Beleidsnota. Toezicht en handhaving kwaliteit en veiligheid Kinderopvang en peuterspeelzalen

Transcriptie

1 Beleidsnota Toezicht en handhaving kwaliteit en veiligheid Kinderopvang en peuterspeelzalen Gemeente Opmeer Oktober 2010

2 Colofon: Dit is een uitgave van de gemeente Opmeer. Vastgesteld in de vergadering van het college van burgemeester en wethouders op 5 oktober Gemeente Opmeer Postbus ZK Spanbroek 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Wet kinderopvang Kwaliteitsbeleid kinderopvang Toezicht kwaliteit kinderopvang Registratie Gastouderopvang Kindercentra Register kinderopvang Openbaarmaking van de gegevens register Aanbrengen van wijzigingen in het register Verwijdering van gegevens uit het register Toezicht op naleving van de kwaliteit Toetsingskaders en afwegingsmodel Inspectierapport Overige vormen van toezicht Handhaving kwaliteit kinderopvang Handhaven en sanctioneren Sanctiemogelijkheden Sanctieprotocol Bestuurlijke boete of dwangsom De hoogte van een bestuurlijke boete Boeteverhogende en -verlagende omstandigheden De procedure voor het opleggen van een boete De bestuurlijke boete voorbij...18 Begrippenlijst...19 Bijlagen Afwegingsmodellen Handhaving kinderopvang, inclusief bestuurlijke boete 2. Werkafspraken gemeente Opmeer en GGD Hollands Noorden 3

4 1. Inleiding 1.1 Wet kinderopvang Onder kinderopvang wordt verstaan: het bedrijfsmatig of anders dan om niet verzorgen en opvoeden van kinderen vanaf de geboorte tot de eerste dag van de maand waarop het voortgezet onderwijs voor die kinderen begint. Hieronder vallen verschillende vormen van kinderopvang: A. Kinderdagverblijven, die dagopvang voor kinderen van 0 tot 4 jaar en buitenschoolse opvang voor kinderen in de basisschoolleeftijd verzorgen; B. Gastouderopvang: kinderopvang a. die plaatsvindt door tussenkomst van een geregistreerd gastouderbureau; b. in een gezinssituatie door een ander dan degene die als ouder aanspraak kan maken op een kinderopvangtoeslag / tegemoetkoming of diens partner; c. waarbij de houder niet meer dan één voorziening exploiteert; d. waarbij de opvang plaatsvindt op het woonadres van de gastouder of op het woonadres van een van de ouders; en e. bestaande uit de gelijktijdige opvang van ten hoogste zes kinderen, waaronder begrepen de bloedverwant of aanverwant in de neergaande lijn van de gastouder of zijn partner, die in belangrijke mate wordt onderhouden door de gastouder of zijn partner en op hetzelfde woonadres als de gastouder staat ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens en de leeftijd van tien jaar nog niet heeft bereikt. Met een bloedverwant of aanverwant in de neergaande lijn wordt gelijkgesteld een pleegkind dat de leeftijd van tien jaar nog niet heeft bereikt. Sinds 1 januari 2005 is de Wet kinderopvang (Wko) in werking getreden. Vanaf dat moment is de kinderopvang een marktgerichte sector, wat betekent dat de overheid geen subsidie meer verleent voor het opvangen van kinderen. De wet bevat onder andere een regeling via de belasting voor een tegemoetkoming in de kosten van kinderopvang en verplicht de houders van kindercentra om verantwoorde kinderopvang te bieden. De wet voorziet daarom in uniforme landelijke kwaliteitseisen op het gebied van veiligheid, pedagogisch beleid en hygiëne. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op het naleven van de kwaliteitseisen en zijn verplicht door de GGD jaarlijks elke locatie van kindercentra, elk gastouderbureau en elke voorziening voor gastouderopvang te laten inspecteren. De GGD gebruikt hiervoor landelijk vastgestelde toetsingskaders, waardoor verschillen tussen kwaliteitseisen niet meer mogelijk zijn. Er is geen uniform handhavingsbeleid in de wet geformuleerd. De verantwoordelijkheid voor de handhaving ligt bij het college van burgemeester en wethouders. Dit biedt aan iedere gemeente de mogelijkheid om eigen beleid te ontwikkelen. Het nadeel hiervan is dat er in de regio tussen gemeenten grote verschillen kunnen ontstaan. Dit is niet gewenst. Allereerst omdat zo rechtsongelijkheid wordt gecreëerd en er een verschil in concurrentiepositie kan optreden. Maar ook omdat ondernemers die in verschillende gemeenten vestigingen hebben, worden 4

