BEROEMDE FOTOGRAFEN, door Henk Platenburg

Transcriptie

1 BEROEMDE FOTOGRAFEN, door Henk Platenburg Gregory Crewdson Gregory Crewdson is een Amerikaanse fotograaf die bekend staat om zijn surrealistische sfeerbeelden van het klein stedelijke Amerika, uitgelicht op zijn eigen karakteristieke manier, meestal tijdens het invallen van de schemering. Binnen deze omgeving is het onderwerp - vaak een spannend moment van een onduidelijke intermenselijke relatie - geplaatst. Crewdson neemt daarmee een unieke positie in de hedendaagse fotografie in. Hij werd in 1962 in Brooklyn, New York, geboren. Zijn vader, die psychiater was, had een praktijk aan huis waardoor daar altijd een sfeer van geheimzinnigheid hing. Wat zou er zich allemaal achter de gesloten praktijkdeur afspelen? vroeg de jonge Gregory zich regelmatig af. Na de middelbare school studeerde Gregory Crewdson fotografie aan de Yale Universiteit. De opleiding was voornamelijk gericht op documentaire fotografie. Crewdson ontdekte echter dat in de galeries een heel ander Gregory Crewdson soort fotografie populair was. Er waren grote exposities van verhalende, geënsceneerde fotografie van o.a. Cindy Sherman (die zichzelf fotografeert in een bedachte filmische situatie) en Laurie Simmons (die poppen fotografeert in een zelf gecreëerde miniatuuromgeving). Tijdens zijn studie bracht Crewdson veel tijd door met het nemen van foto's op het platteland in het westen van Massachusetts waar zijn familie regelmatig een huisje huurde. Sindsdien heeft hij dat landschap als één grote fotostudio gebruikt en er veel geschikte fotolocaties gevonden. In zijn vroege werk is al duidelijk de fascinatie voor het geheimzinnige van twee werelden te herkennen, hetgeen hij o.a. bereikte door twee soorten licht te combineren. In zijn boek met de titel Natural Wonder bracht Crewdson in de periode opnamen uit van zelfgebouwde diorama s (een kijkkast met een miniatuurwereld) met vogels en insecten Vroeg werk Natural Wonder

2 In de serie Hover ( ) zien we een verandering ten opzichte van zijn voorgaande werk. Voor het eerst kiest hij hier voor een duidelijk thema en dat is ook voor zijn latere werk bepalend: Het fotografisch vastleggen van verborgen angsten en verlangens binnen de klein stedelijke Amerikaanse buitenwijken. De serie Hover bestaat uit zwart-wit foto s die vanuit een hoog standpunt zijn opgenomen en een blik geven op straten en in omheinde tuinen. Het is een confrontatie van de natuurlijke omgeving met de door de mens gemaakte wereld. Na de Hover-periode besluit hij om licht een dominantere rol te geven.. Hover Hierna maakt hij de series Twilight en Dream House De opnamen zijn meer uitgewerkt en er wordt nadrukkelijk gebruik gemaakt van kleur om de geheimzinnige, beangstigende, eenzame sfeer te Twilight Dream House 2002 versterken. Het thema in al zijn werk is de tegenstelling van een sfeer van geheimzinnigheid en dreiging, geplaatst binnen een veilige alledaagse, bijna sprookjesachtige, omgeving. Hij streeft in de foto naar een dynamiek tussen schoonheid en treurigheid. De opnamen zijn meestal gesitueerd in een straat van een eenvoudig klein Amerikaans stadje. Ze zijn altijd dramatisch van inhoud en laten verontrustende, surrealistische gebeurtenissen zien. Het filmisch uitziende tafereel in de foto is bewegingloos en toch lijkt er iets aan het moment van fotograferen vooraf te zijn gegaan terwijl ook de indruk wordt gewekt dat het verhaal in de film elk moment weer verder kan gaan. Hij maakt voor de compositie graag gebruik van coulisse werking waarbij ramen, deuren en spiegels fungeren als kaders die je telkens naar een andere ruimte leiden. Wat betreft compositie heeft de film Citizen Kane van Orson Welles veel invloed op hem gehad. Elk element in de film is belangrijk, het kleinste detail doet er toe. Ook films als Vertigo (Hitchcock), Close Encounters of the Third Kind (Spielberg) en Blue Velvet (Lynch) waren grote voorbeelden voor hem. Evenals de schilder Edward Hopper en de fotografe Diane Arbus. 2

