60e NEDERLANDSen LANDHUISHOUDKUNDIG CONGRES TB HBBRBNVEBN, 29 Juni 2 Jnli 1908.

Transcriptie

1 60e NEDERLANDSen LANDHUISHOUDKUNDIG CONGRES TB HBBRBNVEBN, 29 Juni 2 Jnli IS HET WENSCÜELIJK DAT BIER TE LANDE BEPALIN GEN IN HET LEVEN WORDEN GEROEPEN TER VOOR KOMING EN BESTRIJDING VAN VOOR DE BOSGH- CULTUUR SCHADELLJKE INSECTEN, EN ZOO JA, OP WELKE WIJZE KUNNEN DEZE BE PALINGEN WORDEN VASTGESTELD? Prae-advles van den Heer E. D. VAN DISSEL te Utrecht. Naarmate de boschcultuur hier te lande zich uitbreidt, wordt meer en meer de behoefte gevoeld aan wetsbepaling-en of andere bindende voorschriften betreffende de bescherming van het bosch tegen schadelijke invloeden. In het bijzonder is deze behoefte gebleken bij de bestrijding van voor naaldhout schadelijke insecten en zoowel in de Tweede Kamer der Staten Generaal^) als op de Algemeene Vergaderingen der Nederl. Heidemaatschappij^), en in een artikel in het tijdschrift dezer Maatschappij3) is de aandacht gevestigd op het groote belang dat bij de zaak is betrokken. Dit belang valt te meer in het oog wanneer, zooals thans het ceval is, onze dennenbosschen bedreigd worden door eene insectenplaag, welke slechts nu en dan voorkomt, doch dan zeer verwoestend optreedt; immers in de onmiddellijke nabijheid onzer grenzen op Belgisch grondgebied veroorzaakt de Nonvlinder in de laatste jaren ontzaglijke schade. Doet dit insect ook hier te lande een inval, dan biedt snelle en energieke bestrijding de meeste kans om de plaag in haar aanvang te stuiten. Men mag dan ook verwachten, dat zeer vele boschbezitters hun belang zullen begrijpen eri zoo noodig terstond de vereischêe bestrijdingsmaatregelen zullen trefipen. Indien echter in eene besmette streek enkelen of misschien slechts één enkele 1) Jhi-. van Asch van Wijck, (Ede), zio handelingeu der zittmg van 19 Dec ) Zie tijdschi-ift der Ned. Heidemaatschappij, zevende Jaargang blz. IV e. v. Verslag der 7e Algem. Vergaderuig, en elfde Jaargang blz. 199 o. v., Voi'slag dor lloalgem Vergadering. 3) Bestrijding van scliadolijke insecten, blz. 17 e. v. 11e Jaargang.

2 II. nalatig is, dan kan al het werken der anderen vergeefs zijn, omdat het boschbezit van genen een brandpunt van besmetting blijft, waardoor de in de omgeving liggende bosschen telkens gevaar loopen opnieuw te worden aangetast. Zij, die uit onverschilligheid, nalatigheid of verkeerd begrepen zuinigheid, verzuimen de noodige maatregelen te nemen, zoodat hunne bosschen gevaar voor de omgeving blijven opleveren, moeten van overheidswege gedwongen kunnen worden, datgene te doen wat het algemeen belang eischt. En dit geldt niet alleen voor den nonvlinder, maar ook voor andere voor de boschcultuur schadelijke insecten. V^oor zoover ik heb kunnen nagaan heeft in vele Europeesche Staten, o. a. in de meeste Duitsche Staten, Oostenrijk en België, de Regeering dan ook de bevoegdheid, in dergelijke gevallen in te grijpen en hierin voorgelicht door deskundigen, de noodige maatregelen voor te schrijven. In de meeste der bovenbedoelde staten rust bovendien op de boschbezitters de verplichting, om bij het optreden van schadelijke insecten onmiddellijk hiervan kennis te geven aan bepaalde overheidspersonen. In Pruisen bestaat deze verplichting echter niet. In België worden in het betreffende Reglement een viertal insectensoorten opgenoemd, waarvan de inval onmiddellijk door den eigenaar van het bosch aan den Minister van Landbouw moet worden bekend gemaakt; dit aantal kan door dezen Minister worden gewijzigd en uitgebreid. Wanneer de groote vermenigvuldiging der insecten niet voortkomt uit de nalatigheid der eigenaars, of wanneer het geldt een algemeen kwaad te voorkomen, kan in sommige landen, b. v. in België, het Boschbeheer vergoedingen in de bestrijdingskosten toekennen. Zoo is ook thans door de Regeering 5000 francs toegestaan, teneinde gratis rupsenlijm te verschaffen voor het aanbrengen van li]mringen, hetgeen thans in eenige streken in België ter bestrijding van den nonvlinder is voorgeschreven. Ook in Pruisen kan, in gevallen van dreigend insectengevaar, aan de boschbezitters een deel der bestrijdingskosten worden vergoed. Zoo moesten vóór Februari van dit jaar ter bestrijding van den dennenspinner (Gastropacha pini) in den Kreis Spremberg in Pruisen lijmringen in de aangetaste dennenbosschen

