Muziekeducatie wordt projectencircus. Internet extremisme. Orkestensector staat voor hete vuren. vakbond voor musici en acteurs

Transcriptie

1 jaargang 93 nummer Muziekeducatie wordt projectencircus Internet extremisme Orkestensector staat voor hete vuren vakbond voor musici en acteurs

2 DE BESTE MAGAZINES VOOR MUZIKANTEN EN MUZIEKLIEFHEBBERS! Musicmaker Hét onmisbare vakblad voor de Nederlandse muzikant staat elke maand bomvol met interviews, praktische tips en tests van de nieuwste apparatuur. Lust For Life Het glossy maandblad over muziek & meer is de opvolger van het befaamde Revolver Magazine en verschijnt tien keer per jaar. Check ook de nieuwe site! De Bassist Het lijfblad voor basgitaristen en contra-bassisten verschijnt vier keer per jaar en meldt bijna dagelijks het laatste basnieuws op de website. KOOP ZE IN DE WINKEL, NEEM EEN (PROEF)ABONNEMENT VIA DE WEBSITES OF BEL

3 redactioneel Muziekwereld nr Zakelijk Veel financiële onderwerpen in deze Muziekwereld. Niet alleen de jaarlijkse belastingspecial, maar ook een nieuwe rubriek Ping, artikelen over contracten, rechten en bezuinigingen. Veel aandacht voor ZZP-ers en verzekeringen voor zelfstandigen. Voor zelfstandige muziekdocenten is het artikel van belang dat uitgebreid de nieuwe Wet Van Dam over de opzegtermijn van contracten behandeld. Een gevulde Muziekwereld, boordenvol zakelijke informatie. Of die informatie altijd vrolijk stemt is uiteraard de vraag. Maar terecht of onterecht: de overheid verwacht van musici, acteurs en kunstenaars dat zij zich zakelijker opstellen. Daaruit volgen bedreigingen en kansen. Deze Muziekwereld beschrijft vele aspecten van beiden. Ook in het nieuwe jaar is de Ntb graag uw gids door de muzieken podiumwereld. Volg onze berichtgeving op onze vernieuwde website en volg de Ntb op twitter voor het laatste zakelijke nieuws. Wij zijn er, ook in het nieuwe jaar, voor u. Omslagillustratie: Robert Swart - ingezonden mededeling - Gehoorbescherming nieuw uniek ontwerp Speciaal aanbevolen voor Musici Licht en confortabel Geen irritatie van het gehoorkanaal Goede Bescherming - Minder Stress Een uitkomst bij Studie Informatie en ZEM gehoorbescherming Inhoud kort nieuws 4 Wat speelt er? interview 6 Muziekeducatie wordt projectencircus interview met Marjolein Rietveld, Loet van der Lee en Teunis IJdens 13 De favoriete compositie van auteursrecht 14 Internet extremisme 16 Arrow radioprogramma Dutch Jazz zoekt nieuwe NL jazzreleases 17 Ping! Over geldzaken orkesten 18 Orkestensector staat voor hete vuren! essay 20 Muziekcontracten 24 Tarieven en salarissen 2012 cd-besprekingen 26 Vers geperst 28 Casey s Column 30 Gehoord en gezien op YouTube 31 Boekbespreking Delftse toeren 2 muziekonderwijs 32 De bezuinigingsronde van Nederland Ntb-verzekeringen 34 Op maat - Verzekeringen voor ZZPers 35 Regie over je eigen carrière 36 Alvorens en Dringende waarschuwing 37 Nieuw Haags Jazzfestival vraagt om Ntb-check 37 4 Tips om je website succesvoller te maken muziekonderwijs 38 Opzegtermijnen en stilzwijgende verlenging aan banden gelegd 41 EHBO Vraag & Antwoord ZZP 42 Administratie Ken je rechten 44 Sena en NORMA Collectieve vergoedingen voor naburig recht Buiten spel 45 Ongehoord HARD Belastingspecial 62 Congres Ntb shop 63 Colofon

4 kort nieuws Wat speelt er? Nederland al aan deze redelijke normen voldoen. Regering voorzichtig positief over Radiomodel De Ntb stelde enkele jaren geleden voor het auteursrecht online soepeler te regelen door, zoals ook in de offline-wereld, te kiezen voor collectief beheer: afrekening en licentieverstrekking door Buma en Sena voor on demand muziek streaming diensten. De Tweede Kamer-fractie van D66 nam dit voorstel, inmiddels gesteund door onder meer FNV Kiem en Consumentenbond, eind vorig jaar over en vroeg de regering het model in Europa te bepleiten. Staatssecretaris Teeven liet inmiddels aan de Tweede Kamer weten het voorstel nader te willen onderzoeken. Helaas wijst de regering toepassing van het model voor films en tv-series online vooralsnog af. Dit is met name jammer omdat legale modellen voor audiovisuele werken niet van de grond willen komen. Een positief stapje daarom in de goede richting, maar uiteindelijk een voorzichtige kleine stap waar fundamentele stappen nodig zijn. Maximering salarissen bij rechtenorganisaties Rond het ter perse gaan van deze Muziekwereld zal de Wet Toezicht op Collectief Beheersorganisaties worden besproken in de Tweede Kamer. Behalve een verbreding van het over- heidstoezicht bevat de wet ook een maximering van salarissen die rechtenorganisaties aan topfunctionarissen mogen betalen. Daarnaast wordt het geven van omzetgerelateerde bonussen verboden. Verbreding en versterking van het overheidstoezicht kan naar de mening van de Ntb van groot belang zijn voor de maatschappelijke legitimatie van het auteursrecht en het Nederlandse collectief beheer. Het stellen van normeringen voor de salarissen en het invoeren van regels over inspraak en transparantie zijn daarbij van groot belang. Wel benadrukken wij dat de meeste CBO s in Internationaal jazzknooppunt biedt unieke kans aan NL jazzmusici Een groot internationaal gezelschap van jazzorganisatoren bezoekt op 13 mei a.s. Amersfoort om de jazznetwerken uit 28 landen te verknopen met het NL jazznetwerk. Klinkt abstract maar is juist heel praktisch. Musici die het evenement bezoeken kunnen in 1 dag tijd contacten leggen met bijvoorbeeld de organisatoren van vrij entrée- jazzfestivals in Australië en Azië en de programmeurs van jazzclubs in Groot Brittanië, Duitsland en de resorts van Thailand. Bovendien geven diezelfde organisatoren een presentatie van de optreedmogelijkheden in hun Nieuw: De Nationale Kunstles Bon Naast de al bekende cadeaubonnen is nu De Nationale Kunstles Bon op de markt gebracht. Met deze bon kun je lessen kopen op het gebied van kunsteducatie: b.v. pianoles, een beeldhouwcursus, lessen in kunstschilderen, fotografie, ballet of schrijven. Degene die de bon krijgt gaat ermee naar een kunsteducatieve instelling of gediplomeerd particulier (ZZP-er). Bovendien hebben zowel kunstinstellingen als particuliere docenten baat bij vermelding in het bestand van de Nationale Kunstlesbon. De bon is bedoeld voor iedereen die zich wil bekwamen in vormen van kunst. Een mooi verjaardagscadeau voor kinderen, maar ook volwassenen met gemiste kansen kunnen hiermee aangezet worden een eerste (of vervolg-) stap te nemen. Het kan zelfs (b.v. met een aantal bonnen) een vorm van sponsoring zijn. De initiatiefnemers achter de bon willen hiermee onder meer de aandacht vestigen op het maatschappelijke belang van kunst en kunstonderwijs en de participatie stimuleren. Bovendien hebben zowel kunstinstellingen als particuliere docenten door vermelding in het bestand van de Nationale Kunstlesbon hier baat bij. De Nationale Kunstlesbon is ontwikkeld en op de markt gebracht door Alexandra Lindeboom, pianodocente aan de Muziekschool Amsterdam en bij Stichting Muziek op Maat in Amsterdam ZO. Meer info op: pagina 4 Muziekwereld

