Vitrine Teksten Tempel

Transcriptie

1 Vitrine Teksten Tempel

2 Het vedisme Indra Indra is in de vedische tijd de koning der goden. Hij is een groot strijder die met zijn donderdolk (vajra) vijanden vernietigt. Hij wordt geassocieerd met water en regen. Indra bezit duizend ogen, overal op zijn lichaam. Hier zit hij tegenover de drie hindoegoden Brahma, Vishnu en Shiva. Onderaan zijn hun respectievelijke rijdieren: olifant, gans, adelaar, stier. 1. Papier, verf. Rajasthan, Udaipur, circa Museum Rietberg, Zürich ib Agni Agni is de personificatie van vuur. Hij brengt de vuuroffers naar de goden. Zijn rijdier is een ram of een geit. Op deze schildering berijdt hij een lokale berggeit. 2. Papier, verf. Noord-India, Pahari regio, Mandi, Museum Rietberg, Zürich ib Surya Surya is de zonnegod. De zon staat centraal in de schepping. Surya wordt staande afgebeeld, met rijlaarzen. Naast zijn schouders twee lotussen, symbool van levenskracht. 3. Brons. Bangladesh, 8ste eeuw a Surya rijdt op een wagen met één wiel, getrokken door zeven paarden of één paard met zeven hoofden. Het ene wiel symboliseert de jaarcyclus. Zijn wagenmenner is Aruna, de invalide broer van de zonnearend Garuda die het rijdier van Vishnu is. 4. Marmer. Noord-India, eind 19de eeuw Hindu religion has many gods, all of whom are apparitions of a single, timeless absolute being, without shape: brahman. In the Hindu pantheon three gods are associated with the endless cycle of creation, existence and destruction: Brahma is the creator, Vishnu maintains and Shiva destroys. 1. Paper, paint. Amritsar, Punjab,19th century Brahma Brahma, the creator, personifies the brahman. In fact he is more of a personification of a principle than a god to be directly approached. Brahma has few temples of his own and no specific ceremonies. His four heads symbolise the revelation of the Vedas. In his hands he holds a book, a string of beads, a water jug and a spoon with which to pour ghee (clarified butter) into the sacrificial fire. His colour is rose red. 2. Painted plaster. Tanjore, Southern India, c Vishnu Vishnu is shown standing on a tortoise. Kneeling at his feet is his mount, the birdman Garuda. In his hands Vishnu holds a conch (shanka), discus (chakra) and club (gada). His fourth hand is raised with an open-palm gesture that means: do not fear; sometimes the fourth hand holds a lotus (padma). His body is coloured blue. 3. Brass, 18th century. Private collection ib Shiva Seated on a panther skin, Shiva is meditating on cremation grounds. His long hair is raised up. From it flows the goddess Ganga, personifying the River Ganges. Draped around his neck is a snake. Beside him is a begging bowl. 4. Bronze. Nepal. Late 18th-early 19th century

3 Devi Devi of De Grote Godin kent talloze namen en verschijningsvormen. Zij is mild of wild. Als Parvati, Lakshmi, Sarasvati zorgt zij voor geluk, biedt ze bescherming en educatie en geeft ze voedsel en welvaart. In haar wilde manifestaties als Durga of Kali trekt zij ten strijde tegen demonen om het menselijk leven te behoeden voor het kwaad. 1. Tempelbeeld van Parvati. Brons. Mysore, 20ste eeuw Kleurenprent van Sarasvati, Lakshmi en Durga. India, circa Durga Eens leefde de machtige Mahishasura op aarde. Hij had zoveel gemediteerd dat de goden hem wilden belonen. Mahishasura verlangde dat hij door geen enkele man gedood kon worden. Toen zijn wens was ingewilligd, bleek zijn ware aard en werd hij een bedreiging voor de goden. Deze besloten daarop hun krachten samen te voegen en creëerden de godin Durga. Mahishasura had niet bedacht dat hij ooit door een vrouw verslagen zou kunnen worden. Rijdend op een leeuw trok Durga ten strijde, met in haar vele handen wapens die zij van de goden had ontvangen. Gedurende de lange zware strijd nam Mahishasura allerlei gedaanten aan, onder andere van een waterbuffel. Uiteindelijk onthoofdde Durga hem op het moment dat hij in mensengestalte probeerde te ontsnappen uit zijn buffelvermomming. 