Notitie Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Gemeente Zaltbommel 2011

Transcriptie

1 Notitie Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Gemeente Zaltbommel 2011

2 SAMENVATTING Voor u ligt de notitie Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Gemeente Zaltbommel'. Deze nota vervangt de nota 'Handhavingsbeleid Kinderopvang gemeente Zaltbommel' die op 24 oktober 2006 is vastgesteld. De voorscholen zijn hierbij ook meegenomen. De verantwoordelijkheid voor het toezicht op de naleving van de kwaliteitsregels in de kinderopvang ofwel de handhaving van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de regelgeving die bij deze wet hoort, berust bij het College van burgemeester en wethouders van de betreffende gemeente waar de kinderopvang gevestigd is. De uitvoering van het toezicht op de kwaliteit van kinderopvang is gemandateerd aan de GGD. Omdat de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang en Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang gewijzigd zijn, heeft dit geleid tot nieuwe toetsingskaders voor dagopvang en buitenschoolse opvang. Nieuw in dit alles is bovendien de gastouderopvang. Tevens is rekening gehouden met VVE-maatregelen voortvloeiende uit de wet OKE. Om als gemeente met de nieuwe regels te kunnen handhaven, dient ook het toezicht- en handhavingsbeleid kinderopvang steeds geactualiseerd te worden. Bij het uitvoeren van de handhavingsmaatregelen die nodig zijn op het moment dat een houder van een kindercentrum niet voldoet aan één of meer kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang wordt het 'Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang' gehanteerd. In dit afwegingsmodel staan per inspectiedomein alle kwaliteitsaspecten waaraan een kindercentrum moet voldoen. Afhankelijk van het belang van het kwaliteitsaspect en de mate waarin het kindercentrum niet voldoet aan dit kwaliteitsaspect, wordt een handhavingsmaatregel opgelegd. Jaarlijks uiterlijk 1 mei stelt het College een jaarverslag op voor de Inspectie voor het Onderwijs van alle toezicht- en handhavingstaken die de gemeente in een kalenderjaar in het kader van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen heeft verricht. De Gemeenteraad ontvangt hiervan een afschrift. Johan Rijcken Afdeling Samenleving en Ontwikkeling Arie Korteweg Afdeling Bestuur,Vergunning en Handhaving mei

3 SAMENVATTING 1 1. INLEIDING Aanleiding Beleidsontwikkeling in regionaal verband Soorten kinderopvang WETTELIJKE REGELS Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Beleidsregels kwaliteit kinderopvang Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang Tijdelijk besluit innovatieve kinderopvang Ouderparticipatieopvang GEMEENTELIJKE TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN TOEZICHT EN HANDHAVING KINDEROPVANG Melding en registratie in het kinderopvangregister Toezicht en uitvoering Gemeentelijk ingrijpen, handhaven en sanctioneren Handhaving ten opzichte van ouders Integrale handhaving Jaarverslag Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Ontwikkeling toezicht peuterspeelzalen en kinderopvang GERAADPLEEGDE BRONNEN 12 3