5 land. Voor wie in het buitenland aan de bak wil is dit een buitenkansje. De organisatie is in handen van JazzNL dat van het evenement een internationaal jazzknooppunt van formaat wil maken. De vertegenwoordigers van de International Jazz Festival Federation overleggen er over verregaande samenwerking bij de ondersteuning van buitengewoon jazztalent en verbetering van de educatie van jazzmusici door uitwisseling van deskundigen en lesmethoden. Voor wie aan het einde van deze dag nog wil zien hoe de internationale samenwerking vorm krijgt op het podium is er een showcaseprogramma waar Nederlandse jazzformaties optreden met buitenlandse solisten. Informatie over het evenement vind je op: De Auteurs BV Het is nu mogelijk je als componist/tekstschrijver bij Buma/ Stemra aan te sluiten als BV in plaats van als persoon. Dit kan zakelijk en belastingtechnisch voordelig zijn. Op deze manier scheid je zakelijke van persoonlijke belangen, het kan inkomsten-/ vennootschapsbelasting schelen en het schept eventueel recht op BTW-aftrek. Je moet zelf bepalen hoe je de BV gaat inrichten, afhankelijk van je eigen specifieke omstandigheden, en - belangrijk - dit afstemmen met de eigen locale belastingdienst. Buma/Stemra kan namelijk niet garanderen dat de fiscus bij voorbaat akkoord gaat. Houd er rekening mee dat het alleen kan als je toestemming hebt van betrokken contractpartners zoals muziekuitgevers en autorisatiegevers. Je blijft als componist/tekstschrijver maker en ook als zodanig geregistreerd, je houdt de persoonlijkheidsrechten, die zijn namelijk niet overdraagbaar. De BV is rechtverkrijgende van het repertoire van de auteur. De regeling heeft daarbij als voorwaarde dat je tenminste 90% van de aandelen van de BV houdt. Je mag als auteur niet in dienstverband van de BV zijn. De auteur, dus niet de directeur van de BV, doet namens de BV zaken met Buma/Stemra. Is de auteur Inschrijving showcaseprogramma Jazzdag nog tot 13 maart geopend! Jazzformaties kunnen zich nog tot en met dinsdag 13 maart a.s. inschrijven via om kans te maken op een plek in het showcase-programma van dit goedbezochte evenement. Tijdens de Jazzdag, die op 22 juni a.s. plaatsvindt in Rotterdam, zijn nationale en internationale programmeurs van clubs, podia, en festivals aanwezig, evenals talloze vertegenwoordigers van de platenindustrie, boekingskantoren, managers, conservatoria, belangenorganisaties, journalisten, fotografen, media en collegamusici. Deelname aan het showcaseprogramma biedt een unieke kans om je als jazzmusicus in de kijker te spelen op de aantrekkelijke podia Lantaren/Venster, Hotel New York en Walhalla. Een onafhankelijke commissie, bestaande uit (inter)nationale toonaangevende programmeurs, verzorgt de selectie van de showcase line-up. De geselecteerde formaties worden vóór 1 april Bestuurshervorming bij Buma/Stemra Op donderdag 16 februari vond een belangrijke extra jaarvergadering van Buma/Stemra plaats. Deze jaarvergadering gaf uitvoering aan de door de Ntb vorig jaar ingediende motie, die het bestuur van Buma/Stemra opdroeg een fundamentele verbetering van de bestuursstructuur voor te stellen en daarover een extra jaarvergadering te organiseren. Hoewel de plannen van het bestuur naar mening van de Ntb niet snel en ver genoeg gaan, zien wij de plannen als een belangrijk stapje vooruit in het noodzakelijke verbeteringsproces. De plannen, die onder meer voorzien in een halvering van het bestuur en een onderzoek naar verdere verbetering over anderhalf jaar, werden op 16 februari door ruim 90% van de aanwezige leden goedgekeurd. ziek, of lange tijd weg, dan kan Buma tijdelijk in het belang van de auteur resp. de BV afspraken maken met een zaakwaarnemer van de auteur resp. de BV. Meer informatie over deze ingewikkelde regeling is te vinden op hiervan op de hoogte gebracht. De showcase line-up wordt o.a. gepromoot via de showcasecd die is bijgesloten bij de North Sea Jazz special van Jazzism en via radiostations Arrow Jazz FM en NTR Radio 6. Binnenkort start ook de inschrijving voor bezoekers van de Jazzdag, al jaren de grootste jazznetwerkbijeenkomst van Nederland. Bij zowel de conferentie als de overige onderdelen van het programma ligt de nadruk op praktische informatie waar jazzmusici hun voordeel mee kunnen doen. Zo kunnen jazzmusici hun online-identiteit (hoe en waar ben ik te vinden op internet?) laten checken door deskundigen en vertelt een delegatie uit Denemarken over de optreedmogelijkheden in die regionen. Verder is er volop gelegenheid om te speeddaten en netwerken met professionals die iets kunnen betekenen voor de carrière van jazzmusici. Kandidaten voor het showcaseprogramma en bezoekers van de Jazzdag kunnen zich inschrijven via: nummer pagina 5

6 interview met Marjolein Rietveld, Loet van der Lee en Teunis IJdens Muziekeducatie wordt projectencircus tekst: Anita Verheggen fotografie: Minke Faber Muziekeducatie aan kinderen is een trending topic. Acties als Muziek Telt en Klassiek Geeft trokken landelijke media-aandacht en zijn de voorbode van grote veranderingen binnen de cultuureducatie in Nederland. Maartje van Weegen vertelt trots over de resultaten van de Radio 4-actie Klassiek Geeft terwijl Tania Kross met verve haar rol als ambassadeur van Muziek Telt vervult. Sinds enige tijd lijkt muziekeducatie aan jonge kinderen en het ontwikkelen van jong (top-) talent een kwestie van nationaal belang. Dit zou de verwachting kunnen wekken dat er extra rijkssubsidie komt om muzieklessen weer een vast onderdeel te maken van het lesprogramma in het primair onderwijs. Maar dat is niet het geval. Waar Muziek Telt - projecten kunnen rekenen op stevige subsidies van het Fonds Cultuur Participatie (FCP) via de subsidieregeling Muziek in ieder kind (MIK), krijgen Kunstbende en de Stichting SWING, al tientallen jaren actief in het reguliere onderwijs met workshops, masterclasses en concoursen, te horen dat ze hun vaste subsidie per 2013 verliezen. Omdat ook gemeenten en provincies hun beleid in 2013 zullen aanpassen is het volkomen onduidelijk hoe het educatieve landschap er straks bij ligt. Het is moeilijk te overzien, beaamt Marjolein Rietveld, directeur van Kunstbende. Wij werken met 13 regiokantoren en alle regio s hebben het zwaar. De coördinerende koepelorganisaties voor cultuureducatie staan ontzettend onder druk omdat de provincies het niet meer als hun taak zien om die te subsidiëren. Als ze kunst en cultuur al willen subsi diëren gaat het geld naar het primair onderwijs. Het grootste probleem is dat het Rijk de verantwoordelijkheid doorschuift naar de provincies en die schuiven het weer door naar de gemeenten terwijl iedereen moet bezuinigen. Het is goed dat acties als Muziek Telt de aandacht vestigen op het belang van cultuureducatie voor jonge kinderen maar ik maak me zorgen over de jongeren tussen 13 en 18 jaar. Deze groep is vrij ongrijpbaar en wordt van alle kanten geraakt terwijl die jongeren juist in een hele cruciale leeftijdsfase zitten waar ze belangrijke keuzes moeten maken. Je moet juist investeren in jongeren die het niet makkelijk hebben en niet zo makkelijk in aanraking komen met kunst. Sinds 1991 organiseert Kunstbende een landelijke wedstrijd in kunst en cultuur voor jongeren in precies die leeftijdscategorie. Bekende artiesten uit de kweekvijver van Kunstbende zijn o.a.: Trijntje Oosterhuis, Claudia de Breij, Krezip, Abdelkader Benali, Schradi nova en Merlijn Twaalfhoven. Daarnaast organiseert Kunstbende ook workshops en verzorgt zij coachingstrajecten voor jongeren. Een succesformule waarmee jaarlijks duizenden jongeren worden bereikt. Talentontwikkeling is de core business van Kunstbende maar Rietveld heeft gemengde gevoelens over de beleidslijn die het kabinet op dit punt heeft ingezet. Ik ben bang dat de initiatieven van de jonge creatieven minder kansen zullen krijgen. Alleen de toplaag, het toptalent, wordt bediend maar voor de laag daaronder, die misschien juist vernieuwing brengt, is er geen ruimte meer. VMBO-ers kijken heel anders naar dingen en dat is ook nieuw publiek. Als je die nu aan de kant zet, gaan ze nooit naar dat ene theater toe of nooit die ene nieuwe dansstijl ontwikkelen. Het blijft allemaal heel traditioneel en daar maak ik me zorgen om. Nu de vierjarige subsidie van het Rijk vervalt zal Kunstbende blijven aankloppen bij provincies en gemeenten. Geen sinecure volgens Rietveld: De aanvraagperiodes zijn overal verschillend en provincies en gemeenten vinden of cultuureducatie of talentontwikkeling belangrijk, terwijl het juist hand in hand moet gaan. Als landelijke organisatie hebben wij een beeld van hoe we jongeren verder willen helpen en ons landelijk project willen draaien. Weliswaar met een eigen gezicht per provincie maar wel pagina 6 Muziekwereld