5 geconfronteerd met verschillen in handhavingsbeleid. Dit werkt onduidelijkheid en onnodige bureaucratie in de hand. Het handhavingsbeleid zoals dat in deze nota wordt beschreven, is besproken met GGD Hollands Noorden en gemeenten in de regio West-Friesland. Het streven is om in de hele regio West- Friesland een uniform handhavingsbeleid te hebben. 1.2 Kwaliteitsbeleid kinderopvang Bij kinderopvang gaat het om jonge kinderen. Ouders moeten met een gerust hart hun kind(eren) kunnen onderbrengen in een kinderdagverblijf of bij een gastouder zonder zich zorgen te maken over de kwaliteit. Goede kwaliteit van de kinderopvang is essentieel vanwege het belang dat de samenleving heeft bij een gezonde en optimale ontwikkeling van kinderen. De gemeente Opmeer wil haar inwoners dan ook garanderen dat er sprake is van kwalitatief goede voorzieningen. Goed kwaliteitsbeleid voor de kinderopvang bestaat uit drie onderdelen: Deel 1: kwaliteitsregels Deel 2: toezicht op de naleving van de regels Deel 3: handhaving en sanctionering bij het niet nakomen van de regels Deel 1: Kwaliteitsregels Er zijn in de wet een aantal globale kwaliteitsnormen vastgesteld over wat verantwoorde kinderopvang is, maar er zijn ook concrete eisen opgenomen zoals een verplichte verklaring omtrent het gedrag (VOG) voor personeel in de kinderopvang, een risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid, het instellen van een oudercommissie en het gebruik van de Nederlandse taal. Daarnaast hebben aanbieders en afnemers in de kinderopvang samen gedetailleerde kwaliteitseisen opgesteld voor de kinderopvang. Deze eisen zijn vastgelegd in het convenant Verantwoorde kinderopvang; verdere stappen naar de toekomst. Deze eisen zijn vervolgens als uitgangspunt gebruikt voor het opstellen van de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2004). De beleidsregels geven uitleg aan de globale kwaliteitsnormen van de wet. Op 17 januari 2008 is een herziene versie van het convenant door de marktpartijen ondertekend. De staatssecretaris voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen heeft de aangepaste kwaliteitseisen van het convenant overgenomen in de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang (Staatscourant 30 januari 2008). De aangepaste beleidsregels zijn per 3 april 2008 van kracht. Beleidsregels zijn niet algemeen bindend, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). Houders van kindercentra of gastouderbureaus mogen van de regels afwijken. In dat geval dient de houder aan de GGD-inspecteur aannemelijk te maken dat hij op een gelijkwaardige of betere wijze verantwoorde kinderopvang aanbiedt en op die manier toch voldoet aan het doel van de specifieke eis waarvan hij afwijkt ( het aanvaardbare alternatief ). Sinds 1 januari 2010 zijn er nieuwe wijzigingen in de wet opgetreden, met name op het gebied van gastouderopvang. Deze wetswijzigingen zijn van invloed op de toezicht- en handhavingstaken en 5

6 vormen onderdeel van deze beleidsnota. Sinds 1 augustus 2010 gelden de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang ook voor het peuterspeelzaalwerk. Deel 2: Toezicht op de naleving van de regels In de Wet kinderopvang is vastgelegd dat de GGD, namens het college van burgemeester en wethouders, toezicht houdt op de naleving van de kwaliteitsregels. De toezichthouder onderzoekt na aanvraag bij de gemeente tot opname of wijziging in het register, of een kindercentrum, gastouderbureau of voorziening voor gastouderopvang voldoet aan de regels. Daarnaast onderzoekt de toezichthouder periodiek of aan de kwaliteitseisen wordt voldaan. Ook kan de toezichthouder incidenteel onderzoek uitvoeren. Deel 3: Handhaving en sanctionering Als uit de inspectie blijkt dat een kindercentrum of gastouderbureau niet voldoet aan de regelgeving, dan zal het college ingrijpen. Het is belangrijk om vast te leggen hoe de gemeente met overtredingen van de kwaliteitseisen om gaat. De uitwerking treft u aan in deze nota. 6