4 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Per 1 augustus 2010 is de Wet kinderopvang gewijzigd in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en geldt er een landelijk kwaliteitskader voor peuterspeelzalen. Ter uitwerking van de globale wettelijke kwaliteitseisen heeft de minister van OCW de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang aangevuld met beleidsregels voor peuterspeelzalen. Dit betekent ook dat het merendeel van de bepalingen in de huidige Deelverordening peuterspeelzaalwerk Gemeente Zaltbommel van rechtswege zijn komen te vervallen en de door het college vastgestelde kwaliteitsregels zijn eveneens per 1 augustus 2010 vervallen. Het betreft hier bepalingen omtrent de hygiëne en de veiligheid, de groepsgrootte, leidster-kindratio en eisen omtrent personeel, verzekeringen, informatieverstrekking aan ouders en de invloed van ouders en werknemers. In het landelijk beleidskader zijn echter geen kwaliteitseisen voor de ruimte en inrichting van peuterspeelzalen opgenomen. Redenen hiervoor zijn dat het rijk deze eisen niet bekostigt en dat zij vindt dat gemeentelijk maatwerk mogelijk moet blijven. De VNG biedt de gemeenten een 'smalle' modelverordening aan die zich beperkt tot uitsluitend de in het landelijk kader ontbrekende regels voor de ruimte- en inrichtingseisen van peuterspeelzalen. Zij is van mening dat: - het voor de veiligheid van kinderen belangrijk is om, naast de wettelijke kwaliteitseisen voor peuterspeelzalen, ook voldoende en passend ingerichte binnen- en buitenspeelruimte aanwezig moet zijn, zoals dit al geregeld was in de vervallen Deelverordening; - het gewenst is om een landelijk eenduidig en uniform kwaliteitsstelsel te hanteren. De uitvoering van het toezicht blijft evenals voor de kinderdagverblijven in handen van de GGD Rivierenland. In de modelverordening wordt uitgegaan van een jaarlijks onderzoek. Dit sluit aan bij de frequentie die genoemd is in artikel 2.20 van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Als het nodig is, kan de GGD op basis van artikel 5 lid 3 een extra incidenteel onderzoek verrichten. Per 3 april 2008 zijn de gewijzigde ministeriële Beleidsregels kwaliteit kinderopvang en Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang van kracht. Deze gewijzigde beleidsregels hebben geleid tot nieuwe toetsingskaders voor dagopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang. Enkele eisen zijn gewijzigd en er zijn enkele nieuwe eisen toegevoegd. Om als gemeente de nieuwe regels te kunnen handhaven, is het huidige gemeentelijke handhavingsbeleid aangepast. De VNG heeft hiervoor een nieuw afwegingsmodel 2011 ontworpen. Dit model is aangepast aan de situatie in Zaltbommel en heeft het oude afwegingsmodel vervangen bij het handhaven van de kwaliteit kinderopvang. Deze notitie, die de nota Handhavingsbeleid Kinderopvang Gemeente Zaltbommel uit 2006 vervangt is als volgt opgebouwd: De volgende paragrafen gaan in op de beleidsontwikkeling in regionaal verband en welke soorten kinderopvang er zijn. In hoofdstuk 2 vindt u informatie over de wettelijke regels. Het gaat hierbij ondermeer over de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang, de Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang, het Tijdelijk besluit innovatieve kinderopvang en de ouderparticipatieopvang. Hoofdstuk 3 geeft inzicht in de gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden met betrekking tot toezicht en handhaving van kinderopvang. 1.2 Beleidsontwikkeling in regionaal verband Er zijn in regionaal verband afspraken gemaakt tussen de GGD Rivierenland en de gemeenten in het kader van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Daarnaast is in regionaal verband afgesproken dat gemeenten het Afwegingsmodel Handhaving 4

5 Kinderopvang van de VNG hanteren bij het uitvoeren van de handhavingacties die nodig zijn als een houder van een kindercentrum of een gastouderbureau niet voldoet aan een of meer kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang van de staatssecretaris van OCW. In dit model zijn de algemene geldende regels opgenomen die wij hanteren bij het overtreden van de kwaliteitseisen. De handhavingtermijnen die de VNG hanteert, zijn aangepast aan de praktijkervaringen die de gemeenten de afgelopen 3 jaar hebben opgedaan. 1.3 Soorten kinderopvang De kinderopvang stelt ouders in de gelegenheid de zorg voor kinderen te combineren met betaalde arbeid. Terwijl ouders werken, moeten zij erop kunnen rekenen, dat hun kind op een professionele wijze wordt opgevangen. De kinderopvang heeft tot taak om kinderen tussen 0 en 13 jaar op een verantwoorde wijze opvang te bieden. Kinderopvang kent verschillende vormen van opvang: kinderdagverblijven (KDV), buitenschoolse opvang (BSO), gastouderopvang, ouderparticipatieopvang en innovatieve gastouderopvang. Hieronder worden de verschillende vormen van opvang genoemd. Kinderdagverblijven bieden opvang voor kinderen van 0 tot 4 jaar. Buitenschoolse opvang is opvang van kinderen van 4 tot en met 12 jaar vóór en na schooltijd en in de schoolvakanties. Gastouderopvang is een kleinschalige vorm van opvang en kan zowel dagopvang als naschoolse opvang aanbieden. Een gastouder mag maximaal vier kinderen tegelijkertijd opvangen (exclusief de eigen kinderen). De opvang dient plaats te vinden op het woonadres van de gastouder of van de vraagouder. Bij ouderparticipatieopvang worden kinderen door tenminste één van de ouders van de opgevangen kinderen opgevangen. Aan deze vorm van opvang is geen betaalde kracht verbonden. Innovatieve gastouderopvang is een experimentele vorm van gastouderopvang, waarbij gelijktijdig maximaal zes kinderen (exclusief de eigen kinderen) kunnen worden opgevangen. De opvang dient plaats te vinden op het woonadres van de gastouder of van de vraagouder. Peuterspeelzalen. Voorscholen. 5