1/2. Altaarbeelden. Messing. Maharashtra, 18de eeuw. Privé-collectie ib & Amulethanger. Koper. West-India, 19de eeuw Kleurenprent van het Bengaalse Durga Puja feest. India, circa Kali De donkere Kali is een onafhankelijke godin. Ze danst uitzinnig en dronken van moordlust op het slagveld, getooid met menselijke resten, een zwaard en een afgehakt hoofd in twee handen, met de andere handen haar volgelingen haar zegen schenkend. Als zij voorkomt in gezelschap van een manlijke god is dat met Shiva. Hij wist haar slechts te bedaren door onder haar voeten te gaan liggen. Van schaamte stak Kali haar tong uit. 5. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw Altaarbeeldje. Koperlegering. Zuid-India, circa Altaarbeeldje. Brons. Zuid-India, 18de-19de eeuw Kleurenprent. India, circa Kalika Amma Terracotta beeld van een omgekeerde pot met rudimentaire armen, een gezicht en een uitgestoken tong. Als zij gingen uitvaren en als er epidemieën heersten plaatsten de vissers van Gopalpur Moeder Kali in tempeltjes uitkijkend over zee, verzoekend om bescherming. 9. Tempelbeeld. Terracotta. Gopalpur, Orissa. Pitt Rivers Museum, University of Oxford ib Sarasvati Sarasvati is de godin van kennis, onderwijs, schone kunsten en wetenschappen. Zij wordt veel vereerd op scholen en bibliotheken. In haar handen houdt zij meestal een boek, en een luit met kalebas klankkast (vina). Haar rijdier is een witte gans of een pauw. 10. Kleurenprent. India, begin 20ste eeuw Schildering en uitgeknipte prent. Nathadvara, circa Fiberglas beeld voor tempel of huistempel. Pen, Maharashtra,

4 Lakshmi Lakshmi staat voor alles wat goed en positief is. Zij zit of staat op een lotus, een symbool van vruchtbaarheid en zuiverheid. Een bekende uitbeelding is Gajalakshmi, de godin die door olifanten in een continue stroom wordt besprenkeld met levengevend water. Als belichaming van voorspoed en welvaart wordt Lakshmi tijdens het Divali feest vereerd. Zij wordt verwelkomd met talloze lichtjes opdat zij geluk brengt. 1. Geborduurde Lakshmi naar voorbeeld van een prent. Katoen, zijde, begin 20ste eeuw Kleurenprent. India, eind 20ste eeuw Olielamp voor eredienst. Koperlegering. Zuid-India, 19de eeuw Kam. Verguld ivoor. Sri Lanka, 17de - 18de eeuw. Pitt Rivers Museum, University of Oxford ib Tempeldoek van Moedergodin De zeer krachtige moedergodinnen beschermen en genezen, maar ze veroorzaken ook ziekten en natuurrampen. Het is zaak hen mild te stemmen. Door de armste mensen worden in India van dit soort doeken tijdelijke tempeltjes op straat opgericht. 1. Bedrukte en beschilderde katoen. Ahmedabad, Gujarat, circa Amba Amba, Amba-ji, Ambika, Amba Mata, Amba Bhavani zijn enkele van de vele namen van de godin als beschermende moeder. Vaak betreft het lokale vormen van Durga. 2. Kleurenprent. India, tweede helft 20ste eeuw Onderdeel van een toran, welkomstversiering. Katoen, glas, metaal. Gujarat, 20ste eeuw Tempelbeeld. Marmer. Gujarat, 18de- 19de eeuw Bahuchara Mata De op een haan rijdende Bahuchara Mata wordt in verband gebracht met ahimsa, geweldloosheid tegen mens en dier. Zij is de beschermgodin der hijra s, transseksuelen en eunuchen. 5. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw Kleurenprent. India, circa Ganga Rivieren worden gepersonifieerd als godinnen. Ganga is de godin van de Ganges. Haar rijdier is een makara, een waterdier samengesteld uit een krokodil, vissenstaart en olifantsslurf. 7. Brons, 19de eeuw. Pitt Rivers Museum, University of Oxford ib De Zeven Moedergodinnen In de Indus Beschaving ( v.c) kwam al een groep van zeven godinnen voor. De zeven moedergodinnen, watergodinnen, waternimfen of zusters worden veel in het westen van India vereerd. Zij komen zelfstandig voor, maar ook vergezeld door een manlijke god. 8. Moderne afdruk van een Indus Beschaving zegel. Gips Amulet. Zilver. Rajasthan, begin 20ste eeuw Vereringsplaquette van de Satiasara, de zeven watergodinnen. Witmetaal, roodkoper. Jejuri, Maharashtra, De Godin als yoni Shiva als lingam, fallussymbool, komt alom voor. De yoni, vulva, van de Godin veel minder. Op de Seychellen groeien kokosnoten die bij sommige vereerders van De Godin vanwege hun opmerkelijke vorm gewild zijn. Periodiek spoelen deze aan op de kusten van India. 11. Kokosnoot. Seychellen, eerste helft 20ste eeuw Santoshi Ma In Noord-India vereerden vrouwen op kleine schaal de weinig bekende lokale godin Santoshi Ma. Nadat in 1975 speelfilm Jai Santoshi Ma was uitgebracht ontstond een rage. Santoshi Ma, de Moeder der Tevredenheid, werd onder hindoe vrouwen een van de populairste godinnen. 12. Kleurenprent. India, circa

5 Vishnu altaarstuk Vishnu, als heerser van het universum, wordt geflankeerd door dragers van zijn attributen kinkhoornschelp en wiel, voorwerpen die hij zelf ook in zijn handen houdt. Een niveau lager staan zijn echtgenotes Lakshmi en Sarasvati. In Oost-India neemt Sarasvati, met een luit in haar handen, vaak de plaats in van Bhudevi. Aan Vishnu s voeten zijn rijdier Garuda. Op de basis drie vereerders, die vermoedelijk opdrachtgever waren van dit altaarstuk. 1. Brons. Oost-India of Bangladesh, Pala periode, 11de eeuw. Privé-collectie Galerie De Ruimte ib Vishnu met Shridevi en Bhudevi op Garuda Vishnu s echtgenote is Lakshmi of Shri(devi). Als hij geflankeerd wordt door twee vrouwen is degene aan zijn linkerzijde Bhudevi, de godin Aarde. Gedrieën zitten zij op Garuda. 2. Kleurenprent. India. Reprint van origineel uit begin 20ste eeuw Lakshmi-Narayana Vishnu samen met Lakshmi. Narayana is een benaming van Vishnu. 3. Kleurenprent. India, circa Altaarbeeldje. Brons. Zuid-India, 18de eeuw Tempelbeeld. Steen. Zuid-India Vishnu huisaltaarbeeldje 6. Brons. Zuid-India,18de eeuw Garuda Vishnu verplaatst zich op Garuda. In de literatuur wordt hij omschreven als zonnearend, adelaar of grote gier. Garuda wordt meestal uitgebeeld als mens met vleugels, snavelneus en vogelklauwen. Garuda is de vijand van slangen 7. Altaarbeeldje. Metaallegering. Centraal-India, 19de eeuw Baby Krishna Vishnu incarneerde in Krishna om de aarde te redden van de demonische koning Kamsa. Aan Kamsa was voorspeld dat hij gedood zou worden door de zoon van zijn nicht Devaki. Daarom zette hij haar en haar man Vasudeva gevangen. Er werden zes zoons geboren die telkens door Kamsa werden vermoord. Toen Krishna werd geboren smokkelde Vasudeva hem het paleis uit en droeg hem in een mand op zijn hoofd over de rivier Yamuna naar de overkant waar hij werd ondergebracht bij het herderspaar Nanda en Yashoda. 1. Stenen reliëf, 19de eeuw. Pitt Rivers ib Balakrishna, het kind Krishna Krishna groeide op in een herdergemeenschap in Brindavan bij Mathura, circa 150 km onder Delhi. Er zijn veel uitbeeldingen van hem als baby en peuter. Kruipend of dansend, met een boterbal in zijn hand. Of vastgebonden omdat hij weer eens ondeugend was geweest. 2. Brons,16de - 17de eeuw. Wereldmuseum, Rotterdam ib Brons, 17de eeuw Porselein. Circa 1930 gemaakt in Japan voor de Indiase markt Krishna Venugopala, de fluitspelende koeherder In zijn jonge jaren brengt Krishna de herderinnetjes, de gopi s, waaronder zijn favoriet Radha, het hoofd op hol. Wanneer de meisjes een bad nemen in de rivier, neemt Krishna hun kleding weg. Als de meisjes zich willen aankleden openbaart Krishna zich. Hij vertelt dat elke gopi naakt naar hem toe moet komen om haar kleding persoonlijk terug te krijgen. God, Krishna, stelt de menselijke ziel op de proef. Het gaat hier om de idee dat de individuele menselijke ziel atman zich moet verenigen met de goddelijke al-ziel brahman. 5. Huistempeltje in de vorm van een kalebas. Hout,18de 19de eeuw. Pitt Rivers ib /7. Krishna Venugopala en Radha. Messing. Oost-India,19de eeuw en 2 8. Krishna Venugopala en Radha. Marmer. West-India,19de eeuw Krishna Venugopala en Radha. Kleurenprent, 20ste eeuw Krishna verbergt de kleding van de gopi s. Kleurenprent, 20ste eeuw Rendez-vous. Porselein. Circa 1930 gemaakt in Japan voor de Indiase markt

6 Avatars Hindoes geloven in wedergeboorte. De levenscyclus herhaalt zich steeds. Vishnu is de god die het leven in stand houdt. Als er levensbedreigend gevaar is daalt hij af naar de aarde om in telkens andere gedaante reddend op te treden. Zo n incarnatievorm heet avatar. De tien avatars van Vishnu zijn: Matsya (vis), Kurma (schildpad), Varaha (everzwijn), Narasimha (leeuwmens), Vamana (dwerg), Parashurama (Rama met de bijl), Rama(chandra) (Koning Rama), Krishna (de god Krishna), Boeddha (de historische Siddhartha Gautama), Kalkin (Ruiter op een wit paard) Sierobjecten van de tien avatars. Kondapalli, Andhra Pradesh, begin 21ste eeuw a/j 11. Matsya avatar. Marmeren reliëf uit een dorpstempel. Rajasthan. 19de eeuw. Pitt Rivers Museum, University of Oxford ib Kurma avatar. Marmeren reliëf uit Rajasthan, 19de eeuw. Pitt Rivers ib Varaha avatar. Marmeren reliëf uit Rajasthan, 19de eeuw. Pitt Rivers ib Vamana avatar. Marmeren reliëf uit Rajasthan,19de eeuw. Pitt Rivers ib Kalkin avatar. Marmeren reliëf uit Rajasthan, 19de eeuw. Pitt Rivers ib Vishnu Anantashayana Vishnu ligt in een diepe comateuze slaap op de slang Ananta, de Oneindige, drijvend in de onmetelijke oceaan. Hij ligt hier tussen twee wereldtijdperken in. Na verloop van tijd groeit uit zijn navel een lotus met daarop Brahma, de Schepper. Brahma kondigt een nieuw begin aan. Terwijl Vishnu slaapt masseert zijn vrouw Lakshmi zijn voeten. Op de hier getoonde prent heeft de kunstenaar Vishnu niet slapend weergegeven. 16. Kleurenprent, 20ste eeuw Mahatma Gandhi Symbolische voorstelling van Gandhi als Vishnu op de slang Ananta. De geboorte van de staat India op 15 augustus 1947 wordt verbeeld door een lotus die uit zijn navel groeit. Op de lotus India s eerste premier, Nehru. Gandhi s vrouw Kasturbha masseert zijn voeten. 17. Kleurenprent, midden 20ste eeuw

7 Rama Rama is de centrale persoon in het Ramayana. Centraal in het epos staat de zoektocht van Rama naar zijn vrouw Sita die ontvoerd is door de demonenkoning van Lanka, Ravana. Als Sita is teruggevonden volgt een zware strijd waarbij Rama wordt geholpen door zijn broer Lakshmana, een berenleger en apen onder aanvoering van de apengeneraal Hanuman. Nadat hij Ravana heeft gedood keert Rama met Sita terug naar Ayodhya in de Gangesvlakte. 1. De geboorte van Rama. Kleurenprent op papier. India, eerste helft 20ste eeuw Schildering op papier met belangrijke scènes uit het Ramayana. Mysore, 20ste eeuw Paleisscène in Ayodhya met de vader van Rama. Schildering op papier. Pali, Vertelkastje met scènes uit het Ramayana. Beschilderd hout. Rajasthan, circa Hanuman Nadat Sita, de vrouw van Rama, is ontvoerd beginnen Rama en zijn broer Lakshmana een zoektocht naar haar verblijfplaats. In het zuiden van India krijgen zij assistentie van de goddelijke aap Hanuman. Hij wordt geroemd om zijn wijsheid, trouw en kracht. Vooral op het platteland en in Zuid-India vereren velen hem als krachtige beschermer. 5. Plaquette met Hanuman als beschermgod. Messing. Zuid-India,19de eeuw Tempelbeeld. Graniet. Zuid-India, 20ste eeuw Dansmasker van Ravana In geheel Hindi sprekend Noord India worden in de herfst Ramlila of Rama spelen opgevoerd. Gemaskerde acteurs voeren het Ramayana op. Het publiek fungeert als de burgers van Ayodhya die Rama volgen in zijn ballingschap. 1. Dansmasker. Hout, katoen, verf. Noordoost-India, circa Ravana ontvoert Sita Ravana doodt de gier Jatayu die getuige is van de ontvoering. 2. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw Hanuman en Ravana Op zoek naar Sita is Hanuman overgestoken naar Lanka. Hij ontdekt haar maar wordt gevangen genomen. Ravana wil hem doden maar Hanuman geniet onschendbaarheid. 3. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw Vliegende Hanuman Omdat Ravana Hanuman niet mag doden steekt hij zijn staart in brandt. Hanuman vlucht en vliegt terug naar Zuid-India. Ondertussen brandt hij een deel van Lanka plat. 4. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw Lakshmana raakt dodelijk gewond Als de strijd om Lanka ontbrandt raakt Lakshmana zwaargewond. Alleen een geneeskrachtig kruid uit de Himalaya kan hem redden. Hanuman, zoon van de windgod, ijlt naar het noorden. Omdat de tijd dringt zoekt hij niet het kruid maar breekt de gehele berg af en snelt terug. 5. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw De grote strijd Rama, Lakshmana en hun leger vechten tegen de troepen van de tien-hoofdige Ravana. In het daarop volgende gevecht wordt Ravana door Rama gedood. 6. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw Terugkeer van Rama en Sita in Ayodhya Terug in het paleis komen goden, wijzen en beren en apen uit het bevrijdingsleger hun respect betuigen aan Rama en Sita. Achter de troon met het paar staan Rama s broers Bharata, Lakshmana en Satrughna. 7. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw Beschilderde houten boekdeksel. Noord-India,19de eeuw

8 Hari-Hara Versmelting van Vishnu (Hari) en Shiva (Hara) in één vorm. Vóór de goden zijn hun rijdieren Garuda en Nandi afgebeeld. Voorbeeld van het samengaan van de culten van Vishnu en Shiva. 1. Schildering op papier. Amritsar, Punjab, begin 20ste eeuw Lingam In de centrale vereringsruimte van een tempel komt Shiva altijd abstract voor in de vorm van een lingam, een zuilvormig fallussymbool. Shiva is de god van de vernietiging. Na vernietiging of dood ontstaat nieuw leven. Daarom wordt hij ook geassocieerd met schepping. De lingam, die op het vrouwelijk geslachtsorgaan, yoni of vulva, staat beeldt Shiva s scheppende natuur uit. De lingam wordt gezalfd met leven gevend water. De lingam wordt soms beschermd door een naga, slang. 2. Lingam. Andesiet. Java, Lingam en yoni. Brons, glas. India, 19de eeuw a,b 4. Druppelaar voor offerwater. Roodkoper. Zuid-India, 18de eeuw Naga met lingam en yoni. Brons. Zuid-India, 19de eeuw. Privé-collectie ib Mukhalingam of Gezichtslingam Shiva s macht is niet in een vorm te vatten. De lingam is een symbolische vormgeving. Om Shiva s scheppingskracht uit te beelden krijgt de lingam een gezicht. Shiva s aanwezigheid en almacht blijken nog duidelijker uit een lingam met vijf gezichten. Zij symboliseren de vier windrichtingen en het zenith maar ook de vijf elementen aarde, water, vuur, lucht, ether. 6. Mukhalingam met naga en Nandi. Messing. Maharashtra, 18de eeuw. Privé-collectie ib Mukhalingam op yoni, en naga. Messing, 18de eeuw. Pitt Rivers ib Panchamukhalingam (lingam met vijf gezichten) met Nandi. Steen. Mirzapur, Uttar Pradesh, 19de eeuw. Pitt Rivers ib Nandi De witte stier Nandi is het rijdier van Shiva. Nandi ligt voor een Shiva tempel en kijkt naar het cultusbeeld in het allerheiligste, doorgaans een lingam. Nandi kent een zelfstandige verering. 