LESBRIEF. Wij wensen u en de leerlingen een prettige voorstelling!

Transcriptie

1 LESBRIEF ieorg idur Binnenkort gaan jullie naar de theatervoorstelling Ieorg Idur van de Zaanse theatermakers Zdenly Anton en Heleen van Wiechen van Stichting BOAZ. Deze voorstelling is gebaseerd op het gelijknamige boek van de Britse schrijver Roald Dahl, die natuurlijk ook bekend is van Sjakie en de Chocoladefabriek, Matilda en De Heksen. Veel boeken van Roald Dahl zijn in de afgelopen jaren verfilmd of als toneelstuk bewerkt, en voor veel theater- of filmmakers blijven de verhalen van Roald Dahl inspirerend om er mee te werken. Het boek Ieorg Idur gaat over Mevrouw Zilver en Meneer Hoppe, die al jaren buren zijn. Meneer Hoppe vindt Mevrouw Zilver ál die tijd al bijzonder leuk, maar Mevrouw Zilver heeft alleen oog voor haar schildpad Rudi. Als zij op een doodgewone maandagochtend vertelt aan Meneer Hoppe hoe jammer zij het vindt dat Rudi zo klein blijft, bedenkt Meneer Hoppe een plan om zo het hart van Mevrouw Zilver te winnen. Dit lespakket is bedoeld om de leerlingen voor te bereiden op de voorstelling. De leerlingen maken kennis met theater en het bezoeken van een voorstelling. Door middel van een voorbereidende kringgesprek worden de 'regels' van het theaterbezoek besproken. Door middel van de verwerkingslessen worden thema's of elementen uit de voorstelling nog eens aangehaald. Na afloop van de voorstelling kan er natuurlijk altijd gelegenheid gegeven worden tot het stellen van vragen aan de actrices. Ook is het mogelijk dat Zdenly Anton en Heleen van Wiechen na afloop van de voorstelling zélf de verwerkingsles(sen) geven. Wij wensen u en de leerlingen een prettige voorstelling! Voor meer informatie of vragen over de lesbrief stuurt u een mail naar: zdenly@boaz-theater.nl

2 Het doel: De leerlingen vertellen hun ervaringen tijdens eerdere voorstellingsbezoeken en maken kennis met de 'regels' van het kijken naar voorstellingen. 1 Voordat jullie de voorstelling bezoeken, is het goed om de leerlingen zich eerdere voorstellingen te laten herinneren. Er zijn leerlingen die met hun ouders regelmatig of vaak naar een dans- of theatervoorstelling gaan, er zijn ook leerlingen die weinig of nooit een voorstelling zien. Het enthousiasme van de 'geoefende' kijker kan positief werken op de 'nieuwe' kijker, bovendien kunnen ze op deze manier ook van elkaar leren. Aan de hand van onderstaande vragen kan er een kringgesprek gevoerd worden. Tijdens dit gesprek krijgt u een beeld van de ervaringen die leerlingen hebben opgedaan bij eerdere voorstellingen. Als de leerlingen van te voren ervaringen kunnen uitwisselen, en daardoor beter weten wat ze te wachten staat, kunnen ze hun aandacht tijdens de voorstelling richten op het verhaal en het spel. Wie is er wel eens naar een theatervoorstelling geweest? Weet je nog waar het over ging en wat vond je er van? Was het grappig, spannend, boeiend, mooi of saai? (probeer de leerlingen goed onder woorden te laten brengen welke mening ze hebben, elke mening is natuurlijk goed!) Weet je een stukje uit de voorstelling wat grappig of spannend was, wat je aan de klas kan vertellen? Hoe zag het decor (de omgeving waarin de acteurs speelden) eruit? Hoe zagen de kostuums (de kleding) eruit? Waren er andere dingen die je kon zien? Bijvoorbeeld het licht? De rekwisieten (voorwerpen die tijdens het toneelspelen gebruikt werden)? Veranderde het decor tijdens de voorstelling? Was er muziek bij de voorstelling? Of misschien wel andere geluiden? Was er ook iets wat je niet leuk vond of wat je niet snapte? Op welke plek werd de voorstelling gespeeld? Was dat in het theater? Of misschien op school in het speellokaal? Of ergens anders? Toneel kan ook buiten gespeeld worden, op straat of in een park. Heb je wel eens theater op straat gezien? Is dat anders dan theater 'binnen'?

3 2 Theater is al een heel oude kunstvorm (al in 500 v. Chr. werden er in Griekenland toneelwedstrijden gehouden!) en het bestaat nog steeds! Dat is heel bijzonder, zeker nu de TV niet meer weg te denken is uit het dagelijks leven. Ook internet en computerspelletjes behoren inmiddels tot 'gewone' zaken. Vaak weten jonge kinderen al heel goed hoe de televisie of de ipad 'werkt', maar zijn ze niet gewend om naar een voorstelling te kijken. Een voorstelling is 'echter' dan een televisieprogramma omdat het op het moment dat jullie in de zaal zitten wordt gespeeld. Het publiek (en het gedrag van het publiek) is van grote invloed op de spelers en op de kwaliteit van de voorstelling, niet alleen in positieve zin, maar ook in negatieve zin. Vraag de leerlingen naar de verschillen tussen kijken naar televisie en kijken naar theater. Televisie of film is al veel eerder gemaakt, de acteurs hebben hun werk al gedaan. Theater wordt 'ter plekke' gespeeld, de acteurs zijn voor jou aan het werk. De televisie of film kan je harder of zachter, aan of uit zetten. Theater heeft geen afstandsbediening. Je kijkt meestal in de huiskamer naar de televisie. Als je toneel wilt zien moet je meestal naar een ander gebouw. Als je televisie kijkt, en je praat er doorheen, je eet of je staat op en gaat lopen, merken de acteurs dat niet, alleen de mensen met wie je samen bent zouden daar last van kunnen hebben. Als je in een theaterzaal zit, mag je nooit eten; opstaan of praten stoort niet alleen de andere toeschouwers, maar ook de acteurs. 2 Eventueel zou dit gesprek geïllustreerd kunnen worden met een voorbeeld: neem met een simpele camera of een smartphone in een rustige ruimte een kort (geacteerd) gesprekje op tussen twee kinderen. Speel dit filmpje af voor de klas. Vraag hierna de twee leerlingen dit gesprekje nogmaals te voeren, maar dan 'op het speelvlak', dat wil zeggen voor de klas. De rest van de klas is publiek. Na het spelen kunt u de twee leerlingen vragen naar het verschil: Was het moeilijker of makkelijker om voor 'echt' publiek te spelen, in plaats van op film? Hoorde je geluiden, of zag je bewegingen in het publiek toen je op het speelvlak moest spelen? Wat zijn de voordelen van het opnemen? (Als het mis gaat, kan het opnieuw. Je kan je beter concentreren.) Wat zijn de voordelen van het 'echt' spelen? (Je merkt direct of het publiek het leuk of grappig vindt. Je kan je beter inleven in de emoties van het verhaal omdat het 'echter' is.) Welk gevoel zou je (als acteur) hebben als de klas tijdens de film hardop praat? En als ze tijdens het toneelspelen praten?

4 3 Ieorg Idur gaat over twee buren: meneer Hoppe en mevrouw Zilver. Wat zijn buren? Wat kan jij vertellen over jouw buren? Deel de klas in twee groepen en zet een bank (de schutting) in het midden. Vraag een leerling uit het linkervak wat een buurman of buurvrouw kan doen (vraag naar een handeling, bijvoorbeeld: planten water geven, de krant lezen, de hond uitlaten, eten koken). Vraag de leerlingen in het rechtervak om dat allemaal tegelijk en zonder te praten- uit te beelden. De leerlingen uit het linkervak gluren 'stiekem' over de schutting. Draai daarna de rollen om. (Iemand uit het rechtervak noemt iets wat een buur kan doen, het linkervak beeldt dat uit en het rechtervak kijkt 'stiekem' over de schutting). Dit kan herhaald worden zolang er ideeën zijn. 3 In Ieorg Idur komt ook een schildpad voor. Wie heeft er wel eens een schildpad in het echt gezien? Hoe loopt een schildpad? Deel de klas in twee groepen. Groep A is publiek, groep B zijn de acteurs. Vraag aan groep B of ze een schildpad kunnen spelen en laat ze dat allemaal tegelijk doen (zonder geluid). Groep A kijkt naar de 'schildpadden'. Vraag daarna of iemand uit groep A een ander dier kan bedenken. Groep B beeldt een aantal dieren uit, daarna wordt er gewisseld. Groep A neemt plaats op het speelvlak (en begint met de schildpad) en groep B is publiek. Het is verstandig om vóórdat de voorstelling begint, naar de WC te gaan. Als je tijdens de voorstelling nodig moet, kan je niet meer genieten van de voorstelling. Tijdens de voorstelling is het niet zo handig om er doorheen te praten. De andere kinderen kunnen dan niet meer verstaan wat er gezegd wordt. Bovendien horen de acteurs dat ook. Tijdens de voorstelling mag je op je plek blijven zitten. Het is niet fijn om te gaan lopen, of staan, want dan zien de andere kinderen niets meer. Natuurlijk mag je meeleven met de voorstelling. En vooral genieten!