6 2. Wettelijke regels 2.1 Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Sinds de invoering van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen in 2005 is de kinderopvang een marktgerichte sector. De wet stelt aan instellingen voor kinderopvang de eis dat de houder zorg draagt voor kinderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van kinderen in een veilige omgeving. In de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen zijn globale eisen ('verantwoorde kinderopvang') en concrete eisen opgenomen: o.a. verplichting verklaring omtrent gedrag (VOG) voor personeel in de kinderopvang, een risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid, het instellen van een oudercommissie, etc. Wat betreft de globale eisen heeft de kinderopvangbranche (houders en ouders) deze via zelfregulering verder ingevuld in landelijke normen. Deze landelijke normen zijn opgenomen in het Convenant kwaliteit kinderopvang. Het gaat dan bijvoorbeeld over het aantal leidsters in verhouding tot het aantal kinderen, eisen aan het ruimtegebruik en de beroepskwalificatie. De rijksoverheid heeft de normen uit het Convenant kwaliteit kinderopvang één op één overgenomen in beleidsregels en deze normen, samen met de concrete eisen uit de wet, toetsbaar uitgewerkt in toetsingskaders voor de GGD. In paragraaf 2.2 worden de beleidsregels nader toegelicht. De wettelijke kwaliteitseisen hebben het karakter van basiseisen waaraan elke instelling voor kinderopvang moet voldoen. In de wet is in een aantal artikelen de mogelijkheid opgenomen om nadere regels te stellen. Het gaat vooral om regels voor uitvoering van gemeentelijke taken. Deze uitvoeringsregels zijn opgenomen in de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen. 2.2 Beleidsregels kwaliteit kinderopvang Zoals in paragraaf 2.1 al staat beschreven, zijn kinderopvanginstellingen zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van het aanbod. Hiertoe hebben aanbieders en afnemers in de kinderopvang de globale eisen die de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen stelt aan de branche, vertaald in gedetailleerde kwaliteitseisen voor de kinderopvang. Dit heeft geresulteerd in een Convenant kwaliteit kinderopvang. De eisen die in het Convenant worden gesteld aan de houder van een kindercentrum of gastouderbureau, hebben gediend als uitgangspunt voor de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang. Deze beleidsregels geven uitleg aan de globale kwaliteitsnormen van de wet. In artikel 1.57a van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen is de bevoegdheid van de minister om beleidsregels vast te stellen juridisch verankerd. Op 17 januari 2008 is een herziene versie van het convenant door de marktpartijen ondertekend. Deze aangepaste kwaliteitseisen van het convenant zijn overgenomen in de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang en zijn per 3 april 2008 van kracht. Kenmerkend is dat de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang niet bindend zijn. Houders van kindercentra mogen van de regels afwijken als zij voor de GGD aannemelijk kunnen maken dat zij op een gelijkwaardige of betere wijze verantwoorde kinderopvang aanbieden en op die manier toch voldoen aan het doel van de specifieke eis waarvan de houder afwijkt. 2.3 Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang De beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang zijn opgesteld om een uniforme werkwijze van de toezichthouders te bevorderen. Als bijlagen bij de Beleidsregels zijn per opvangsoort toetsingskaders vastgesteld, waarin de kwaliteitsaspecten verder zijn uitgewerkt, ingedeeld naar domeinen en voorwaarden. Vastgelegd is naar welke kwaliteitsaspecten de toezichthouder kijkt. De verschillende vormen van onderzoek vinden plaats op basis van dit kader. Aan de hand van de toetsingskaders komt de toezichthouder tot een oordeel over de mate waarin aan de basiskwaliteitseisen van de betreffende opvangsoort wordt voldaan. De kwaliteitsaspecten die de toezichthouder beoordeelt zijn voor de dagopvang en de buitenschoolse opvang ingedeeld naar de volgende domeinen: 6

