De schooltuintjes van Enkhuizen

Transcriptie

1 De schooltuintjes van Enkhuizen Verslag uit het tuinseizoen 2010 Door: Annette de Jong, vrijwilligster, begeleidster inde tuin. De basisscholen die meedoen zijn: PCBS De Veste PCBS De Voorhof OBS Flosbeugel OBS Reigerweg OBS Klaverweid OBS De Tweemaster Montessori de wegwijzer RKBS De Hoeksteen RKBS Pancratiusschool

2 Geschiedenis: In 1975 verzoekt de Schoolleiding van De Weid de gemeente om een stukje grond. Het doel is om kinderen een uitgebreide biologische les te geven. De kinderen kunnen dan zelf ondervinden hoe alles groeit, bloeit en leeft. Na drie jaar overleg, over een stukje grond bij de Dreef, kreeg men een positief advies door de toenmalige plantsoendienst. In 1978 kon er op proef gestart worden voor kinderen van de vijfde klas (tegenwoordig groep 7). In 1979 kregen alle scholen een tuin, onder leiding van vrijwilliger Dhr. Fijma. Maar vanaf 1983 is er een medewerker vanuit de gemeente Enkhuizen aangesteld om de schooltuin te beheren en te begeleiden. Nu zijn de schooltuintjes onder begeleiding en onderhoudt bij het leer-en werk project Op Maat. De heer Paul van Gennep begeleidt dit scholenproject al jaren lang vanuit OP-Maat. Vanaf 2010 wordt Paul door Annette de Jong, vrijwilligster vanuit MEC De Witte Schuur geassisteerd. Dit verslag wat zij geschreven heeft, vormt het eerste document waar het inhoudelijke werk in de tuin wordt vastgelegd. Dank je wel Annette. Renovatie De schooltuin op het schootsveld had veel last van water. Het veld was niet gedraneerd en het regenwater bleef staan. Dit bezorgde veel teleurstellingen voor de leerlingen. In 2007 is het veld gerenoveerd. Er is eromheen een sloot gegraven en een hek gezet om overlast van vernieling te voorkomen. Na een jaartje wachten op de nieuwe schooltuintjes werd er op 10 april 2007 de Schooltuintjes heropend door Wethouder Van Dhr. Pijkeren. Waarom? Dat kunnen jullie lezen in de krantenknipsel van de Enkhuizer Courant en in het Westfries Weekblad de Keerzijde, ( de krantenknipsels zie hieronder.) Afbeelding: uitnodiging voor de opening

3 Afbeelding: krantenknipsel van de Enkhuizer Courant dd. 10 april 2007

4 Afbeelding: krantenknipsel heropening van de tuin april 20

5 De schooltuin: Het zijn vriendelijke tuinen waar geen bestrijdingsmiddelen wordt gebruikt. Voordat de kinderen aan de schooltuintjes kunnen beginnen, zijn er voorbereidingen nodig. Dit zijn de volgende punten. de grond wordt bewerkt in januari door de Fam. Zwaan o.a. spitten, evt. kalk en bemest. Ook, het frezen van de grond, wordt in maart door de familie Zwaan gedaan. het riet wordt alleen in de herfst geklepeld, en het gras wordt om de drie weken gemaaid door een grote maaier van het leer-en werk project Op Maat. Op plekken b.v. langs de sloten en de fietsenrekken,wordt door Paul met een klosmaaier gemaaid. verzorgen/ aankoop van N.R.K. mengmestkorrels, tuingereedschap, steeketiketten, schoolbordjes, zaden, plantjes, een Eco-toilet, die in maart geplaatst wordt. Het gereedschap wordt in de Ouwe Gouwe Boom op de Vest opgeslagen. Contact met de scholen: Vanuit de scholen wordt een coördinator gesteld voor de schooltuinen. Jaarlijks wijzigd het aantal klassen en leerlingen. De tuin-meester verdeeld de tuinen. Dit jaar (2010) komen er 245 kinderen en elk kind krijgt een tuintje. Per kind is de tuin oppervlakte van 2mtr. bij 3mtr. Deze worden in maart afgemeten (gestreept). Samenwerking en sponsors: De volgende bedrijven sponsoren in natura en leveren producten o.a. zaden, plantjes, voorbereidingen van de grond, namelijk: Econ Seeds B.V: verzorgen de zaden voor o.a. de prachtige eenjarige bloemenmix, Jos kiss van de Fam. en Enza: verzorgen zaden van wortelen, bieten, spinazie, radijs, stamslabonen, en plantjes o.a. de plantuitjes (rode en witte uitjes). P. Renema De steeketiketten de pootaardappelen (eerstelingen), Fam. Gitzels verzorgt vier spitskoolplantjes per tuintje, Aan de slag: En eindelijk is het bijna zover dat de kinderen aan de slag kunnen gaan. Maar eerst nog wat voorwerk namelijk: gaten maken met een aardappelenboor of priem. Eerst touwlijn spannen, en dan geulen maken met een banenregelhaalder (gleuventrekker) en houten naambordjes plaatsen met de schoolnaam. Paul Gennep, de tuin-meester, verteld elke les en doet het ook voor wat en hoe en waarom er iets gedaan moet worden. Dit houdt o.a. elke week steentjes, onkruid verwijderen en evt. water geven en uiteraard het gereedschap schoonmaken en