7 Teunis IJdens Marjolein Rietveld Loet van der Lee met dezelfde kansen en uitdagingen. Maar een regio kan dat wel helemaal niet belangrijk vinden omdat die op een andere doelstelling gefocust is. Er is geen landelijke visie. Ondanks het naderende subsidie-onheil ziet Rietveld de Kunstbende wel overleven. De organisatie zal subsidie aanvragen bij het FCP dat een nieuwe regeling voor talentontwikkeling invoert. Maar wij gaan hoe dan ook inleveren. Kunstbende krijgt nu jaarlijks E en het subsidieplafond van de nieuwe regeling is 5 ton. We zullen op een andere manier geld moeten genereren. We zijn bezig met het ontwikkelen van programma s waar we donaties en sponsoring voor kunnen krijgen en moeten meer commerciële opdrachten binnenslepen. Maar dat mag nooit ten koste gaan van de projecten en de jongeren. Alleen toptalent Trompettist Loet van der Lee, sinds 2006 directeur van Stichting SWING, is bang dat de doelstellingen en uitgangspunten van zijn organisatie in het gedrang komen als er een te grote afhankelijkheid van sponsors ontstaat. SWING ontvangt nu nog jaarlijks E subsidie en draait een jaaromzet van E In 2010 realiseerde de stichting 399 producties waarvan het merendeel bij alle soorten onderwijsinstellingen en jeugddetentiecentra. Daarmee bereikte SWING deelnemers. Het programma dat de organisatie aanbiedt, bestaat uit masterclasses, meerdaagse workshopen improvisatiefestivals, participatieconcerten en instructiedagen voor docenten. Ook ontwikkelde en publiceerde SWING nieuwe lesmethoden voor docenten in het regulier onderwijs. Een unique selling point van de SWING-activiteiten is volgens Van der Lee dat kinderen vanuit de basisgedachte van muziekimprovisatie leren musiceren. Een vaardigheid waar ze de rest van hun maatschappelijk leven voordeel van hebben. Wij willen een zo breed mogelijk scala van mensen infecteren met het virus van de improvisatie. In principe is elke muzieksoort geïmproviseerd en we zetten onze activiteiten dan ook breed op. Kinderen kunnen meteen meedoen. Wij proberen ze te ontwapenen en vanuit zichzelf, dus niet per se vanaf bladmuziek, muziek te laten maken. Geïmproviseerdheid is ontwapenend. Je laat je van je kwetsbare kant zien. Je kunt er groepsprocessen op een positieve manier mee beïnvloeden. En er komen onvermoede kwaliteiten bij mensen naar nummer pagina 7

8 boven waardoor je de structuur binnen een groep kunt beïnvloeden. Het is niet voor niets dat dit soort muziek vaak wordt gebruikt in grote bedrijven CV Loet van der Lee Geboren 1968 in Bakkum 1993 Afgestudeerd als trompettist aan het Conservatorium in Hilversum heden Directeur van de Stichting SWING 2002 heden Initiatiefnemer en orkestleider van de Holland Bigband 2002 Produceert Holland in Jazz ode aan de twaalf provinciën. Productie diverse cd s en projecten Vennoot en oprichter van platenmaatschappij en internetwinkel Online Jazzshop VOF Productie diverse eigen cd-projecten T trompet Clinics, gastsolistschappen en jazzworkshops Directie en workshops bij diverse bigbands C concerten en tournees met Loet van der Lee Quartet, Holland Bigband, Descarga Amsterdam, Jazzorchestra of the Concertgebouw (China, Japan, Litouwen), Cubop City Bigband Curacao, Colombia, Suriname), Noordpoolorkest en diverse andere orkesten ( om de structuur eens op z n kop te zetten. Net als Rietveld heeft Van der Lee kritiek op het kabinetsbeleid dat zich Met improvisatie kun je groepsprocessen op een positieve manier beïnvloeden vooral focust op toptalent. Alleen talent dat mee kan reizen met de koningin krijgt nog meerjarige subsidies, de grote onderkant niet. Het is belangrijk dat mensen goed leren spelen en de muziek onder de aandacht brengen maar toptalent kan niet bestaan zonder die onderkant. Bij ons ligt de nadruk juist op de onderkant van de piramide. Dat zijn bijvoorbeeld de VMBO-scholen, de moeizaam lerende kinderen, de grote groepen mensen die je normaal gesproken niet bereikt. Het gaat ons er niet om dat we een nieuwe Candy Dulfer creëren met een saxofoon- workshop. Als iemand pagina 8 Muziekwereld

9 via ons 2 of 3 keer kennis maakt met muziek, er verder niets meer mee doet en later bijvoorbeeld wethouder van Almere wordt, neemt die persoon toch op een andere manier beslissingen dan wanneer hij die lessen niet had gehad. Zo versterken wij de maatschappij van binnen uit. CV Marjolein Rietveld Geboren 1978 in Utrecht 1999 Afgestudeerd CIOS, richting Sportmanagement, Arnhem 2002 Afgestudeerd HBO, richting Cultuurmanagement, Amsterdam 2006 heden Zakelijk en artistiek directeur Stichting Kunstbende Productieleider en coördinatie wedstrijd Stichting Kunstbende Productieleider en zakelijke ondersteuning Stichting Ruigoord en Stichting Landjuweel Stage wedstrijd Kunstbende Het jong talent staat te stuiteren en wil door Geen toets Een groot deel van de subsidies van het Rijk en van het Fonds voor Cultuurparticipatie voor cultuureducatie zullen met ingang van 2013 worden besteed aan projecten in het primair onderwijs (PO). Het PO komt daarmee nog meer centraal te staan. Sinds 2004 krijgt het PO steeds meer aandacht in het landelijk beleid. Van der Lee vraagt zich af of de aanpak van muziekeducatie in het PO wel serieus genoeg is. De doelstellingen voor muziekonderwijs in het PO zijn allemaal helder geformuleerd. Er is een lijstje van wat kinderen aan het einde van groep 8 allemaal moeten hebben gedaan op muziekgebied en wij zijn van mening dat die doelstellingen niet worden gehaald. Daar willen we onderzoek naar gaan doen. Ik heb onlangs bij de onderwijsinspectie de vraag neergelegd hoe ze controleren of de geformuleerde doelstellingen gehaald worden. Want dat is eigenlijk het probleem: er vindt geen toetsing plaats. Muziekeducatie is niet ingebed in het curriculum van de onderwijsinstellingen. Taal en rekenen wel, maar muziekonderwijs niet want dat is niet belangrijk genoeg. Maar waarom is dat niet belangrijk ge- nummer pagina 9

10 CV Teunis IJdens Geboren 1954 in Dalen (Drenthe) 1976 Afgestudeerd als grafisch ontwerper aan de AKI te Enschede Afgestudeerd als socioloog aan de Katholieke Universiteit Nijmegen Onderzoek naar impresario s en impresariaten aan de Katholieke Universiteit Brabant, Tilburg Onderzoek naar kunst- en cultuurbeleid en naar de arbeidsmarkt in de kunstsector aan het IVA, Tilburg Onderzoeker en coördinator contractonderzoek Kunst- en Cultuurwetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam Adviseur van verenigingen van jazzmusici en jazzpodia over jazzbeleid van de Rijksoverheid; mede-oprichter van de Nederlandse Jazzdienst G gepromoveerd in 1999: dissertatie Schots en scheef. Artistiek werk tussen markt en organisatie Onderzoek naar kunst- en cultuurbeleid en naar de arbeidsmarkt in de kunstsector aan het IVA, Tilburg 2009-heden Senior-adviseur kennis en onderzoek bij Cultuurnetwerk Nederland, landelijk expertisecentrum voor cultuureducatie: A adviseur monitoring en evaluatie van het Fonds voor Cultuurparticipatie: Hoofdredacteur van het Jaarboek actieve cultuurparticipatie noeg? Al die mooie nieuwe initiatieven en projecten ten spijt, er is geen toets van alles wat een leerling moet hebben gedaan. We onderzoeken nu of het klopt wat we zeggen en willen goed in kaart brengen wat er dan wel is. En we denken na over hoe het muziekonderwijs goed kan worden ingebed in het curriculum van het PO. Te weinig vakdocenten? Ook Teunis IJdens vindt het gebrek aan toetsing een leemte in het beleid. Hij is adviseur over onderzoek, kennis en beleid bij Cultuurnetwerk Neder- pagina 10 Muziekwereld

11 In 1997 werd de laatste peiling gedaan naar de stand van het muziekonderwijs in het Primair Onderwijs land dat in 2013 met De Kunstfactor opgaat in een nieuw kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst. Eén van de leergebieden in het PO is kunstzinnige oriëntatie. De manier waarop dat wordt ingevuld varieert per school. Leerprestaties van kinderen (en dus prestaties van scholen) in de zogenaamde kernvakken zoals rekenen en taal worden getoetst door het Cito. Kunstzinnige oriëntatie niet. En als er niet getoetst wordt aan het einde van de basisschool gaat er ook geen invloed van uit op de kwaliteit van het onderwijsproces. Cultuurnetwerk Nederland dringt daarom aan op een herhaling van de Periodieke Peiling van het Onderwijs Niveau in Nederland. In 1997 werd de laatste peiling gedaan naar de stand van het muziekonderwijs in het PO. Toen is gemeten wat kinderen weten van muziek, wat ze er aan doen en wat ze leren. Dat is nooit meer herhaald. Het wordt de hoogste tijd dat dit nu wel gebeurt want dan kun je pas zien hoe het gesteld is met de kwaliteit van dat onderwijs. Onderwijskwaliteit wordt volgens IJdens voor een belangrijk deel bepaald door de kwaliteit van de docenten. De vraag dringt zich dan op of de groepsleerkrachten, die in het PO alle vakken moeten geven, in staat zijn om goed muziekonderwijs te geven. Soms kan je beter een goede onderwijzer zijn dan een zelf muziek beoefenende onderwijzer die geen goede onderwijzer is. Wat is beter voor het muziekonderwijs? Als je van de PABO komt, kun je in principe alle vakken geven maar er zijn leerkrachten die liever geen muziekles geven omdat ze zichzelf niet deskundig genoeg vinden. Dan moet er een vakleerkracht op die school komen. Dat kun je via een pool organiseren of je huurt een vakdocent in van een muziekschool of een Centrum voor de Kunsten. Scholen zeggen wel eens dat ze moeite hebben om een geschikte vakdocent te vinden. Er zijn wel goede docenten die schoolmuziek hebben gedaan op het conservatorium. Als zij echter willen lesgeven in het basisonderwijs moeten ze van hot naar her rennen voor een uurtje hier en een uurtje daar. Dat is niet zo aantrekkelijk. Het is logisch dat ze dan liever meer uren geven op een muziekschool of privéles. Maar lesgeven aan grote groepen kinderen in groep 4 tot 8 is ook iets anders dan lesgeven aan individuele leerlingen of aan kleine groepjes op de muziekschool. De docentenopleidingen aan de conservatoria spelen wel mondjesmaat in op de nieuwe vraag uit de markt. Het conservatorium van Amsterdam gaat de docenten van Muziekschool Amsterdam bijscholen zodat zij als vakleerkracht in het PO aan de slag kunnen. Op deze wijze wil Cultuurwethouder Gehrels de kwaliteit en toegankelijkheid van het muziekonderwijs in het PO structureel verbeteren. IJdens: Mensen die er kijk op hebben zeggen dat dit de beste structurele aanpak is. Onderwijs moet worden gegeven door bevoegde en bekwame leerkrachten. Dat geldt niet alleen voor rekenen en taal maar ook voor muziek, beeldende vorming, drama etc. Maar het blijft wel riskant om het muziekonderwijs op basisscholen te versterken ten koste van de muziekscholen. School is opdrachtgever Toch wordt de Amsterdamse, meer structurele, aanpak bestempeld als een pilot op een beleidsterrein waar projecten de boventoon voeren. IJdens: Er is geld te halen voor projecten op scholen. Het onderwijs zelf krijgt E 10,90 per leerling, maar ook het FCP en de private fondsen geven subsidies voor projecten. De scholen halen vaak deskundigheid van buiten. En de aanbieders van die deskundigheid zijn de Centra voor de Kunsten, culturele ZZP-ers en organisaties als SWING en Kunstbende. Heel veel partijen willen projecten doen: er is een behoorlijke concurrentie tussen verschillende aanbieders en scholen zijn begeerde klanten. Maar een school is ervoor om onderwijs te geven dat gericht is op een aantal kerndoelen waaronder die voor kunstzinnige oriëntatie. En er wordt wel eens uit het oog verloren dat je je de vraag moet stellen wat kinderen van die projecten leren en hoe dat past in het onderwijsprogramma. Ook bij een project als Muziek in ieder Kind moet je je afvragen of er iets overblijft dat leidt tot meer en beter muziekonderwijs in het PO. Veel mensen van buiten het onderwijs denken dat ze weten hoe cultuureducatie gedaan moet worden maar ze weten vaak echt niet hoe een school werkt. Zij hebben een product en een school is klant en moet dat product maar afnemen. Ik vind dat een school geen afnemer maar opdrachtgever moet zijn. Een school moet zeggen: Wij hebben in het kader van ons onderwijsprogramma dit nodig en dat Kerndoelen PO voor het leergebied Kunstzinnige Oriëntatie De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. nummer pagina 11