7 Ouders Personeel Veiligheid en gezondheid Accommodatie en inrichting Groepsgrootte en beroepskracht-kind-ratio Pedagogisch beleid en praktijk Klachten De kwaliteitsaspecten die de toezichthouder beoordeelt voor de gastouderopvang, zijn ingedeeld naar de volgende domeinen: Ouders Personeel Veiligheid en gezondheid Accommodatie en inrichting Pedagogisch beleid en praktijk Kwaliteit gastouders en opvangwoning Kwaliteit gastouderbureau Klachten Elk domein kent verschillende voorwaarden, criteria waarop wordt getoetst of wordt voldaan aan de kwaliteitsvoorschriften van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang. 2.4 Tijdelijk besluit innovatieve kinderopvang De Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen biedt in artikel 1.87 de mogelijkheid tot het aanwijzen van innovatieve vormen van kinderopvang. De regels voor deze experimentele vorm van kinderopvang zijn opgenomen in het Tijdelijk besluit innovatie kinderopvang. Het Tijdelijk besluit maakt het mogelijk experimenten op te zetten met een looptijd van ten hoogste vier jaar met een mogelijke verlenging van twee jaar. Innovatieve gastouderopvang is naar aard en inhoud gastouderopvang in de zin van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Het Tijdelijk besluit bevat een opsomming van onderdelen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen waarvan kan worden afgeweken. 2.5 Ouderparticipatieopvang Indien opvang in een kindercentrum door tenminste één van de ouders van de opgevangen kinderen geschiedt, worden voor toepassing van artikel 1.50, eerste lid, ouders gelijkgesteld met personeel en beroepskrachten (art Wko). Voor ouderparticipatieopvang gelden de kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en Beleidsregels kwaliteit, met uitzondering van de eisen voor gekwalificeerd personeel en de verplichte oudercommissie. 2.6 Voor- en vroegschoolse educatie In het kader van het onderwijsachterstandenbeleid werken peuterspeelzalen en basisscholen samen in voor- en vroegscholen. Het doel is mogelijke (taal)achterstanden bij kinderen zo vroeg mogelijk op te sporen en te bestrijden. Per 1 augustus 2010 is de Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE) in werking getreden. De uitvoering van deze wet moet onder meer zorgen voor meer en betere voorschoolse educatie in de kinderopvang en peuterspeelzalen. 7

