Open Universiteit Nederland Universiteit voor leven-lang-leren. Lifelong learning is a sine qua non if the Lisbon objectives are to be achieved.

Transcriptie

1 Open Universiteit Nederland Universiteit voor leven-lang-leren Lifelong learning is a sine qua non if the Lisbon objectives are to be achieved.

2 Open Universiteit Nederland dé universiteit voor leven-lang-leren Een leven-lang-leren, de nieuwe norm in onze samenleving. De Open Universiteit Nederland wil inspelen op deze ontwikkeling, door zich te profileren als dé universiteit voor leven-lang-leren, ofwel Lifelong Learners University. Het is een rol die ons op het lijf geschreven is. Op de nationale en internationale markt van een leven-lang-leren willen wij ons dan ook stevig verankeren. Een sterspeler zijn. Centraal staat een aanpak van een leven lang, open en flexibel leren voor iedereen. Om Nederland te transformeren naar een kennissamenleving moeten veel meer mensen dan tot nu toe hun kennis en competenties op peil brengen én houden. Meer dan ooit is er een tweede weg noodzakelijk om dat te kunnen doen. Een weg die open staat voor mensen van alle leeftijden, die zélf bepalen hoe en wanneer zij leren. Maar er is meer nodig om van Nederland de kennissamenleving te maken die het land voor ogen staat. En ook daarin willen en kunnen wij een rol van betekenis spelen. Door onderwijs te bieden dat zich niet in de eerste plaats richt op een diploma en waarin plaats is voor elders en anders verworven competenties. Onderwijs dat drempels kan slechten en meer mensen motiveert onderwijs te (blijven) volgen. Op de markt van leven-lang-leren waren wij in Nederland een pionier, nu zijn we nationaal en internationaal een koploper. Verschillende initiatieven laten zien dat wij onze rol als dé universiteit voor leven-lang-leren met hart en ziel vervullen. Open Universiteit Nederland dé universiteit voor leven-lang-leren

3 De specifieke vorm van het onderwijs van de Open Universiteit open, flexibel en modulair en met steeds meer en intensiever gebruik van ict en e-learning is onmisbaar om de Lissabondoelstelling mee te helpen verwezenlijken. Om meer mensen deel te laten nemen aan leven-lang-leren is een veel actievere houding van de overheid nodig. De overheid stimuleert met reclamecampagnes gezond leven, meer bewegen, afval te scheiden en veilig autorijden. Maar een campagne om iets nieuws te gaan leren, je verder te ontwikkelen, om weer aan het onderwijs deel te nemen, kan tot op heden niet op financiële steun rekenen. Uit: rede opening academisch jaar, september 2006 Ik zie een tegenstrijdigheid in het nieuwe kabinetbeleid. In de inleidende teksten wordt gesproken over het investeren in de kennis van mensen zodat ze langer productief en maatschappelijk betrokken kunnen blijven. In de concrete afspraken ontbreekt evenwel elke verwijzing naar leven-lang-leren. En dat terwijl langzamerhand iedereen het erover eens is dat leven-lang-leren van cruciaal belang is voor onze kennissamenleving. Het is tijd voor een convenant. Uit: persbericht 2007 Theo Bovens voorzitter College van bestuur Open Universiteit Nederland

4 Een brug tussen informeel en formeel leren Open Educational Resources De Open Universiteit is in 2006, als eerste in Nederland, gestart met een experimenteel project Open Educational Resources. Om een brug te slaan tussen informeel en formeel leren. Leermateriaal dat wij voor zelfstudie vervaardigd hebben, maken we vrij toegankelijk. Sinds eind 2006 kan iedereen via internet aantrekkelijke, korte cursussen volgen. Kosteloos. Flexibel te raadplegen: van alleen snuffelen, tot aan systematisch studeren en een toets afleggen. Dit alles is een experiment... Kun je met een gratis voorproefje mensen verleiden tot leren? Het streven is, dat van elke gebruikers er 500 hoger onderwijs gaan volgen. Voor voorbereiding, onderzoek en evaluatie krijgen wij financiële steun van de William and Flora Hewlett Foundation (USA). Ook het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap geeft subsidie. Dat draagt financieel bij aan uitvoering en effectmeting. Daardoor krijgt het experiment nóg een bijzonder kenmerk: voor de eerste keer ter wereld worden open educational resources op grond van nationaal onderwijsbeleid getoetst op waarde en bruikbaarheid. Wij zijn er met bevlogenheid mee bezig. Eind 2006 telde de site al ongeveer unieke bezoekers. In de loop van 2007 verschijnen meer gratis cursussen op internet. Het streven is dat elke faculteit minstens twee gratis cursussen aanbiedt. En sinds kort kunnen mensen voor een aantal cursussen ook een officiële toets afleggen. Open Universiteit Nederland dé universiteit voor leven-lang-leren