6 opbergen. Elke week krijgen de kinderen 2 soorten zaaigoed of plantjes tot de zomervakantie. 1 ste week: De eerste klas die begint, haalt de spullen die we deze week nodig hebben, uit de Oude Gouws- boom. De laatste van de klassen, hangt het gereedschap weer schoon en netjes op. De reparaties wordt zelf gedaan. Schoolkinderen eerst uitleg geven, wat er eerst gedaan moet worden en wat de bedoeling van dit traject is. Dus tuintjes verdelen en de naambordjes aan de kinderen geven zodat iedereen weet van wie een tuintje is en waar die is. De pootaardappelen worden elk jaar op een ander stukje grond gepoot, om geen ziektes in de grond te krijgen, dit heet teeltwisseling. De vier pootaardappelen worden in de gaten, (die ± 30 cm van elkaar geboord zijn) gepoot en aangeaard zodat de aardappelen niet door het licht groen kunnen worden, deze zijn nm. giftig. (aanaarden = cm aarde op de richels ophogen). Daarna wordt de vroege spinazie regelmatig in de geulen gezaaid en met de voeten bedekt en aangedrukt met aarde. 2 de week: Voorbereidend werk o.a. richels maken, aftellen en afwegen van de bolletjes en zaadjes voor de kinderen. En de 10 plantuien (5 rode en 5 witte uitjes) worden met de worteltjes naar beneden en met een tussenruimte van ongeveer 10 cm i.v.m. de groei, gepoot. De uitjes hoeven niet afgedekt te worden met grond, maar dit wordt wel gedaan, omdat de vogels de uitjes eruit pikken etc. Radijsjeszaad worden regelmatig in geulen gezwaaid en met grond overdekt, omdat o.a. de vogels de zaaitjes op eten en/of wegwaaien door de wind.

7 3 de week: De wortelen worden naast de uien gezaaid om te voorkomen dat de wortelen de wortelvlieg krijgen. De afstanden moeten ongeveer 10 cm zijn. Omdat je dan mooie grote worteltjes krijgt. Te veel zaadjes op één plek veroorzaakt te kleine worteltjes of je moet het weer uitdunnen. Bietenzaadjes gezaaid. Op de zelfde afstand als de worteltjes en ook om ze de ruimte te geven om te groeien, zodat je ze niet hoeft uit te dunnen. Bietjes kun je niet verpoten. Zonodig de opgroeiende spinazie water geven. Paul moet geulen trekken voor de week erop. 4 de week: Voorbereidend werk: geulen trekken voor de week erop. Nu is het de beurt aan het planten van de spitskooltjes. Per kind zijn er 4 plantjes voor het tuintjes beschikbaar. De kinderen kunnen putjes maken met B.V. een lepel of een schepje om de spitskoolplantjes in te planten. De grond stevig aandrukken. De afstanden tussen de plantjes moet ± 40 cm. zijn. Ook kunnen de kinderen hun eigen soort poten of zaaien. Het advies is om een één/jarig en-of laatbloeiende plantjes b.v. andijvie, sla, bloemkool, broccoli of bloemen mee te nemen. De andijvie of sla kunnen ze het beste als jong plantje kopen. 5 de week: De kinderen mogen zelf groente of bloemen etc. planten. Mits het geen groenten/ bloemen, etc. zijn, die eind september pas klaar zijn, omdat dan de tuinen weer leeg opgeleverd worden. Spinazie oogsten. Restant van de spinazie om schoffelen, volgende week wordt er wat anders geplant/ gezaaid.