7 2. Toezicht kwaliteit kinderopvang De Wet kinderopvang kent geen vergunningenstelsel meer. Daarvoor in de plaats is een verplichte registratie gekomen. Degene die voornemens is een kindercentrum, gastouderbureau of voorziening voor gastouderopvang in exploitatie te nemen, doet daarvoor een aanvraag bij het college van de gemeente van vestiging (art. 45 lid 1 Wko). Wanneer na onderzoek door de GGD blijkt dat gestart kan worden met de exploitatie overeenkomstig de in de wet gestelde kwaliteitseisen, dan draagt de gemeente zorg voor inschrijving in het register kinderopvang. De uitvoering van het beleid met betrekking tot toezicht en handhaving kwaliteit kinderopvang is door het college van burgemeester en wethouders Opmeer neergelegd bij de afdeling Welzijn. De GGD Hollands Noorden maakt een planning voor de inspecties. Deze planning wordt vooraf doorgenomen met de gemeente, waarbij wordt afgesproken wat belangrijke aandachtspunten voor de inspecties zijn. Hierbij worden de resultaten van de inspectie van het voorgaande jaren c.q. voorgaande jaren als basis genomen. Ook worden jaarlijks de afspraken tussen de GGD en de gemeente over de handhaving geëvalueerd. De gemeente en de GGD toezichthouders onderhouden nauw contact over de gehouden inspecties en eventueel te ondernemen actie door de gemeente en/of de GGD. Ook wanneer er klachten binnen komen, overleggen gemeente en GGD over de te ondernemen acties. In dit hoofdstuk worden de verschillende fases in het proces beschreven. 2.1 Registratie Zoals gezegd, moeten houders van een kindercentrum, gastouderbureau of voorziening voor gastouderopvang die in een gemeente kinderopvang aanbieden, een aanvraag tot opname in het register doen bij de gemeente. Als uit onderzoek blijkt dat met exploitatie gestart kan worden, draagt de gemeente zorg voor opname in het register. Kinderopvanginstellingen die in het register kinderopvang vermeld staan, gelden als door de overheid erkende kinderopvanginstellingen. Ouders die hun kinderen bij een niet-erkende instelling onderbrengen, kunnen van de belastingdienst geen kinderopvangtoeslag ontvangen. Vanaf 1 juli 2010 is er een openbaar Landelijk Register Kinderopvang via internet. Dit vervangt de 445 individuele gemeentelijke registers. In het Landelijk Register Kinderopvang (vanaf hier: register) komen de gegevens van alle goedgekeurde kinderopvangcentra, gastouderbureaus en gastouders. De belastingdienst kan via het register de rechtmatigheid van toeslagaanvragen controleren Gastouderopvang Op 1 oktober 2010 moeten gastouders zijn aangemeld bij de gemeente zodat de GGD tijdig de competenties kan beoordelen en opname in het register voor 1 januari 2011 mogelijk is. Na een positieve beoordeling door de GGD worden gastouders opgenomen in het register. Gastouders die 7

8 op 1 januari 2011 niet in het register staan, zijn niet gekwalificeerd. Hun vraagouders komen niet in aanmerking voor kinderopvangtoeslag over het jaar Gastouderbureaus komen in een voorlopig register en worden pas definitief ingeschreven als uit GGD-onderzoek blijkt dat ze aan de nieuwe eisen voldoen Kindercentra Kindercentra dienen een aanvraag in voor elke nieuwe locatie die zij in exploitatie willen nemen. Alle bestaande kindercentra en locaties voor buitenschoolse opvang (BSO) worden vóór 1 juli 2010 automatisch opgenomen in het register. Gebouwen waar zowel een dagopvang als een BSO zijn gevestigd, gelden als twee locaties, omdat voor dagopvang en BSO door de wet verschillende eisen aan veiligheid en kwaliteit zijn gesteld Register kinderopvang De gemeente houdt een register bij van positief beoordeelde kindercentra, gastouderbureaus en gastouders. Wanneer na onderzoek door de GGD blijkt dat gestart kan worden met de exploitatie overeenkomstig de in de wet gestelde kwaliteitseisen, dan draagt de gemeente zorg voor inschrijving in het register (art. 46 Wko). De houder van het kindercentrum ontvangt uiterlijk binnen tien weken na aanvraag een beschikking van het college. Ook elke wijziging in de exploitatie moet worden gemeld, zoals het openen van een nieuwe locatie, het starten van een nieuwe groep op een locatie, verandering van opvangsoort of verhuizing (art. 47 Wko). De gegevens die de houder moet aanleveren en de informatie die het college in het register moet opnemen, zijn vastgelegd in art. 5 van de Regeling Wko. Het gaat om naam en adresgegevens, de rechtsvorm en inschrijfnummer bij de Kamer van Koophandel, het maximum aantal kindplaatsen per opvangsoort en de aanvangsdatum van exploitatie. Voor de aanvraag of een wijziging wordt een landelijk vastgesteld aanvraagformulier gebruikt om alle voor het register benodigde gegevens aan te leveren. De houder wordt schriftelijk op de hoogte gesteld van opname van de (gewijzigde) gegevens in het register. Een kindercentrum, gastouderbureau of voorziening voor gastouderopvang wordt niet in exploitatie genomen voordat uit het inspectieonderzoek is gebleken dat de exploitatie redelijkerwijs zal plaatsvinden in overeenstemming met de kwaliteitseisen Wko en de Beleidsregels. In verband hiermee moet de houder bij een aanvraag tot opname in of wijziging van het register rekening houden met een termijn van tien weken voor de geplande exploitatiedatum Openbaarmaking van de gegevens register Elke opneming (inclusief elke wijziging in de gegevens) in het register wordt openbaar bekend gemaakt in een lokaal verspreid dag-, nieuws- of huis-aan-huisblad. Kleine wijzigingen worden eens per half jaar openbaar bekend gemaakt. Tegelijk met de openbaarmaking van opname in het register, ontvangt de kinderopvanginstelling een brief van het college waarin de toestemming voor het in exploitatie nemen van de locatie en de opname in het register worden bevestigd. Hier onder wordt deze procedure in een figuur weergegeven. 8