9. Nandi, uit een huistempel. Hout, verf. Tanjore, 18de eeuw Nandi, zoals vereerd op een huisaltaar. Messing. Midden-India, 18de eeuw. Privé-collectie ib Nandi, zoals vereerd op een huisaltaar. Messing. Midden-India, 19de eeuw. Privé-collectie ib Nandi, zoals vereerd op een huisaltaar. Messing. Midden-India, 18de eeuw. Privé-collectie ib Shiva en zijn familie In familieverband worden Shiva en Parvati soms met Skanda (Karttikeya) maar vaker met Ganesha afgebeeld, veelal in gezelschap van hun rijdieren. 13. Genrestuk. Terracotta. Rajasthan, circa Altaarbeeld. Beschilderd marmer, 19de eeuw. Pitt Rivers Museum, University of Oxford ib Shiva en Parvati Het godenpaar is afgebeeld samen met hun symbolische organen lingam en yoni. 15. Kleurenprent. India, circa De vijf grote hindoegoden Shiva, Parvati en Ganesha worden omringd door de vier goden die samen met Shiva de vijf meest vereerde goden van het hindoeïsme vormen: Devi, Vishnu, Surya en Ganesha. 16. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw Somaskanda Processiebeeld dat jaarlijks tijdens tempelfeesten werd rondgedragen. Somaskanda is samengesteld uit Sa, Uma en Skanda. Sa ofwel Shiva is de echtgenoot van Parvati die ook Uma wordt genoemd. Skanda is hun zoontje. Skanda is een andere naam voor Karttikeya. Brons. Tamil Nadu, Zuid-India. Chola periode, 11de - 12de eeuw. Privécollectie Galerie De Ruimte ib

9 Karttikeya Karttikeya is de god van de oorlog. Deze zoon van Shiva en Parvati komt onder vele namen voor zoals Skanda, Kumara, Murugan, Subrahmanyam, Vel (Speer). Eén verhaal is dat hij als baby werd gevonden door zes nimfen. Zij gaven hem alle zes te drinken, vandaar dat hij vaak wordt afgebeeld met zes hoofden. In vele mythes is Karttikeya vrijgezel. Soms wordt hij afgebeeld met twee echtgenotes. Meestal komt Karttikeya alleen voor, staand met een speer in zijn hand of zittend op zijn pauw. Als doder van gifslangen is de pauw een onsterfelijkheidsymbool. 1. Kleurenprent, textiel, metaal. Zuid-India, Karttikeya met pijl en boog. Brons, verf. 19de eeuw. Pitt Rivers Museum, University of Oxford Karttikeya op zijn pauw. Brons. 16de-17de eeuw. Pitt Rivers Museum, University of Oxford Speer als symbool van Karttikeya. Brons. Tamil Nadu, 19de eeuw Bhairava Ook goden kunnen veranderen en een negatief karma hebben. Toen Shiva in zijn gedaante van Bhairava een van Brahma s hoofden had afgeslagen moest hij boeten. Begeleid door een hond trok hij rond, tot hij in Varanasi zijn zonden kon afwassen. 5. Schildering op papier, Amritsar, Punjab, begin 20ste eeuw Amulet. Zilverlegering. West-India, 20ste eeuw Virabhadra Omdat zij was beledigd pleegde Shiva s partner Sati zelfmoord in het offervuur van de priester Daksha, haar vader. Uit Shiva s woede ontstond Virabhadra die Daksha het hoofd afsloeg. Shiva moest echter Daksha s leven herstellen. Diens hoofd was spoorloos verdwenen waarop Shiva de kop van de bij het vuur liggende offerbok op Daksha s romp plaatste. 7. Plaquette. Brons, Midden-India, 18de-19de eeuw Virabhadra en Daksha. Brons. Zuid-India, circa Shiva redt Markandeya Het jongetje Markandeya vereerde dagelijks vol overgave de lingam van Shiva. Toen hij zestien was verscheen Yama, de god van de dood, op zijn buffel om hem mee te nemen. Op dat moment sprong Shiva tevoorschijn om zijn trouwe volgeling te redden. 9. Kleurenprent. India, eerste helft 20ste eeuw Shiva In Zuid-India wordt Shiva uitgebeeld met een bijl en een hertje in zijn bovenhanden. 10. Altaarbeeldje. Brons. Zuid-India, 19de eeuw Shiva als baby Het hindoeïsme is een levende godsdienst. Een nieuwigheid is dat Shiva als lichtblauwe baby wordt uitgebeeld, net als de jonge Krishna. 11. Kleurenprent. India, circa Mediterende Shiva Shiva zit als groot asceet te mediteren in het ijzige hooggebergte waar hij woont. 12. Kleurenprent. India, circa

