Actieprogramma huiselijk geweld en kindermishandeling, Zuid-Hollandse eilanden

Transcriptie

1 Actieprogramma huiselijk geweld en kindermishandeling, Zuid-Hollandse eilanden Gemeenten Binnenmaas, Brielle, Cromstrijen, Goeree-Overflakkee, Hellevoetsluis, Korendijk, Nissewaard, Oud-Beijerland, Strijen, Westvoorne 1

2 Inhoud Inleiding Regiovisie Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Wettelijk kader Effectieve aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling Samenwerking Actieprogramma Monitor Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Financieel overzicht Bijlage I: actielijst inclusief kosten Bijlage II: basis voor het actieprogramma Zuid Hollandse Eilanden Bijlage III: inzet centrumgemeente en regiogemeenten Bijlage IV: inzet 2016 decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang

3 Inleiding De regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling Zuid-Hollandse Eilanden is in april 2015 vastgesteld door het college van Burgemeester en wethouders van de centrumgemeente Nissewaard. Voor de jaren vanaf 2016 worden in dit actieprogramma de acties vastgelegd welke door de gemeenten van de Zuid Hollandse Eilanden ingezet worden om huiselijk geweld en kindermishandeling tegen te gaan. Daarbij is het uitgangspunt dat een optimale schaal wordt gevonden voor de activiteiten en dat de samenwerking tussen regionale en lokale gemeenten en partners aansluit bij de verantwoordelijkheden zoals vastgelegd in de wet en in afsprakenkaders. Uitgangspunt hierbij is daarnaast dat het actieprogramma een flexibel document is, waarbinnen aanvullingen of wijzigingen kunnen worden gedaan al naar gelang de actualiteit en de uitvoering daarom vraagt. De regie op het actieprogramma ligt bij de stuurgroep OGGZ+. Dit is het bestuurlijk overleg van de centrumgemeente met een vertegenwoordiging van bestuurders van de drie regio s. In dit overleg legt de centrumgemeente onder andere verantwoording af over de uitgaven uit de decentralisatieuitkering Vrouwenopvang. 1. Regiovisie Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Alle gemeenten op de Zuid-Hollandse eilanden zijn verantwoordelijk voor het voorkómen en bestrijden van huiselijk geweld en kindermishandeling. Gemeenten willen dat alle inwoners een duurzaam veilig thuis hebben. Dit wordt bereikt door: Het realiseren van een sluitende keten van preventie, behandeling en nazorg voor alle betrokkenen. Preventie en nazorg vorm te geven als onderdeel van het lokale beleid. De verantwoordelijkheid voor het signaleren, melden en tegengaan van huiselijk geweld en kindermishandeling mede te beleggen bij maatschappelijke professionals en inwoners. In de regiovisie is de inzet beschreven die de centrumgemeente pleegt en de inzet van iedere gemeente voor de realisatie van de doelstellingen. Om deze inzet te meten en om inzicht te hebben in effecten van beleid, is gestart met het opstellen van een monitor waarmee deze worden gemeten. In 2015 is gestart met een kwantitatieve 0-meting. Het is de bedoeling om jaarlijks de doelen en deelresultaten te meten en maatregelen te evalueren. Professionele organisaties en (beleidsmatige en uitvoerende) collega s die een rol vervullen in de signalering, behandeling en het bieden van nazorg bij huiselijk geweld en kindermishandeling hebben onderwerpen en verbeterpunten aangedragen voor het actieprogramma en inbreng geleverd bij de selectie van indicatoren voor de monitor. Definities van geweld in de huiselijke kring Er zijn verschillende vormen van huiselijk geweld in afhankelijkheidsrelaties, zoals partnergeweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling en eergerelateerd geweld. Onderstaande definities zijn opgenomen in de regiovisie: Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer is 3

4 gepleegd. Huiselijke kring verwijst naar de relatie tussen pleger en slachtoffer en niet naar de plaats van handeling. Huiselijk geweld kan aan om lichamelijk, psychisch of seksueel geweld. Kindermishandeling is elke vorm van een voor een minderjarige, bedreigende of gewelddadige interactie (actief of passief opdringen) van fysieke, psychische of seksuele aard, die ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of onvrijheid staat. Aanvullend worden in dit actieprogramma de volgende definities gehanteerd (bron G4, 2014): Oudermishandeling heeft betrekking op al het handelen en het nalaten van handelen van degenen die in een terugkerende persoonlijke of professionele relatie met de oudere (iemand van 65 jaar of ouder) staan, waardoor de oudere persoon lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid. Eergerelateerd geweld is elke vorm van geestelijk of lichamelijk geweld, gepleegd vanuit een collectieve mentaliteit in reactie op een (dreiging van) schending van de eer van een man of vrouw en daarmee zijn familie, waarvan de buitenwereld op de hoogte is of dreigt te raken. 2. Wettelijk kader Veiligheid (en daarmee ook veiligheid thuis) is in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning een belangrijk thema, in artikel 1 is de verantwoordelijkheid van de gemeente in het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld en kindermishandeling beschreven, evenals de taak om onderdak en begeleiding te bieden aan personen die hun thuissituatie hebben verlaten als gevolg van huiselijk geweld. De Jeugdwet schrijft voor dat gemeenten de plicht hebben om te voorzien in maatregelen die kindermishandeling voorkomen. Op basis van artikel 4 van de Wmo zijn gemeenten verantwoordelijk om bovenlokaal een Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling te organiseren, sinds 2015 beter bekend als het Veilig Thuis (samenvoeging organisaties AMK en ASHG). Vanaf 2017 is Veilig Thuis een zelfstandige organisatie binnen Rotterdam Rijnmond. De jaren 2015 en 2016 dienen als overgangsjaren en er wordt al volop gewerkt om tot een zelfstandige organisatie te komen: processen worden afgestemd, taken worden ingevuld, voorstellen voor plaatsing en financiering worden uitgewerkt, etc. 4