5 Het doel: De leerlingen vertellen hun ervaringen over de voorstelling die ze gezien hebben en mogen hierover hun mening geven. Tijdens de verwerkingsopdrachten worden onderdelen uit de voorstelling teruggehaald. 4 Voer een gesprek naar aanleiding van de voorstelling. Begin met een 'objectieve vraag', zoals: Wat was er te zien? (Twee houten bankjes, een schutting en twee 'pallets'. Groen/rood gekleurde figuren bij meneer Hoppe, veel groene figuren bij de dierenwinkel. Gapen en uitrekken. Een blaadje met daarop woorden geschreven.) Vraag daarna door naar de betekenis van wat ze gezien hebben: Waar speelde het verhaal zich af? Hoe werd dat duidelijk gemaakt? Wat stelden de figuren voor? (bloemen en schildpadden) Wat waren deze twee mensen van elkaar? Kon je dat ook op een andere manier zien of merken dan dat ze naast elkaar woonden? Wat kan je vertellen over meneer Hoppe? Wat voor man is hij? Waaraan zag of hoorde je dat? En mevrouw Zilver? Wie was Rudi? Wat gebeurde er met Rudi? (Hij groeide niet, hij werd vervangen. De 'echte' Rudi mocht uiteindelijk wonen bij André, de 'verteller' van de voorstelling.) Wat viel je op aan de verkopers van de dierenwinkels? Gedroegen ze zich normaal? Of een beetje vreemd? Moest je ergens aan denken toen je ze zag en hoorde praten? (de verkopers zijn gebaseerd op dieren: een kat, een slang en een hond) De leerlingen mogen een mening hebben over de voorstelling. Niet elke mening is hetzelfde en dat is (gelukkig!) ook niet erg. Probeer de leerlingen uit te dagen om hun (eigen) gevoel zo nauwkeurig mogelijk onder woorden te brengen: Wat vond je van de voorstelling? En waarom? Vond iemand iets anders? Welke emoties of gevoelens zaten er in de voorstelling? Kon je meeleven met de personages? Waarom wel of waarom niet? Wat is je opgevallen? Waarom is juist dát opgevallen? Welk stukje vond je grappig of spannend? Welk stukje vond je minder leuk of niet zo leuk? Waarom? Snapte je iets niet? Kan iemand anders misschien uitleggen wat dat betekende, of wat de acteurs daarmee bedoeld hebben? Waarom denk je dat juist déze materialen gebruikt zijn om het decor en de rekwisieten te maken?

6 5 Welk dier zou jij zijn als je een dier was? Herhaal de spelopdracht die u vóór de voorstelling heeft gegeven (DIEREN) als warming-up, maar nu met de hele groep. Iedereen beweegt zich als een genoemd dier voort door de ruimte. Op uw teken begroeten ze de dichtstbijzijnde klasgenoot op een manier die past bij het dier. Hier mag bij gepraat worden. Daarna beweegt iedereen zich weer voort door de ruimte. In 5 tellen (hardop) verandert dit dier in een ander dier. Deze nieuwe dieren begroeten elkaar op uw teken weer en bewegen zich dan weer voort. Dit kunt u een aantal keer herhalen. 5 Stel je eens voor dat je een mens bent met dierlijke trekjes. Een man die slist als een slang. Een vrouw die huppelt als een lammetje. Een man die zo sterk is als een beer. Welke houding past daarbij? Hoe beweegt dit mens? Hoe praat dit mens? Oefen in duo's dat deze twee dier-mensen naast elkaar wonen. Het is ochtend. De één wordt wakker, rekt zich uit. De ander wordt wakker, rekt zich uit. Ze begroeten elkaar op de manier die past bij hun dier-mens. Daarna moeten ze allebei naar hun werk, dus verlaten ze het speelvlak. Elk duo mag dit aan het publiek laten zien. 6 Heb jij zelf een huisdier? Vind je hem precies goed zo, of zou je wat aan je huisdier willen veranderen? Dat 'ie misschien wat liever zou zijn, of dat hij minder vaak uitgelaten kon worden Als je geen huisdier hebt, stel je dan voor dat je wél een huisdier hebt. Wat voor dier is het? Geef hem een naam en één dingetje dat je zou willen veranderen. Schrijf op wat er moet veranderen aan je huisdier en bedenk daar dan uiteindelijk een toverspreuk voor. Dat mag, net zoals in de voorstelling, door de woorden "van achter naar voor" op te schrijven, maar misschien heb jij wel een ander idee om een toverspreuk te maken. Als iedereen klaar is, mag iedereen zijn toverspreuk voor de klas hardop uitspreken. 7 Rudi en de bloemen zijn gemaakt van lege flessen. We hebben de flessen doormidden geknipt, de bovenkant (waar de dop zit) werd de bloem, de onderkant werd het schild van Rudi. Kan jij van kostenloos materiaal (doosjes, wc-rollen, etc) ook een dier of een bloem maken? Het zou het mooist zijn als je van één 'ding' het dier kan maken. Verf of stiften zijn natuurlijk altijd handig om het dier zijn kleur of gezicht te geven. Je mag jouw dier ook een naam geven! Als alle dieren af zijn, kunnen ze misschien uitgestald worden in een 'dierenwinkel' of een 'dierentuin'. Veel plezier met de opdrachten en de creativiteit van de leerlingen!