8 6 de week: Tussen de verschillende groenten etc. schoffelen, om het onkruid en stenen te verwijderen. Verder de plantjes water geven, voor zover het niet geregend heeft. Onkruid en steentjes verwijderen. 7 de week: Evt. Spinazie die de vorige week te klein waren, afsnijden. En omschoffelen. Verder weer stenen en onkruid verwijderen d.m.v. te schoffelen. De planten/groenten geen water geven, omdat het geschoffelde onkruid die verwijderd is, weer gaat groeien door het water. Dit onkruid moet uitdrogen en doodgaan. (na een paar dagen wel water geven, wanneer het te lang droog weer blijft.) Voor de volgende week; eerst touwlijn spannen, geulen maken voor het zaaien van bloemenzaad of bloemenplantjes. 8 ste week: Steentjes en onkruid verwijderen, het onkruid en dergelijke mag gewoon op het gras omdat dit organisch materiaal is. De radijs oogsten en de te kleine radijsjes laten staan om nog een week te laten groeien. Verder de spinazie oogsten en/of nog een week te laten groeien. En de tien verschillende bloemzaadjes zaaien in de geulen. En uiteraard water geven. 9 de week: Alle radijsjes moeten er uit. En de grond schoffelen. Er was veel regen gevallen de

9 afgelopen week, waardoor de plantjes en het onkruid goed zijn gegroeid. Dus onkruid verwijderen maar dus ook tussen de planten/groenten. En uiteraard steentjes en dergelijke. Anders kan de plantjes en zaaigoed niet ontkiemen en groeien. De bietenplantjes zonodig uitspenen/ uitdunnen, De bietenplantjes moeten ongeveer 10 cm van elkaar staan, zodat ze de ruimte en de voeding krijgen om goed te groeien. De aardappelenplanten zijn ook goed gegroeid en. Het is weer tijd om een aantal scheppen grond op de plant te scheppen. (aanaarden)deze i.v.m. het voorkomen dat het zonlicht bij de aardappelen komt en daardoor groen worden en dus giftig zijn. 10 de week: De afgelopen dagen heeft het goed geregend, zodat alle groenten, bloemen en aardappelen goed gegroeid zijn.. Wanneer er groenten bv. sla groot genoeg is, kan deze mee naar huis genomen worden. Verder is het van belang dat het onkruid, dat ook goed gegroeid is wordt verwijderd, zodat het geplante en het zaaigoed weer meer voeding en ruimte krijg.. Ook de aardappelen kunnen gerooid worden. Dit wordt gedaan met de riek of greep. Deze wordt schuin, iets verder weg van de verhoging van de hoop aarde diep in de grond geschoten om de aardappelen niet te beschadigen. De struik uitschudden, zodat de aardappelen en de grond er af valt. Daarna schept je voorzichtig met de riek verder om diepere aardappelen te zoeken. 11 de week: Weer onkruid, steentjes etc. verwijderen en eventueel de planten en zaaigoed water geven. Het laatste wat voor de zomervakantie wordt gezaaid zijn de struikslaboontjes. Eerst wordt de grond goed nat gegoten. Even later worden in de geul om de ± 10 cm

10 de struik-slaboonzaadjes gelegd. Weer toegedekt met grond en de grond wordt weer nat gemaakt met water. Ook in verband met de warmte. De zomervakantie begint. Tijdens de zomervakantie zijn de schooltuintjes een paar dagen open, namelijk op drie, vier en vijf augustus. De kinderen of wanneer diegene met vakantie zijn, iemand anders voor hun tuintje kunnen zorgen, kunnen dan komen, om onkruid, groenten te oogsten en water te geven. En natuurlijk bloemen plukken. 34 ste tot en met 37 ste week: 25 augustus beginnen we weer met de schooltuintjes. We hebben nog vier weken. Verschillende kinderen oogsten o.a. sla,uien etc. en plukken bloemen. Helaas zijn de meeste spitskoolplantjes aangevreten door slakken en niet meer geschikt om te eten, wel voor je huisdieren. Het onkruid is ook mooi, en het groeit weelderig en moet dus verwijderd worden. Verder vindt je allerlei beestjes o.a. wormen, larven, kikkertjes, salamanders, luizen, eenden met jongen, futen, vliegen niet te vergeten, lieveheerbeestjes etc. etc. héél interessant allemaal, hoe alles groeit en bloeit. De laatste weken is er nog veel werk te doen, namelijk wat volgroeid is " oogsten". En het onkruid verwijderen. De kinderen hebben hun tassen vol groenten en bloemen. Ze komen handen te kort.