3 De grote doorbraak voor Gregory Crewdson kwam met het uitkomen van het project Beneath the Roses in Het was eerst zijn plan om van dit project een film te maken maar uiteindelijk besloot hij om er toch een fotoproject van te maken met filmisch uitziende opnamen. De opnamestudio Zijn interieuropnamen worden veelal in een studio gemaakt waar hij complete interieurs laat opbouwen. De opname-omstandigheden kunnen dan goed onder controle worden gehouden. Het decorontwerp, het behang, de juiste rekwisieten en natuurlijk het licht, over alles wordt uitputtend nagedacht. Dit levert tot in de puntjes geregisseerde beelden op, maar ondanks die strakke regie zijn de uiteindelijke foto s sfeervol en spannend. Ook voor buitenopnamen fotografeert Crewdson als een filmregisseur, waarbij hij de bestaande situatie zoveel mogelijk naar zijn hand zet. Daarvoor maakt hij gebruik van aanvullend kunstlicht, sneeuwmachines, rookgeneratoren en dergelijke. Ook gebruikt hij vaak wat nevel om het effect van het toegevoegde kunstlicht te versterken. Meestal werkt hij tijdens het blauwe uurtje, een korte tijd tijdens het invallen van de schemering. Dat is het enige moment dat er tegelijkertijd met daglicht en kunstlicht kan worden gewerkt. Die twee lichtsferen sluiten goed aan bij zijn werk waarin vaak tegelijkertijd twee verschillende werelden in één foto worden weergegeven. Voor elke afbeelding worden op een dag zo n 40 tot 50 verschillende 8 "x 10" (20x25 cm) dia s gemaakt. In de nabewerkingsfase wordt de uiteindelijke foto gemaakt. Die ene bijna perfecte opname wordt geselecteerd en daarnaast wordt er uit de overgebleven mindere dia s een aantal gekozen waaruit delen kunnen worden gebruikt. Uiteindelijk worden alle geselecteerde beelden op de computer samengevoegd tot de perfecte afbeelding Beneath the Roses

4 Op de foto s zie je regelmatig dezelfde elementen terugkomen, bijvoorbeeld een auto met een open portier en één of meer eenzame, in zichzelf gekeerde, mensen. Crewdson zegt dat hij onbewust steeds dezelfde methoden gebruikt om iets te vertellen. Op een gegeven moment worden die zaken blijkbaar een onderdeel van de wereld die hij schept. Wanneer men steeds op dezelfde manier werkt creëert men onbewust een eigen iconografie. Hij keert ook regelmatig terug naar dezelfde fotografielocatie om te proberen een nieuwe betekenis aan die plek te geven. De schilder Edward Hopper werkte ook op die manier. Beneath the Roses Sanctuary 2009 Tijdens het inrichten van een tentoonstelling in Rome bezocht Crewdson de verlaten en vervallen filmstudio s van Cinecittà, een complex met grote gebouwen, pleinen en tuinen. Cinecittà werd in 1937 opgericht door de Italiaanse leider Mussolini om tegenwicht te bieden aan de opkomende Hollywoodfilms. Crewdson kreeg toestemming om in de desolate filmstad te fotograferen. In tegenstelling tot zijn vorige project fotografeerde hij in zwart-wit en maakte hij slechts gebruik van een klein groepje medewerkers om o.a. straten nat te spuiten en de mistmachine te bedienen. Dit was een groot verschil met de opnamen voor Beneath the Roses, waarbij alles zo groots en massaal was geworden dat voor Crewdson het echte fotograferen ver te zoeken was. Wel was er een compositorische overeenkomst: net als bij zijn vorige opnamen werkte hij hier met een soort van dubbele inkadering, bijvoorbeeld een deur, gezien door een stenen boog. Crewdson had voor de opnamen bewolkt weer nodig maar de zon scheen elke dag overdadig. Om toch opnamen te kunnen maken werkte hij van vijf uur in de ochtend tot zonsopkomst en van vijf uur in de middag tot een uur of tien in de avond. En dat zes weken lang. 4

5 Sanctuary 2010 Hoewel Gregory Crewdson als een filmregisseur te werk gaat beschouwt hij zichzelf als een fotograaf.. Het mooiste moment voor Crewdson is, soms na maanden van voorbereiding, het maken van de opname zelf. Tijdens de aanloopfase heerst er grote hectiek. Medewerkers, soms bestaande uit groepen van wel vijftig tot zestig personen, lopen door elkaar heen met elk hun eigen taak. Zelfs reportagefotografen volgen de ploeg om het opnameproces vast te leggen. Totdat het moment van het maken van de opnamen is aangebroken. dan wordt het even heel stil en rustig. Vanaf 1993 geeft Gregory Credson les in fotografie aan de Yale Universiteit en in 2012 kwam de documentaire Brief Encounters over hem uit. Bronnen: Boeken: Gregory Crewdson Hatje Cantz Beneath the Roses - Gregory Crewdson - Abrams Sanctuary Gregory Crewdson - Abrams Documentaire Fotograaf Gregory Crewdson Het perfecte moment Websites: