor een oppervlakte van ha aan hectaresteun aangevraagd. Dat is 88,9% van het totale biologische areaal. Om volgende redenen komen bepaalde biolandbouwers niet in aanmerking voor de steun : - indien het subsidiebedrag lager is dan 250 euro, kan geen premie toegekend worden; - starters in 2001 en 2002 kwamen niet in aanmerking voor de premie voor weiden en voedergewassen, indien de veebezetting niet voldeed aan het lastenboek; - de producent wil zich niet engageren voor vijf jaar; - de producent krijgt voor het aangevraagde perceel reeds een premie voor mechanische onkruidbestrijding, geïntegreerde pitfruitteelt of reconversie naar de biologische zeugenhouderij. Figuur 2 : Samenvattende tabel biologische landbouw in Vlaanderen, oppervlakte (ha) hectaresteun ( ) jaar areaal met ha-steun totaal areaal bio onder controle hectaresteun aantal bedrijven Bron : Afdeling Monitoring en Studie Het grasland, bosbeheer en de boomkweek nemen ha (44,8%) van het totaal biologisch areaal in Vlaanderen. Alle teeltgroepen, met uitzondering van de akkerbouw, gaan erop vooruit (tabel 3). De biologische groentensector kent de grootste toename, met 22% meer areaal, gevolgd door de fruitteelten (+16,3%), meer bepaald de teelt van appels en peren. 5

6 Tabel 3 : Areaal biologisch en in omschakeling per teeltgroep, 2006 (in ha) In omschakeling biologisch Totaal Procentueel verschil tov 2005 Akkerbouw 4 43,83 587,15 630,98-24,0% Bodembedekking 23,17 536,14 559,31 +5,6% Grasland + boomkweek 180, , ,68 +6,6% Sierteelt Groenten 5,22 372,14 377,56 +22,0% Fruit (incl noten) 40,54 193,93 234,47 +16,3% TOTAAL 293, , ,9 + 3,5% Bron : Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling op basis van Blik en Ecocert Figuur 3: Aandeel biologisch areaal per teeltgroep, 2006 Fruit (incl noten) 7,18% Groenten 11,56% Akkerbouw 19,31% Sierteelt 0,06% Bodembedekking 17,12% Grasland + boomkweek 44,77% Bron : Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling op basis van Blik en Ecocert. 4 Vorige jaren werden de categorieën akkerbouw en bodembedekking samengenomen. 6

7 Figuur 4 : Totaal areaal biologisch en in omschakeling, aantal hectares biologisch in omschakeling Bron : Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling op basis van Blik en Ecocert Op 31 december 2006 telde Vlaanderen 232 landbouwers (tabel 4). Dat zijn er 4 minder dan eind Voornaamste oorzaak voor de stopzettingen is het niet kunnen voldoen aan de controlevereisten. Tabel 4: Aantal biologische producenten per provincie, 2006 Aantal producenten Aantal nieuwe producenten West Vlaanderen 54 2 Oost Vlaanderen 57 8 Antwerpen 45 1 Limburg 29 4 Vlaams Brabant 47 2 TOTAAL Bron : Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling, op basis van Blik en Ecocert Figuur 5 toont de spreiding van de biologische bedrijven in Vlaanderen aan voor het jaar De ingekleurde gemeentes zijn gemeentes waar biologische bedrijven gevestigd zijn. De stippen geven aan hoeveel bedrijven er in die gemeente zijn. De hoogste waarde is 6 bedrijven in één gemeente. De kaart geeft aan dat biologische landbouw geen geografisch gebonden activiteit is. In de provincie Limburg vindt men het minst biologische bedrijven (tabel 4). 5 De waarnemingen vertonen een kleine afname omdat er een licht gewijzigde methodologie doorgevoerd is in de databank. In werkelijkheid stijgt het aantal bedrijven door het positief saldo van nieuwkomers en stopzetters. In 2005 werden de geregistreerde producenten geteld, dus ook degenen die zowel startten als stopten in hetzelfde jaar. In 2006 werden deze producenten niet meer meegeteld. 7

8 Figuur 5 : Spreiding van de biologische bedrijven in Vlaanderen op kaart, jaar 2005 Bron : Afdeling Monitoring en Studie De biologische dierlijke productie kent een stijging van 7,5% maar blijft een marginale tak in vergelijking tot de totale dierlijke productie in Vlaanderen. 94% van de gecontroleerde dieren zijn pluimvee. Ook de varkensproductie (+44%) en de kweek van schapen en geiten (+21%) gaan erop vooruit (tabel 5). Sinds vorig jaar wint deze laatste sector aan belangstelling. 8