5 Open Educational Resources have the potential to be powerful instruments for attracting a much wider audience to the activities within universities. In doing so, they support the lifelong learning agenda. [ ] They can empower learners, promote equity and social inclusion, and fight the digital divide. [ ] Innovations always need an initiator and I praise the Open University for taking the initiative to cooperate with other European open or distance universities, notably through the European Association of Distance Education Universities. Uit: rede dies natalis, september 2006 Ján Figel Eurocommissaris Met financiële steun van mijn departement gaat u experimenteren met het online en gratis beschikbaar maken van cursusmateriaal. Dat is een buitengewoon interessante ontwikkeling. [ ] Als u erin slaagt de toegang tot een leven-lang-leren op universitair niveau echt laagdrempelig te maken, via het gebruik van internet, zou dat een zeer belangrijk succes zijn. Uit: rede opening academisch jaar, september 2006 Maria van der Hoeven minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap These three initiatives have in common that they are making openly available, high quality educational resources that are designed specifically for self-learners. [ ] They also share the ambition to increase and widen participation in higher education and add an important dimension to the open educational resources movement that will be very influential both here and abroad. Uit: rede dies natalis, september 2006 Steven R. Lerman Chair of the Faculty of MIT, Cambridge (USA) 1 Bedoeld worden initiatieven van de Open Universiteit Nederland, de Britse Open University en de European Association of Distance Teaching Universities (MORIL-project o.l.v. Open Universiteit Nederland) 5

6 Voorop in EVC Eerder verworven competenties erkennen Ook met de erkenning van verworven competenties (EVC) lopen wij voorop. Dat past vanzelfsprekend bij ons als universiteit voor leven-lang-leren én bij onze studenten, die vaak al veel werkervaring hebben. Daarom hebben we een procedure ontworpen voor het erkennen van verworven competenties, op basis van een pilot bij de faculteit Informatica. In de zomer van 2006 zijn de eerste vrijstellingen verleend, in het najaar zijn pilots bij andere opleidingen gestart. De ervaringen resulteren in een algemene procedure voor erkenning van verworven competenties, die in september 2007 voor alle opleidingen geldt. En daarmee zijn wij de eerste Nederlandse universiteit die verworven competenties erkent! Vanwege dit initiatief zijn we in 2006 genomineerd voor de Aanmoedigingsprijs van het Kenniscentrum voor Erkennen Verworven Competenties. Bovendien hebben we als eerste onderwijsinstelling in Nederland het convenant Een kwaliteitscode voor EVC ondertekend. Samen met de Stichting van de Arbeid, Colo (vereniging kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven), het Platform van Aangewezen/Erkende Particuliere Onderwijsinstellingen in Nederland, het Centrum voor Werk en Inkomen, de HBOraad, de MBO Raad, de AOC Raad en de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben we afgesproken aan welke voorwaarden voldaan moet worden om het nieuwe, landelijk keurmerk voor certificering van werkervaring te mogen ontvangen. 6 Open Universiteit Nederland dé universiteit voor leven-lang-leren

7 De Open Universiteit Nederland is de eerste universiteit die volop experimenteert met nieuwe vormen van leren en opleiden om hoogwaardig lifelong learning te realiseren. Gelet op de doelgroep waar de Open Universiteit zich op richt, is EVC een logische en welkome aanvulling op het aanbod van de instelling. EVC verlaagt tevens de drempel om aan een studie te beginnen. De Open Universiteit wil niet alleen een voortrekker zijn, maar ook andere onderwijsinstellingen motiveren tot deugdelijke onderwijsinnovatie. Uit: website Kenniscentrum EVC Kenniscentrum EVC reden nominatie EVCaanmoedigingsprijs 2006 Ik heb vorig jaar sterk aangedrongen op de inzet van EVC door de Open Universiteit. U heeft een pilot met EVC uitgevoerd [ ] en heeft de ambitie in het studiejaar EVC breed uit te voeren voor alle studierichtingen. Kijk, dàt is resultaat. [ ] Ik hoop en verwacht dat andere instellingen voor hoger onderwijs van uw ervaringen kunnen leren en uw voorbeeld van brede invoering zullen volgen. Uit: rede opening academisch jaar, september 2006 Maria van der Hoeven minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 7

8 Onderzoek bundelen Expertisecentrum voor leven-lang-leren In het Netherlands Expertise Center for Lifelong Learning NELL bundelen wij onze expertise in interdisciplinair onderzoek naar leven-lang-leren. NELL richt zich op funderend, innoverend en facilitairend onderzoek. Het onderzoeksprogramma draagt de titel Leven-lang-leren in de kennissamenleving. Vier thema s staan centraal, namelijk innovatieve onderwijsmethoden, leertechnologieën, leren in de professies, en sociaal-economische aspecten van leven-lang-leren. Dit programma resulteert in kennis voor het onderwijs, het bedrijfsleven en de overheid. Het eerste thema, onderwijsmethoden voor leven-lang-leren, is gebaseerd op het bestaande onderzoeksprogramma Instructional Design for Open Tasks, Environments and Communities. Dit programma levert open onderwijs, op het niveau van leertaken, leeromgevingen en leergemeen-schappen, voor een leven-lang-leren op. Het tweede thema, leertechnologieën voor leven-lang-leren, is gebaseerd op het developmentprogramma Learning Networks for Lifelong Learning. Ook faculteiten en het Ruud de Moor Centrum nemen deel aan het onderzoeksprogramma, met name aan onderzoek naar leren in de professies. Open Universiteit Nederland dé universiteit voor leven-lang-leren

9 Waar NELL vooral een ontwikkelings- en adviesrol vervult, wil de projectdirectie Leren en Werken partijen bij elkaar brengen en stimuleren. NELL zorgt dat we weten wat het beste werkt, wij zorgen ervoor dat mensen ermee aan het werk gáán. We vullen elkaar dus prima aan. Uit: rede opening academisch jaar, september 2005 Maria van der Hoeven minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Binnen vijf jaar zal NELL nationaal het beste onderzoekscentrum voor leven-langleren zijn. En ook internationaal willen we in de top vijf staan. We gaan modellen, instrumenten en praktische theorieën ontwikkelen met een duidelijke relevantie voor de praktijk, waarmee onderwijs, bedrijfsleven en overheid leven-lang-leren kunnen faciliteren. Vooral kwaliteit en bewezen effectiviteit staan hoog in ons vaandel. Jeroen van Merriënboer wetenschappelijk directeur NELL (per 1 september 2007)

10 TENCompetence Europese infrastructuur voor leven-lang-leren Bij het vierjarige project The European Network for lifelong Competence Development TENCompetence zijn dertien partners uit negen landen betrokken. De leiding is in onze handen. Nederlandse partners, naast de Open Universiteit, zijn LogicaCMG, de Stichting SURF en de Universiteit van Amsterdam. In 2010 resulteert dit project in een Europese, vrij beschikbare infrastructuur voor een leven-lang-leren en competentieontwikkeling, die alle diensten kan leveren die opleiders wensen. Opleiders en tussenpersonen worden getraind in het werken met de infrastructuur en de modellen. De ambities zijn grootschalig gebruik in Europa stimuleren en een netwerk bouwen van gebruikers en partijen die commerciële diensten aanbieden. Dit is het grootste project dat we ooit onder onze hoede hebben gehad. We integreren bestaande open source software in één infrastructuur en waar nodig voegen we nieuwe programma s toe. Daarnaast ontwikkelen we nieuwe methodieken voor ondersteuning van een leven-lang-leren. Met dit project lopen we wereldwijd voorop. 10 Open Universiteit Nederland dé universiteit voor leven-lang-leren

11 We willen tegemoetkomen aan de behoeften van individuen, groepen en organisaties om een leven lang competenties te ontwikkelen, door de best mogelijke infrastructuur op te leveren die vandaag de dag mogelijk is. [ ] We combineren de modernste didactische en organisatorische inzichten met een technische infrastructuur die geheel bestaat uit open source componenten. [ ] Er ligt dus een goede kans om een leven-lang-leren nu eens goed en grondig aan te pakken met een juiste kritische massa. Rob Koper projectleider TENCompetence 11