5 3. Effectieve aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling De effectiviteit van de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling is in 2014 onderzocht door het Verwey-Jonker instituut en verwoord in het rapport Doorbreken geweldspatroon vraagt om specialistische hulp. Voor het onderzoek zijn 211 ouders en 396 kinderen uit Rotterdam, die bekend zijn bij het ASHG en het AMK, anderhalf jaar gevolgd. Hoewel dit onderzoek is uitgevoerd in de gemeente Rotterdam, kan op basis van bevindingen in de regio worden aangenomen worden dat deze conclusies ook van toepassing zijn op de inzet die in de afgelopen jaren is gepleegd bij de bestrijding van huiselijk geweld en kindermishandeling op de Zuid-Hollandse eilanden. Daarom vinden we het van belang deze conclusies op te nemen in dit actieprogramma zodat hier bij de uitwerking van de actiepunten aandacht voor kan zijn. De belangrijkste conclusies zijn: De geboden hulp heeft resultaat maar niet voldoende. De onderzoekers zien een duidelijke afname van geweld. Tegelijkertijd concluderen zij dat de aanpak niet effectief genoeg is: in de helft van de gevallen blijft huiselijk geweld een rol spelen of keert terug. De gevolgen van huiselijk zijn voor zowel ouders als kinderen ernstig. Interventies gericht op traumaverwerking bij kinderen hebben op jonge kinderen een gunstig effect, bij oudere kinderen is het effect minder zichtbaar. Inzet van een hulpverleningstraject is niet vanzelfsprekend. Eén op de twaalf gezinnen ontvangt na melding geen hulptraject. Voornaamste reden is dat betrokkenen niet open staan voor hulp en/of geen hulpvraag hebben. Het gaat daarbij vaak om lichtere gevallen. Er was bij hulpverleners onvoldoende aandacht voor de zorg aan kinderen in gezinnen waarin sprake was van partnergeweld. Bijna 2 op de 3 kinderen krijgt geen vorm van hulp aangeboden. Handelingsverlegenheid bij professionals: huiselijk geweld en kindermishandeling zijn nog steeds geen gemakkelijke onderwerpen. Signalen worden niet of niet tijdig herkend en veel hulpverleners vinden het moeilijk om het onderwerp bespreekbaar te maken. Uit het onderzoek volgen daarnaast twee belangrijke aanbevelingen welke van belang zijn bij het uitwerken van de actiepunten in hoofdstuk 5. Verhoog de kwaliteit aan het begin van de interventie: Kwaliteit aan het begin is een belangrijke voorwaarde voor een effectieve aanpak. Aan de voorkant moet een taxatie of diagnose plaatsvinden en moet specialistische deskundigheid aanwezig zijn om te kunnen bepalen welke hulp en ondersteuning nodig is. Dit vereist een grondige analyse van de problematiek op verschillende leefgebieden (stress, werkloosheid, schulden, middelengebruik, maar ook psychiatrische klachten of verstandelijke beperkingen). Hanteer een systeemgerichte aanpak: Het doorbreken van een (langdurig) geweldspatroon kan alleen slagen met inzet van gespecialiseerde professionals. Deze hebben expertise over hoe geweldsdynamiek, macht en controle een rol in relaties spelen, ook als partners uit elkaar zijn. Daarnaast is het van belang om de pleger bij het hulpverleningstraject te betrekken, waardoor de verantwoordelijkheid voor de veiligheid niet eenzijdig bij de ander (veelal de moeder) komt te liggen. Plegers zijn, zeker na een 5