11 De bieten kunnen eruit gehaald, die draai je uit de grond en een groot deel van de bladeren draai je eraf. De slaboontjes kunnen, wanneer ze groot genoeg zijn, geplukt worden. De rest laat je nog groeien tot de volgende keer. De uien, rode en witte, kunnen er eveneens uit gehaald worden. Het makkelijkste is, om dit met de riek te doen. De uien laat je, met stengel en al drogen. Ook de wortelen kunnen met de riek eruit gehaald worden. De bos wortelen schudt je af om de aarde er af te schudden. Het is het beste om af en toe wat mee naar huis te nemen, wat tenminste klaar is, dan kan je elke week wat uit de tuin mee naar huis nemen. Wanneer de kinderen klaar zijn met oogsten, moet de grond aangeharkt worden en de planten eventueel water hebben. Verder wordt al het gereedschap schoongemaakt en opgeborgen voor de volgende schoolkinderen. Het gereedschap aan het gras en in de sloot schoongemaakt. Wanneer het te hard en te lang regent worden de scholen afgebeld (of bellen zelf af). Voor de kinderen is het dan te moeilijk en te zwaar om in de tuin te werken En kunnen later of op een andere dag dit inhalen. En dan is het de laatste les. Alle groenten, bloemen etc., wat er nog op de tuintjes staan moeten opgeruimd worden. Dit is biologisch afval (natuurlijk afbreekbaar ) Dit wordt tussen het riet of op het gras weggegooid. En verder moet het netjes aangeharkt worden. Dus zoals Paul zegt; de tuintjes moeten zwart opgeleverd worden.

12 Het belangrijkste: Hoe hebben de kinderen de schooltuin gevonden? Dit zijn de dingen die de kinderen vertelde: - spannend, alles was nog kaal, wat ging en hoe zou het worden? - sommige meisjes, vonden het vies om in de grond te werken. Vooral als je een worm, slak of een ander diertje tegenkwam in de grond. En je schoenen etc. werden nog vies ook nog. De meeste jongens vonden dit geen probleem. Juist leuk, lekker kliederen en stoer doen. En wat je allemaal in de grond vond: stukjes van oude pijpjes, stukjes aardewerk, glaswerk etc. Dit werd dus mee naar huis genomen. - in het begin vonden ze het moeilijk, om het verschil te zien tussen opgroeiend onkruid of groente of bloemen die ze gezaaid of gepoot hadden. Wat is wat???? Wat moet je er uit halen en waarom? - steentjes en onkruid verwijderen vonden ze minder leuk om te doen. Maar het zien groeien en bloeien van het gewas, de vlinders, lieve Heerbeestjes, mieren etc. vonden ze veel leuker. Maar ook wanneer er luis, ziekte of wat aangevreten was, vonden ze ook interessant. Het waarom, wat doe je er aan of wat doe je er niet aan. - het oogsten, ja dat was echt leuk. B.v. de bieten of aardappelen. Hele grote waren er bij. Ze werden blij, verbaasd en werden triomfantelijk omhoog gehouden. En natuurlijk bekeken en met de anderen vergeleken wie de grootste had. - ook werden de tuintjes van klasgenootjes voor elkaar verzorgd en ze hielpen elkaar. Dit werd ook met elkaar afgesproken in de klas. De laatste les is voorbij en op naar het volgend seizoen. EINDE, Enkhuizen, 22 september 2010, Annette de Jong Nawoord: De schooltuin in Enkhuizen heeft een lange traditie en vormt een sterke leeromgeving. Naar aanleiding van diverse gesprekken met de scholen heeft MEC De Witte Schuur een educatief programma ontwikkeld ter ondersteuning van het schooltuinwerk. Praktisch in de schooltuin bezig zijn gecombineerd met de (praktijk- en verwerkings-) lessen in de klas versterkt de leerervaring.. Het programma is geschikt voor groep 5, 6 en 7. Overigens blijkt dat groep 5 en 6 meer ruimte hebben in het jaarprogramma en prima in staat zijn om het schooltuin programma te volgen. In 2011 is het eerste concept ontworpen en in 2012 ligt het programma klaar volledig uitgewerkt met een docentenhandleiding en een tuin logboek voor de leerlingen. Kijk verder op