Opdrachten globalisering

Transcriptie

1 Opdrachten globalisering Om duidelijk in beeld te brengen waar de WTO zich mee bezig houd kunnen onderstaande opdrachten worden gemaakt. De onderwerpen die hierin aan bod komen zijn: spijkerbroeken, de boeren, Trade-Related Aspect of Intellectual Property Rights (TRIPS) EN TOT SLOT General Agreement on Trade in Services (GATS). 1. Spijkerbroeken Wedden dat je tenminste één spijkerbroek in je kast hebt liggen? Bijna iedereen heeft er wel één. Jeans zijn gemaakt van denim en hebben zakken. Wat dat betreft kun je zeggen dat ze allemaal ongeveer hetzelfde zijn. Maar voor veel mensen is het merk wat ertoe doet. Wat je ook kiest spijkerbroeken komen meer overeen dan je op het eerste gezicht denkt. Dat heeft te maken met hoe ze geproduceerd worden. De meeste spijkerbroeken worden gemaakt in ontwikkelingslanden waar vaak veel mis is op arbeidsvlak en op milieugebied. Werkomstandigheden in een kledingfabriek Ik ben Amanda. Ik ben 20 jaar. Ik werk in een kledingfabriek in Djakarta, Indonesië. Ik stik Levi s jeans. Ik werk 75 uur per week, maar verdien nog steeds minder dan het minimumloon. Van het minimumloon in mijn land kun je trouwens niet leven. Ik kan amper eten kopen van wat ik verdien. We kunnen niet weigeren om over te werken, dan word je ontslagen. Eén keer zijn we gaan staken om betere lonen te eisen, en een toeslag voor reiskosten en eten. De directie weigerde toe te geven aan onze eisen en ze ontsloegen de mensen die ze er van verdachten dat ze de staking georganiseerd hadden. Spijkerbroeken en milieu Zijn spijkerbroeken slecht voor het milieu? Laten we eens kijken naar de stof waar ze van gemaakt zijn: katoen. Katoenplantages bedekken 5% van het oppervlak van de aarde (dat is 34 miljoen hectare). Het gewas gebruikt veel water. Zeker in ontwikkelingslanden die al een gebrek aan water en vruchtbare grond hebben betekent dat dat er minder voedsel verbouwd kan worden. Bij de katoenteelt worden heel veel bestrijdingsmiddelen gebruikt, namelijk 25% van alle bestrijdingsmiddelen wereldwijd. Sommige middelen die in Europa verboden zijn, worden geëxporteerd naar ontwikkelingslanden en daar in de katoenteelt gebruikt. Organofosfaten zijn bijvoorbeeld heel schadelijk voor de gezondheid van de mensen die er mee werken. Overmatig en onveilig gebruik van bestrijdingsmiddelen leidt naar schatting tot 1 miljoen acute vergiftigingen per jaar! En als we het over jeans hebben, vergeet dan niet het verven, stonewashen en bleken, waar natuurlijk ook veel chemicaliën bij gebruikt worden. Maar, er zijn ook spijkerbroeken van biologische katoen. Dit houdt in dat bij de katoenteelt geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruikt worden. Biologisch verbouwde katoen is er amper. Nog maar 0,08% van alle katoen op de wereld is biologisch. Het is niet makkelijk om over te gaan op biologische landbouw want het vereist investeringen en de boer moet nieuwe technieken leren. De meeste jeansproducenten hebben geen verstand van biologische landbouw en ze zijn niet zo betrokken bij ecologisch verantwoorde produktie. Sinds dit jaar is er een echte design spijkerbroek, Kuyichi, die zowel ecologisch als sociaal verantwoord is.