9 Fig. 1 Procedure aanvraag Kinderopvang Instelling doet aanvraag bij gemeente voor opname in het register Verzoek om aanvulling binnen 14 dagen Gemeente Gemeente controleert of alle benodigde gegevens ontvangen zijn niet volledig Eerder aanvulling gevraagd? ja Aanvraag wordt niet in behandeling genomen Archiveren volledig Kopie aanvraag- Formulier aan GGD + bijbehorende documenten Inspectie documenten niet alles voldoet Conceptrapport met bevindingen naar houder GGD alles voldoet Inspectie op locatie Conceptrapport met bevindingen Evt. zienswijze houder op conceptrapport incl. conceptadvies naar GGD Verwerken eventuele zienswijze in inspectierapport naar houder Inspectierapport met bevindingen en advies Inspectierapport met bevindingen en advies naar houder Handelen naar beschikking Besluitvorming Beschikking Inhoud beschikking positief Opnemen in register Gemeente Kopie naar GGD Archiveren negatief Geen opname in register (aantekening in gemeentelijk register) 9

10 2.1.5 Aanbrengen van wijzigingen in het register Het college van burgemeester en wethouders kan zelfstandig wijzigingen in het register aanbrengen als is gebleken dat de opgenomen gegevens niet overeenstemmen met de werkelijke situatie. Van de wijziging wordt de houder schriftelijk op de hoogte gesteld (art. 8 Regeling Wko). Wijzigingen in het digitale register worden meteen verwerkt. Kleine wijzigingen worden één maal per half jaar in de plaatselijk krant gepubliceerd Verwijdering van gegevens uit het register Verwijdering van gegevens uit het register kan het college doen op verzoek van de houder of als is gebleken dat de houder de kinderopvang niet langer exploiteert. Dit kan ook als uit het inspectieonderzoek blijkt dat de houder naar verwachting niet dan wel niet langer voldoet aan de kwaliteitseisen van de wet en/of de Beleidsregels kwaliteit (art. 9 Regeling Wko). Bij deze laatste reden moet eerst het protocol handhaving uit het gemeentelijk handhavingsbeleid gevolgd worden. Verwijdering uit het register is een uiterste maatregel als gebleken is dat sancties geen of niet voldoende effect hebben. Betreft het een verwijdering uit het register als gevolg van het stoppen van een exploitatie of het niet (meer) voldoen aan de wettelijke eisen, dan worden deze zo spoedig mogelijk gepubliceerd in de plaatselijke krant. 2.2 Toezicht op naleving van de kwaliteit Het college ziet toe op de naleving van de kwaliteitseisen Wko, de Regeling Wko en de Beleidsregels kwaliteit (art. 61 lid 1 Wko). Voor het uitvoeren van het toezicht wijst het college de directeur van de GGD aan als toezichthouder. De eisen omtrent de werkwijze van de toezichthouder zijn beschreven in de Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang (uitvoering art. 64 Wko). Voor de uitvoering van het toezicht in de kinderopvang zijn per opvangsoort toetsingskaders vastgesteld (art. 49, 50, 51, 56 Wko). De toetsingskaders zijn opgesteld door GGD Nederland, in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en de VNG Toetsingskaders en afwegingsmodel In de toetsingskaders worden de kwaliteitsaspecten, ingedeeld naar domeinen en voorwaarden, inhoudelijk uitgewerkt. Vastgelegd is naar welke kwaliteitsaspecten de toezichthouder kijkt. De verschillende vormen van onderzoek (onderzoek na aanvraag tot opname in register, regulier onderzoek, incidenteel onderzoek en nader onderzoek) vinden plaats op basis van dit kader. Aan de hand van de toetsingskaders komt de toezichthouder tot een oordeel of aan de basiskwaliteitseisen van de betreffende opvangsoort wordt voldaan. De kwaliteitsaspecten die de toezichthouder beoordeelt, zijn voor de dagopvang, de BSO en de peuterspeelzaal ingedeeld naar de volgende domeinen: 1. ouders; 2. personeel; 3. veiligheid en gezondheid; 4. accommodatie en inrichting; 10