6 scheiding, dikwijls moeilijk te motiveren voor hulpverlening. Het hulpverleningsaanbod wordt, mede door de onwil van de dader, daarom vaak op de volwassen partner gericht. Toch is het nodig om te komen tot een integrale aanpak en een hulpaanbod waarin zowel de pleger, het slachtoffer als eventueel aanwezige (andere) kinderen een passend hulptraject krijgen. 4. Samenwerking De basis voor het actieprogramma is gelegd in de regiovisie (zie bijlage II). Hierin zijn uitgangspunten benoemd voor het actieprogramma en beoogde doelen en ontwikkelpunten van de aanpak huiselijk geweld op de Zuid Hollandse Eilanden. Deze input voor het actieprogramma is verzameld tijdens een conferentie, daarnaast in verschillende interviews met organisaties die werken op het snijvlak van zorg straf (zoals het veiligheidshuis), ervaringsdeskundigen, professionals (zoals Veilig Thuis, de vrouwenopvang en GGZ organisaties), ambtenaren en bestuurders (wethouders en burgemeesters). De regie op het actieprogramma ligt, zoals eerder genoemd, bij de stuurgroep OGGZ+. De uitwerking van de acties en afstemming binnen de regio zal zoveel mogelijk gebeuren binnen de bestaande bestuurlijke en ambtelijke structuren, zoals het portefeuillehoudersoverleg Maatschappelijke Zaken Voorne Putten/ Goeree Overflakkee en het portefeuillehoudersoverleg in de Hoekse Waard. 5. Actieprogramma In de regiovisie is gekozen voor drie actielijnen, gericht op drie doelen: A: We realiseren een sluitende keten (preventie aanpak nazorg) die transparant en logisch is en die past bij de lokale situatie. B: We geven preventie en nazorg vorm en we integreren dit in het lokale beleid. C: We zorgen dat samenleving en professionals hun maatschappelijke verantwoordelijkheid bij het oplossen en tegengaan van huiselijk geweld en kindermishandeling kunnen en willen nemen. Het actieprogramma legt de inzet op huiselijk geweld en kindermishandeling van de gemeenten op de Zuid Hollandse Eilanden voor de komende jaren vast daarbij beoogt het de inzet op specifieke punten extra aandacht te geven. Er is ruimte voor flexibiliteit en daar waar nodig zullen de komende jaren de accenten worden gelegd en verlegd op basis van signalen uit de samenleving en ontwikkelingen gesignaleerd op basis van de monitor huiselijk geweld en kindermishandeling (zie hoofdstuk 6). Hierbij is de verdeling van de taken, wat doet de centrumgemeente en wat doen de regiogemeenten, opgenomen in de regiovisie en in bijlage III van dit actieprogramma. Onderstaand worden de actielijnen uitgewerkt in concrete acties en wordt er een planning en een (voorlopig) kostenplaatje opgenomen. In bijlage I van dit actieplan wordt de planning schematisch weergegeven. De achtergrond waartegen het actieprogramma wordt opgesteld is voortdurend in beweging, niet alleen vanwege de nieuwe taken van de gemeenten op dit gebied, maar ook bijvoorbeeld de Veilig Thuis organisaties in de regio die bezig zijn hun organisatie vorm te geven en hun taken daarbij in te vullen. Daarom is het belangrijk te vermelden dat het actieprogramma niet in beton gegoten is, maar dat het een flexibel document is dat aangepast kan worden aan de actualiteit en vragen die daarbij naar voren komen. 6

7 A1 Actielijn A: duurzame stabiliteit in systeem/gezin Actie 1: Snel en daadkrachtig vanuit lokaal team op gang brengen hulpverlening aan alle leden van systeem/gezin (1 gezin- 1 plan) op basis van vastgelegde (proces)afspraken. Activiteiten: 1. Vastleggen van afspraken over organisatie/overdracht vanuit politie (politiezorgformulieren (w.o. WTH)) en vanuit Veilig Thuis (onderzoek VT -Meldpunt). Resultaat: werkafspraken met ketenpartners en werkinstructies voor lokale teams. Planning: uiterlijk Q Afspraken over gezinsplan t.b.v. systeem + tijdpad incl. afspraken over spoed/normering wachttijden. Planning: uiterlijk Q Afspraken over regie op proces, verbinding zorg en veiligheid (relatie incidentenprotocol jeugd en Wmo en Veiligheidshuis/Jeugdbeschermingsplein). Planning: uiterlijk Q Organiseren van een bijeenkomst met gemeenten en ketenpartners op de ZHE over ervaringen met en aanpak van situaties van huiselijk geweld in gesloten systemen. Presentatie/feed-back/intervisie met deskundige (cultureel perspectief). Benoemen knelpunten interactie en hulpverlening. Opbouw kennisnetwerk. Opstellen handleiding. Planning: nader te bepalen. Uitvoering 1,2 en 3 door: regiogemeenten en organisaties Uitvoering 4 door: centrumgemeente Nissewaard in overleg met werkgroep Zorg. A2 Actielijn A: duurzame stabiliteit in systeem/gezin Actie 2: : Het realiseren van een 100% hulpverleningsaanbod aan plegers met als doel het recidivecijfer sterk te verlagen. Activiteiten: 1. Vanaf 2017 krijgen alle plegers een hulpverleningsaanbod met als oogmerk: recidive fors beperken. Dit aanbod kan ook de vorm hebben van een partneraanpak indien dit passend is bij de aard van de situatie in het gezin. a. Vanaf 2016 krijgen in elk geval alle plegers betrokken bij een tijdelijke uithuisplaatsing een aanbod in het kader van de Wet tijdelijk huisverbod. Dit aanbod is niet vrijblijvend, wel vrijwillig en wordt na onderzoek - al dan niet als partneraanpak aangeboden. Inzet 7

8 is dat het slechts een uitzondering is dat dit aanbod wordt afgewezen door de persoon/personen in kwestie. b. Momenteel hebben de gemeenten op de ZHE slechts een contractuele relatie met een hulpverleningsorganisatie die is gespecialiseerd in trajecten voor tijdelijk uithuisgeplaatsten (daders). In 2016 wordt onderzocht welke aanbieders in de regio een kwalitatief goed aanbod hebben voor deze doelgroep al dan niet in partnerverband - met als doel hiermee (ook) een contractrelatie aan te gaan. Via monitoring (Trimbos metingen) kunnen de resultaten van meerdere aanbieders op termijn met elkaar worden vergeleken. c. Vanaf 2017 wordt een passend (gespecialiseerd) hulpverleningsaanbod gedaan aan alle plegers, al dan niet in partnerverband. 2. Een hulpverleningstraject ook als het om een specifiek dadertraject gaat - is in alle gevallen een aanpak waarbij het hele systeem/gezin in beeld is. De financiering vindt plaats vanuit de decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang, omdat het om trajecten gaat waarvoor specifieke deskundigheid en ervaring nodig is van organisaties die zich gespecialiseerd hebben in hulpverlening rondom huiselijk geweld. Uitvoering door: subsidie/ inkoop door centrumgemeente en regiogemeenten aan/ bij gespecialiseerde hulpverleningsorganisaties A3 Actielijn A: duurzame stabiliteit in systeem/gezin Actie 3: Advisering op inzet van preventief tijdelijk huisverbod, tevens in geval van Kindermishandeling Activiteiten: 1. Kennisoverdracht naar aanleiding van onderzoek naar effecten van tijdelijk huisverbod. Planning Inzetten op evaluatie/reflectie op toepassing wet en effecten. Deskundigheidsbevordering WTH inclusief preventief huisverbod bij kindermishandeling: workshop met politie, Delta, GGD, Veilig Thuis, gemeente zorg en veiligheid. Uitvoering door: regiogemeenten A4 Actielijn A: duurzame stabiliteit in systeem/gezin Actie 4: Ruimte bieden aan innovatieve methoden/modellen voor hulpverlening Activiteiten: 8

9 Professionele partners ruimte bieden voor het ontwikkelen van een innovatieve opzet of een innovatieve aanpak van een systeem dat is geconfronteerd met huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Hiervoor wordt maximaal per jaar beschikbaar gesteld. Hiervoor dient een subsidieaanvraag te worden gedaan bij voorkeur in de vorm van een pilotproject waarvan het belangrijkste doel is: het bereiken van duurzame veiligheid in een systeem. Planning: vanaf Uitvoering door: centrumgemeente B5 Actielijn B: vormgeven van preventie en nazorg in het lokale beleid m.b.v. professionals Actie 5: mobiliseren bredere groep professionals in m.n. onderwijs- en zorg ten behoeve van signalering en nazorg: vergroting expertise en bevorderen gebruik meldpunt/sisa/vir. Activiteiten: Om professionals beter te equiperen in relatie tot huiselijk geweld en/of kindermishandeling in de gezinnen/systemen waarmee zij beroepshalve te maken hebben, is het de bedoeling naar behoefte jaarlijks een aantal trainingen gegeven op de Zuid Hollandse Eilanden. Uitkomst daarvan is dat de professionals beter en eerder in staat zijn signalen van mishandeling te herkennen en daarover in gesprek kunnen gaan met ouders/verzorgers. Onderdeel van de training is gebruik van de SISAapplicatie/ Verwijsindex Risicojongeren.). De trainingen zijn een voorzet voor wat er ontwikkeld kan worden. In de loop van 2016 zal samen met de partners (scholen en lokale teams) gekeken worden waar zij behoefte aan hebben en hoe dat samen vormgegeven kan worden. 1. In 2016: trainingen lokale teams en jeugdgezondheidsmedewerkers 2. In 2017: trainingen medewerkers voorschools- en basisonderwijs 3. In 2018: trainingen medewerkers voortgezet onderwijs Uitvoering door: centrumgemeente samen met gespecialiseerde trainers/ trainingsbureau (nader te bepalen) met kennis van of uit het onderwijs (op locatie ZHE) via samenwerkingsverbanden. B6 Actielijn B: vormgeven van preventie en nazorg in het lokale beleid Actie 6: Deskundigheidsbevordering over ouderenmishandeling t.b.v. bepaalde beroepsgroepen en specifieke groepen vrijwilligers. Indien aanleiding: idem andere specifieke groepen met mishandelingsproblematiek. Activiteiten: 1. Bewustwording van problematiek door agendering bij organisaties met behulp van materiaal landelijke campagne 9

10 2. Bijeenkomst/training t.b.v. beroepsgroepen in zorg/welzijn en/of groepen vrijwilligers: doel leren om tijdig signalen herkennen en omgang daarmee in situaties en gesprekken Uitvoering door: eigen netwerk van professionals evt. aangevuld met gespecialiseerde trainers. Organisatie in overleg met partners/hulpverleningsorganisaties/vrijwilligersorganisaties in zorg/welzijn. C7 Actielijn C: ontwikkeling breed maatschappelijk draagvlak voor signalering en aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling Actie 7: publieksvoorlichting aan alle inwoners van gemeenten op de Zuid-Hollandse eilanden over belang van aanpak/signalering/melding. Activiteiten: 1. Gemeenten op ZHE doen mee aan landelijke campagnes/campagneweken zoals bijvoorbeeld week tegen Kindermishandeling (14-20 november 2016) met eigen accenten/acties (als vervolg op de bijeenkomst op Voorne in 2015). 2. Gemeenten maken gebruik van landelijk/regionaal campagnemateriaal in lokale setting via gemeentelijke media en via lokale/regionale media: inzet van gemeentelijke communicatiemedewerkers. Uitvoering/organisatie door: afdelingen communicatie gemeenten (werkgroep/afstemming o.l.v. centrumgemeente) C8 Actielijn C: ontwikkeling breed maatschappelijk draagvlak voor signalering en aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling Actie 8: Organiseren van 100% terugkoppeling van acties op meldingen Activiteiten: Om de bereidheid van het publiek te behouden is het van belang om mensen die een melding maken van een (veronderstelde) probleemsituatie bij politie, Veilig Thuis of een andere hulpverleningsorganisatie op de hoogte te stellen van hetgeen er met hun melding is gebeurd en tot welke resultaten dit heeft geleid. De terugmelding moet onderdeel zijn van het proces/de afspraken zoals beschreven in actie A1. Daarbij is tevens van belang dat er oog is voor de erkenning van het belang van een eventueel noodzakelijk herstel van de vertrouwensband tussen melder en dader. 1. Planning 2016: inventarisatie van procedures en naleving daarvan door organisaties die meldingen ontvangen 2. Planning 2016: terugkoppeling aan alle melders 10