12 interview met Marjolein Rietveld, Loet van der Lee en Teunis IJdens moet aan deze eisen voldoen want dan draagt het bij aan die leerdoelen. Als we daar zelf niet aan kunnen voldoen huren we een externe partij in. Al blijft dat natuurlijk wel een beetje vreemd: les in taal en rekenen maak je toch ook niet afhankelijk van tijdelijk ingehuurde leerkrachten? IJdens vindt dat Kunstbende en SWING de samenwerking met de Centra voor de Kunsten zouden moeten intensiveren om zich als aantrekkelijke externe partij voor scholen te kunnen blijven profileren. Voor Kunstbende ziet hij een goede overlevingskans omdat de nieuwe subsidieregeling voor Talentontwikkeling en Manifestaties van het FCP bijna op het lijf van die organisatie geschreven is. De regeling sluit echter niet aan bij SWING dat zich meer op talentontwikkeling in de breedte richt. De stichting zou wel kunnen aankloppen bij gemeenten. Als de gemeenten straks de landelijke lijn gaan volgen, is er inderdaad alleen nog maar geld voor toptalenten. Maar ik vind dat gemeenten zelf keuzes moeten maken en zich niet moeten conformeren aan landelijke trends. Veel gemeenten hebben de laatste jaren gekozen voor het zichtbaar maken van talent en talentontwikkeling in de breedte met een accent op achterstandsgroepen. Het is te hopen dat zij daar voldoende aandacht voor houden, juist als het landelijk beleid zich beperkt tot ontwikkeling naar de top. Overlevingsstrategieën Omdat de andere subsidieregelingen van het FCP zich nog in een ontwikkelingsfase bevinden, valt moeilijk te voorspellen of SWING in de toekomst voor rijkssubsidie in aanmerking komt. Van der Lee is daarom naarstig op zoek naar andere manieren om zijn begroting rond te krijgen. Er moet een financiële structuur ontstaan op basis waarvan we de salarissen kunnen betalen. We hebben al jaren een donatiefonds en een ANBI-status, ook om maatschappelijk draagvlak en een netwerk van ondersteuners te creëren. Uiteraard proberen we ook om een grote schenker voor onze activiteiten te interesseren. Maar we hebben geen duidelijk momentum zoals bijvoorbeeld Cinekid en zijn daarom minder interessant voor grote sponsors. Wij onderzoeken de mogelijkheid om voor de meervoudige uitvoering ons succesvol You Play Workshop Festival subsidie aan te vragen onder de paragraaf Manifestatieontwikkeling bij de Regeling Talentonwikkeling van het FCP. Dat festival past inhoudelijk goed bij deze regeling. Maar het is de vraag of er genoeg middelen beschikbaar zijn en de regeling dekt niet al onze activiteiten. Daarom bestuderen we ook andere subsidiemogelijkheden bij het FCP. Van der Lee hoopt dat hij toch een rompbedrag van de subsi diënten krijgt en wil voor projecten losse subsidies aanvragen. Hij overweegt om scholen iets meer in rekening te brengen maar beseft dat hij dan duurder wordt op de concurrerende projectenmarkt waar scholen geen extra geld te besteden hebben. Rietveld wil haar budget met donaties, projectsubsidies, sponsors en crowdfunding op pijl brengen. Daarnaast zet ze een nieuwe beleidslijn uit waarin meer plaats wordt ingeruimd voor verdieping in het activiteitenprogramma van Kunstbende. Die wedstrijd en talentontwikkeling blijven hoofdonderdelen van ons programma. Maar in 2009 zijn wij gestart met een coachingstraject voor jongeren in samenwerking met andere partijen zoals ArtEZ hogeschool voor de kunsten, Muziekcentrum Nederland, EYE instituut en Holland Dance. Dat willen we intensiveren. In onze wedstrijd komen 8 kunstdisciplines aan bod. Ik zie het als onze rol om te signaleren wat er ontbreekt in de ondersteuning van jongeren die verder willen komen in een bepaalde discipline en om een schakel te zijn naar de organisaties die ze verder kunnen helpen. Kunstbende wil gaan fungeren als procesbegeleider van talentvolle jongeren en een standaardprogramma per discipline ontwikkelen dat we met onze samenwerkingspartners verder invullen. Het jong talent staat hier te stuiteren en wil door. Wij voelen echt een verantwoordelijkheid om ze verder te helpen. Ik ben heel strijdvaardig. Onoverzichtelijke projectenmarkt Ze mogen dan strijdbaar zijn, Rietveld en Van der Lee vinden allebei dat hun organisatie alleen duurzaam kwaliteit kan leveren als ze kunnen beschikken over een vast rompbedrag aan overheidssubsidie. Dat staat haaks op de huidige trend waar vaste subsidies worden omgezet in projectsubsidies en toetsing van de resultaten van die projecten achterwege blijft. Een ontwikkeling die IJdens zorgen baart. Als je kijkt naar het overheidsbeleid op dit gebied gaat het de laatste tien jaar vooral om projectsubsidies. Op de ene ronde van projectsubsidie volgt de andere, telkens met dezelfde maar toch iets andere doelen. Ook de particuliere fondsen doen hieraan mee. Maar hoe sturen die projectsubsidies het gedrag van de organisaties die met cultuureducatie bezig zijn? Zijn ze straks nog wel met hun eigenlijke taken bezig? Je creëert een projectenmarkt waarmee je iets probeert te doen dat je blijkbaar niet via je structurele taken en subsidies kunt doen. Vaak wordt vernieuwing dan als argument gebruikt om projecten te realiseren. Maar wat levert zo n project op? Worden de resultaten teruggekoppeld naar de bestaande praktijk? Wat leren we van een project? Het lijkt mij verstandig om eens goed onderzoek te laten doen naar effecten van allerlei projectsubsidieregelingen bij elkaar en na elkaar. Want het gaat er toch om dat de schaarse middelen op de meest effectieve en doelmatige manier worden ingezet. pagina 12 Muziekwereld

13 De favoriete compositie van Gerie Daanen, accordeonist, componist, arrangeur en muziekdocent Ik heb eerder favoriete componisten dan composities. Dat zijn vooral de Russische componisten zoals Stravinsky en Shostakovich omdat daar een link ligt met de folkloristische muziek. Ze hebben dat op een fantastisch geniale manier uitgebuit, zowel in harmonische, contrapuntische als orkestrale zin. Ze houden hun stukken spannend. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de strijkkwartetten van Shostakovich en dan met name het 8e strijkkwartet. Daar word ik steeds weer in verrukking gebracht door de timing van die man. In het eerste deel wordt een simpel C-majeurakkoord neergezet op een moment dat je er bijna naar snakt; een verademing. Naar dat soort momenten ben ik in mijn arrangementen en composities ook steeds op zoek. Het gaat er om op het juiste moment het goede te doen. Het 8e strijkkwartet vind ik daarom erg boeiend maar het kent ook zijn luchtige kanten. Dat mag ik graag horen. Er zit een mooie spanningsboog in, heeft tegelijkertijd een luchtig walsje en kent enorm opzwepende momenten. Het blijft ook hangen omdat er zo n link is naar de wortels achter het verhaal van de muziek. Volksmuziek speelt er ook een rol in en zonder die muziek zou er veel minder bestaan. Dat fascineert me. De beleving is natuurlijk subjectief maar het fraaie is dat je met relatief weinig materiaal enorme spanningsbogen, harmonieën en ritmische spelingen kunt maken. Het is voor mij niet zozeer dat ene stuk maar veel meer het horizontale afluisteren van stukken op zoek naar spanningsmomenten, fraseringen en verrassende harmonieën. Dat hoeft m niet altijd in complexiteit te zitten: het goede akkoord op het juiste moment is voor mij de goede harmonie. En de ritmische beleving moet bij jezelf iets in beweging brengen. De horizontale beleving van ritme geeft er een flow aan. Dat vind ik heel belangrijk. Hoe beleef je ritme en geef je vandaar uit structuur aan het ritme. Daar heb ik het vaak over met mijn studenten op het conservatorium. Hoe meer je een horizontale lijn in het ritme gaat krijgen hoe meer flow je er in krijgt, dat is het uitdagende èn leuke. Er moet een zekere vanzelfsprekendheid zijn in de vormgeving van het ritme. Met vormgeving van het ritme bedoel ik: dat wat er met hart en hersens uit de handen van musici en studenten komt en leidt tot een organisch geheel. Als je complexe structuren hebt van 7/8e en 5/8e maten moet het geen gehaktmolen worden waar af en toe stukken bot uit vliegen maar een organisme worden. Het moet geen matrix zijn maar een vanzelfsprekendheid, dan gaat het ook swingen. Want daar gaat het om. Wat je ook speelt, tango, barok of pop, het moet swingen. In mijn eigen stukken zul je zelden een genoteerde 1/4 maat tegenkomen want die kan voor mij niet/nauwelijks bestaan. Dat is een klap op tafel. Als ik dat tegenkom in een moderne compositie dan beschouw ik het als een oplossing van een notatie- of tijdsprobleem. nummer pagina 13

14 Van verbodsrecht naar vergoedingsrecht Opnieuw hebben beide partijen daarbij weinig oog voor de geschiedenis. Het auteursrecht immers, ontstond na de uitvinding van de boekdrukkunst. Het verbodsrecht was in die tijd, toen in een land drie drukpersen stonden, een werkbare methode om auteurs controle te geven over de verspreiding van hun werk. Al met de komst van de radio en de geluidstechniek werd dit, in het geval van muziek, onwerkbaar. Elk radiostation draait per dag honderden liedjes: het werd zowel voor de makers, als voor gebruikers onmogelijk elkaar op basis van individuele onderhandeling te vinden. Als oplossing werd daarom het collectief beheer uitgevonden; in Nederlandse termen: muziekauteurs sloten zich aan bij de Buma die hun individuele verbodsrecht feitelijk omzette in een vergoedingsrecht. Wie netjes betaalt krijgt toestemming voor gebruik. Het verbod werd enkel nog een stok achter de deur, voor wie niet betalen wil. Het succes van dit model vertaalde zich in de Wet op de Naburige Rechten (WNR) in een wettelijk vergoedingsrecht voor openbaarmakingen van commerciële fonogrammen (de Sena-rechten): de wetgever gaf musici en producenten in de WNR niet eens keuze meer individueel te onderhandelen. De maatschappelijke voordelen van de collectieve vergoeding en onauteursrecht Internet extremisme Erwin Angad-Gaur Na de uitvinding van de boekdrukkunst, de telefonie, radio en televisie, heeft het internet in relatief korte tijd de wereld verder verkleind: the global village is opnieuw een stap dichterbij gekomen. Dat vraagt onder meer om aanpassingen van wet- en regelgeving, al was het maar omdat landsgrenzen op het internet nog maar nauwelijks ter zake doen. Het internet is vooral daarom onderwerp van felle politieke en maatschappelijke discussies. Wat daarbij telkens opvalt is de polarisatie van dat debat: de wereld lijkt, als je kranten leest, of politieke partijprogramma s doorleest te verdelen in internetenthousiasten en internetcriticasters. Een middenweg lijkt bijna niet mogelijk. Om even afstand te nemen van de huidige felle discussies over de draconische Amerikaanse anti-piraterij wetten SOPA en PIPA, over het geheimzinnige ACTA-verdrag en het al dan niet afsluiten van The Pirate Bay, een voorbeeld van minder dan een jaar geleden: de discussie over Wikileaks. Wikileaks Diverse overheden, de Verenigde Staten voorop, doen hun uiterste best Wikileaks het werken onmogelijk te maken en zouden de website het liefst verbieden, de verantwoordelijken voor de rechter slepen en dwingen al hun bronnen aan justitie te melden. Dat dit ingaat tegen in vele jaren, via vele rechtszaken en politieke discussies opgebouwde regels over de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van de pers, lijkt geen argument. De Wikileaks-enthousiasten daarentegen lijken op een zelfde wijze weinig tolerantie te hebben voor soms terechte kritiek op de gedragingen van Assange en de zijnen. Dat Wikileaks in eerste aanleg weigerde namen van Afghaanse informanten te anonimiseren en daarmee levens in gevaar bracht, mocht hen van internetactivisten niet worden verweten. Dat de persvrijheid ook eisen van zorgvuldigheid kent en elke vrijheid wordt begrensd door verantwoordelijkheden, lijkt wat hen betreft maar beperkt ter zake te doen. Vrijheidsstrijders tegenover handhavers Op exact dezelfde wijze verloopt de discussie over het auteursrecht. Vrijheidstrijders menen dat alle informatie vrij toegankelijk dient te zijn. Het auteursrecht is daarbij een belemmering, die zo spoedig mogelijk moet worden weggewerkt. Privacy dient absoluut te zijn en zelfs betaling voor informatie is een onredelijke belemmering voor de toegankelijkheid van die informatie. Aan de andere kant staan de handhavers, vaak vooral platen- en filmmaatschappijen, die het internet via vergaande verboden en digitale technieken onder controle willen brengen. Een verlangen dat naadloos aansluit bij de behoefte van de internetcriticasters die het internet, ook om andere redenen, willen knechten. pagina 14 Muziekwereld

15 derhandeling waren daarvoor te groot. (Helaas werd deze wetgeving niet van toepassing voor digitale on-demanddiensten; reden waarom Sena in het geval van on-demand-streaming geen rol kan spelen.) Terug naar de nieuwe tijd Op internet is (in theorie althans) inmiddels elke consument een radiostation geworden; iedereen kan muziek en films uitzenden en ook uit tal van bronnen binnenhalen. Radicale internet-enthousiasten vinden soms betalen voor muziek een onredelijke beperking van de vrijheid van informatie en de mogelijkheden die het internet hen biedt. Internetsceptici willen het verbodsrecht scherpe (digitale) tanden geven. Maar de geschiedenis wijst uit dat een toekomst van vergoedingsstructuren (zoals vorig jaar ook voorgesteld door Ntb, FNV Kiem en Consumentenbond) de logische en redelijke oplossing is (zie ook de vorige Muziekwereld). Alleen een website die binnen een dergelijk systeem nog steeds niet betalen wil, zou moeten worden afgesloten of als ultiem middel (louter op aanwijzing van de rechter) worden geblokkeerd; net als offline een radiostation dat geen auteursrechten betaalt geen lang leven is beschoren; iets wat wij allemaal heel redelijk vinden. Essentieel is te streven naar een redelijk evenwicht waarin rechtengebruik op het internet eenvoudiger dan nu het geval is, wordt mogelijk gemaakt en waarin handhaving van rechten op evenwichtige en effectieve wijze kan plaatsvinden: gericht op illegale websites en niet op consumenten, binnen een vergoedingenstructuur die elk nieuw businessmodel op internet de mogelijkheden biedt legaal muziek, series en films aan te bieden. Het wordt kortom tijd extreme opvattingen achter ons te laten en te werken aan een evenwichtige regulering van het internet. Alles over de blessures van musici, de preventie, de behandeling en de behandelaars ervan. Roemeens protest tegen het ACTA-verdrag foto: International Business Times nummer pagina 15

16 jazz Arrow radioprogramma Dutch Jazz zoekt nieuwe NL jazzreleases Anita Verheggen Sinds kort kunnen de liefhebbers van Nederlandse jazz hun hart ophalen aan het gloednieuwe radioprogramma Dutch Jazz. Dat is iedere dinsdagavond van uur te beluisteren op Arrow Jazz FM. Omdat het onderdeel uitmaakt van de Arrow-programmering kun je Dutch Jazz ook via de ether en dus in de auto beluisteren. Een groot voordeel dat extra luisteraars moet trekken. Het programma wordt gepresenteerd door de topsaxofonisten Bart Wirtz en Rolf Delfos. Nadat zij de afgelopen zomer vier radioprogramma s op het North Sea Jazz Festival hadden gemaakt, besloot Arrow dat de tijd rijp was voor een radioprogramma over Nederlandse jazz met een aantrekkelijk format. Delfos is enthousiast over de ruimte die dit format biedt. Met Dutch Jazz willen we iets toevoegen aan de jazzprogrammering van Arrow. We proberen binnen de Nederlandse jazz een beetje de uithoeken te zoeken, maar het moet wel acceptabel zijn voor Arrow. En ik vind dat we een aardig eind komen. Zolang we ook de muziek van musici uit de avant-garde- scene van de NL jazz kunnen draaien, denk ik dat onze opzet geslaagd is. De samenstelling van het programma vergt de nodige aandacht. Bart en ik proberen steeds een evenwichtige lijst samen te stellen. We moeten er muzikaal wel achter staan. Eén van de lastigste dingen is om iedere week een nieuwe release te krijgen. Dat lukt niet altijd. Maar de oude doos is ook hartstikke leuk omdat we continu in verbazing vallen over wat er allemaal gemaakt is. En Rolf Delfos (l) en Bart Wirtz foto: Tom Beek Oproep aan jazzmusici! Lever je nieuwe release aan bij Dutch Jazz! Breng je binnenkort een nieuwe cd uit en ben je op zoek naar airplay? Neem contact op met Rolf Delfos via lordsoffle@gmail.com of met Bart Wirtz via info@bartwirtz.com dan vooral te beseffen dat die muziek nooit meer te horen is. De laatste 10 jaar is de jazzprogrammering op de Nederlandse radio in een gat gevallen dat wij voor een deel willen opvullen. Er zijn zoveel muzikanten en er wordt gelukkig nog steeds zoveel gemaakt dat we eindeloos kunnen doorgaan. Hoeveel luisteraars het programma trekt, is nog niet duidelijk maar Delfos krijgt wel regelmatig enthousiaste mailtjes van mensen die op zijn radioprogramma hebben afgestemd. En Dutch Jazz heeft nu al groeiplannen. We hebben voor ogen om de term Dutch Jazz ook te koppelen aan bijvoorbeeld golftoernooien. Arrow is daar al mee bezig geweest. Wij willen daar optreden als Dutch Jazz DJ en er alleen maar Nederlandse jazz draaien. Je hebt dan een grote doelgroep die achter het idee staat dat ze muziek van eigen bodem horen. Ik hoorde laatst een kok op de radio zeggen dat er meer interesse komt voor producten van eigen bodem. Dat moet met jazz eigenlijk ook zo zijn. Je kunt met die term Dutch Jazz ook cd s uitbrengen: Dutch Groove, Dutch Atmosphere of iets dergelijks. Compilaties die op een Arrow-label zouden kunnen uitkomen. Het Dutch Jazz radioprogramma wordt binnenkort gekoppeld aan een eigen website. Tom Beek, ook al zo n saxtopper, is de bouwer en webmaster van deze site en verzorgt de social media. Delfos: Je vindt op die site programmaonderdelen zoals de nieuwe releases, maar ook een playlist. De website en het radioprogramma worden door Arrow Jazz FM en Buma Cultuur bekostigd. Overdag draait Arrow nog veel werk van buitenlandse artiesten maar de makers van Dutch Jazz streven ook bij de dagprogrammering naar meer muziek uit eigen land. Delfos: Als we uit de nieuwe releases een paar te gekke stukken halen, kunnen die worden meegenomen in een playlist die veel vaker wordt gedraaid op Arrow. Dat is al gebeurd met artiesten als Ntjam Rosie en we willen ons hard maken voor veel meer NL jazz op die playlist. pagina 16 Muziekwereld

17 P NG! over geldz aken Voordekunst kan wel wat crowdfunding gebruiken Een kerncentrale die iedere week een doosje lucifers produceert. Zo typeerde schrijver Gerrit Komrij de publieke omroep in zijn tv-recensies voor het NRC. Een typering die ook van toepassing zou kunnen zijn op de crowdfundingwebsite Voordekunst.nl. Via deze site haalden (podium-) kunstenaars in 2011 een totaalbedrag van aan donaties voor uiteenlopende projecten binnen, terwijl de overheadkosten liefst bedroegen. Een percentage van 30% dat schril afsteekt bij het gemiddelde van 10% overhead bij de rijkscultuurfondsen. Het startkapitaal van de website werd o.a. door het Amsterdams Fonds voor de Kunsten (AFK), Stichting Doen, ING en Cultuur en Ondernemen gefourneerd. Organisaties die ook in 2012 subsidies ophoesten om het hippe crowdfunden via Voordekunst van de grond te krijgen. Roy Cremers, de projectmanager en initiator van Voordekunst, rekent er op dat de overhead percentueel zal zakken. Wij verwachten dat we in miljoen euro zullen ophalen. Tot juni 2011 hadden we 11 projecten van kunstenaars online staan, het laatste half jaar waren dat al 54 projecten. Een duidelijke groei die dit jaar naar verwachting doorzet. De overheadkosten voor de financiële administratie, consultancy en het onderhouden van de site blijven ongeveer even hoog. Met 3500 donateurs, die vaak meerdere malen een bijdrage geven, heeft Voordekunst al een aardige fanbase opgebouwd. Kunstenaars die een project online zetten, bereiken zo potentiële geldschieters die ze via hun eigen website misschien nooit hadden bereikt. Bijkomend voordeel is dat het AFK interessante projecten, waarvoor ook een aanvraag bij dat fonds is gedaan, wel eens wil matchen met subsidie. Het mes snijdt dan ineens aan twee kanten. Maar daar moet je als podiumkunstenaar wel wat voor doen. Crowdfunding via Voordekunst vergt allereerst een goed plan met een heldere, enthousiasmerende projectbeschrijving waarmee potentiële donateurs zich kunnen identificeren. Actief contact onderhouden met je donateurs is een must. Binnen een vooraf vastgestelde periode moet je 100% van je financiële target hebben gehaald. Als je op de einddatum tussen 80 en 99% van het streefbedrag binnen hebt, moet je je donateurs er met een aangepast plan van overtuigen dat ze hun bijdrage beter niet in kunnen trekken. Minder dan 80% financiering betekent einde oefening. Het is nog nooit gebeurd dat donateurs hun bijdrage hebben ingetrokken, vertelt Cremers. Als een project het streefbedrag niet haalt, zetten donateurs hun bijdrage in op andere projecten. Voordekunst moest zelf Wat is crowdfunding? Steeds meer musici en acteurs halen geld op voor hun producties bij hun (potentiële) fans. In ruil voor een tegenprestatie van de artiest storten fans een bijdrage waarmee een cd-productie of een tournee kan worden bekostigd. Meestal gebeurt dat via een website van de band of een collectieve site die vraag en aanbod bij elkaar brengt. Het proces van crowdfunding via collectieve sites is over het algemeen aan speciale regels voor artiesten en donateurs gebonden. Zo weten donateurs vooraf wat er met hun donatie gebeurt als het benodigde productiebedrag niet wordt gehaald binnen de afgesproken periode en is er met de artiesten geregeld welke vergoeding de site ontvangt voor geleverde diensten. de nodige moeite doen om de begroting voor 2012 sluitend te krijgen. Cremers: We werken met een aangepaste begroting en dit jaar vragen we voor het eerst een fee van 5% over het streefbedrag dat projecthouders binnenhalen. Verder moeten we nog uitzoeken of we de site voor een deel kunnen financieren uit de renteopbrengsten van de bedragen die op onze rekening worden gestort. Een grote internationale crowdfundingsite als Kickstarter draait al wel voor een groot deel op de renteopbrengsten, maar heeft een groter volume dan Voordekunst en is al langer in de lucht. Voorlopig blijft Voordekunst dus afhankelijk van de financiële sponsoring door z n partners. Die besluiten aan het eind van dit jaar of ze hun sponsoring voortzetten. Dat hangt deels af van het totaalbedrag dat de site aan donaties weet binnen te halen. Cremers: De insteek van onze partners is positief, maar als wij geen verdubbeling van de donaties binnenhalen, kan het zijn dat ze de stekker er uit trekken. Cremers zal dus net zo overtuigend moeten zijn als de kunstenaars op zijn site om het project Voordekunst in de lucht te houden. Anita Verheggen nummer pagina 17

18 orkesten Orkestensector staat voor hete vuren Hans Stap De uitwerkingen van de overheidsbezuinigingen op de orkesten komen steeds dichterbij. De gehele sector staat momenteel onder zware druk. CAO Nederlandse Orkesten De onderhandelingen over de CAO Nederlandse Orkesten hebben nog steeds niet geleid tot een nieuwe bestendige CAO voor de lange termijn. Een aantal orkestorganisaties wil daarom - naast het bestaande orkest - een nieuwe orkestorganisatie opzetten die onder een andere vlag gaat opereren. Vooralsnog heeft de werkgeversorganisatie NAPK aan de Ntb te kennen gegeven dat alle aangesloten orkesten zich scharen achter hun standpunt om met de vakorganisaties tot een sectorale CAO te komen, dat is zelfs schriftelijk vastgelegd. De Ntb is op dit moment nog steeds betrokken bij de totstandkoming van deze sectorale CAO en zal - zolang deze onderhandelingen nog gaande zijn - geen zitting nemen in lokale overleggen die als doel hebben om tot een lokale CAO of rechtspositieregeling te komen. De nieuwe CAO zal wat de Ntb betreft er een moeten zijn die ook na de nog door te voeren sectorale reorganisatie voldoende kan inspelen op flexibiliteit en inzetbaarheid, maar die ook oog heeft en houdt voor de belangen van de werknemers. Daarnaast is de Ntb van mening dat de afspraken moeten blijven gelden over de door werkgevers en werknemers vastgestelde salarisachterstand van orkestmusici. Het kan niet zo zijn dat een definitieve nieuwe CAO een deel van de huidige bezuinigingen moet opvangen. Voor de oplossing van dat probleem zullen sociale partners te zijner tijd over een sectoraal sociaal plan onderhandelen dat de gevolgen van de exorbitante bezuiniging op de orkestensector zal moeten opvangen. Dit sociaal plan zal op grond van een schriftelijk vastgestelde afspraak tussen Ntb en NAPK de status van CAO verkrijgen en daarin zal de wachtgeldregeling zoals die gold en geldt op grond van artikel 15 van de CAO Nederlandse Orkesten worden geïncorporeerd. Ook zullen er in dit sociaal plan anderssoortige regelingen worden opgenomen waaronder een afspraak over werk- naar werkbegeleiding en afspraken over hieraan gerelateerde om- en/of bijscholing. Of de per 1 februari door individuele werkgevers ingediende plannen ook rekening houden met de inhoud van dit sociaal plan, wordt door de Ntb ernstig betwijfeld. Onder andere over het onderwerp afvloeiing en het daaraan gerelateerde ontslag wordt op moment van schrijven van dit stuk door een aantal werkgevers te gemakkelijk gedacht. De mogelijkheden voor een orkestorganisatie hoe om te gaan met het binnen de afvloeiingregeling geldende afspiegelingsbeginsel (uitwisselbare functies binnen een sectie) zijn op grond van het door het UWV gehanteerde ontslagbesluit niet ruimer dan voor ander organisaties. Er zal dus heel zorgvuldig met de ontslagvolgorde moeten worden omgegaan om te voorkomen dat degenen die uiteindelijk in aanmerking komen voor ontslag hun aanzegging alsnog juridisch aanhangig zouden kunnen maken. Zijn deze musici van mening dat hun ontslag kennelijk onredelijk is, dan zou het zo maar kunnen dat ze alsnog in dienst genomen dienen te worden met alle gevolgen van dien. Bij een dergelijke onzorgvuldige benadering van het afspiegelen is dus niemand gebaat. Binnenkort zullen Ntb en FNV-Kiem aan de CAO-tafel van de Nederlandse Orkesten een laatste poging wagen om toch tot een CAO met de NAPK te komen. De standpunten staan op een aantal cruciale onderdelen nog ver uit elkaar en er zal via het installeren van een klein comité geprobeerd worden de verschillen op hoofdlijnen te slechten om uiteindelijk toch die opening te creëren die tot die nieuwe CAO zou kunnen leiden. Muziekcentrum van de Omroep Voor de orkesten binnen het MCO is de situatie voor het Metropole Orkest het meest ongewis. Dit orkest moet verzelfstandigen onder voorwaarden die nogal discutabel zijn. De andere onderdelen van het MCO, het Radio Filharmonisch Orkest en de Radio Kamer Filharmonie, het Groot Omroepkoor en de diensten educatie en bibliotheek moeten behoorlijk de broekriem aantrekken. Met name de problemen pagina 18 Muziekwereld

19 Radio Filharmonisch Orkest foto: Simon van Boxtel De voor het Metropole Orkest toegezegde frictiekosten zijn op een nogal discutabele wijze door de minister ingezet. die ontstaan door de onderling uitwisselbare functies bij de musici van het RFO en van de RKF in relatie tot het afspiegelingsbeginsel moeten worden opgelost. We zullen daar in het sociaal plan MCO afspraken over moeten maken. De voor het Metropole Orkest toegezegde frictiekosten zijn op een nogal discutabele wijze door de minister ingezet. Zij kunnen gebruikt worden ten behoeve van de bekostiging van de afspraken in het sociaal plan, maar tussen de regels door valt op te maken dat deze toekenning van 8 miljoen euro ook zou kunnen dienen voor het financieren van het verzelfstandigde Metropole Orkest. Vervolgens wordt door dezelfde minister wel te kennen gegeven dat er bij voortzetting van het nieuwe Metropole Orkest geen middelen meer ter beschikking zullen komen als de verzelfstandiging op termijn alsnog mislukt. Het komt er kort gezegd op neer dat de kapitalisering van de huidige rechten van musici van het Metropole Orkest op grond van de nu geldende CAOMCO ingezet wordt om het nieuwe verzelfstandigde orkest levensvatbaar te maken. Of een dergelijke verschuiving van rechten van werknemers naar behoud van werkgelegenheid door een iedereen gedragen wordt, valt sterk te betwijfelen. Daarbij komt dat het onzekere element omtrent de haalbaarheid van het nieuwe Metropole Orkest onder de huidige omstandigheden steeds grotere vormen aanneemt. Het daadwerkelijk genereren van eigen inkomsten om op (korte) termijn de nieuwe organisatie Metropole levensvatbaar te laten zijn, is nog altijd ongewis. Dit maakt het voor de musici die uiteindelijk een keuze moeten maken tussen enerzijds hun nu nog bestaande rechten en anderzijds het behoud van werkgelegenheid onder verslechterde arbeidsvoorwaarden, er niet eenvoudiger op. nummer pagina 19

20 essay Onderhandelen over de essentialia van muziekcontracten Muziekcontracten Bjorn Schipper 1 In het verleden ben ik al eens ingegaan op de uitleg van exploitatieovereenkomsten waarbij muziekauteurs en uitvoerende kunstenaars contractspartij zijn. In algemene zin kunnen zij onder bepaalde omstandigheden bescherming genieten tegen een al te ondoordachte overdracht van auteursrechten respectievelijk naburige rechten 2. In mijn vorige bijdrage 3 zijn in algemene zin contractsvrijheid, interpretatie en uitleg van contracten, onderhandelen en het afbreken van onderhandelingen als ook het gebruik van algemene voorwaarden aan bod gekomen. In deze bijdrage loop ik in vogelvlucht een aantal belangrijke muziekcontracten langs, en dan met name de essentialia van deze contracten. Wat zijn de hoofdpunten en communicerende vaten in deze overeenkomsten? Looptijd en (tussentijdse) beëindiging van overeenkomsten zouden wat mij betreft - naast het aansprakelijkheidsregime - altijd voorwerp van onderhandeling moeten zijn. Het eerder door mij geschetste algemene juridisch kader van contracteren is van toepassing op alle door mij aangehaalde contracten. Mogelijke fiscale aspecten laat ik voor het gemak buiten beschouwing. Voor alle contracten geldt dat vooraf duidelijk moet zijn wie de contractspartijen zijn en wie namens deze partijen tekenbevoegd is. Het (digitaal) opvragen van een uittreksel uit het Handelsregister bij de Kamer van Koophandel is een eerste belangrijke stap om te kunnen controleren wie nu precies de partij aan de andere kant van de tafel is. Hiermee kan achteraf voorkomen worden dat de wederpartij juridisch niet gebonden is aan de gemaakte afspraken omdat de verkeerde (onbevoegde) persoon zijn handtekening heeft gezet. Ook kunnen op deze manier in een vroeg stadium spookpartijen ontdekt worden. Als de wederpartij zegt een BV te zijn en deze blijkt vervolgens formeel nergens te zijn ingeschreven, zou je met een spookpartij van doen kunnen hebben. Anders dan vaak gezegd wordt, zijn contracten lang niet altijd standaard in de zin dat er niet over onderhandeld zou kunnen worden. Uitgangspunt is dat over ieder contractsvoorstel onderhandeld kan worden. Verder slaat de vetgedrukte kop boven het contract niet altijd op de inhoud ervan. Controleer daarom altijd goed waarop het contract nu echt toeziet. Is het wel een titelcontract? Als het gaat om internationaal contracteren en dat gebeurt in de muziekindustrie al vrij snel is het verder van belang goed na te denken over de zogeheten rechtsen forumkeuze van het contract. Anders gezegd: welk recht is van toepassing op de contractuele relatie en bij welke rechter moeten geschillen beslecht worden? Dit kan nogal verschil uitmaken. Voor makers van muziek is het vaak beter om het eigen nationale recht op het contract van toepassing te verklaren. Ik kan mij verder voorstellen dat niet iedereen even happig is om te moe- pagina 20 Muziekwereld