11 5. groepsgrootte en beroepskracht-kind-ratio; 6. pedagogisch beleid en praktijk; 7. klachten. De kwaliteitsaspecten die de toezichthouder beoordeelt voor gastouderbureaus, zijn ingedeeld naar de volgende domeinen: 1. gastouderbureau in de zin van de Wko; 2. ouders; 3. personeel; 4. pedagogisch beleid; 5. klachten; 6. veiligheid en gezondheid; 7. kwaliteit gastouderbureau. De kwaliteitsaspecten die de toezichthouder beoordeelt voor gastouderopvang, zijn ingedeeld naar de volgende domeinen 1. gastouderopvang in de zin van de Wko; 2. gastouder; 3. accommodatie en inrichting; 4. pedagogisch beleid; 5. aantal kinderen; 6. veiligheid en gezondheid. Elk domein kent verschillende voorwaarden waarop wordt getoetst. Voor het domein pedagogische praktijk zijn indicatoren opgenomen waaraan de praktijk wordt getoetst Inspectierapport De toezichthouder onderzoekt jaarlijks of elke locatie van een kindercentrum en peuterspeelzaal, elk gastouderbureau en elke voorziening voor gastouderopvang aan de kwaliteitseisen voldoet (art. 62, lid 1, Wko). Ook kan de toezichthouder incidenteel onderzoek (art. 62, lid 3, Wko) uitvoeren. De toezichthouder legt zijn bevindingen vast in een inspectierapport 1. De houder krijgt de gelegenheid zijn zienswijze over het rapport kenbaar te maken. De zienswijze wordt in een bijlage bij het inspectierapport opgenomen; in voorkomende gevallen wordt het rapport in overleg met de houder aangepast. 1 art. 63 Wet kinderopvang en Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang artikelen 7, 8 en 8a) 11

12 Het inspectierapport van de GGD wordt uiterlijk drie weken na vaststelling openbaar gemaakt via de website van de GGD (art. 63, lid 5, Wko). Op dit moment wordt het rapport ook aan het college gezonden. In het inspectierapport geeft de toezichthouder een advies aan het college voor eventueel handhavende maatregelen op onvolkomenheden. Het college besluit op grond van het handhavingsbeleid en het handhavingsprotocol welke maatregel wordt opgelegd (zie ook van deze nota). De houder moet het rapport op een voor personeel en ouders toegankelijke plaats ter inzage te leggen (art. 63, lid 4, Wko). Aan de openbaarheid zit wel een grens. Gegevens van leiders/leidsters worden bijvoorbeeld geanonimiseerd Overige vormen van toezicht In het kader van de Wko is het toezicht door de GGD eerstelijns toezicht. De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de rechtmatigheid en doeltreffendheid van de uitvoering van de wettelijke taken door de gemeenten (art. 68 Wko). De Inspectie van het Onderwijs ziet erop toe dat het systeem van toezicht en handhaving kinderopvang door de gemeenten goed werkt. Het college stelt, zo zegt de Wet Kinderopvang, jaarlijks een gemeentelijk jaarverslag op over haar werkzaamheden die in het kader van de toezicht en handhaving in het voorgaande jaar zijn verricht. Dit jaarverslag moet voor 1 mei van het direct opvolgende jaar toegestuurd worden naar de Inspectie van het Onderwijs en voor 1 juli naar de gemeenteraad. De minister stelt jaarlijks een verslag (art. 70 Wko) op van de werkzaamheden in het kader van het tweedelijns toezicht van het voorafgaande kalenderjaar. Dit verslag wordt naar de Tweede Kamer gestuurd. Het gemeentelijke jaarverslag heeft dus twee belangrijke functies: A. de beoordeling van het gemeentelijke toezicht op het aanbod van kinderopvang; B. de verzameling van aanvullende informatie ten aanzien van de effectiviteit van het systeem van het eerstelijns toezicht Wko. 12

13 3. Handhaving kwaliteit kinderopvang 3.1 Handhaven en sanctioneren Wanneer uit het rapport van de inspecteur blijkt dat een houder van een kindercentrum, peuterspeelzaal of gastouderbureau of een gastouder niet voldoet aan één of meer kwaliteitsvoorwaarden, moet de gemeente een handhavingsactie starten. Transparantie bij de handhaving is van belang om consequent te kunnen optreden bij bepaalde overtredingen. Hierbij wordt een prioriteitstelling van de overtreding gemaakt op basis van het afwegingsmodel van de VNG. In dit model wordt gekeken naar de eventuele negatieve effecten van de overtreding. Hoe groter het negatieve effect, hoe hoger het belang om in te grijpen Sanctiemogelijkheden De bevoegdheid om handhavend op te treden ligt bij het college van burgemeester en wethouders. Het college kan een keuze maken uit de volgende wettelijke sanctiemogelijkheden om naleving van de kwaliteitseisen af te dwingen (in willekeurige volgorde): aanwijzing (door college) of bevel (door toezichthouder) bestuursdwang last onder dwangsom exploitatieverbod uitschrijving uit het register bestuurlijke boete De gemeente kan, voordat de eerste juridische stap van aanwijzing wordt gezet, overwegen eerst op basis van mondelinge overreding afspraken maken met de houder om de overtreding te herstellen. Ook kan het college voorafgaand aan juridische stappen een schriftelijke waarschuwing geven. Zowel de waarschuwing als de overreding hebben geen juridische status en betekenen een uitstel van het sanctioneringtraject. In het sanctieprotocol is dit opgenomen als fase Sanctieprotocol De zwaarte van de prioritering komt tot uiting in de hersteltermijn van de aanwijzing. Een hoge prioritering betekent dat er ook in algemene zin sprake is aan een ernstige overtreding, terwijl aan minder ernstige overtredingen een lage(re) prioriteit is toegekend. De handhaver (dit is het college) moet per geval een exacte hersteltermijn aangeven. Na het verstrijken van de hersteltermijn moet de overtreding zijn beëindigd. Ter controle hiervan kan de handhaver schriftelijke bewijsstukken opvragen of de GGD opdracht geven voor controle van documenten of herinspectie. Bij het opstellen van een sanctieprotocol is het van belang dat de hersteltermijnen realistisch zijn. Wanneer voor een bepaalde overtreding in het handhavingsbeleid is bepaald dat deze overtreding 13

14 binnen 7 dagen moet zijn hersteld, is dit geen realistische hersteltermijn: tussen het verschijnen van het inspectierapport, overleg tussen de GGD en de gemeente, het opstellen van de brief en de ontvangst ervan door de kinderopvanginstelling zit redelijkerwijs al meer tijd dan de in het voorbeeld voorgeschreven 7 dagen. Een dergelijke eis opnemen in het sanctieprotocol is vragen om het mislukken van het handhavingsbeleid. De VNG heeft modelprotocollen opgesteld voor het opstellen van gemeentelijk handhavingsbeleid. In overleg met de gemeenten in de regio en de GGD Hollands Noorden is een sanctieprotocol opgesteld met realistische hersteltermijnen. Het schema op de volgende pagina laat zien wat het uitgangspunt van het sanctieprotocol is. Op basis van deze uitgangspunten is het handhavingsprotocol per opvangsoort uitgewerkt. 14

15 Fig. 2 - Het afwegingsmodel laat zich vertalen naar het onderstaande sanctieprotocol: Aanvraag art 45 Administratieve controle Regulier inspectie of incidenteel nav klacht controle ter plaatse Overtreding > actie Goed > geen actie Prioritering sanctiepr. HOOG GEMIDDELD LAAG Niet voldaan Niet voldaan Niet voldaan Fase 0 Fase 0 Fase 0 Overleg gemeente en GGD, na 1 mnd deelinspectie Overleg gemeente en GGD, na 2-3 mnd deel-/docum.inspectie Overleg gemeente en GGD, na 4-6 mnd meenemen in reg insp Fase 1 Fase 1 Fase Fase 1 1 Aanwijzing gemeente Aanwijzing gemeente Aanwijzing gemeente Hersteltermijn: 1 mnd GGD voert document- /deelinspectie uit na 3 mnd inspectie plan van aanpak borging implementatie (aangekondigd / niet aangekondigd) Hersteltermijn: 2-3 mnd GGD voert deelinspectie of documenteninspectie uit Hersteltermijn: 4-6 mnd Aandacht bij eerstvolgende reguliere inspectie (vindt jaarlijks plaats) Fase 2 Fase 2 Fase 2 Boete/ dwangsom Bestuurlijke dwang Boete/ dwangsom Bestuurlijke dwang Boete/ dwangsom In bijlage 1 is een uitwerking van dit protocol per voorwaarde en onderdelen van de voorwaarden opgenomen. 15

