Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2008 Nr Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Van de Camp (CDA), voorzitter, Depla (PvdA), Slob (Christen- Unie), Remkes (VVD), Joldersma (CDA), Jan de Vries (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Jan Jacob van Dijk (CDA), Aptroot (VVD), Leerdam (PvdA), Kraneveldt-van der Veen (PvdA), Roefs (PvdA), ondervoorzitter, Verdonk (Verdonk), Abel (SP), Van Leeuwen (SP), Biskop (CDA), Bosma (PVV), Pechtold (D66), Zijlstra (VVD), Jasper van Dijk (SP), Besselink (PvdA), De Rooij (SP), Ouwehand (PvdD) en Dibi (GroenLinks). Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Ferrier (CDA), Gill ard (PvdA), Anker (ChristenUnie), Van Miltenburg (VVD), Atsma (CDA), Sterk (CDA), Vietsch (CDA), Schinkelshoek (CDA), Dezentjé Hamming (VVD), Van Dijken (PvdA), Hamer (PvdA), Van Dam (PvdA), Van der Burg (VVD), Van Bommel (SP), Gesthuizen (SP), Jonker (CDA), Fritsma (PVV), Van der Ham (D66), Nicolaï (VVD), Leijten (SP), Bouchibti (PvdA), Gerkens (SP), Thieme (PvdD) en Peters (GroenLinks). VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 28 februari 2008 De vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 1 heeft op 7 februari 2008 overleg gevoerd met staatssecretaris Dijksma van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over: de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 15 november 2006 met een afschrift van de antwoordbrief aan de Koninklijke Vereniging van Leraren Lichamelijke Opvoeding (KVLO) inzake postinitiële leergang beroepsonderwijs (brief nr. OCW ); de brief van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap d.d. 19 december 2006 met antwoorden op schriftelijke vragen van het lid Jan de Vries over de wachtlijsten voor de opleiding voor leraren basisonderwijs ter verkrijging van een bevoegdheid tot het geven van bewegingsonderwijs (Aanhangsel van de Handelingen , nr. 518); de brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Dijksma, d.d. 7 december 2007 met de beleidsreactie evaluatie leergang bewegingsonderwijs (Kamerstuk VIII, nr. 71). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie Mevrouw Leijten (SP) vindt aandacht voor lichamelijke opvoeding op de basisschool terecht. Motorische ontwikkeling, het leren inspannen van het lichaam, sport en spel zijn immers belangrijke vaardigheden. Er is dan ook een aparte leerweg ingesteld voor de aantekening vakleerkracht bewegingsonderwijs. Mensen kunnen die tweejarige leerweg na de pabo volgen, vaak in combinatie met hun eerste baan. De staatssecretaris doet deze kwaliteitsslag mogelijk teniet door de vakopleiding weer geheel bij de vierjarige opleiding tot groepsleerkracht onder te brengen. Waarom geen verlichting van de leerweg door verlenging van drie jaar na de pabo? Overweegt de staatssecretaris instelling van een hbo-master voor afgestudeerde studenten die vakleerkracht bewegingsonderwijs willen worden? Het scholingsfonds van het plan Leerkracht van Nederland kan scholen toch tegemoetkomen in de kosten? Het voorstel om mbo ers met een sportopleiding in te schakelen vormt KST tkkst31200VIII-155 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2008 Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

2 geen oplossing. Dit is immers een eerste stap op weg naar mbo ers voor de klas. Uitgangspunt is een bevoegde docent voor de klas met een pedagogische en didactische opleiding. Het kan overigens geen kwaad dat mbo ers alsnog kiezen voor een hbo-opleiding. Het onderzoek of opleidingen hiervoor aangepast moeten worden valt dan ook in goede aarde. In feite is er sprake van een overgangssituatie naar de beoogde kwaliteit. De helft van de scholen heeft immers al een vakleerkracht voor gymnastiek in dienst. Deze overgang moet gemakkelijker worden gemaakt. Dat betekent niet dat de pabo-studie verzwaard moet worden met lichamelijke opvoeding. Mevrouw Dezentjé Hamming (VVD) herinnert aan de ontevredenheid over de kwaliteit van het bewegingsonderwijs op de lagere scholen. Het amendement-rijpstra/de Cloe uit 1979 heeft ertoe geleid dat groepsleerkrachten een extra bevoegdheid voor gym moesten halen. Inmiddels is de gewenste verbetering van de kwaliteit ook aanwezig. Aandachtspunten zijn de organisatie door de scholen en de eventuele hinder op de arbeidsmarkt voor leerkrachten zonder brede bevoegdheid. De staatssecretaris zoekt de oplossing in verlichting van de leergang. Hoe kan dat plaatsvinden zonder kwaliteitsverlies? Bevat de leergang soms overbodigheden? Is de huidige leergang zwaar of te zwaar? Is de reflex om zaken te vergemakkelijken in dit geval de oplossing? Taakdifferentiatie in het onderwijs is de toekomst. Beter gespecialiseerde en gemotiveerde leerkrachten onderwijs dan dat iedereen gym verzorgt, inclusief groepsleerkrachten