11 3. Planning 2017: meting tevredenheid over terugkoppeling aan en ondersteuning van melders. Uitvoering door: eigen medewerkers van organisaties C9 Actielijn C: ontwikkeling breed maatschappelijk draagvlak voor signalering en aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Actie 9: Preventief aanbod (bijv. wijkgericht) : themabijeenkomsten voor inwoners wijk of doelgroep Activiteiten: Medewerkers van lokale teams zijn dikwijls in de positie om te signaleren welke (latente) problematiek er leeft of welke behoefte aan informatie er is in een bepaalde groep of in een bepaalde wijk. Op die behoefte kan worden ingespeeld door, bij voorkeur zoveel mogelijk in de eigen omgeving, een bijeenkomst te organiseren waar bijvoorbeeld onderwerpen als Vechtscheiding, Kwetsbare ouderen, Moeilijke kinderen een opstap kunnen zijn om het thema huiselijk geweld en kindermishandeling (mede) aan de orde te stellen. Op basis van signalen uit de samenleving een (serie) gespreksbijeenkomsten beleggen over maatschappelijk relevante thema s, w.o. onderwerpen in relatie tot huiselijk geweld. Uitvoering door: eigen medewerkers van organisaties Inzet coördinator en aanjager Huiselijk geweld en Kindermishandeling ZHE Gedurende het opstellen van het actieprogramma werd duidelijk dat de gemeenten van de Zuid Hollandse Eilanden met de regiovisie een hoog ambitieniveau nastreven. Dit vergt niet alleen inzet van de centrumgemeente, maar ook van de afzonderlijke regiogemeenten. Bij de informatieverzameling voorafgaand aan het opstellen van de regiovisie is door veel gemeenten aangegeven huiselijk geweld en kindermishandeling een zeer belangrijk onderwerp te vinden, maar op dit moment aandacht te moeten geven aan andere prioriteiten. Te denken aan de uitwerking van de decentralisaties binnen de organisatie, het opzetten van de Veilig Thuis organisaties, etc. De gemeenten vinden het belangrijk het actieprogramma snel te implementeren en op korte termijn uitvoering te geven aan de genoemde acties. Om hier snel vervolg aan te geven willen de gemeenten een coördinator huiselijk geweld en kindermishandeling ZHE aanstellen voorlopig voor de duur van 2 jaar die zich samen met de uitvoerende partners, organisaties en inwoners bezig gaat houden met de implementatie en de nadere uitwerking zoals: - Het organiseren van workshops, bijeenkomsten, trainingen, - Het aanjagen en aanspreken van de gemeenten op de ZHE als het gaat om hun (wettelijke) taken op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling, 11

12 - Het ondersteunen van gemeenten op de ZHE als het gaat om huiselijk geweld en kindermishandeling, - Het bevorderen van bewustzijn met betrekking tot dit onderwerp, - Het begeleiden van de doorontwikkeling van de monitor, - Eventuele andere taken voortvloeiend uit het actieprogramma, - Het verbinden van bestaand aanbod op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling en het signaleren van gaten in dat aanbod, - Ondersteuning bij het doorontwikkelen van bestaand aanbod met betrekking tot huiselijk geweld en kindermishandeling (zoals de plegeraanpak). Uitvoering door: het profiel van de coördinator/ aanjager huiselijk geweld en kindermishandeling wordt na vaststelling van het actieprogramma in gezamenlijkheid nader vormgegeven. In principe voor de duur van 2 jaar. Na afloop van deze 2 jaar wordt deze functie geëvalueerd. 6. Monitor Huiselijk Geweld en Kindermishandeling In de aanloop naar de regiovisie werd door gemeenten en partners meermalen aangegeven dat er behoefte is aan meer kennis en gegevens, lokaal en regionaal, op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit om meer richting te kunnen geven aan de inzet van de financiële middelen en een meer planmatige aanpak voor de komende jaren te kunnen ontwikkelingen. Voor het meten en evalueren van de effecten van ingezet beleid en maatregelen is het nodig om deze effecten te monitoren. Daarom is door de bestuurders in de regio besloten Trimbos in te huren om een monitor te ontwikkelen om die kennis op te bouwen door middel van onderzoek en regelmatig terugkerende metingen. In 2015 heeft het Trimbos instituut in opdracht van de centrumgemeente, samen met de gemeenten in de regio en betrokken partners, onderzoek gedaan naar geschikte indicatoren die ondersteunend zijn voor het beleid en uitvoering. Op basis van deze input zijn geschikte indicatoren ontwikkeld. De indicatoren worden gebruikt om, waar mogelijk, beleid aan te passen en de actielijnen in het actieprogramma nog meer te specificeren. In september 2015 is een start gemaakt met een aantal indicatoren waarop een nulmeting kan worden uitgevoerd. Een aantal oorzaken heeft ervoor gezorgd dat de metingen op basis van de indicatoren niet volledig kunnen worden uitgevoerd. Te denken aan het simpelweg het toch niet beschikbaar zijn van de gegevens die gemeten zouden moeten worden (mede veroorzaakt door organisaties die in ontwikkeling waren). Geen onderlinge vergelijkbaarheid door definitieverschillen in de verschillende regio s was ook iets dat naar voren kwam. En als laatste bleek de input van justitiële partners cruciaal om een complete monitor te ontwikkelen. Deze partners zouden eigenlijk later worden betrokken. Concluderend kan gezegd worden dat er in 2015 een grote stap is gezet in het ontwikkelen van indicatoren voor de monitor, het samenbrengen van partners en het werken aan het draagvlak en dat de monitor nu een doorontwikkeling nodig heeft om ook de indicatoren goed te kunnen koppelen en zo nodig bij te stellen aan de beschikbare meetbare gegevens. Het voorstel is om in 2016 deze ontwikkeling door te zetten. 12

13 Uitvoering door: Trimbos Instituut met begeleiding door de centrumgemeente (eventueel coördinator) 7. Financieel overzicht De acties die zijn opgenomen in dit actieprogramma worden na vaststelling van het actieprogramma verder uitgewerkt in projectplannen. Het grootste deel van de acties wordt gefinancierd vanuit de decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang (naast de financiering van de algemene voorzieningen, zoals de vrouwenopvang en de inzet bij de wet tijdelijk huisverbod zie bijlage IV). Daarnaast zijn acties benoemd die horen bij de reguliere taken van gemeenten en hebben een plek of zullen deze nog moeten krijgen bij de ambtenaren die zijn belast met de (organisatie van) preventie en het maken van beleid en uitvoeringsplannen op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling. Waaronder ook de inkoop van passende en sluitende hulpverlening vanuit eventuele wijkteams, jeugdteams, etc. In onderstaand schema zijn de acties weergegeven waarvan wordt voorgesteld ze te bekostigen vanuit de decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang (centrumgemeente). Binnen de decentralisatieuitkering is voldoende ruimte om het actieprogramma zoals nu wordt voorgesteld uit te voeren en eventueel later aan te passen of uit te breiden als dat nodig is. Er wordt dan ook voorgesteld met het budget van 2016 ook direct eenzelfde budget voor 2017 en 2018 te reserveren en de komende jaren in overleg met regiogemeenten en partners nader in te vullen. A1 Organiseren bijeenkomst over gesloten systemen A2 Extra inkoop plegertrajecten A3 Advisering op inzet preventief tijdelijk huisverbod A4 Innovatie budget B5 Trainingen preventie en nazorg/meldcode + sisa B6 Trainingen/workshops deskundigheidsbevordering ouderenmishandeling e.a. specifieke doelgroepen Aanstellen regionale coördinator Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Uitvoering resultaatmetingen halfjaarlijks door Trimbos instituut Nader in te vullen Totaal

14 Bijlage I: actielijst inclusief kosten Actielijn Actie Activiteiten Uitvoering Trekker Partners Gereed Kosten A1 Snel en daadkrachtig vanuit lokaal team, hulp en ondersteuning op gang brengen aan alle leden van systeem/gezin (1 gezin/1 plan) op basis van vastgelegde (proces)afspraken Afspraken met interne en externe partijen maken over systeemplannen (en systemisch werken) Afspraken over regie en proces, verbinding zorg en veiligheid Organiseren bijeenkomst over gesloten systemen met gemeenten en ketenpartners op ZHE Iedere gemeente voor zich en daar waar het gezamenlijke partijen betreft samen Iedere gemeente voor zich en gezamenlijk optrekken daar waar wenselijk Iedere gemeente Veilig Thuis, politie en, JBRR en veiligheidshuis doorlopend Ambtelijke capaciteit Nog invullen doorlopend Ambtelijke capaciteit Centrumgemeente Nog invullen Nader te bepalen ,-- A2 Realiseren 100 % hulpverleningsaanbod aan plegers Alle plegers hebben hulpverleningsaanbo d en dit aanbod is goed geregeld Centrumgemeente Centrumgemeente Aanbieder plegerhulpverlenin g Onderzoek in 2016, uitvoering in 2017 Extra inkoop daderhulpverlenin g t/m 2018: ,-- Daderaanpak volgens 1 gezin/1 plan: in de subsidieverlening afspraken maken 14

15 over systeembehandeling van daders A3 A4 B5 Advisering op inzet van preventief tijdelijk huisverbod, ook bij kindermishandeling Ruimte bieden aan innovatie voor hulp en ondersteuning Vergroting expertise en bevorderen gebruik meldcode & SISA bij een grote groep professionals in zorg en onderwijs Bekendheid geven aan huisverbod bij kindermishandeling (preventieve screening) Inzetten op evaluatie/ reflectie, toepassing wet en organiseren van een workshop Pilot ontwikkelen: bereiken duurzame veiligheid in systeem/gezin Organiseren trainingen lokale teams en jeugdgezondheidme dewerkers Organiseren trainingen medewerkers voorschools- en basisonderwijs Alle regiogemeenten Alle regiogemeenten Politie, GGD, Delta, Veilig Thuis, veiligheidshuis, JBRR, etc Voorlopige schatting: ,-- Centrumgemeente Centrumgemeente Nader te bepalen Vanaf ,000,= Centrumgemeente Centrumgemeente Nader te bepalen Voorlopige schatting: 3000,= per jaar B6 Deskundigheidsbevorderin g ouderenmishandeling en specifieke doelgroepen Organiseren trainingen medewerkers voortgezet onderwijs Agendering bij organisaties met behulp van landelijke Netwerk van professionals eventueel met Nader te bepalen 0 e lijns organisaties, Thuiszorg, 2017 Nog nader uit te werken, schatting 3000,= 15