16 3.2 Bestuurlijke boete of dwangsom Eén van de handhavingsinstrumenten is de bestuurlijke boete. Deze wordt geregeld in art. 72, 80 en 86 Wko. Op grond van art. 72 Wko is het college bevoegd bij verschillende overtredingen een bestuurlijke boete op te leggen van ten hoogste ,-. Het doel van de bestuurlijke boete is het bevorderen van het naleven van de Wet kinderopvang en kan in ieder geval worden opgelegd in de volgende situaties: A. Bij overtreding van één of meer van de bepalingen van de artikelen 45 tot en met 60 Wko (hoofdstuk 3: kwaliteit); B. Wanneer de houder een opgelegde aanwijzing of bevel niet nakomt (art. 65 Wko); C. Als de houder een kinderopvangcentrum blijft exploiteren terwijl op grond van art. 66 Wko aan hem/haar een exploitatieverbod is opgelegd; D. Wanneer een houder niet onmiddellijk melding doet op grond van art. 47, lid 1, Wko (wijzigingen in de gegevens). Het college legt geen boete op als de overtreder aannemelijk maakt dat elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt. De wet bepaalt ook dat het college geen boete oplegt als de houder, wanneer dit een natuurlijk persoon en geen rechtspersoon is, is overleden De hoogte van een bestuurlijke boete De hoogte van de bestuurlijke boete moet op grond van art. 72, lid 2, Wko worden afgestemd op de ernst van de overtreding, de mate waarin de overtreding de (rechts)persoon kan worden verweten en de omstandigheden waarin de persoon verkeert. Bij vaststelling van de hoogte van de boete wordt onderscheid gemaakt tussen overtreding van de informatieplicht voor ouders en houder in het kader van de financiële tegemoetkoming in de kosten van kinderopvang en overtreding van de kwaliteitsregels door de houder. In deze nota wordt alleen ingegaan op de overtreding van de kwaliteitsregels door de houder, omdat het sanctieprotocol in deze nota ook alleen deze overtredingen behandelen. Aan elke overtreding is een bedrag gekoppeld, met in achtneming van art. 72, lid 1 en 2 Wko. De hoogte van deze bedragen is afgestemd op de prioritering van de overtreding. Dit heeft geleid tot de volgende verdeling: Prioritering: Bedrag 2 : Hoog Gemiddeld Laag Per overtreding is binnen deze bandbreedte een bedrag vastgesteld waarbij er rekening mee is gehouden wat de aard en het aantal gedragingen is waaruit de overtreding bestaat. De totale boete voor deze overtreding is over deze onderdelen verdeeld. De hoogte van de boete wordt in 2 Deze bedragen worden genoemd door de VNG en in de regio gehanteerd. Het zijn bedragen die in eerste instantie als bestuurlijke boete worden opgelegd. Bij herhaling geldt een totaalmaximum van

17 eerste instantie vastgesteld door de verschillende onderdelen van een overtreding bij elkaar op te tellen. In bijlage 1 is opgenomen welk boetebedrag aan de overtredingen wordt gekoppeld Boeteverhogende en -verlagende omstandigheden Het college van burgemeester en wethouders kan bij de vaststelling van de boete verzwarende en verzachtende omstandigheden betrekken. Dit kan ertoe leiden dat van de vastgestelde bedragen per overtreding wordt afgeweken. Het uitgangspunt daarbij is dat per omstandigheid een verhoging dan wel verlaging van 10% wordt aangehouden. Echter, in voorkomende gevallen kan het college hiervan afwijken. De boeteverhogende omstandigheden kunnen zijn: A. De houder heeft al eerder eenzelfde type overtreding gepleegd. Daar onder wordt ook een overtreding in een ander kindercentrum of gastouderbureau van dezelfde houder begrepen. Elke eerdere overtreding geldt als aparte boeteverhogende omstandigheid. B. De overtreding heeft betrekking op een kindercentrum waar meer dan 60 kinderen worden opgevangen. Bij gastouderopvang speelt deze omstandigheid geen rol. C. De overtreding kan in verhoogde mate aan de houder worden verweten. Hiervan kan sprake zijn als de overtreding met opzet is gepleegd, of als de overtreding heeft voortgeduurd nadat de houder er nadrukkelijk op is gewezen of als er sprake is van herhaling. D. De overtreder heeft van de overtreding een aanzienlijk voordeel verkregen. E. De overtreding heeft een direct gevaar opgeleverd voor de veiligheid of gezondheid van personen. F. Een andere omstandigheid die naar het oordeel van het college aanleiding geeft tot verhoging van de boete. De boeteverlagende omstandigheden kunnen zijn: A. De overtreder heeft uit eigen beweging derden aan wie direct of indirect door de overtreding schade is berokkend, een schadeloosstelling verstrekt. B. De overtreding heeft betrekking op een kindercentrum waar minder dan 28 kinderen worden opgevangen. Bij gastouderopvang speelt deze omstandigheid geen rol. C. Een andere omstandigheid die naar het oordeel van het college aanleiding geeft tot verlaging van de boete De procedure voor het opleggen van een boete De bestuurlijke boete wordt opgelegd als fase 2 van het handhavingsprotocol, zoals eerder beschreven (zie ook figuur 2). De stappen die vooraf gaan aan het opleggen van een bestuurlijke boete, zijn onder andere: A. Een inspectie door de GGD-toezichthouder; B. Overleg over het inspectie met de houder door de GGD-toezichthouder; C. Fase 0 van het handhavingsprotocol: overleg/overreding met de houder door de gemeente; D. Documenten- dan wel deelinspectie door de GGD-toezichthouder; E. Een aanwijzing of bevel met een hersteltermijn (fase 1 van het handhavingsprotocol); F. Documenten- dan wel deelinspectie door de GGD-toezichthouder; 17