10 Ruitergoden Jotiba en Khandoba zijn van kleine regionale goden uitgegroeid tot krachtige hindoegoden die veel in de Dekkan worden vereerd. Hun status blijkt uit het feit dat zij een paard berijden. Zij worden vereerd door hindoes en moslims. Khandoba ontwikkelde zich van herdersgod tot hindoegod. Jotiba is een kshetrapala, beschermer van dorpen en landerijen. Een kenmerk van kshetrapala goden is hun verbinding met slangen die de aarde vruchtbaarheid verlenen. 1. Khandoba. Altaarbeeld. Messing. Maharashtra, 19de eeuw Jotiba. Altaarbeeld. Messing Maharashtra, 18de-19de eeuw a/d Vooroudersteen Voor gesneuvelde mannen werd in West- India een gedenkteken opgericht waarop de dode is uitgebeeld als een ruiter te paard. Een paard gold als statussymbool. Ook wie zich geen paard kon permitteren werd als ruiter uitgebeeld. Niet alleen hindoes deden dit maar ook adivasi s zoals de tribale groep der Bhil. Ook op voorouderstenen worden ruiters te paard afgebeeld. Voorouders worden vereerd als familiegoden die zorgen voor bescherming van hun clangenoten. 1. Stèle. Steen. Rajasthan, begin 20ste eeuw Sati Een vrouw die zich levend mee verbrandde met haar overleden echtgenoot wordt sati genoemd. Sati betekent goed of deugdzaam. Deze zelfdoding werd als eerzaam gezien omdat een weduwe schande over de familie zou brengen. Voordat ze op de brandstapel gingen, drukten vrouwen hun roodgeverfde handpalm op een muur. Hiervan werd een reliëfhand gemaakt. Sommige Sati s worden vereerd als godin, met bloemslingers en rode kleurstof. Bij de dood van Maharaja Man Singh van Jodhpur in 1843 gingen vijftien vrouwen op de brandstapel. 2. Foto van sati handen, Mehrengarh fort, Jodhpur Ramdeva In 1405 werd Ramdeva geboren als een incarnatie van Krishna. Hij bezat wonderbaarlijke krachten en wist ook pirs, moslimheiligen, voor zich te winnen. Moslims vereren hem als Ramapir of Ramshahpir. Voor Ramdeva waren alle mensen gelijk; hij had een afkeer van het kastenstelsel. Als koningszoon had hij een paard waarop hij veelal wordt afgebeeld. Gelovigen bezoeken zijn tempel met verzoeken om medische, sociale of materiële hulp en offeren kokosnoten, rijst en paardjes of een afbeelding met zijn voetafdrukken. Als aandenken kopen zij een prent met scènes uit het leven van Ramdeva. De tempel ligt op de plaats van zijn samadhi in Samadhi is de hoogste staat van meditatie, waarin iemand het aardse verlaat en zich verenigt met het Absolute, maar ook de plaats waar dit gebeurt. 3. Kleurenprent. Ramdevra, Rajasthan, circa Marmeren reliëf. Ramdevra, 19de eeuw Vira Een vira is een held die stierf bij de verdediging van de dorpsgemeenschap. Sommige helden zijn vergoddelijkt en worden samen met andere goden uit het hindoe pantheon vereerd. Als goddelijke held fungeert een vira als beschermer van een dorp, landerijen en veestapel. 5. Vira. Vereringsobject. Brons. Zuid-India, 19de eeuw Vira. Vereringsobject. Brons. Kerala, Zuid-India, 18de eeuw Huisaltaarbeeldje van Nammalvar Nammalvar was een groot Tamil dichter uit de 9de eeuw. In zijn bhakti, persoonlijke devotie, bezong hij Vishnu in extatische verzen. Nammalvar kwam uit een lage bevolkingsgroep en is daarom afgebeeld zonder upavita, het koord dat door leden van de drie hoogste groepen wordt gedragen. De achterkant en de troon horen waarschijnlijk niet bij het beeldje. 7. Altaarbeeldje. Brons. Tamil Nadu, 17de -18de eeuw a/c