zonder enige affiniteit met het vak. Deze oplossing moet aangevuld worden door de leergang voor een groot deel binnen de pabo te verzorgen. Hoeveel scholingskosten betalen de scholen uit het nascholingsbudget? Wat kost het om de leergang als specialisatie, eventueel verkort, aan te bieden bij de pabo? Mevrouw Kraneveldt (PvdA) vindt dat geen concessies gedaan moeten worden aan de kwaliteitsslag, waarin veel is geïnvesteerd door opleidingen, studenten en scholen. Er moeten dan vooral oplossingen gezocht worden die de kwaliteit van de opleiding niet aantasten. De staatssecretaris wil de leergang gymbevoegdheid lichter maken en die meer onderbrengen bij de pabo. Een voorstel is echter nog niet afgerond. Daarvoor is eerst overleg met het veld nodig. Hoe denkt de staatssecretaris de leergang te verlichten? Wordt in de vierjarige pabo voortaan minder aandacht aan taal en rekenen gegeven? Dat is toch in strijd met de extra aandacht hiervoor? Verlenging tot een vijfjarige pabo is toch niet de oplossing? Wordt de leergang theoretisch of fysiek-inhoudelijk minder zwaar? Of wordt er minder aandacht aan de praktijk besteed? Welke consequenties heeft dit? Welke mogelijkheden zijn er om combinatieleerkrachten in te zetten? Dan kunnen enkele lessen verzorgd worden door sportleiders van sportverenigingen, in aanwezigheid van een docent. Dit kan kinderen ertoe brengen meer te gaan sporten. CNV Onderwijs en CNV Schoolleiders vragen terecht of dat bij het meer onderbrengen van de leergang in de pabo de extra kosten vervallen. Is het normale collegegeld van toepassing? Wie gaat het betalen? Bestaat er zicht op de verwachte uitstroom van oudere docenten met brede bevoegdheid? Die vangen het probleem nu immers grotendeels op. Het inzetten van mbo ers is geen goede oplossing. Wel moeten onnodige obstakels worden weggewerkt voor mbo ers die naar een hbo willen om daarna als vakdocent bewegingsonderwijs te werken op een lagere school. Uit de evaluatie blijkt dat de leergang als zwaar wordt ondervonden. Slaat dat op de combinatie van lesprogramma en werk? Of is de leergang Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

3 inhoudelijk zwaar? Is bekend hoeveel mensen voortijdig de leergang verlaten? Het is bekend dat het lerarentekort zal toeslaan in het voortgezet onderwijs. In hoeverre is de angst gegrond voor een «muscle drain» van vakdocenten lichamelijk opvoeding van primair onderwijs naar voortgezet onderwijs? De heer Jan Jacob van Dijk (CDA) is geen groot voorstander van de extra bevoegdheid die pabo-studenten moeten halen om gym te geven op de lagere school. Deze studenten lopen daardoor immers achterstand op ten opzichte van mensen die de aantekening al hebben. Omgekeerd kunnen pabo-verlaters zonder extra aantekening voor bewegingsonderwijs vaak lastiger werk vinden. De tweejarige opleiding vormt daarnaast een zware belasting in combinatie met een eerste baan. De extra kosten van 3500 zijn ook hoog. Bovendien levert het een organisatorisch probleem op voor de scholen. De evaluatie leert twee dingen: de helft van de scholen heeft de zaken goed geregeld en de opleiding wordt als zwaar gezien. De kwaliteit van het onderwijs is het uitgangspunt. De vraag is of het noodzakelijk is dat een student na een opleiding tot leraar nog eens twee jaar moet studeren voor een aantekening voor bewegingsonderwijs. Een van de elementen van de oplossing van de staatssecretaris is om de leergang bij de pabo onder te brengen. Een ander element is een eventuele verlichting van de leergang. Over beide zaken is overleg met het veld zeker nodig. Een laatste element is een verkorte opleiding voor studenten CIOS (Centraal Instituut Opleiding Sportleiders) en LOBOS (lerarenondersteuner bewegingsonderwijs en sport) om op hbo-niveau te komen. Denkt de staatssecretaris daarbij aan een associate degree? Een en ander hoeft zeker niet te betekenen dat het onderwijs aan kwaliteit verliest. De staatssecretaris heeft immers eerder buitengewoon goed geluisterd naar de kritiek van de CDA-fractie. Het Scholingsfonds van het plan Leerkracht van Nederland hoeft bij dit alles niet aangewend te worden. Antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris wijst erop dat het amendement-rijpstra/de Cloe vroeg om verbetering van het bewegingsonderwijs door intensivering van de scholing van de groepsleerkrachten. Die kwaliteitsimpuls is na wetswijziging ingezet, onder andere door invoering van een leergang voor de «brede» bevoegdheid, die door 27 van de 36 pabo s wordt aangeboden. Na signalen over uitvoeringsproblemen is door het Landelijk Overleg Lerarenopleidingen Basisonderwijs (LOBO) een evaluatie van de leergang uitgevoerd. De resultaten laten zien dat studenten de leergang als zwaar tot zeer zwaar beoordelen. Dat geldt vooral voor