12 Lang leve leren! Nationaal initiatief voor nationale infrastructuur Om leven-lang-leren in Nederland tot een succes te maken is dringend een nationale, open en flexibele infrastructuur nodig voor mensen die door willen blijven gaan met leren. Die ontbeert Nederland nu nog. Opnieuw een kolfje naar de hand van de Open Universiteit. Natuurlijk, naar goed gebruik, in coöperatie met andere organisaties. Samen met Teleac/NOT, Kennisnet en SURFfoundation werken wij in het Nationaal Initiatief Lang Leve Leren! aan zo n soepele infrastructuur. Naast alle voorzieningen voor initieel onderwijs - de eerste leerweg - moeten er faciliteiten komen voor een leven-lang-leren - de tweede leerweg. Samen met onze partners willen wij Nederlanders het belang laten inzien van continu leren, demonstreren dat leren voldoening geeft en tonen dat het bijdraagt aan een betere toekomst. 12 Open Universiteit Nederland dé universiteit voor leven-lang-leren

13 We houden elkaar gevangen in een deadlock-situatie: de mensen vinden levenlang-leren helemaal niet zo aantrekkelijk of nodig, werkgevers wachten op initiatief en maatregelen van de overheid, universiteiten richten zich vooralsnog op andere prioriteiten, en de overheid schiet in een kramp vanuit een zorg om mogelijke financiële gevolgen van een (te) ambitieus leven-lang-leren programma. Hier moet een doorbaak worden geforceerd. En dat kan ook [ ] Een bondgenootschap van de overheid met het Nationaal Initiatief Lang Leve Leren!, gestoeld op activiteiten die ertoe doen, kan die doorbraak bewerkstelligen. Uit: rede dies natalis, september 2005 Fred Mulder rector magnificus Open Universiteit Nederland 13

14 Vruchtbaar verbond Strategische alliantie tussen Open Universiteit en Teleac/NOT Samen bijdragen aan de kennissamenleving. Dat is het doel van de strategische alliantie die wij enkele jaren geleden sloten met Teleac/NOT. En inmiddels levert deze samenwerking fraaie resultaten op. De programmaserie Hoofdstad Weesp van Teleac/NOT bijvoorbeeld, is totstand gekomen in samenwerking met de faculteit Psychologie. Ook bij Nederland-e, het digitale, educatieve themakanaal van Teleac/ NOT en RVU zijn wij betrokken. En de hoogleraar op de bijzondere dr. Gerard Veringa-leerstoel wordt deels gefinancierd door Teleac/NOT. Beide organisaties vullen elkaar heel goed aan op het vlak van afstandsleren: de Open Universiteit met de nadruk op tekst en gericht op formeel leren,teleac/not met de nadruk op beeld en geluid en gericht op non-formeel leren. Kortom, een vruchtbaar verbond, waar alle leergierige Nederlanders een leven lang hun voordeel mee doen. 14 Open Universiteit Nederland dé universiteit voor leven-lang-leren

15 Teleac is constant op zoek naar dingen die werken. Dat geldt op twee manieren: mensen moeten gemakkelijk met producten overweg kunnen de gebruikersvriendelijkheid dus, en het product moet prikkelen, nieuwsgierig maken. Juist omdat het bij Teleac om vrijwillig leren gaat. Op dat terrein is er nog een wereld te winnen. Wat ik samen met Teleac wil ontdekken is hoe we programma s en multimediale omgevingen zo kunnen maken dat iemand die niet verplicht is, toch blijft kijken of lezen. En als bijproduct daarvan ook nog iets leert. Uit: OnderwijsInnovatie, maart 2007 Rob Martens hoogleraar multimediale educatie (dr. Gerard Veringa-leerstoel) Teleac heeft eigenlijk te maken met twee werelden, die van de communicatiewetenschappen en die van de psychologie en onderwijskunde. Die twee trekken doorgaans gescheiden op, terwijl wij ze juist willen verbinden. [ ] Wij willen graag onze eigen kennis en ervaring kunnen koppelen aan de resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Zodat wij effectievere middelen kunnen produceren. Dat is het belang van Teleac/NOT. Uit: OnderwijsInnovatie, maart 2007 Aart van der Want algemeen directeur Teleac/NOT 15

16 Dit is een uitgave van de Open Universiteit Nederland ter gelegenheid van de opening academisch jaar Colofon Eindredactie Celine Ermans Teksten Celine Ermans, Beppie van der Heijden Vormgeving Aline van Hoof Drukwerk Alfabase, Alphen aan den Rijn Citaat omslag: José Manuel Barroso, voorzitter Europese Commissie Juni 2007 Open Universiteit Nederland 16 Open Universiteit Nederland dé universiteit voor leven-lang-leren