3 III. worden aangebracht; daar de eigenaren kleine boeren met weinig draagkracht zijn, werd gratis lijm verstrekt. Zooals wi] hierboven zagen worden in vele Europeesche Staten, ingeval eene insectenplaag dreigt, tijdelijk maatregelen tot hare bestrjiding voorgeschreven. Daarnaast bestaan in België doorloopende bepalingen tot bestrijding van voor naaldhout schadelijke insecten. Daarbij wordt de tijd van wegruimen van niet ontschorst dennenhout en het uitrooien of ontschorsen van de z.g.n. posten, stobben of stompen geregeld. Deze bepalingen zijn voornamelijk gericht op het tegengaan van den dennenscheerder en den grooten en kleinen dennensnuittor, welke insecten doorloopend in alle dennenbosschen voorkomen en deze steeds meer of minder ernstig beschadigen. Ook hier te lande kan veelvuldig worden waargenomen, welk eene enorme schade de drie bovenbedoelde insectensoorten in de bosschen kunnen teweegbrengen. Wordt het in den winter gedunde hout niet tijdig genoeg weggeruimd of, wat nog erger is, van een kaal gehakt terrein het hout niet bijtijds ontschorst of weggevoerd en worden de stompen niet flink ontschorst of, veel beter nog, gerooid en opgeruimd, dan hebben deze insecten ruim gelegenheid om zich ongestoord voort te planten. Onder de schors van het pas gevelde dennenhout en de stobben vinden zij uitgezochte broedplaatsen en weldra verspreiden zich vandaar uit duizenden en duizenden jeugdige kevers, die in de naburige naaldhoutbosschen een ware verwoesting aanrichten. Evenals in een groot deel van België, bepaalt ook hier te lande de boschcultuur zich voornamelijk tot de armste gronden, die in hoofdzaak op den aanplant van den groven den aangewezen zijn en, daar bijna geen houtsoort zoovele vijanden, ook in de insecfcenwereld, heeft als deze, is het hoog noodig de boschbezitters te dwingen over hun eigendom te waken, opdat zij en anderen geen schade lijden door verzuim in het nemen van de noodige maatregelen. Te meer is het noodig waar in ons land jaarlijks het boschbezit met honderden Hectaren toeneemt en dus het kapitaal, daarin door particulieren, gemeentebesturen en den Staat vastgelegd, steeds grooter wordt.

4 IV. Het komt mij voor, dat het Belgische systeem, zooals dat boven is uiteengezet, waarbij eenerzijds doorloopende bepalingen zijn voorgeschreven en anderzijds bij groote uitbreiding van bepaalde insecten, dadelijk de noodige maatregelen tot bestrijding kunnen worden bevolen, met eenige wijziging ook voor ons land zeer geschikt is. Inmiddels mag niet worden vergeten, dat ook hier te lande plaatselijk reeds bepalingen zijn vastgesteld, teneinde voor de boschcultuur schadelijke insecten te voorkomen en te bestrijden.^) Krachtens het Tweede Hoofdstuk der Gemeentewet toch hebben verscheidene gemeentebesturen zoodanige bepalingen in hetueven geroepen. Uit opgaven mij onlangs welwillend verstrekt door Gedeputeerde Staten van Limburg, Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel, Drenthe en Utrecht, is mij gebleken, dat in Limburg dergelijke verordeningen in elf gemeenten bestaan en nog in verschillende andere gemeenten worden voorbereid; in Noord-Brabant bestaan zij in 19 gemeenten; in Gelderland werd in dit jaar de eerste verordening tot wering van schadelijke insecten in de gemeente üverasselt ingevoerd, in twee andere gemeenten zijn er in voorbereiding. In Utrecht, Overijssel en Drenthe ontbreken dergelijke verordeningen geheel. Waar steeds meer gemeenten bepalingen dienaangaande voorschrijven, blijkt wel dat men zich hoe langer hoe meer bewust wordt, hoe nuttig en noodig deze zijn! Ten einde een denkbeeld te geven van eene dergelijke verordening laat ik er hierbij eene volgen; zij maakt deel uit van de algemeene Politie-verordening der gemeente Arcen en Velden: HOOFDSTUK XIIL Wering van den Vliegwonn in de dennenbosschen. ART. G9. Het is verboden tusschen 15 Mei en 1 October het voor dien tijd gehakte dennenhout, van welke soort of dikte, ono-eschild in bosschen, binnen den afstand van 50 Meter van 1) De meeste verordeningen beoogen in het bijzonder de bestrijding van den vliegwoi-m (dennenscheerder); ook betreffen zij den groeten- en den kleinen dennensnuittor.

5 gelijksoortige bosschen aan anderen toebehoorende, te laten liggen. Indien het hout. de schil of afval of de takkenbossen in mi]- ten of hoopen liggen of gezet zijn, zullen zij zich gedurende gemeld tijdvak op geen korteren afstand dan van 50 Meter van de naburige op stam staande bosschen mogen bevinden. Het dennenhout dat tusschen voormeld tijdvak gehakt wordt, moet, tenzij het geheel geschild is, binnen drie weken na den kap worden opgeruimd, terwijl de schil of afval niet op hoopen mag blijven liggen, maar dadelijk ter uitdroging op den grond verspreid en insgelijks binnen drie weken weggevoerd moet worden. ART. 70. De stronken van afgekapte dennen mogen niet hooger dan vijf centimeter boven den grond uitsteken, tenzij dezelven geschild of met aarde of heizoden overdekt zijn. ART. 71. Bij overtreding van een der bepalingen van de voorgaande artikelen van dit hoofdstuk zullen de betrokken personen onmiddellijk bekeurd en aangemaand worden, het wederrechtelijk bevonden dennenhout hoegenaamd, binnen de zeven dagen te ruimen, zullende bij gebreke van op den bepaalden tijd hieraan te voldoen, na te melden boete telkens op nieuw beloopen zijn. ART. 72. De eigenaars en vruchtgebruikers der bosschen en gronden bedoeld bij artikel 69 en bij verkoop van het in datzelfde genoemd hout, schil en afval, de aankoopers dier voorwerpen, zijn voor zoover zy bij de instelling der strafvordering bekend zijn, bij overtreding der bepalingen van dit hoofdstuk aansprakelyk en strafbaar met eene geldboete van ten hoogste tien gulden. Wanneer wij bovenstaande verordening met die van andere gemeenten vergelijken, merken wij o.a, het navolgende op. De termijn 15 Mei 1 October is vaak vervangen door 1 Mei 1 October, terwijl de afstand, waarop het hout van dennenbosschen verwijderd moet zi.jn, afwisselt van 30 M. 200 M. Sommige gemeenten, b.v. Veldhoven en Bergeijk, stellen van het verwijderen van het dennenhout op een bepaalden afstand van dennenbosschen hen vrij, die hunne woning hebben binnen den bepaalden afstand, doch slechts in zoover, dat zij bij hunne woning gehakt dennenhout mogen plaatsen, al is het niet geschild. De termijn van het wegruimen of ontschorsen van het tusschen V.