hen die studie moeten combineren met hun eerste baan. 39% van de studenten begint zelfs niet aan de opleiding omdat die te veel tijd zou vergen. De staatssecretaris zegt toe uit te zoeken hoeveel mensen tussentijds de opleiding verlaten. Ook blijkt het kennisniveau van de leergang hoog. Die kan eventueel gewijzigd worden zonder dat de leergang aan kwaliteit inboet. Doel is om een gebrek aan bevoegde docenten voor het bewegingsonderwijs te voorkomen. De leergang/specialisatie moet dan ook minder zwaar en daardoor aantrekkelijker worden, zonder dat aan kwaliteit wordt ingeboet. Aanpassing van de leergang zal zorgvuldig gebeuren. Het LOBO is gevraagd de staatssecretaris voor 1 maart 2008 het meest geschikte scenario aan te bevelen. Ook wordt gekeken naar de overgangssituatie voor de huidige leergangvolgers en -aanbieders. De LOBO-adviezen worden vervolgens voorgelegd aan een ad hoc-klankbordgroep met alle besturen, vakorganisaties en de KVLO (Koninklijke Vereniging voor leraren Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

4 Lichamelijke Opvoeding). In de maand maart ontvangt de Kamer een brief met het voorstel van de staatssecretaris op basis van de scenario s van het LOBO. Daarna wordt het gekozen scenario door het LOBO uitgewerkt. In april worden vervolgens de betrokken pabo s geïnformeerd. Het plan voor de verlichte leergang moet klaar zijn in mei Die kan vervolgens starten in het schooljaar Verlenging van de leergang vormt geen oplossing. De zware combinatie van opleiding met eerste baan duurt dan slechts langer. Ook een masteropleiding vormt met het oog op de zwaarte geen oplossing. De oplossing ligt er waarschijnlijk in om een deel van de blokken van de leergang bij de initiële opleiding onder te brengen. Ook kan door verlaging van het hoge kennisniveau wat winst worden gehaald. Dit is een voorzichtige en verstandige aanpak, waar bovendien iedereen met ervaring en verstand van zaken over mee mag praten. De betrokkenheid van het LOBO betekent bovendien dat de pabo s er goed bij betrokken zijn. Er zijn protocollen om mensen in combinatiefuncties in te zetten. Dat betekent mogelijkheden om deze mensen gymles te laten geven. 40% van de scholen maakt gebruik van vakleerkrachten voor het bewegingsonderwijs, terwijl slechts 9% van de lessen door die krachten wordt verzorgd. Naast de bevoegde groepsleraren kunnen ook mbo ers/lerarenondersteuners worden ingezet. De lerarenondersteuner verricht onderwijsondersteunende taken onder de verantwoordelijkheid van een bevoegde leerkracht. Het is daarbij aan de school om te bepalen of de leraar daarbij ook fysiek aanwezig moet zijn. De vrees dat scholen mbo ers structureel en onbegeleid inzetten om aanstellen van een vakdocent te voorkomen, lijkt ongegrond. Er zijn nog veel breed bevoegde docenten aan het werk. De staatssecretaris gaat de mogelijkheid verkennen om LOBOS ers via verkorte trajecten te laten doorstromen. Daarbij wordt ook het idee van de associate degree onder de loep genomen. Uit de evaluatie blijkt dat 40% van de scholen de studiekosten voor de leergang vergoedt, 16% vergoedt een deel en 9% vergoedt niks. Van de scholen heeft 27% hier nog geen besluit over genomen. Het richtbedrag is 825 per blok, welke kosten echter vervallen als die bij de initiële opleiding worden ondergebracht. Dat is een bijkomend voordeel van verlichting van de leergang/specialisatie. Het scholingsfonds in het kader van het actieplan Leerkracht van Nederland is niet bedoeld om de kosten van deze leergang te vergoeden. Kwalificatie en specialisatie op het gebied van taal en rekenen krijgen prioriteit. De veronderstelling dat het onderbrengen van blokken bij de initiële opleiding ten koste gaat van de kwaliteit of van de vakken taal en rekenen is ongegrond. De wijzigingen hebben betrekking op keuzevakken en niet op het kerncurriculum. Dit moet overigens ook blijken uit de komende scenario s. Het scholingsfonds hoeft niet aangesproken te worden. Voor het primair onderwijs is ongeveer 60 mln. voor nascholing beschikbaar. Toezeggingen De Kamer ontvangt begin maart 2008 een brief over het advies van het LOBO met betrekking tot de scenario s, over de wijze waarop de leergang bewegingsonderwijs zou kunnen worden aangepast. De Kamer ontvangt informatie over de aantallen studenten die de leergang bewegingsonderwijs volgen en vroegtijdig afhaken. Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

5 De Kamer ontvangt schriftelijk informatie over de mogelijke «muscle drain»: doorstroom van bevoegde gymleerkrachten basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs. De voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Van de Camp De griffier van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Van Erp Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr