Nota Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Gemeente Zaltbommel 2012 (algemeen gemeentelijk beleidskader vanuit handhavingsperspectief)

Transcriptie

1 Nota Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Gemeente Zaltbommel 2012 (algemeen gemeentelijk beleidskader vanuit handhavingsperspectief)

2 SAMENVATTING Voor u ligt de nota Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Gemeente Zaltbommel Deze nota vervangt de notitie Wet Kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Gemeente Zaltbommel uit 2011 en is geschreven vanuit het handhavingsperspectief. De verantwoordelijkheid voor het toezicht op de naleving van de kwaliteitsregels in de kinderopvang ofwel de handhaving van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de regelgeving die bij deze wet hoort, berust bij het college van Burgemeester en Wethouders van de betreffende gemeente waar de kinderopvang gevestigd is. Voor de uitvoering van het toezicht op de kwaliteit van kinderopvang en de kwaliteitseisen peuterspeelzalen in Zaltbommel heeft het college van Burgemeester en Wethouders de directeur van de GGD Rivierenland aangewezen, die op zijn beurt toezichthouders kan benoemen. Omdat het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen (Stbl. 230, 2012) en de Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang opnieuw zijn vastgesteld heeft dit geleid tot nieuwe toetsingskaders voor dagopvang, buitenschoolse opvang, gastouderopvang, peuterspeelzalen en voorscholen. Tevens is rekening gehouden met voor- en vroegschoolse educatie (VVE-maatregelen) voortvloeiende uit de wijzigingswet Wet Ontwikkelingskansen door educatie ( Wet OKE), die is geïntegreerd in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Van belang is ook het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie. Om als gemeente met de nieuwe regels te kunnen handhaven, dient daarom het toezicht- en handhavingsbeleid kinderopvang geactualiseerd te worden. Bij het uitvoeren van de handhavingsmaatregelen die nodig zijn op het moment dat een houder van een kindercentrum niet voldoet aan met name één of meer kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen en de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang wordt het 'Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang' gehanteerd. In dit Afwegingsmodel staan per inspectiedomein alle kwaliteitsaspecten waaraan een kindercentrum moet voldoen. Afhankelijk van het belang van het kwaliteitsaspect en de mate waarin het kindercentrum niet voldoet aan dit kwaliteitsaspect, wordt een handhavingsmaatregel opgelegd. Jaarlijks uiterlijk 1 mei stelt het College een jaarverslag op voor de Inspectie voor het Onderwijs van alle toezicht- en handhavingstaken die de gemeente in een kalenderjaar in het kader van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen heeft verricht. De Gemeenteraad ontvangt hiervan een afschrift. Arie Korteweg Afdeling Bestuur,Vergunning en Handhaving 15 Augustus

3 SAMENVATTING 1 1. INLEIDING Aanleiding Beleidsontwikkeling in regionaal verband Soorten kinderopvang WETTELIJKE REGELS Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Besluit kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang en peuterspeelzalen Experimenten innovatieve kinderopvang Ouderparticipatieopvang Voor- en vroegschoolse educatie GEMEENTELIJKE TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN TOEZICHT EN HANDHAVING KINDEROPVANG Melding en registratie in het kinderopvangregister Toezicht en uitvoering Gemeentelijk ingrijpen, handhaven en sanctioneren Handhaving ten opzichte van ouders Integrale handhaving Jaarverslag Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Ontwikkeling toezicht peuterspeelzalen en kinderopvang GERAADPLEEGDE BRONNEN 15 3

4 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Het college van Burgemeester en wethouders is op basis van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van de kwaliteit van de kinderopvang. Sinds 2012 is het toezicht verscherpt op nieuwe opvanglocaties en op locaties die in het verleden minder goed presteerden. Kwaliteit is de kern van wat werd beoogd bij de invoering van de Wet kinderopvang en de beleidsregels in Helaas heeft kwaliteit niet vaak de hoogste prioriteit bij de ouders, maar brengen ouders hun kinderen vaak naar een plek ( het liefst) dichtbij in plaats van daar waar de kwaliteit hoog is. Dit maakt de positie van kinderen en ouders kwetsbaar en daarom is onafhankelijk toezicht op en handhaving van de kwaliteit van de kinderopvang van groot belang. Per 1 augustus 2010 geldt er ook een landelijk kwaliteitskader voor het gehele terrein inclusief voor peuterspeelzalen en voorscholen. Met ingang van 6 juni 2012 geldt er ter uitvoering van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen een Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen. Ter uitwerking van de globale wettelijke kwaliteitseisen zijn de beleidsregels kwaliteit kinderopvang aangevuld met beleidsregels voor peuterspeelzalen en voorscholen. In het landelijk beleidskader zijn echter geen kwaliteitseisen voor de ruimte en inrichting van peuterspeelzalen opgenomen. Redenen hiervoor zijn dat het rijk deze eisen niet bekostigt en dat zij vindt dat gemeentelijk maatwerk mogelijk moet blijven. De VNG biedt de gemeenten 'smalle' modelverordeningen aan die zich beperken tot uitsluitend de in het landelijk kader ontbrekende regels voor de ruimte- en inrichtingseisen van peuterspeelzalen. Zij is van mening dat: - het voor de veiligheid van kinderen belangrijk is om, naast de wettelijke kwaliteitseisen voor peuterspeelzalen, ook voldoende en passend ingerichte binnen- en buitenspeelruimte aanwezig te hebben; - het gewenst is om een landelijk eenduidig en uniform kwaliteitsstelsel te hanteren. De gemeenteraad heeft deze Verordening kwaliteitseisen peuterspeelzalen gemeente Zaltbommel 2011 en de Verordening ruimte- en inrichtingseisen peuterspeelzalen gemeente Zaltbommel 2011 vastgesteld op 29 september De uitvoering van het toezicht bij peuterspeelzalen blijft evenals voor de kinderdagverblijven in handen van de GGD Rivierenland. In de verordeningen wordt uitgegaan van een jaarlijks onderzoek. Dit sluit aan bij de frequentie die genoemd is in artikel 2.20 van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Als het nodig is, kan de GGD op basis van artikel 5 lid 3 een extra incidenteel onderzoek verrichten. Vanaf 2012 heeft het kabinet voor toezicht opnieuw extra middelen ter beschikking gesteld. Met ingang van 6 juni 2012 geldt er op basis van de wet ter vervanging van de Ministeriële beleidsregels ( die door een uitspraak op 21 december 2011 van de afd. rechtspraak van de Raad van State buiten werking waren gesteld) een nieuw Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen en een onderliggende Ministeriële Regeling ( Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen). Deze gewijzigde beleidsregels hebben geleid tot nieuwe toetsingskaders voor dagopvang, buitenschoolse opvang, gastouderopvang, voorscholen en peuterspeelzalen. Om als gemeente de nieuwe regels te kunnen handhaven, is het huidige gemeentelijke handhavingsbeleid op 14 augustus 2012 aangepast. De VNG heeft hiervoor een nieuw Afwegingsmodel 2012 ontworpen. Dit model is aangepast aan de situatie in Zaltbommel en heeft het oude afwegingsmodel vervangen bij het handhaven van de kwaliteit kinderopvang. Deze Nota, die de notitie Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Gemeente Zaltbommel uit 2011 ( voorheen nota Handhavingsbeleid Kinderopvang Gemeente Zaltbommel 2006) vervangt is als volgt opgebouwd: De paragrafen 1.2. en 1.3., die hierna volgen, gaan in op de beleidsontwikkeling in regionaal verband en welke soorten kinderopvang er zijn. 4

5 In hoofdstuk 2 vindt u informatie over de wettelijke regels. Het gaat hierbij ondermeer over de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen, de Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang, het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie en de Tijdelijke beleidsregels kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen Hoofdstuk 3 geeft inzicht in de gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden met betrekking tot toezicht en handhaving van kinderopvang. 1.2 Beleidsontwikkeling in regionaal verband Er zijn in regionaal verband afspraken gemaakt tussen de gemeenten en de GGD in Rivierenland in het kader van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Deze afspraken worden enkele keren per jaar tegen het licht gehouden en bijgesteld aan de hand van de actuele situatie. Daarnaast is in regionaal verband afgesproken dat gemeenten het Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang van de VNG 2012 hanteren bij het uitvoeren van de handhavingacties die nodig zijn als een houder van een kindercentrum, een gastouderbureau, voorschool of peuterspeelzaal niet voldoet aan één of meer kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de hierop gebaseerde algemene maatregel van bestuur Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen en het besluit van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Tijdelijke beleidsregels kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen In dit overgenomen Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang VNG 2012 zijn de algemeen geldende regels verwerkt in een stappenplan dat de gemeente bij de handhaving hanteert bij het overtreden van de kwaliteitseisen. De handhavingstermijnen die de VNG aan de gemeenten adviseert, zijn aangepast aan de praktijkervaringen die de gemeenten de afgelopen jaren hebben opgedaan. 1.3 Soorten kinderopvang De kinderopvang stelt ouders in de gelegenheid de zorg voor kinderen te combineren met betaalde arbeid. Terwijl ouders werken, moeten zij erop kunnen rekenen, dat hun kind op een professionele wijze wordt opgevangen. De kinderopvang heeft tot taak om kinderen tussen 0 en 13 jaar op een verantwoorde wijze opvang te bieden. Onder kinderopvang wordt verstaan het bedrijfsmatig of anders dan om niet verzorgen, opvoeden en bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen tot de eerste dag van de maand waarop het voortgezet onderwijs voor kinderen begint. Kinderopvang kent verschillende vormen van opvang: kinderdagverblijven (KDV), buitenschoolse opvang (BSO), gastouderopvang, ouderparticipatieopvang en innovatieve gastouderopvang. Ook peuterspeelzalen en voorscholen worden tot kinderopvang gerekend. Wij kennen verschillende vormen van opvang: Kinderdagverblijven bieden opvang voor kinderen van 0 tot 4 jaar. Buitenschoolse opvang is opvang van kinderen van 4 tot en met 12 jaar vóór en na schooltijd en in de schoolvakanties. Gastouderopvang is een kleinschalige vorm van opvang en kan zowel dagopvang als naschoolse opvang aanbieden. Een gastouder mag maximaal vier kinderen tegelijkertijd opvangen (exclusief de eigen kinderen). De opvang dient plaats te vinden op het woonadres van de gastouder of van de vraagouder. Bij ouderparticipatieopvang worden kinderen door tenminste één van de ouders van de opgevangen kinderen opgevangen. Aan deze vorm van opvang is geen betaalde kracht verbonden. Innovatieve gastouderopvang is een experimentele vorm van gastouderopvang, waarbij gelijktijdig maximaal zes kinderen (exclusief de eigen kinderen) kunnen worden opgevangen. De opvang dient plaats te vinden op het woonadres van de gastouder of van de vraagouder. Peuterspeelzalen zijn lokaliteiten waar kinderen peuterspeelzaalwerk wordt aangeboden, waaronder wordt verstaan de verzorging, de opvoeding en het bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen uitsluitend bestemd voor kinderen vanaf de leeftijd van twee jaar tot het tijdstip waarop die kinderen kunnen deelnemen aan het basisonderwijs. 5

6 Voorscholen zijn instituten waar voorschoolse educatie wordt aangeboden, waaronder wordt verstaan uitvoering van een door het college van burgemeester en wethouders gesubsidiëerd programma dat gericht is op het verbeteren van de voorwaarden voor het met succes instromen in het basisonderwijs voor kinderen die nog niet tot een school kunnen worden toegelaten. 6

7 2. Wettelijke regels 2.1 Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Sinds de invoering van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen in 2005 is de kinderopvang een marktgerichte sector. De wet stelt aan instellingen voor kinderopvang de eis dat de houder zorg draagt voor kinderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van kinderen in een veilige omgeving. In de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen zijn globale eisen ('verantwoorde kinderopvang') en concrete eisen opgenomen: o.a. verplichting verklaring omtrent gedrag (VOG) voor personeel in de kinderopvang, een risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid, het instellen van een oudercommissie, etc. Wat betreft de globale eisen heeft de kinderopvangbranche (houders en ouders) deze via zelfregulering verder ingevuld in landelijke normen. Deze landelijke normen zijn opgenomen in het Convenant kwaliteit kinderopvang. Het gaat dan bijvoorbeeld over het aantal leidsters in verhouding tot het aantal kinderen, eisen aan het ruimtegebruik en de beroepskwalificatie. De brancheorganisaties en belangenverenigingen van ouders zijn hierbij betrokken. De rijksoverheid heeft de normen uit het Convenant kwaliteit kinderopvang één op één overgenomen in beleidsregels, die met ingang van 6 juni 2012 op hun beurt zijn opgenomen in een algemene maatregel van bestuur (Amvb) èn ministeriële regelingen en deze normen, samen met de concrete eisen uit de wet, toetsbaar uitgewerkt in toetsingskaders voor de GGD. In paragraaf 2.2 worden dit nader toegelicht. De wettelijke kwaliteitseisen hebben het karakter van basiseisen waaraan elke instelling voor kinderopvang moet voldoen. In de wet is in een aantal artikelen de mogelijkheid opgenomen om nadere regels te stellen. Het gaat vooral om regels voor uitvoering van gemeentelijke taken. Deze uitvoeringsregels zijn opgenomen in de Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen ten aanzien van: De tegemoetkoming van de gemeente; Deskundigheidseisen gastouders en beroepskrachten voorschoolse educatie; Administratie van gegevens bij kindercentra en gastouderbureaus; Administratie van gegevens peuterspeelzalen; Het gemeentelijk jaarverslag. 2.2 Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen 2012 Zoals in paragraaf 2.1 al staat beschreven, zijn kinderopvanginstellingen zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van het aanbod. Hiertoe hebben aanbieders en afnemers in de kinderopvang de globale eisen die de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen stelt aan de branche, vertaald in gedetailleerde kwaliteitseisen voor de kinderopvang. Dit heeft geresulteerd in een Convenant kwaliteit kinderopvang. De eisen die in het Convenant worden gesteld aan de houder van een kindercentrum of gastouderbureau, hebben gediend als uitgangspunt voor het thans geldende Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen en de Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen. Het Besluit geeft uitleg aan de globale kwaliteitsnormen van de wet. In artikel 1.57a van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen is de bevoegdheid van de minister om beleidsregels vast te stellen juridisch verankerd. Kenmerkend is dat de wet en het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen bindend zijn. Houders van kindercentra mogen van de regels afwijken als zij voor de GGD aannemelijk kunnen maken dat zij op een gelijkwaardige of betere wijze verantwoorde kinderopvang aanbieden en op die manier toch voldoen aan het doel van de specifieke eis waarvan de houder afwijkt. 7

8 2.3 Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang en peuterspeelzalen De Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang en peuterspeelzalen die gelden vanaf 1 januari 2012 zijn opgesteld om een uniforme werkwijze van de toezichthouders te bevorderen. De items waarop wordt getoetst volgen uit onder andere de wet en de beleidsregels kwaliteit uit de algemene maatregel van bestuur en worden vastgesteld via de modelrapporten, opgesteld door GGD Nederland. Per opvangsoort zijn toetsingskaders vastgesteld, waarin de kwaliteitsaspecten verder zijn uitgewerkt, ingedeeld naar domeinen en voorwaarden. Vastgelegd is naar welke kwaliteitsaspecten de toezichthouder kijkt. De verschillende vormen van onderzoek vinden plaats op basis van dit kader. Aan de hand van de toetsingskaders komt de toezichthouder tot een oordeel over de mate waarin aan de basiskwaliteitseisen van de betreffende opvangsoort wordt voldaan. Om één actueel voorbeeld te noemen: zo moet bijvoorbeeld met ingang van 1 juli 2012 iedere stagiaire ongeacht de duur van de stage een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) hebben verkregen ( dus niet alleen maar aangevraagd en niet alleen vanaf 3 maanden stage). De kwaliteitsaspecten die de toezichthouder beoordeelt zijn voor de dagopvang en de buitenschoolse opvang ingedeeld naar de volgende domeinen: Ouders Personeel Veiligheid en gezondheid Accommodatie en inrichting Groepsgrootte en beroepskracht-kind-ratio Pedagogisch beleid en praktijk Klachten Voorschoolse educatie De kwaliteitsaspecten die de toezichthouder beoordeelt voor het gastouderbureau zijn ingedeeld naar de volgende domeinen: Gastouderbureau Ouders Personeel Pedagogisch beleid en praktijk Klachten Veiligheid en gezondheid Kwaliteit gastouderbureau De kwaliteitsaspecten voor voorzieningen voor gastouderopvang zijn ingedeeld naar de volgende domeinen: Gastouderopvang in de zin van de wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Gastouder Accommodatie en inrichting Pedagogisch beleid Aantal kinderen Veiligheid en gezondheid De kwaliteitsaspecten voor de peuterspeelzaal en voorscholen zijn ingedeeld naar de volgende domeinen: Peuterspeelzaalwerk in de zin van de wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Ouders Personeel 8

9 Veiligheid en gezondheid Groepsgrootte en beroepskracht/vrijwilliger-kind-ratio Pedagogisch beleid Klachten Voorschoolse educatie Voor het boetebeleid (de bestraffende sanctie) geldt dat dit alleen van toepassing is op niet-gesubsidiëerde instellingen. (art 2.27 Wko). Elk domein kent verschillende voorwaarden, criteria waarop wordt getoetst of wordt voldaan aan de kwaliteitsvoorschriften van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen. Tot slot toetst de toezichthouder ook de gemeentelijke verordeningen met betrekking tot de kwaliteit en de ruimte- en inrichtingseisen peuterspeelzalen. 2.4 Experimenten (innovatieve kinderopvang) De Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen biedt in artikel 1.87 (Wko) de mogelijkheid tot het aanwijzen van innovatieve vormen van kinderopvang. De regels voor deze experimentele vorm van kinderopvang zijn opgenomen in het Tijdelijk besluit innovatie kinderopvang. Het Tijdelijk besluit maakt het mogelijk experimenten op te zetten met een looptijd van ten hoogste vier jaar met een mogelijke verlenging van twee jaar. Innovatieve gastouderopvang is naar aard en inhoud gastouderopvang in de zin van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Het Tijdelijk besluit bevat een opsomming van onderdelen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen waarvan kan worden afgeweken. 2.5 Ouderparticipatieopvang Indien opvang in een kindercentrum door tenminste één van de ouders van de opgevangen kinderen geschiedt, worden voor toepassing van artikel 1.50, eerste lid, ouders gelijkgesteld met personeel en beroepskrachten (art Wko). Voor ouderparticipatieopvang gelden de kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen 2012, met uitzondering van de eisen voor gekwalificeerd personeel en de verplichte oudercommissie. 2.6 Voor- en vroegschoolse educatie In het kader van het onderwijsachterstandenbeleid werken peuterspeelzalen en basisscholen samen in voor- en vroegscholen. Het doel is mogelijke (taal)achterstanden bij kinderen zo vroeg mogelijk op te sporen en te bestrijden. Per 1 augustus 2010 is de wijzigingswet Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE) in werking getreden. De uitvoering van deze wet inmiddels geïntegreerd in Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen moet onder meer zorgen voor meer en betere voorschoolse educatie in de kinderopvang en peuterspeelzalen. 9

10 3. Gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden toezicht en handhaving kinderopvang 3.1 Melding en registratie in het kinderopvangregister (LRKP) Sinds de invoering van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen is het college verplicht om een register bij te houden van de in de gemeente gevestigde kindercentra. Alle kindercentra zijn, voordat de exploitatie van start kan gaan, verplicht zich aan te melden bij het college, zodat ze kunnen worden opgenomen in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen het LRKP (art en volgende van de wet Kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen). Een gastouderbureau dient zich aan te melden in de gemeente waar het bureau statutair gevestigd is. Het adres waar de gastouderopvang daadwerkelijk plaatsvindt, is niet van belang voor de registratie. Voor franchiseorganisaties geldt dat elke franchiseondernemer zich in de gemeente van vestiging moet melden voor opname in het register. Het gaat hierbij om franchiseondernemers die als bemiddelaar voor gastouderopvang werken. Dit geldt dus niet voor gastouders die als zelfstandige op basis van een franchiseformule werken. Gastouders hoeven zich niet te laten registreren. De melding wordt gedaan op een formulier, waarvan het model is vastgesteld door het college. De gegevens die de houder moet verschaffen en de informatie die het college in het register moet opnemen, zijn vastgelegd in artikel 5 van de Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Na de melding door een houder van een kindercentrum worden de gegevens in het register opgenomen (art lid 1 Wko). Een gemeente kan een registratie niet weigeren. Binnen 6 weken na een melding door de houder onderzoekt de toezichthouder GGD of de exploitatie van het kindercentrum, de gastouderbureaus, de zorg bij gastouders of de exploitatie van peuterspeelzalen redelijkerwijs zal plaatsvinden in overeenstemming met de kwaliteitseisen genoemd in hoofdstuk 2, afd. 3, paragraaf 2 en 3, of hoofdstuk 3, paragraaf 2 en 3, van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Tot die tijd van 6 weken of totdat uit het inspectiebezoek eerder is gebleken dat de exploitatie redelijkerwijs zal plaatsvinden in overeenstemming met de kwaliteitseisen van de wet en de algemene maatregel van bestuur Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen, mag het kindercentrum of het gastouderbureau, of de locatie van de opvang van gastouder of de peuterspeelzaal nog niet in exploitatie worden genomen. De gemeente geeft binnen 10 weken een beschikking af. Als de termijn van 10 weken wordt overschreden, vindt registratie in het LRKP plaats. Wijziging en verwijdering van gegevens uit het register De houder dient elke wijziging van de gegevens die opgenomen staan in het landelijk register (LRKP) mee te delen aan het college. De houder wordt vervolgens schriftelijk op de hoogte gesteld van opname van de (gewijzigde) gegevens in het register. Het college heeft zelf ook de mogelijkheid om wijzigingen in het register aan te brengen, indien is gebleken dat de opgenomen gegevens niet overeenstemmen met de werkelijke situatie. Ook van deze wijziging wordt de houder schriftelijk op de hoogte gesteld. Het college kan overgaan tot verwijdering van gegevens uit het register als de houder daartoe een verzoek heeft ingediend of als is gebleken dat de houder het kindercentrum niet langer exploiteert. Daarnaast kan het college tot verwijdering van gegevens overgaan, indien uit het inspectieonderzoek blijkt dat de houder naar verwachting niet dan wel niet langer voldoet aan de kwaliteitseisen van de wet en de op de wet gebaseerde regelgeving. Niet-gemelde kinderopvang Houders van kindercentra die zich niet bij de gemeente hebben gemeld voor registratie plegen in principe een economisch delict in de zin van de Wet economische delicten. Het actief strafrechtelijk opsporen van niet-gemelde kinderopvang behoort niet tot de taak van de toezichthouder. Krijgt de gemeente echter een signaal dat kinderopvang of gastouderopvang plaats vindt zonder dat de houder in het register is opgenomen dan kan de gemeente de GGD opdracht geven een zogenaamde 10