6 VI. 1 Mei en 1 October gevelde hout, loopt uiteen van 24 uur (Schinnen) tot 6 weken (Overasselt), terwijl in sommige gemeenten geen bepaling is opgenomen omtrent het ter uitdroging verspreiden van schors en afval. In sommige der verordeningen is ook geen sprake van het afhakken der stronken tot op een bepaalde maat of van het overdekken ervan. In enkele gemeenten, b.v. Tongelre en Aalst, moet van iedere velling tusschen Mei en October bij het gemeentebestuur aangifte worden gedaan, onverminderd de verplichting tot ruiming binnen een bepaalden termijn. Verder wordt meestal een termijn gesteld van 7 of 8 dagen, binnen welken eene nieuwe bekeuring kan volgen, terwijl in bijna alle gevallen zoowel de eigenaars van de bosschen als de koopers van het hout strafbaar zijn gesteld. In de provincie Limburg is in het meerendeel dezer verordeningen nog de bepaling opgenomen, dat vóór den 25en Februari alle rupsennesten uit hagen, struiken en boomen moeten worden verwijderd. De bedreigde boeten loopen uiteen van f 1, (Tongelre) tot f 15, (Veldhoven). Met het oog op de Nonvlinderplaag, die van uit België dreigt, werden onlangs in twee gemeenten bepalingen vastgesteld, nl.: 1. in de gemeente Reusel (gelegen tegen de Belgische grenzen, vlak bij Postel, waar thans de Nonvlinder woedt), waarbij de invoer van ongeschild dennenhout, schors van dennenhout of strooisel uit dennenbosschen in België binnen de gemeente verboden is, en 2. in de gemeente Oerle. Deze laatste is de eerste gemeente hier te lande, die aan eigenaars en gebruikers van bosschen de verplichting oplegt, aangifte te doen bij het gemeentebestuur, indien nonvlinders in hunne bosschen aanwezig zijn en de maatregelen ter bestrijding te nemen, welke B. en W. zullen voorschrijven. Bovendien verbiedt zij ook, schors en ongeschild hout uit door den Nonvlinder aangetaste bosschen in de gemeente in te voeren Bij dit prae-advies heb ik als bijlage gevoegd eene conceptverordening, zooals zij vanwege het Staatsboschbeheer aan de fferaeente Oerle in overweging werd gegeven. Eene verordening.

7 # VIL in hoofdzaak overeenstemmende met dit concept, werd door deze gemeente uitgevaardigd. Het is echter de vraag of 't gewenscht is, dat het maken van zoodanige bepalingen aan het goedvinden der gemeentebesturen wordt overgelaten dan wel of in dezen eene wettelijke regeling behoort te worden getroffen. Aan de tegenwoordige regeling kleven m. i. ongetwijfeld groote gebreken; in de eerste plaats is het een bezwaar dat de gemeentebesturen geheel vrij zijn in het al of niet maken van verordeningen, zoodat eene nalatige gemeente niet verplicht kan worden verordeningen in het leven te roepen, al eischt het boschbelang dit ook nog zoo dringend. Hierdoor kunnen de maatregelen van naburige gemeenten geheel doelloos worden. Ook zullen twee gemeenten, die onder geheel dezelfde omstandigheden verkeeren dikwijls zeer uiteenloopende maatregelen kunnen voorschrijven en met verschillende straften kunnen bedreigen ; uniformiteit is in een dergelijk geval ongetwijfeld gewenscht. Nog een bezwaar, dat vooral voor kleine gemeenten geldt, is dat het toezicht van den dorpsveldwachter dikwijls onvoldoende zal zijn; indien wettelijke bepalingen in het leven worden geroepen, zou op meer steun van de Rijkspolitie gerekend kunnen worden, dan thans in de practijk bij de toepassing van gemeente-verordeningen gewoonlijk het geval is. Ook zullen indien eene streek met eene groote insectenplaag wordt bedreigd, de betrokken gemeenten niet zoo spoedig als wenschelijk ware afdoende maatregelen kunnen voorschrijven, omdat de noodige onderlinge samenwerking dikwijls op moeilijkheden zal stuiten. In een dergelijk geval zal de regeering sneller en daardoor krachtiger kunnen doortasten, en indien het voorschrijven van kostbare bestrijdingsmiddelen noodig blijkt, de betrokken eigenaren eenigen financieelen steun kunnen verleenen; kleine gemeenten met weinig financieele draagkracht zullen er tegen opzien dergelijke maatregelen in het leven te roepen, daar het hun moeielijk valt geldelijke hulp te verleenen. Aan al deze bezwaren zou tegemoet kunnen worden gekomen, indien de Regeering de zaak ter hand nam. Toch kan niet worden ontkend, dat weer andere moeilijkhe-