18 G. Aankondiging aan de houder van het voornemen om een bestuurlijke boete op te leggen. Deze opsomming geeft weer dat er veel momenten zijn geweest waarop de houder op een overtreding is gewezen en de houder heeft ook tijd voldoende gehad om de overtreding te beëindigen. Als dit alles niet tot een oplossing heeft geleid, kan dit reden zijn voor het college van burgemeester en wethouders om te besluiten een bestuurlijke boete op te leggen, waardoor de houder voor het niet nakomen van de aanwijzing wordt bestraft. Voordat een bestuurlijke boete kan worden opgelegd, moet het college de houder van dit voornemen op de hoogte stellen en de gronden waarop dit besluit berust, meedelen. Daarbij moet het inspectierapport worden overlegd. In het boetebesluit kan naar het inspectierapport worden verwezen. Het college moet ook de houder in de gelegenheid stellen zijn/haar zienswijze op het voornemen naar voren te brengen. Dit kan mondeling of schriftelijk gebeuren. Het feit dat een bestuurlijke boete geldt als bestraffing, heeft gevolgen voor een eventuele toetsing door de rechter (art. 125 Gemeentewet). De feiten, de kwalificatie van de feiten, de schuldvraag, de bevoegdheid te beboeten, de redelijke termijn en de hoogte van de boete worden vol getoetst. De rechter heeft een wettelijke matigingsbevoegdheid, maar kan eventueel ook besluiten een hogere boete op te leggen dan door het bestuur is opgelegd. 3.3 De bestuurlijke boete voorbij Wanneer het college vindt dat de bestuurlijke boete geen adequate reactie is op de overtreding, kan het college besluiten een ander handhavingsinstrument te gebruiken. In het uiterste geval kan het college overgaan tot het opleggen van een exploitatieverbod of het uitschrijven van de houder uit het register. Het college kan hiertoe besluiten als er direct en groot risico is voor de veiligheid of de gezondheid van de kinderen of het personeel. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met de staat van onderhoud van een gebouw, met de uitvoering van het pedagogisch beleidsplan (bijvoorbeeld als er sprake is van een (nadrukkelijk vermoeden van) kindermishandeling) of met grote risico s met betrekking tot de hygiëne. Ook als er al eerder een traject is afgelegd waarin een bestuurlijke boete is opgelegd voor een overtreding en bij herhaling van de overtreding blijkt dat er in feite sprake is van onwelwillendheid om de overtreding op te lossen. Net als bij de bestuurlijke boete gaat er aan een dergelijke maatregel een lang traject van overleg en overreding, aanwijzing en waarschuwing en bestuurlijke boete aan vooraf. De procedurele aandachtspunten, zoals beschreven bij de bestuurlijke boete, zijn ook van toepassing bij deze handhavingsinstrumenten. 18

19 Begrippenlijst College : College van burgemeester en wethouders gemeente Opmeer Gastouder : Aanbieder van gastouderopvang die kinderen hetzij in het huis van de gastouder opvangt, hetzij in het huis van de kinderen zelf GGD : Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Houder : Eigenaar of locatiemanager van een kindercentrum of gastouderbureau Toezichthouder : De ambtenaar van de GGD, die inspecties uitvoert bij de kinderopvanginstellingen VNG : Vereniging voor Nederlandse Gemeenten Wko : Wet kinderopvang 19

20 Bijlagen 20