2 Opdrachten 1. Hoeveel uur werkt Amanda per dag, als ze 6 dagen in de week werkt? 2. Als Amanda het minimumloon ($2,46 per dag) zou krijgen, hoeveel verdient ze dan per uur? 3. Verdient ze, in het echt, meer of minder dan het minimumloon? 4. Jij hebt vast wel een bijbaantje of vakantiewerk gedaan. Hoeveel verdien(de) je daarmee per uur? 5. Vind je dat Amanda goed verdient? Verklaar je antwoord. 6. Noem 3 redenen waarom de katoenteelt slecht voor het milieu is. 7. Bedenk 3 maatregelen waarmee de katoenteelt milieuvriendelijker wordt. 8. Denk je dat Amanda zich zorgen maakt om de milieu-effecten van de spijkerbroeken industrie? Waarom wel of niet? 9. Hoe zou jij de kleding industrie socialer en ecologischer maken? Bedenk minimaal 2 maatregelen waarvan jij denkt dat ze werken.

3 2. De Boeren Nederlandse Boer Stopzetten van de EU-subsidies betekent dat al ons voedsel geïmporteerd gaat worden en dat dus de landbouw in Nederland eraan gaat Zuid-Amerikaanse Boer Stopzetten van de EU-subsidies betekent dat de wereldmarktprijs omhoog gaat en wij dus een betere prijs voor onze producten kunnen krijgen. Daarnaast kunnen wij onze producten ook in de EU kwijt en zal de dumping van goedkope (gesubsidieerde) Europese producten in ons land afnemen Boeren in rijke en arme landen hebben hele verschillende problemen. De rijke landen produceren te veel voedsel, beschermen de landbouwsector tegen goedkope import en dumpen hun overschotten in arme landen. De arme landen produceren vaak te weinig voedsel of alleen voor de export (zoals bananen) en beschermen hun landbouwsector niet tegen goedkope import. De handel in landbouwproducten is sterk verstoord door de rijke landen, met de EU voorop, die hun productie subsidieren en hun markten afschermen. Door de prijssteun gaan de boeren meer produceren dan b.v. de EU zelf nodig heeft. Hun overschotten zetten ze met subsidie af op de wereldmarkt, waardoor de prijzen (=wereldmarktprijs) die daar gelden zakken. Ontwikkelingslanden zijn van deze dumpingpraktijken de dupe, want zij produceren en consumeren dezelfde producten: vlees, zuivel, groente en fruit. Eigenlijk zouden zij hun eigen markt ook moeten beschermen. Om je een idee te geven van de omvang van de EU-subsidies: op zuivelexporten ligt een subsidie van 40 tot 100 procent van de wereldmarktprijs. De landen in de Europese Unie zijn de duurste zuivelproducenten ter wereld, maar ze hebben wel de helft van de landbouwproductie in handen omdat ze hun producten goedkoop op de wereldmarkt brengen. De EU beschermt zijn eigen markt tegen goedkope buitenlandse producten door middel van importheffingen. Op producten als vlees uit Argentinië en textiel uit India zitten importheffingen van 20 tot soms wel 700%. De World Trade Organisation (WTO) is in 1995 opgericht in Marrakech. Het hoofdkwartier zit in Geneve, er zijn 145 lidstaten. Het belangrijkste doel is: To help trade flow smoothly, freely, fairly and predictably. De belangrijkste taken: 1) Registreren van door lidstaten overeengekomen handelsregels 2) Een forum vormen voor handelsonderhandelingen 3) Handelsgeschillen behandelen De 3 belangrijkste handelsovereenkomsten: 1. GATT: General Agreement on Tariffs and Trade 2. GATS: General Agreement on Trade in Services 3. TRIP s: Trade-related aspects of Intellectual Property Rights De Wereld Handels Organisatie (WTO) probeert wereldwijd de vrijhandel te bevorderen. Dit