8 3. Gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden toezicht en handhaving kinderopvang 3.1 Melding en registratie in het kinderopvangregister Sinds de invoering van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen is het college verplicht om een register bij te houden van de in de gemeente gevestigde kindercentra. Alle kindercentra zijn, voordat de exploitatie van start kan gaan, verplicht zich aan te melden bij het college, zodat ze kunnen worden opgenomen in het kinderopvangregister (art lid 1 Wko). Een gastouderbureau dient zich aan te melden in de gemeente waar het bureau statutair gevestigd is. Het adres waar de gastouderopvang daadwerkelijk plaats vindt is niet van belang voor de registratie. Voor franchiseorganisaties geldt dat elke franchiseondernemer zich in de gemeente van vestiging moet melden voor opname in het register. Het gaat hierbij om franchiseondernemers die als bemiddelaar voor gastouderopvang werken. Dit geldt dus niet voor gastouders die als zelfstandige op basis van een franchiseformule werken. Gastouders hoeven zich niet te laten registreren. De melding wordt gedaan op een formulier, waarvan het model is vastgesteld door het college. De gegevens die de houder moet verschaffen en de informatie die het college in het register moet opnemen, zijn vastgelegd in artikel 5 van de Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Na de melding door een houder van een kindercentrum worden de gegevens in het register opgenomen (art lid 1 Wko). Een gemeente kan een registratie niet weigeren. Binnen 8 weken na een melding door de houder onderzoekt de toezichthouder of de exploitatie van het kindercentrum redelijkerwijs zal plaatsvinden in overeenstemming met de kwaliteitseisen genoemd in hoofdstuk 3, paragraaf 2 en 3 van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Regeling Wk0 art, 10). Tot die tijd van acht weken of totdat uit het inspectiebezoek eerder is gebleken dat de exploitatie redelijkerwijs zal plaatsvinden in overeenstemming met de kwaliteitseisen van de wet en de Beleidsregels, mag het kindercentrum nog niet in exploitatie worden genomen. Wijziging en verwijdering van gegevens uit het register De houder dient elke wijziging van de gegevens die opgenomen staan in het register mee te delen aan het college (art Wko). De houder wordt vervolgens schriftelijk op de hoogte gesteld van opname van de (gewijzigde) gegevens in het register. Het college heeft zelf ook de mogelijkheid om wijzigingen in het register aan te brengen, indien is gebleken dat de opgenomen gegevens niet overeenstemmen met de werkelijke situatie. Ook van deze wijziging wordt de houder schriftelijk op de hoogte gesteld (art. 8 Regeling Wko). Het college kan overgaan tot verwijdering van gegevens uit het register als de houder daartoe een verzoek heeft ingediend of als is gebleken dat de houder het kindercentrum niet langer exploiteert. Daarnaast kan het college tot verwijdering van gegevens overgaan, indien uit het inspectieonderzoek blijkt dat de houder naar verwachting niet dan wel niet langer voldoet aan de kwaliteitseisen van de wet, respectievelijk de Beleidsregels kwaliteit (art. 9 Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen). Niet-gemelde kinderopvang Houders van kindercentra die zich niet bij de gemeente hebben gemeld voor registratie plegen in principe een economisch delict in de zin van de Wet Economische Delicten. Het actief strafrechtelijk opsporen van niet-gemelde kinderopvang hoort niet tot de taak van de toezichthouder. Krijgt de gemeente echter een signaal dat in haar gemeente kinderopvang of gastouderopvang plaats vindt zonder dat de houder in het register is opgenomen dan kan de gemeente de GGD opdracht geven een zogenaamde voorselectie te doen. De GGD moet in dat geval onderzoeken of er sprake is van kinderopvang of gastouderopvang in de zin van art 1.1 van de Wko. Weigert de houder mee te werken aan het onderzoek, en bestaat het vermoeden dat opvang in de zin van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen plaats vindt, kan aangifte gedaan worden bij de politie. Elke opneming (inclusief elke wijziging in de gegevens) in het register wordt bekend gemaakt. 8

9 3.2 Toezicht en uitvoering Zoals in paragraaf 1.1 al is vermeld, is het college volgens de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de kwaliteitsregels in de kinderopvang. In de wet is vastgelegd dat het toezicht op naleving feitelijk is neergelegd bij de GGD. Om de gemeentelijke verantwoordelijkheden te kunnen waarmaken, zijn er schriftelijke afspraken met de GGD gemaakt over de uitvoering van het toezicht. Deze afspraken worden indien nodig jaarlijks geactualiseerd. Benoemen toezichthouder Het college ziet toe op de naleving van de kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, de Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang (art lid 1 Wko). Voor het uitvoeren van het toezicht benoemt de directie van de GGD ambtenaren van de GGD als toezichthouder en maakt hiervan melding via de gebruikelijke kanalen (art lid 2 Wko). Benoeming geeft de toezichthouder de bevoegdheid om met of zonder toestemming, onder bepaalde voorwaarden, een woning binnen te treden waar een kindercentrum of gastouderbureau is gevestigd. Inspectie en incidenteel onderzoek De toezichthouder onderzoekt of elk kindercentrum of gastouderbureau aan de kwaliteitseisen voldoet (art lid 2 Wko). Ook kan de toezichthouder incidenteel onderzoek uitvoeren (art lid 3 Wko). Nadat de toezichthouder zijn bevindingen in een inspectierapport heeft vastgelegd, krijgt de houder de gelegenheid zijn zienswijze op het rapport kenbaar te maken. De zienswijze wordt in een bijlage bij het inspectierapport opgenomen. Binnen 3 weken na vaststelling wordt het rapport openbaar gemaakt en een afschrift wordt voor ouders en personeel ter inzage gelegd (art lid 4 en 5 Wk). Voor de te hanteren werkwijze voor het uitvoeren van het onderzoek heeft de minister op grond van artikel 1.64 Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen 'Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang' vastgesteld. Het inspectierapport bevat een advies aan de gemeente om al dan niet handhavend op te treden. In het 'Overzicht bevindingen toezichthouder per inspectiedomein' in het inspectierapport beschrijft de toezichthouder per domein de context van de voorwaarden waar de houder niet aan voldoet. De gemeente kan de aangegeven verzwarende of verzachtende omstandigheden, de inspanning van de houder, etc. mee laten wegen bij het beoordelen van de te nemen handhavingsactie. 3.3 Gemeentelijk ingrijpen, handhaven en sanctioneren Indien blijkt dat de houder van een kindercentrum niet voldoet aan één of meer kwaliteitseisen moet de gemeente een handhavingstraject starten. De bevoegdheid om handhavend op te treden ligt bij het college en is gemandateerd. Het college kan een keuze maken uit de volgende wettelijke maatregelen om naleving van de kwaliteitseisen af te dwingen: Aanwijzing (door college) of bevel (door toezichthouder) Bestuursdwang Last onder dwangsom Exploitatieverbod Uitschrijving uit register Bestuurlijke boete In de meeste gevallen moet het college eerst een aanwijzing opleggen alvorens tot een zwaarder handhavingsmiddel wordt overgegaan. In spoedeisende gevallen heeft de toezichthouder de mogelijkheid om een bevel op te leggen. Voorwaarde voor het opleggen van een bevel is dat de toezichthouder van oordeel is dat de tekortkomingen bij een kindercentrum of gastouderbureau zodanig zijn dat het nemen van maatregelen redelijkerwijs geen uitstel kan lijden. De gemeente kan, voordat de eerste juridische stap van aanwijzing wordt gezet, overwegen eerst een schriftelijke waarschuwing te geven. Ook kan overwogen worden eerst op basis van mondelinge overreding de houder te bewegen de overtreding te herstellen. Zowel de waarschuwing als de mondelinge overreding hebben geen juridische status en betekenen een uitstel van het 9