16 campagnes deskundige trainers. Wijkverpleging, gemeenten, etc. Bijeenkomsten om tijdig signalen herkennen en handelen voor specifieke beroepsgroepen en/of vrijwilligers C7 C8 Publieksvoorlichting aan alle inwoners op ZHE over belang aanpak / signalering en melding. Organiseren dat op alle meldingen een reactie wordt gegeven aan de melder Gemeenten doen mee aan landelijke campagnes zoals de weken tegen de kindermishandeling Gemeenten maken gebruik van landelijke/regionale Campagnes Gezamenlijk op Voorne Putten, Goeree Overflakkee en de Hoekse Waard organiseren van activiteiten rondom de week van de Kindermishandeling Inventarisatie procedures Reactie aan alle melders Meting tevredenheid Regiogemeenten in samenwerking met de afdelingen communicatie. Medewerkers van organisaties Nader te bepalen (centrumgemeent e) Centrumgemeente en regiogemeenten Nader te bepalen Doorlopend Eigen budget gemeenten/ decentralisatieuitk ering VO Veilig Thuis & Zorgpunt Niet van toepassing C9 Preventief aanbod voor Op basis van signalen Medewerkers van Nader te bepalen Afhankelijk per Doorlopend Eigen budget 16

17 Algemee n Monitor inwoners of andere doelgroepen Uitwerking actieprogramma en stimuleren/ ondersteunen regiogemeenten bij de inzet op Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Meten en evalueren van de effecten van beleid en ingezette maatregelen. Monitoren van actuele ontwikkeling op het gebied van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling in de ZHE organiseren van gespreksbijeenkomst en Aanstellen regionale coördinator Huiselijk Geweld en Kindermishandeling voor de duur van 2 jaar Doorontwikkelen monitor Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Zuid Hollandse Eilanden organisaties onderwerp gemeenten, mogelijk nog aanvulling Centrumgemeente Een van de regiogemeenten Trimbos Instituut Centrumgemeente Trimbos onder begeleiding van de centrumgemeente Alle regiogemeenten, organisaties en netwerk Alle regiogemeenten en alle partners op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandelin g 2016 en ,-- Doorlopend ,-- jaarlijks 17

18 Bijlage II: basis voor het actieprogramma Zuid Hollandse Eilanden (bron: regiovisie ZHE) Deze bijlage vormt de basis van het op te stellen actieprogramma huiselijk geweld en kindermishandeling Zuid Hollandse Eilanden 2016 en verder. Er is op basis van de in hoofdstuk 3 genoemde doelen een overzicht opgenomen van verbeterpunten en aanbevelingen in de aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling op de Zuid Hollandse Eilanden. Deze input is verkregen tijdens de conferentie en gedurende de interviews en komt van ervaringsdeskundigen, professionals, gemeenten en overige betrokkenen. Wat gaat goed? Het huisverbod loopt goed. Er zijn aandachtsfunctionarissen benoemd in hulpverleningsorganisaties en bij gemeenten Er is een lokale zorgstructuur voor vroegsignalering en gebied gebonden teams (LTHG) Er is veel aandacht geweest voor vernieuwing van de aanpak (met name vanuit Rotterdam vormgegeven). Successen worden goed geborgd Mensen (professionals en niet professionals) voelen zich erg betrokken bij dit thema Wat kan beter? Doel en resultaat Een sluitende keten (preventie aanpak nazorg) te realiseren die transparant is en die past bij de lokale situatie. Ontwikkelpunt - Er is een proactieve, outreachende aanpak nodig, waarbij het gezin centraal staat en als specialist wordt gezien. - Er is behoefte aan lokale, passende en laagdrempelige hulp. - Er zijn essentiële partners in de aanpak die nu niet of niet voldoende zijn betrokken en geëquipeerd, te denken aan: het onderwijs, SMW, reclassering en lokale eerstelijnshulpverleners. - Eerst moet gekeken worden naar het versterken of nieuw leven in blazen van huidige initiatieven alvorens nieuwe zaken te ontwikkelen (zoals SiSa). - Er moet ingezet worden op het sneller op gang brengen en het daadkrachtiger maken van de hulpverlening (a la THV). - De aanpak van de plegers vraagt om een doorontwikkeling. - Gemeenten moeten maatwerk op het gebied van werk en inkomen tijdelijk toestaan als het gaat om (slachtoffers van) huiselijk geweld. - Lokaal toegankelijke expertise op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling is noodzakelijk. - Er moet ingezet worden op de bewustwording van de rol en de optimalisatie van de bestaande netwerken. Daarnaast op het onderling verbinden van deze netwerken. Het is niet altijd bekend wie wat waar doet (jeugd zorg straf/ veilig). - De regie op de netwerken ligt bij een onafhankelijke partij: gemeenten of GGD. - Het belang van de casusoverleggen veiligheidshuis en daarnaast het LTHG wordt onderkend. - De mogelijkheden van het huisverbod worden niet optimaal benut: vraag is om uitbreiding van het huisverbod op de ZHE naar gevallen van kindermishandeling (preventieve screening), zoals in 18