11 voorselectie te doen. De GGD moet in dat geval onderzoeken of er sprake is van kinderopvang of gastouderopvang, peuterspeelzaalwerk in de zin van art. 1.1 of art. 2.1 van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Weigert de houder mee te werken aan het onderzoek, en bestaat het vermoeden dat opvang in de zin van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen plaats vindt, kan aangifte gedaan worden bij de politie. Elke opneming (inclusief elke wijziging in de gegevens) in het register wordt bekend gemaakt. 3.2 Toezicht en uitvoering Zoals in paragraaf 1.1 al is vermeld, is het college volgens de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de kwaliteitsregels in de kinderopvang in ruime zin. In de wet is vastgelegd dat het toezicht op naleving feitelijk is neergelegd bij de GGD. Om de gemeentelijke verantwoordelijkheden te kunnen waarmaken, zijn er schriftelijke afspraken met de GGD gemaakt over de uitvoering van het toezicht. Deze afspraken worden indien nodig jaarlijks geactualiseerd. Benoemen toezichthouder Het college ziet toe op de naleving van de kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de op de wet gebaseerde regelgeving zoals het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen. Voor het uitvoeren van het toezicht benoemt de directie van de GGD ambtenaren van de GGD als toezichthouder en maakt hiervan melding via de gebruikelijke kanalen (art lid 1 en art Wko). Benoeming geeft de toezichthouder de bevoegdheid om met of zonder toestemming, onder bepaalde voorwaarden, een woning binnen te treden waar een kindercentrum, gastouderbureau of peuterspeelzaal of een voorschool is gevestigd. Inspectie en incidenteel onderzoek De toezichthouder onderzoekt of elk kindercentrum, gastouderbureau, gastouder, voorschool en peuterspeelzaal aan de kwaliteitseisen voldoet. Ook kan de toezichthouder incidenteel onderzoek uitvoeren. Hoofdstuk 1, afd. 4 en Hoofdstuk 2 afd.3 van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen gaan hier dieper op in. Nadat de toezichthouder zijn bevindingen in een inspectierapport heeft vastgelegd, krijgt de houder de gelegenheid zijn zienswijze op het rapport kenbaar te maken. De zienswijze wordt in een bijlage bij het inspectierapport opgenomen. Binnen 3 weken na vaststelling wordt het rapport openbaar gemaakt en een afschrift wordt voor onder meer ouders en personeel ter inzage gelegd. Voor de te hanteren werkwijze voor het uitvoeren van het onderzoek heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 8 december 2011 op grond van de artikelen 1.64 en 2.22 van Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen 'Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang en peuterspeelzalen vastgesteld. Het inspectierapport bevat een advies aan de gemeente om al dan niet handhavend op te treden. In het 'Overzicht bevindingen toezichthouder per inspectiedomein' in het inspectierapport beschrijft de toezichthouder per domein de context van de voorwaarden waar de houder niet aan voldoet. De gemeente kan de aangegeven verzwarende of verzachtende omstandigheden, de inspanning van de houder, etc. mee laten wegen bij het beoordelen van de te nemen actie tot handhaving. De wet verplicht de houders van het kindercentrum en de peuterspeelzaal om het inspectierapport op de website te plaatsen, zodat het voor de ouders gemakkelijk toegankelijk is. (art.1.54 en art.2.11 Wko) 3.3 Gemeentelijk ingrijpen, handhaven en sanctioneren Indien blijkt dat de houder van een kindercentrum, voorschool of peuterspeelzaal niet voldoet aan één of meer kwaliteitseisen moet de gemeente een handhavingstraject starten. De bevoegdheid om handhavend op te treden ligt bij het college en is gemandateerd. Het college kan een keuze maken uit de volgende wettelijke maatregelen om naleving van de kwaliteitseisen af te dwingen: Aanwijzing (door college) of bevel (door toezichthouder) Bestuursdwang 11

12 Last onder dwangsom Exploitatieverbod Uitschrijving uit register Bestuurlijke boete In de meeste gevallen moet het college eerst een aanwijzing opleggen alvorens tot een zwaarder handhavingsmiddel wordt overgegaan. In spoedeisende gevallen heeft de toezichthouder de mogelijkheid om een bevel op te leggen. Voorwaarde voor het opleggen van een bevel is dat de toezichthouder van oordeel is dat de tekortkomingen bij een kindercentrum of gastouderbureau zodanig zijn dat het nemen van maatregelen redelijkerwijs geen uitstel kan lijden. De gemeente kan, voordat de eerste juridische stap van aanwijzing wordt gezet, overwegen eerst een schriftelijke waarschuwing te geven. Ook kan overwogen worden eerst op basis van mondelinge overreding of overreding d.m.v. een mailwisseling de houder te bewegen de overtreding te herstellen. Zowel de waarschuwing als de mondelinge overreding hebben geen juridische status en betekenen een uitstel van het sanctietraject. Bij de keuze van de te nemen maatregelen moeten motieven van de overtreder worden meegenomen. Alle maatregelen en de daarbij horende procedures staan beschreven in de handreiking van de VNG 'Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang 2012'. De gemeente Zaltbommel hanteert dit afwegingsmodel bij het uitvoeren van de handhavingsacties als blijkt dat een houder van een kindercentrum niet voldoet aan een of meer kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en het Besluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen of aan de Verordening kwaliteitseisen peuterspeelzalen gemeente Zaltbommel 2011 of aan de Verordening ruimte- en inrichtingseisen peuterspeelzalen gemeente Zaltbommel In het Afwegingsmodel zijn prioriteiten gesteld. De zwaarte van de prioriteit komt tot uiting in de hersteltermijnen van de aanwijzing. De hersteltermijn in het afwegingsmodel wordt aangegeven in een bandbreedte. Na het verstrijken van een hersteltermijn dient de overtreding beëindigd te zijn. Ter controle hiervan kan de handhaver schriftelijke bewijsstukken opvragen dan wel de GGD de opdracht geven voor een her-inspectie. Met het vaststellen van het beleid voor handhaving binnen de kinderopvang, is ook de bestuurlijke boete geïntroduceerd in de gemeente Zaltbommel. Op grond van artikel 1.72 van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de artikelen 5.40 t/m 5.54 van Algemene wet bestuursrecht is het college bevoegd een bestuurlijke boete op te leggen. De regels en richtlijnen die de gemeente Zaltbommel hanteert bij de bestuurlijke boete, staan in het Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang 2012 vermeld. Dit Afwegingsmodel is onderdeel van het beleid voor toezicht en handhaving kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. De bestuurlijke boete is een punitieve sanctie (straf). Dit betekent dat er een onvoorwaardelijke verplichting is tot betaling van een geldsom, die is gericht op bestraffing van de overtreder. Aan een bestuurlijke boete gaat altijd een voornemen boete vooraf. De overtreder kan op dit voornemen zijn zienswijze kenbaar maken. Deze zienswijze weegt mee in het uiteindelijke besluit om de boete wel of niet op te leggen. Een boete voorkomt niet dat een overtreding voortduurt en daarom kan naast een bestuurlijke boete een herstelsanctie worden ingezet. Op 30 juli 2012 heeft de Rijksoverheid een rekentool kinderopvang: beroepskracht-kind-ratio gepubliceerd. Het rekenprogramma is ontwikkeld in opdracht van het Ministerie van SZW samen met de convenantpartijen Brancheorganisatie Kinderopvang, BOink, GGD Nederland en de VNG. De tool is gebaseerd op de afspraken in het Convenant Kwaliteit Kinderopvang. Het is een hulpmiddel om gemakkelijk te berekenen hoeveel beroepskrachten er ten minste nodig zijn in verhouding tot het aantal opgevangen kinderen. De rekentool is bruikbaar voor groepen in de dagopvang en voor groepen in de buitenschoolse opvang. De Rekentool zit vanaf 1 januari 2013 in de Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen. Vanaf dat moment is het de enige berekeningswijze voor de bepaling van het maximale aantal kinderen per beroepskracht. De GGD gebruikt de rekentool al vanaf september 2012 tijdens de inspecties op de kwaliteit van de kinderopvang. 12

13 Bij peuterspeelzalen en voorscholen bestaat de mogelijkheid om financiële subsidiesancties op te leggen. Een voorbeeld hiervan is de bevoorschotting van de subsidie stop te zetten. Volgens de VNG kan de gemeente op deze manier veel directer ingrijpen als niet aan de voorwaarden wordt voldaan. In ieder geval is de gemeente vrij om op dit punt zelf een keuze te maken. Tot slot is met name van belang de handhaving van de Tijdelijke beleidsregels kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen Stagiair(e)s en/of uitzendkrachten dienen te voldoen aan het vereiste van het overleggen van een verklaring omtrent het gedrag. Mandatering Indien het nodig is om een handhavingsactie op te leggen of te staken, is het van belang dat er binnen de gestelde termijnen gehandeld wordt. Om de procedure efficiënt te laten verlopen, zijn de hoofden van de afdeling Bestuur, Vergunning en Handhaving en van de afdeling Samenleving en Ontwikkeling gemandateerd door het college van Burgemeester en wethouders met betrekking tot de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Samenvatting handhavingstraject: 1. In principe start het gemeentelijke handhavingstraject direct na ontvangst van het definitieve inspectierapport van de GGD via de digitale Gemeenschappelijke inspectieruimte. 2. Op basis van het 'Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang' wordt bepaald welke maatregel genomen wordt. 3. In dit Afwegingsmodel zijn ook de hersteltermijnen vastgelegd. De eerste (juridische) stap is meestal het opleggen van een aanwijzing, fase In geval de GGD al een bevel heeft gegeven (volgens de wet), kan het bevel beschouwd worden als fase 1. In dit geval kan de gemeente de aanwijzing overslaan en direct overgaan naar fase 2 en een andere maatregel opleggen. 5. De gemeente kan in bijzondere gevallen, voordat de eerste juridische stap van aanwijzing wordt gezet, overwegen eerst een schriftelijke waarschuwing te geven of op basis van een mondelinge overreding of overreding via de mail de houder te bewegen de overtreding te herstellen. 3.4 Handhaving ten opzichte van ouders Deze nota heeft betrekking op de handhaving ten opzichte van de houders van kindercentra. In het kader van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen heeft de gemeente voor vastgestelde doelgroepen nog een taak in het mede bekostigen van de kinderopvang. Deze taak wordt uitgeoefend door de Sociale Dienst Bommelerwaard; er is als een wetsvoorstel in behandeling om dit met ingang van 1 januari 2013 in handen te stellen van de Belastingsdienst. Ook in dat kader kan handhaving aan de orde komen. Voor een volledig overzicht wordt dit ook in deze nota benoemd. Als een ouder bepaalde verplichtingen niet nakomt, kan een bestuurlijke boete worden opgelegd. Het gaat hierbij om de verplichting om desgevraagd binnen een redelijke termijn alle gegevens te verstrekken van de ouder en zijn partner die van belang zijn voor de beoordeling op de aanspraak op de tegemoetkoming door de gemeente. Het gaat hierbij ook om de verplichting om gegevens te verstrekken aan het college die kunnen leiden tot de vaststelling van een lagere tegemoetkoming, onmiddellijk na het bekend worden van die gegevens. 3.5 Integrale handhaving Houders van kindercentra hebben niet alleen te maken met regels die voortvloeien uit de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, maar moeten ook voldoen aan tal van andere regels waarvan het toezicht bij de gemeente berust. Uit oogpunt van efficiency is de uitvoeringspraktijk wenselijk dat waar mogelijk de handhaving integraal wordt uitgevoerd samen met de brandweer en het toezicht op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Zo ontstaat een beter beeld van de mate waarin wetten worden nageleefd en wordt voorkomen dat de wijze, waarop regels worden uitgevoerd, verschillend worden geïnterpreteerd. Bovendien neemt de toezichtlast voor 13

14 ondernemers af. Invoering van een volledig integraal handhavingsbeleid vergt grondige studie en een afstemming die buiten het kader van deze nota valt. Voor 2013 is het wenselijk dat er in dit vlak werkafspraken worden gemaakt met de Omgevingsdienst Rivierenland en met de Veiligheidsregio Gelderland Zuid. 3.6 Jaarverslag Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) houdt toezicht op de rechtmatigheid en doeltreffendheid van de uitvoering van de wettelijke taken door het college (art en art Wko). Het zogenaamde tweedelijnstoezicht wordt onder gezag van de Minister van OCW uitgevoerd door de Inspectie voor het Onderwijs. Het college stelt jaarlijks voor 1 mei een verslag vast van alle toezicht- en handhavingstaken die de gemeente in een kalenderjaar in het kader van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen heeft verricht (art. 12 lid 1 Regeling Wko). Het verslag bevat een overzicht en geeft inzicht in: De uitgevoerde onderzoeken door de toezichthouder, gespecificeerd naar onderzoek. De situaties die aanleiding hebben gegeven tot een incidenteel onderzoek. De wijze waarop de onderzoeken zijn uitgevoerd. De onderzoeksresultaten. De wijze waarop handhaving van de kwaliteitseisen heeft plaatsgevonden. Het college zendt het verslag naar de gemeenteraad en naar de minister. De minister stelt jaarlijks een verslag op van de werkzaamheden in het kader van het tweedelijnstoezicht van het voorafgaande kalenderjaar (art.1.70 Wko). Het verslag wordt naar de Tweede Kamer gestuurd Het gemeentelijke jaarverslag heeft dus twee belangrijke functies: 1. De beoordeling van het gemeentelijke toezicht op het aanbod van kinderopvang. 2. De verzameling van aanvullende informatie ten aanzien van de effectiviteit van het systeem van het eerstelijnstoezicht Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. 3.7 Ontwikkeling toezicht peuterspeelzalen en kinderopvang Vanaf 1 augustus 2010 moeten gemeenten toezicht houden op peuterspeelzalen. De kwaliteitseisen hiervoor zijn zoveel mogelijk gelijkgesteld aan de kwaliteitseisen voor kinderopvang. Op het toezicht op peuterspeelzalen wordt net als bij kinderopvang tweedelijnstoezicht gehouden. Vanaf 2011 is dit toezicht op de peuterspeelzalen en voorscholen vormgegeven door de onderwijsinspectie. In de tweede helft van 2010 is landelijk gebouwd aan een applicatie ten behoeve van toezicht en handhaving op kinderopvang. Deze applicatie, de Gemeenschappelijke Inspectieruimte (GIR) Kinderopvang, bestaat uit een module inspecteren voor GGD-en en een module handhaven voor gemeenten. Met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is overeengekomen dat het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) de implementatie van zowel GIR Inspecteren als GIR Handhaven begeleidt. Het systeem van persoonlijke begeleiding door een KING-consulent heeft op de werkvloer tot positief resultaat geleid. 14

15 Geraadpleegde bronnen Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (wet, amvb en, uitvoeringsregelingen) Modelverordening ruimte- en inrichtingseisen peuterspeelzalen, VNG. Modelverordening kwaliteitsregels peuterspeelzaalwerk, VNG. Modelverordening Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, VNG. Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang VNG 2012 Handreiking voor een transparant handhavingsbeleid, VNG, 2008 Notities VNG, GGD-Nederland