10 sanctioneringtraject. Bij de keuze van de te nemen maatregelen moeten motieven van de overtreder worden meegenomen. Alle maatregelen en de daarbij horende procedures staan beschreven in de handreiking van de VNG 'Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang'. De gemeente Zaltbommel hanteert dit afwegingsmodel bij het uitvoeren van de handhavingsacties als blijkt dat een houder van een kindercentrum niet voldoet aan een of meer kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang. In het afwegingsmodel zijn prioriteiten gesteld. De zwaarte van de prioriteit komt tot uiting in de hersteltermijnen van de aanwijzing. De hersteltermijn in het afwegingsmodel wordt aangegeven in een bandbreedte. Na het verstrijken van een hersteltermijn dient de overtreding beëindigd te zijn. Ter controle hiervan kan de handhaver schriftelijke bewijsstukken opvragen dan wel de GGD de opdracht geven voor een herinspectie. Mandatering Indien het nodig is om een handhavingsactie op te leggen of te staken, is het van belang dat er binnen de gestelde termijnen gehandeld wordt. Om de procedure efficiënt te laten verlopen, is het hoofd van de afdeling afdeling Bestuur, Vergunning en Handhaving gemandateerd door het College met betrekking tot de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Samenvatting handhavingstraject: 1. In principe start het gemeentelijke handhavingstraject direct na ontvangst van het definitieve inspectierapport van de GGD. 2. Op basis van het 'Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang' wordt bepaald welke maatregel genomen wordt. 3. In dit Afwegingsmodel zijn ook de hersteltermijnen vastgelegd. De eerste (juridische) stap is meestal het opleggen van een aanwijzing, fase In geval de GGD al een bevel heeft gegeven (volgens de wet), kan het bevel beschouwd worden als fase 1. In dit geval kan de gemeente de aanwijzing overslaan en direct overgaan naar fase 2: een andere maatregel opleggen. 5. De gemeente kan in bijzondere gevallen, voordat de eerste juridische stap van aanwijzing wordt gezet, overwegen eerst een schriftelijke waarschuwing te geven of op basis van een mondelinge overreding de houder te bewegen de overtreding te herstellen. 3.4 Handhaving ten opzichte van ouders Deze nota heeft betrekking op de handhaving ten opzichte van de houders van kindercentra. In het kader van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen heeft de gemeente voor vastgestelde doelgroepen nog een taak in het mede bekostigen van de kinderopvang. Ook in dat kader kan handhaving aan de orde komen. Voor een volledig overzicht wordt dit ook in deze nota benoemd. Als een ouder bepaalde verplichtingen niet nakomt, kan een bestuurlijke boete worden opgelegd. Het gaat hierbij om de verplichting om desgevraagd binnen een redelijke termijn alle gegevens te verstrekken van de ouder en zijn partner die van belang zijn voor de beoordeling op de aanspraak op de tegemoetkoming door de gemeente. Het gaat hierbij ook om de verplichting om gegevens te verstrekken aan het college die kunnen leiden tot de vaststelling van een lagere tegemoetkoming, onmiddellijk na het bekend worden van die gegevens. 3.5 Integrale handhaving Houders van kindercentra hebben niet alleen te maken met regels die voortvloeien uit de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, maar moeten ook voldoen aan tal van andere regels waarvan het toezicht bij de gemeente berust. Uit oogpunt van efficiency is de praktijk dat zovel als mogelijk de handhaving integraal wordt uitgevoerd samen met de brandweer en het toezicht op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Zo ontstaat een beter beeld van de mate waarin wetten worden nageleefd en wordt voorkomen dat de wijze, waarop regels worden uitgevoerd, verschillend worden geïnterpreteerd. Bovendien neemt de toezichtlast voor ondernemers af. Invoering van een volledig integraal handhavingsbeleid vergt verregaande studie en afstemming dan in het kader van opstelling van deze nota mogelijk is. 10