9 Tabel 5 : Biologische dierlijke productie, 2005 en 2006 Aantal 2005 Aantal 2006 Runderen Melkkoeien Zoogkoeien Runderen <1j Runderen 1-2j Runderen >2j Varkens Zeugen- en opfokzeugen Beren 6 8 Mestvarkens en biggen Pluimvee Mestkippen Legkippen Kalkoenen Andere (eenden, konijnen) Geiten en schapen Melkgeit Geitelam Bok Melkschaap+ooi Schapen voor vleesproductie Lam Ram Paarden en herten Vleesmerrie Melkmerrie 0 0 Hert Andere 78 0 TOTAAL Bron : Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling op basis van Blik en Ecocert 9

10 3. Vlaamse overheidsuitgaven voor de biologische landbouw in Situering Een beeld geven van de overheidsuitgaven geeft niet alleen een antwoord of Vlaanderen van jaar op jaar minder of meer uitgeeft aan de biologische landbouw. De Afdeling Monitoring en Studie probeert hiermee ook na te gaan aan welke aspecten de middelen besteed zijn, zonder een antwoord te willen geven of ze goed besteed zijn. De weergegeven bedragen zijn de uitgaven die binnen het kalenderjaar gebeurd zijn, en aan of ten behoeve van de biologische uitgekeerd werden (producenten, bedrijfswereld). De vermelde cijfers zijn inclusief Europese cofinanciering. De cijfers zijn afkomstig van de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling, het Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen (IWT) en het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM). Het gaat hier over uitgaven in verband met voorlichting, begeleidende maatregelen, vorming, wetenschappelijk onderzoek en marketing Methodologische toelichting - steun aan producenten: de middelen die rechtstreeks aan de biolandbouwers worden uitbetaald; - afzetketen bioproducten: dit zijn de middelen die ingezet worden voor de ontwikkeling van de vermarkting van bioproducten. Met deze inspanningen hoopt men de landbouwer en de afzetmarkt dichter bij elkaar te brengen; - promotie: de middelen die specifiek naar de marketing voor biologische producten gaan. Het betreft hier de door Europa gecofinancierde mediacampagne voor biologische producten en het aandeel van de VLAM dotatie dat voor de biosector wordt voorbehouden; - onderzoek en ontwikkeling: rechtstreekse steun naar onderzoek in de biologische landbouw. Deze post neemt de onderzoeksfinanciering op vanuit het Departement Landbouw en Visserij, en vanuit het IWT en eventueel de universitaire onderzoeksfondsen, die vanuit het Departement Onderwijs gespijsd worden. Eigen vermogens worden buiten beschouwing gelaten; - vorming en voorlichting: de kennisoverdracht vanuit het onderzoek en het integreren van lessenpakketten in het onderwijs horen thuis in deze categorie. Het aandeel van de vorming voor de biolandbouwers en de demonstratieprojecten horen hierin eveneens thuis; - structurele ondersteuning: de middelen die besteed worden aan het versterken van de sector als organisatorisch geheel. Die rol wordt ingevuld door Bioforum voor het coördinerende aspect én centraal aanspreekpunt voor de sector, en de Biotheek, in haar rol als informatieverstrekker. De uitgaven werden ingedeeld naar 6 begunstigdengroepen, die ook weergegeven worden in figuur 7: 10

11 Tabel 6 : Indeling van de uitgavenposten in begunstigdengroepen, 2006 Begunstigdengroep Uitgaven Bedrag (euro) Producenten VLIF steun voor investeringen in de biolandbouw Opmaak van bedrijfsomschakelingsplannen Bedrijfsbegeleiding Hectaresteun Reconversie biologische zeugenhouderijen Afzet van biologische producten Promotie van de biologische producten Afzetprojecten Projecten binnen de agrovoedingsector 0 Mediacampagnes biologische producten Week van de biologische landbouw Deel van de VLAM-dotatie voor biolandbouw Biofruit op school Onderzoek & Ontwikkeling Onderzoek gefinancierd door Departement Onderzoek gefinancierd door IWT Onderzoek gefinancierd door Universitaire 0 fondsen Basiswerking Ad hoc subsidiedossiers Projecten wetgeving Vorming en voorlichting voor de biologische landbouwers Demonstratieprojecten Vorming van de biologische landbouwers Subsidie lessenpakket bio Structurele ondersteuning van Subsidie voor Bioforum de sector Subsidie voor de werking en ontwikkeling van de Biotheek Middelen voor de controle-organisaties Participatie IFOAM Bron : Afdeling Monitoring en Studie 6 International Federation for Organic Agriculture Movements 11

12 3.3. Uitgaven Figuur 6 : Evolutie van de overheidsuitgaven voor de biologische landbouwsector, in euro Bron : Afdeling Monitoring en Studie Vlaamse steun EU steun Vlaams+EU Figuur 6 geeft de evolutie van de uitgaven vanaf 2000 weer. De overheidsuitgaven nemen toe, en bereiken 3,6 miljoen euro in 2006, een toename van 14% ten opzichte van Daarvan zijn 2,7 miljoen euro Vlaamse middelen en 0,9 miljoen Europese cofinanciering. De stijging voor 2006 is voornamelijk te wijten aan toegenomen middelen voor de promotiecampagne Bio mijn natuur. Het doel van die campagne is om bio herkenbaar te maken bij de consument door middel van een algemene huisstijl. Voor promotie zijn er in 2006 meer dan het dubbel aan middelen uitgegeven dan het jaar ervoor. Dat blijkt ook duidelijk uit figuur 7. De uitgaven voor onderzoek zijn als enige achteruitgegaan. Dat betekent niet direct dat er minder aan onderzoek werd gedaan in 2006, maar wel dat er voor dit jaar minder uitbetalingen zijn geweest. 12

13 Figuur 7 : Evolutie van de uitgaven per begunstigdengroep (in euro) in euro producenten afzetketen promotie onderzoek en ontwikkeling vorming en voorlichting structurele ondersteuning Bron : Afdeling Monitoring en Studie 3.4. Uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling Voor dit rapport worden onder onderzoek en ontwikkeling begrepen : middelen uit het Departement Landbouw en Visserij (onderzoek, ad hoc, subsidiedossiers, projecten wetgeving); financiering via het Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT); financiering via het Bijzonder Onderzoeksfonds voor Universiteiten 7 ; een raming van de middelen voor de basiswerking van het Proefcentrum voor Biologische Teelten, Proefcentrum voor de Groetenteelt (PCG) en het ILVO. Worden niet opgenomen : federale overheidsfinanciering; projectfinanciering van provincies, Europese Unie en privéfondsen; financiering via het eigen vermogen. De cijfers in tabel 7 handelen enkel over de uitbetalingen binnen het kalenderjaar vanuit de Vlaamse overheid en tonen maar een gedeelte van het totale uitgavenplaatje. Verder komt er ook nog financiering vanuit andere overheden of vanuit privé-vermogens. Er wordt ook onderzoek verricht dat raakvlakken heeft met de biologische landbouw. In dergelijk onderzoek is onderzoek naar biolandbouw slechts een facet, en maakt geen deel uit van het uitgavencijfer. 7 Elke universiteit beschikt over een bijzonder onderzoeksfonds, voor de financiering van fundamenteel onderzoek. Onderzoek, specifiek gericht op biologische landbouw, is echter nog nooit voorgevallen zoals uit de inventarisatiestudie van het ILVO blijkt; 13

14 Tabel 7 : Evolutie van de uitgaven voor het onderzoek voor de biologische landbouw, vanuit Vlaanderen (in euro), Financierende Instelling Uitgaven 2001 Uitgaven 2002 Uitgaven 2003 Uitgaven 2004 Uitgaven 2005 Uitgaven 2006 Departement IWT ,50 BOF Basiswerking (*) Totaal Bron : Departement Landbouw en Visserij, IWT (*): raming ILVO De middelen voor onderzoek nemen globaal toe, en bedragen voor 2006 ongeveer euro hetzij 20 % van de totale overheidsuitgaven voor bio. Het grootste deel van het onderzoek werd gefinancierd via projectindiening bij het IWT (bijna 60%). Op Europees niveau loopt het CORE Organic initiatief (Coordination of European transnational research). CORE levert inspanningen om onderzoek op het vlak van biologische landbouw te organiseren en te coördineren, maar op dit moment bevindt het project zich nog in een pril stadium. Lidstaten kunnen hieraan deelnemen, mits ze een deel van hun onderzoeksbudget reserveren voor dit Europees gestuurd onderzoek. België wil zich hier ook bij aansluiten, maar voldoet momenteel nog niet aan de toetredingsvoorwaarden. Een belangrijk verschil tussen België en andere Europese landen is het ontbreken van een onderzoeksprogramma samen met een aangepaste budgettering. Nederland besteedde in de periode maar liefst 45 miljoen euro aan onderzoek (uitgaven van de wetenschappelijke instellingen van het Ministerie van Landbouw) en Frankrijk 38 miljoen 8. De Vlaamse Overheid gaf iets meer dan 2 miljoen uit in de periode Figuur 8 : Aandeel van het totale onderzoeksbudget specifiek voor biologische landbouw naargelang onderzoeksdomein ( ) Aandeel onderzoeksbudget per onderzoeksdomein (periode ) Bedrijfssystemen 1% Socio-Economie 31% Dierlijke Productie 6% Voedselveiligheiden kwaliteit 14% Plantaardige Productie 48% Bron : ILVO 8 Bron : en 14

15 Onderzoek in de plantaardige productie kan op de meeste financiering rekenen (48%). De reden dat onderzoek in de plantaardige productie hoger ligt dan in de dierlijke, ligt enerzijds in de hogere kostprijs verbonden aan dierlijk onderzoek, en anderzijds in de behoefte aan een specifieke onderzoeksinfrastructuur voor dierlijk onderzoek. 31% van het budget ging naar socio-economische studies. Daaronder vallen onder andere de studies met betrekking tot markt, afzet en ketenmanagement. Opvallend voor Vlaanderen is dat in vergelijking met andere landen, er geen onderzoek gebeurt met betrekking tot milieu-aspecten. Ook naar bedrijfssystemen en naar de verwerking van biologische producten wordt voorlopig geen onderzoek verricht Omzet van de biologische marktdeelnemers ( ) De Afdeling Monitoring en Studie maakte op basis van cijfers van Blik en Ecocert opnieuw een raming van de bio-omzet die de aangemelde marktdeelnemers maken. Deze indicator probeert na te gaan of bio als economische sector groeiend is. Het antwoord is positief, al dient gezegd te worden dat de cijfers hieromtrent in de toekomst nog accurater kunnen. Er zijn heel wat geregistreerde bedrijven, die geen omzet hebben aangemeld. De Afdeling Monitoring en Studie maakte hiervoor een zo realistisch mogelijke raming. De cijfers hebben betrekking op de jaren 2003, 2004 en 2005 en tonen een opwaartse trend. Cijfers voor 2006 zijn pas beschikbaar vanaf oktober Omdat het aantal verwerkende bedrijven lichtjes daalt, is de trend eerder te verklaren door een toename van de productie bij de geregistreerde bedrijven. Tabel 8 : Aantal marktdeelnemers in Vlaanderen Totaal aantal aangegeven marktdeelnemers (exclusief landbouwers) Totaal aantal marktdeelnemers waarvoor omzet beschikbaar Bron : Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling op basis van Blik en Ecocert De marktdeelnemers omvatten de verwerkers, verdelers van bulkproducten, verdelers onder eigen naam, importeurs uit niet-eu landen en herverpakkers. Dit zijn de activiteiten die wettelijk onder controle staan, en waarop de omzet betrekking heeft. In 2005 realiseerden 421 Vlaamse bedrijven een geraamde bio-omzet van 276,1 miljoen euro. Omgerekend per bedrijf is dat euro. Twee jaar geleden was de gemiddelde omzet per bedrijf nog euro. De totale omzet is in vergelijking met 2004 licht toegenomen 10. Dit is voornamelijk toe te schrijven aan verwerkende activiteiten. Bij de verdelers daalde de omzet na 2003 met ruim een derde. Dat was volledig te wijten aan de stopzetting van de gespecialiseerde Bio-Square winkels van Delhaize in In 2005 stijgt de omzet opnieuw en bedraagt ongeveer 69 miljoen euro (ca 25% van de totale omzet). De verwerking realiseert een zakencijfer van 162,8 miljoen euro of 59% van de totale omzet. Tabel 9 : Raming van de omzet voor de biologische verwerkers (euro) (in miljoen euro) Verwerker 97,7 151,8 162,8 Herverpakker 13,3 15,4 12,8 Verdeler 101,7 61,3 69,2 Importeur 16,5 28,3 31,4 Loonwerk 1,8 2,6 n.a. TOTAAL 231,1 259,4 276,1 Bron : Afdeling Monitoring en Studie 9 De Mey, K; De Cock L; Van Lierde, D, 2006, Studie naar de mogelijkheden tot optimalisatie en structurering van het Vlaamse landbouwonderzoek in de biologische sector en tot het afstemmen van het onderzoek en ontwikkeling in de biologische landbouw op de noden van de Vlaamse biologische landbouw, Vlaamse Overheid, Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek, 77 blz. 10 Bioforum raamt de toename op 2%. 15

16 5. Consumptie van biologische versproducten in België Figuur 9 : Besteding aan biologische versproducten tussen 2003 en 2006 (in euro per capita) 4,5 4 3,5 besteding per capita (in euro) 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 aardappelen brood fruit groenten zuivel vlees gevogelte vleeswaren eieren product Bron : GfK Panel Services, VLAM Figuur 9 toont aan hoeveel er per capita besteed wordt aan enkele biologische producten. Volgens deze grafiek worden voor de meeste categorieën minder besteed van jaar op jaar. Zo is er een sterke daling waar te nemen voor biologisch vlees en gevogelte en een lichte daling bij aardappelen, groenten en eieren. De besteding aan biologisch brood, fruit en zuivel blijven stabiel. De figuren 10 en 11 geven het marktaandeel van bio in België per productgroep weer. De biologische eieren hebben het grootste marktaandeel, met 7% van de totale bestedingen aan eieren, gevolgd door de verse groenten met 3,1%. Bijna alle productgroepen kenden in 2006 een dalend marktaandeel in de totale bestedingen. Bij de verwerkte producten kennen rijst en konfituur belangrijke stijgingen (respectievelijk +28% en +15%). Droge deegwaren en bloem dalen dan weer lichtjes. 16

17 Figuren : Marktaandeel van bio in België per productgroep Bron : GfK Service Panel, VLAM 17

18 Figuur 12 geeft het aandeel van distributiekanalen in het thuisverbruik van bio vers in België. 62% van de bestedingen voor biologische versproducten gebeurden in supermarkten; dat is 7% meer dan in Het belang van de supermarkt als verdeler van biologische voedingswaren is dus niet te verwaarlozen. Met 16,1% van de bestedingen komen speciaalzaken wel op de tweede plaats, maar in 2003 bedroeg dat aandeel nog 30%. 15% van de biologische producten worden verkocht op de boerderij zelf, of via alternatieve distributievormen zoals voedselteams. De overige 6,9% wordt via markten gecommercialiseerd. FiBL 11 geeft een verkoopcijfer voor biologische producten (niet enkel vers) aan van 315 miljoen euro voor 2004 (België), wat 1% vertegenwoordigt van alle verkopen van voedingswaren. Figuur 12 : Aandeel distributiekanalen in thuisverbruik van bio vers in België in % van de besteding 100% 80% 60% 40% 20% 0% 16,9% 15,9% 18,6% 15,0% 22,6% 17,1% 16,1% 30,0% 6,9% 5,7% 9,1% 4,4% 10,7% 11,2% 15,2% 10,2% 38,5% 45,1% 43,9% 46,8% hoeve, producent, rest speciaalzaken markt DIS 2 DIS 1 Bron : GfK Panel Services Benelux, VLAM DIS 1 = hypermarkten (vb Delhaize, Carrefour) ; DIS 2 = kleinere supermarkten (vb Aldi, Lidl) 11 Forschungsinstitut für biologischen Landbau. 18

19 6. Conclusie De biologische landbouw kende ten opzichte van 2005 een lichte groei. Het areaal is in 2006 toegenomen tot ha. Dat is 3,5% meer dan het jaar ervoor. Duidelijke oorzaken voor die evolutie zijn met de beschikbare data moeilijk te identificeren. Het Vlaamse areaal (0,5%) ligt onder het Europees gemiddelde van 3,5% biologische landbouwgrond. De overheidsuitgaven voor bio zijn in 2006 toegenomen, en bedragen 3,6 miljoen euro. Dit is een toename van 12 % in vergelijking met vorig jaar. De stijging is voornamelijk voor rekening van de promotiecampagne Bio Mijn Natuur. De middelen die naar onderzoek gaan, bedragen euro. Er wordt voornamelijk geïnvesteerd in onderzoek naar technieken voor het verhogen van de rendabiliteit in de plantaardige productie, en in het bestuderen van de socio-economische aspecten van de biolandbouw. Uit de consumptiecijfers kunnen we geen duidelijke conclusies trekken, vermits ze betrekking hebben op slechts enkele categorieën van biologische producten. Feit is wel dat er een dalend marktaandeel voor die productcategorieën vast te stellen is, met uitzondering van rijst en konfituur. Ook wordt er meer en meer bio vers gekocht in de supermarkten. Het aandeel in de totale verkoop van voedingswaren zou 1% vertegenwoordigen. Ten slotte bedraagt de omzet van de biologische marktdeelnemers ongeveer 276 miljoen euro in Dit is een stijging in vergelijking met