4 houdt in dat de handelsbelemmeringen, als importheffing en exportsubsidies, moeten verdwijnen. Hierover wordt met de WTO-lidstaten onderhandeld. Bij de WTO onderhandelingen draait het bij landbouw om vermindering van interne steun, subsidies en tarieven van heffingen en dumppraktijken. Vooral Europa ligt daarbij onder vuur omdat wij de meest beschermde landbouw ter wereld hebben. Een ander probleem binnen de landbouwdiscussie is dat Europa strengere milieunormen wil stellen aan producten dan de rest van de wereld. Er wordt in de landbouw in Europa bijvoorbeeld steeds minder gif gebruikt, maar in ontwikkelingslanden gebruiken ze soms zelfs middelen die hier verboden zijn. Het kan dus voorkomen dat Europa producten uit bepaalde landen weigert, omdat bij de productie ervan teveel of verboden verdelgingsmiddelen zijn gebruikt, of groeihormonen zijn toegediend. Ontwikkelingslanden kunnen de milieunormen van Europa beschouwen als excuus van ons om onze eigen markt te beschermen, en geen buiten-europese concurrentie toe te laten. Het kan voor landen moeilijk zijn om aan onze milieu-eisen te voldoen omdat er ook vaak geen geld is om controles uit te voeren. Opdrachten 1. Wat zijn exportsubsdies en importheffingen? 2. Wat is het doel van deze middelen? 3. Waarom is dit systeem van subsidies in de landbouw vooral na WOII ontstaan? 4. Waarom is het voor ontwikkelingslanden goed als dit systeem verdwijnt (bedenk een korte en lange termijn reden)? 5. Waarom is het voor de EU boeren goed als het subsidie systeem verdwijnt? 6. Waarom is het voor de EU boeren nadelig als het subsidie systeem verdwijnt? 7. Wat is het verschil tussen Europa en ontwikkelingslanden met betrekking tot het gebruik van bestrijdingsmiddelen? 8. Hoe zou dit verschil ontstaan zijn? 9. Waarom kan het stellen van milieunormen gezien worden als bescherming van de Europese markt? 10.Waarom is het afscherming van de Europese Markt economisch nadelig voor ontwikkelingslanden?

5 3. Trade-Related Aspect of Intellectual Property Rights (TRIPS) Begin 2000 president Mugabe van Zimbabwe roept de noodtoestand uit. Elke week sterven 2500 Zimbawanen aan aids en 20 procent van de bevolking is seropositief. Door de hiv/aids-epidimie tot noodtoestand te verklaren, kan Zimbabwe het octrooirecht van de farmaceutische industrie negeren en geneesmiddelen goedkoop namaken. Alleen bestaat er in Zimbabwe nauwelijks een farmaceutische industrie die zelf goedkope geneesmiddelen kan produceren. Een optie zou zijn om een deal te maken met een land dat wel een farmaceutische industrie heeft, zoals India. Maar dat heeft geen zin want geneesmiddelen die daar goedkoop zijn geproduceerd mogen niet worden geëxporteerd. Dit is geregeld in het TRIPS-akkoord. Het akkoord over Trade-Related Aspect of Intellectual Property Rights (TRIPS), dat één van de akkoorden is die binnen de WTO afgesproken is, gaat over de bescherming van octrooien. Een octrooi of patent is een door de overheid uitsluitend recht voor het maken en verkopen van een product of het exploiteren van een uitvinding. Zo houdt bijvoorbeeld een farmaceutisch bedrijf twintig jaar het octrooi op een nieuw ontwikkeld medicijn of vaccin. Octrooirecht is een aanmoediging om geld te steken in research. De keerzijde van het octrooirecht is echter dat de prijs omhoog gaat. Van alle octrooien is 97 procent in handen van de rijke landen waardoor de arme landen met de hoge prijzen geconfronteerd worden. Tijdens de WTO-onderhandelingen over het TRIPS-akkoord is de farmaceutische industrie de grote lobbyist, want zij heeft tenslotte het meest te winnen of te verliezen. Volgens het TRIPS-akkoord mogen overheden bij ernstige volksgezondheidsproblemen zelf goedkope versies van gepatenteerde medicijnen maken zonder toestemming van de octrooihouder. Dit heet een dwanglicentie. Echter, landen zonder farmaceutische industrie hebben hier weinig aan. Op het gebied van landbouw en biotechnologie biedt het TRIPS-verdrag de mogelijkheid aan landen om gekweekte of genetisch gemodificeerde planten en dieren te patenteren. Op dit moment worden bepaalde landbouwgewassen, die al eeuwen door boeren gekweekt worden, gepatenteerd door grote zadenbedrijven waardoor de kleine boeren opeens moeten betalen voor zaden die ze zelf hebben opgekweekt. Opdrachten 1. Noem 2 onderdelen uit het TRIPS-akkoord. 2. Wat is een dwanglicentie? 3. Waarom kan een ontwikkelingsland een dwanglicentie aanvragen? 4. Waarom hebben de meeste ontwikkelingslanden hier niet zoveel aan? 5. Patent op leven betekent dat bedrijven octrooi kunnen aanvragen op bijvoorbeeld zaden, maar je zou op termijn ook kunnen denken aan genetisch gemodificeerde dieren. Waarom is dit patent op leven nogal controversieel?

6 4. General Agreement on Trade in Services (GATS) Begin 2000 in Cochabamba, Bolivia, gaan duizenden mensen de straat op, staken hun werk en leggen het verkeer plat. De politie reageert met geweld en arrestatie. Er valt één dode en honderden mensen raken gewond. De regering roept de staat van beleg uit. Niet als gevolg van een corrupte regering, rebellen of de war on drugs, maar vanwege privatisering van het waterbedrijf waren rellen uitgebroken. Privatisering van een overheidsdienst als het waterbedrijf houdt in dat niet de overheid maar een commercieel bedrijf de baas is. Na de rellen draaide de regering de privatisering terug en kwam de waterlevering weer in handen van de overheid. Privatisering in de watersector was een van de voorwaarden die de Wereldbank in 1998 stelde bij een lening aan het straatarme Bolivia. Een jaar later kwam het waterbedrijf van Cochabamba in handen van Agus de Tunari, een Amerikaans/Italiaans bedrijf. Zonder ook maar één cent te hebben geïnvesteerd in het verbeteren van het waterleidingnet, kondigde het bedrijf in december 1999 een verdubbeling van de waterprijs aan. Voor veel Bolivianen werd water duurder dan voedsel. Ze konden het niet betalen en werden afgesloten. De dienstensector is sterk in opkomst, ook in ontwikkelingslanden. Bij diensten kan je een onderscheid maken tussen overheidsdiensten zoals water en onderwijs en private diensten zoals toerisme en elektriciteit. Privatisering van de handel in (overheids)diensten zal dan ook grote gevolgen hebben. In het verdrag over handel in diensten GATS (General Agreement on Trade in Services), uit 1994, staan afspraken en regels over de handel in diensten. Uniek aan het GATS is dat landen zelf kunnen bepalen welke dienstensector ze openstellen voor buitenlandse bedrijven voor overname. Addertje onder het gras is, dat in het GATS-akkoord is afgesproken dat een dienstensector die eenmaal opengesteld is niet meer teruggenomen kan worden (zoals bijvoorbeeld in Bolivia). Het risico is dat de particuliere sector de overheidsinstantie overneemt, waardoor de garantie dat ook de armen van deze voorzieningen gebruik kunnen maken wegvalt. En de druk van Europa en de VS op ontwikkelingslanden om hun markt open te stellen is groot... Opdrachten 1. Noem twee overheids en twee private dienstensector 2. Welke van deze diensten is van primair levensbelang? 3. Noem 2 voordelen van privatisering van diensten. 4. Noem 2 nadelen van privatisering van diensten. 5. Voor welke dienstensector is privatisering het meest risicovol? Verklaar je antwoord. 6. Waarom willen de EU en de VS graag de dienstensectoren in ontwikkelingslanden in bezit hebben?