11 3.6 Jaarverslag Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen De Minister van OCW houdt toezicht op de rechtmatigheid en doeltreffendheid van de uitvoering van de wettelijke taken door het college (art Wko). Het zogenaamde tweedelijnstoezicht wordt onder gezag van de Minister van OCW uitgevoerd door de Inspectie voor het Onderwijs (voorheen door de Inspectie Werk en Inkomen). Het college stelt jaarlijks voor 1 mei een verslag vast van alle toezicht- en handhavingstaken die de gemeente in een kalenderjaar in het kader van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen heeft verricht (art. 12 lid 1 Regeling Wko). Het verslag bevat een overzicht en geeft inzicht in: De uitgevoerde onderzoeken door de toezichthouder, gespecificeerd naar onderzoek. De situaties die aanleiding hebben gegeven tot een incidenteel onderzoek. De wijze waarop de onderzoeken zijn uitgevoerd. De onderzoeksresultaten. De wijze waarop handhaving van de kwaliteitseisen heeft plaatsgevonden. Het college zendt het verslag naar de gemeenteraad en naar de minister. De minister stelt jaarlijks een verslag op van de werkzaamheden in het kader van het tweedelijnstoezicht van het voorafgaande kalenderjaar (art Wko). Het verslag wordt naar de Tweede Kamer gestuurd Het gemeentelijke jaarverslag heeft dus twee belangrijke functies: 1. De beoordeling van het gemeentelijke toezicht op het aanbod van kinderopvang. 2. De verzameling van aanvullende informatie ten aanzien van de effectiviteit van het systeem van het eerstelijnstoezicht Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. 3.7 Ontwikkeling toezicht peuterspeelzalen en kinderopvang Vanaf augustus 2010 moeten gemeenten toezicht houden op peuterspeelzalen. De kwaliteitseisen hiervoor zijn zoveel mogelijk gelijkgesteld aan de kwaliteitseisen voor kinderopvang. Op het toezicht op peuterspeelzalen wordt net als bij kinderopvang tweedelijnstoezicht gehouden. In 2011 wordt dit toezicht op de peuterspeelzalen en voorscholen verder vormgegeven door de onderwijsinspectie. In de tweede helft van 2010 is gebouwd aan een applicatie ten behoeve van toezicht en handhaving op kinderopvang. Deze applicatie, de Gemeenschappelijke Inspectieruimte (GIR) Kinderopvang, bestaat uit een module inspecteren voor GGD-en en een module handhaven voor gemeenten. Met het ministerie van SZW is overeengekomen dat KING de implementatie van zowel GIR Inspecteren als GIR Handhaven gaat begeleiden. 11

12 Geraadpleegde bronnen Modelverordening ruimte- en inrichtingseisen peuterspeelzalen, VNG, Modelverordening kwaliteitsregels peuterspeelzaalwerk, VNG, Modelverordening Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, VNG, Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang, VNG, januari 2011 Handreiking voor een transparant handhavingsbeleid, VNG, 2008 Notities VNG, GGD-Nederland en die van de regio-gemeenten waaronder die van de gemeente Neerijnen