8 % Vlll. den te voorzien zyn, indien alles bij de wet geregeld wordt; de wet toch zou met de zeer uiteenloopende toestanden, die hier te lande op boschbouwgebied heerschen, rekening moeten houden en dientengevolge voor sommige streken te veel of voor andere te weinig regelen en daardoor haar doel missen. Naar 't mij voorkomt kan dit bezwaar worden opgeheven, indien de wet eenige algemeene grondregelen vaststelde, krachtens welke nadere bepalingen, rekening houdende met de plaatselijke toestanden, binnen een bepaalden termijn zouden moeten worden in het leven geroepen. Deze bepalingen zouden bij gemeenteverordening kunnen worden vastgesteld, waarbij dan voor de noodige eenheid ware te waken. Indien echter groote insectenplagen dreigen zou de Regeering terstond in moeten kunnen grijpen, de noodige maatregelen voorschrijven en financieelen steun in de kosten van bestrijding moeten kunnen verleenen.

9 BIJLAGE. ONTWERPVERORDENING ter voorkoming van schade door den dennenscheerder (Vliegworm), de rupsen van den nonvlinder en andere schadelijke insecten. ART. 1. Alle naaldhout, zoowel stammen als takken, dat tusschen 1 September en 15 April geveld wordt, moet vóór den Isten Mei daaraanvolgende weggeruimd of ontschorst worden. Alle naaldhout, zoowel stammen als takken, dat tusschen 15 April en 1 September geveld wordt, moet binnen veertien dagen na de velling opgeruimd of ontschorst worden. Van deze bepalingen zijn uitgezonderd stam- en takhout, dunner dan 5 cm. in doorsnede, tenzij de wegruiming door Burgemeester en Wethouders in bijzondere gevallen wordt gelast. Niet ontschorst stam- en takhout van 5 cm. en meer in doorsnede moet van 1 Mei tot 1 September op ten minste honderd vijftig meter van naaldhoutbosschen verwijderd zijn, tenzij het hout op het erf bij eene woning is opgestapeld. ART. 2. De eigenaar of gebruiker van een bosch is verplicht, wanneer in het bosch nonvlinders aanwezig zijn, hiervan onmiddellijk aangifte te doen bij het Gemeentebestuur en verder die maatregelen ter bestrijding uit te voeren, welke Burgemeester en Wethouders zullen voorschrijven. ART. 3. Het is verboden schors of ongeschild hout uit door den nonvlinder aangetaste bosschen in deze gemeente in te voeren. ART. 4. Burgemeester en Wethouders kunnen bepalen dat, bi] geheele of gedeeltelijke velling van naaldhoutbosschen^ de stronken, stobben of posten, binnen een door hen te stellen termijn, verwijderd worden. ART. 5. Ieder eigenaar of gebruiker van erven en tuinen is gehouden vóór den Isten Maart van elk jaar alle rupsennesten in daarop, daarin of daarlangs staande heggen, struiken of vruchtboomen weg te nemen, te verzamelen en dadelijk te verbranden. ART. 6. Elke overtreding van een der bepalingen dezer ver-

10 X. ordening wordt gestraft met eene geldboete van ten hoogste vijftien gulden of hechtenis van ten hoogste vier dagen. Bi] overtreding van de artt. 1, 2, 4 of 5 zullen de betrokken personen oniniddelliik bekeurd en aangemaand worden, aan hunne verplichting alsnog binnen een door Burgemeester en Wethouders te stellen termijn te voldoen, bij gebreke waarvan eene nieuwe bekeuring zal volgen.

11

12