19 Rotterdam al gedaan wordt. Het huisverbod zou daarnaast ook preventief ingezet moeten kunnen worden, bijvoorbeeld als time out voor mogelijke daders voorafgaand aan het plegen van een strafbaar feit. We geven preventie en nazorg vorm en integreren dit in het lokale beleid We zorgen dat samenleving en professionals hun maatschappelijke verantwoordelijkheid bij het oplossen en tegengaan van huiselijk geweld en kindermishandeling kunnen en willen nemen. - Er is behoefte aan inzicht in de aard en omvang van de problematiek binnen hun gemeente. - Binnen alle gemeenten (met uitzondering van de gemeenten op de Hoekse Waard) ontbreekt een (lokale dan wel regionale) visie op huiselijk geweld en kindermishandeling. - Het hebben van een aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling staat niet hoog op de politieke agenda s van gemeenten. Het belang van veiligheid voorop wordt niet altijd zo naar buiten gebracht. - Er ontbreekt een goede sociale kaart voor huiselijk geweld en kindermishandeling en een aanspreekpunt voor de partners uit de hele regio die deze kaart goed kent. - Er moet een gedegen meerjarig preventie en bewustwordingsplan/ campagne opgesteld worden voor de Zuid Hollandse Eilanden. Deze moet zoveel mogelijk aansluiten bij landelijk en regio Rijnmond (waar al veel materiaal beschikbaar is). Die dient zich ook op specifieke doelgroepen te richten zoals daders, oma s, bepaalde gemeenschappen en cultuur, het beter omgaan met financiële crises, etc. - Gemeenten moeten kijken naar het uitbreiden van eisen in hun subsidiebeschikkingen rondom preventie en signaleren huiselijk geweld en kindermishandeling. - Nieuwe doelgroepen en specifieke aandachtsgroepen in de aanpak zijn: jongeren tussen de 18 en 23 jaar die hun ouders mishandelen, plegers van huiselijk geweld en ouderen die mishandeld worden. - Er moet rekening gehouden worden met de culturele achtergronden van gezinnen, slachtoffers en daders. - Duurzame stabiliteit binnen het gezin/ huishouden moet nagestreefd worden. Dit vergt een lange adem (monitoring minstens 2 jaar). - Het CJG moet zich meer extern profileren naar partners zorg en veiligheid. - Er moet oog zijn voor een genderspecifieke aanpak. - Daar waar mogelijk moet de vertrouwensband tussen de melder/ signaleerder en het slachtoffer/ de dader in stand blijven. Terugkoppeling en het op de hoogte houden van de melder/ signaleerder is belangrijk. - Van de Meldcode wordt nog niet optimaal gebruik gemaakt. - Politiezorgformulieren worden niet goed benut. - Organisaties hebben vrije financiële ruimte nodig om de bestaande aanpak en nieuwe initiatieven te kunnen ontwikkelen. - Verbinding tussen bestuurders onderling over de verschillende portefeuilles heen komt niet goed tot stand en is nodig voor een integrale aanpak. - De interne organisatie van gemeenten zit niet altijd op een lijn en ontwikkelt zaken die samenhangen (al dan niet als gevolg van tijdsdruk) los van elkaar. Er worden te weinig verbindingen gezocht (jeugd zorg veiligheid). - Gemeenten zoeken hun rol in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling: hoe ver kun en wil je gaan? 19

20 Bijlage III: inzet centrumgemeente en regiogemeenten De centrumgemeente: zet in op regionale structuurontwikkeling waaronder Veilig Thuis (in ieder geval gedurende de ontwikkelingsfase de komende 2 jaar), zet in op samenwerking en verbinding op regionaal en bovenregionaal niveau, beheert de relatie met de vrouwenopvang en financiert de vrouwenopvang: huisvesting en zorg/ herstel in de opvang, kortdurende nazorg na de opvang, voert het accountmanagement op de overige regionale voorzieningen, te denken aan de crisisdienst Tijdelijk Huisverbod. stimuleert de regiogemeenten met betrekking tot de lokale inzet huiselijk geweld en kindermishandeling (bijvoorbeeld door het opstellen van een monitor). Iedere gemeente van de Zuid Hollandse Eilanden: zorgt voor commitment binnen hun gemeenten aan de lokale en regionale aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling verbonden aan uitvoering van de Wmo binnen de gemeente, zorgt voor preventie en (vroeg)signalering in hun gemeenten, zet actief in op hulpverlening en zorg voor hun inwoners, zet actief in op het stoppen van huiselijk geweld (waaronder ook taken in het kader van de Wet Tijdelijk Huisverbod), zorgt zoveel mogelijk voor herstelmogelijkheden en huisvesting (bij terugkeer) binnen hun gemeente (na de opvang), neemt de eigen verantwoordelijkheid in het organiseren van (langdurige) nazorg en monitoring van de betrokkenen, zorgt voor beschikbare informatie en levert zo een actieve bijdrage aan de evaluatie en het monitoren van ingezet lokaal en centrumgemeentelijk beleid. 20

21 Bijlage IV: inzet 2016 decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang Onderstaande tabel geeft de inzet vanuit de decentralisatie-uitkering vrouwenopvang weer voor 2016 (met name subsidies). Voorziening Inzet 2016 Inzet in Decentralisatieuitkering ,00 Flexus Jeugdplein ,00 Schuldhulpverlening VO ,00 DOK ,00 Crisisdienst WTH Antes ,00 Casemanagement WTH (GGD) ,00 Hoeksche Waard/ZHZ ,00 Veilig thuis: Meldpunt (GGD) ,00 Actieprogramma huiselijk geweld en ,00 kindermishandeling ZHE ZHE ZHE VP + GO VP + GO HW VP + GO Totaal ,00 *) beschikbaar voor 2017 (septembercirculaire 2015): ; voor 2018: