Jaarverslag Met plezier bieden wij U hierbij het jaarverslag 2012 van de stichting Amelander Musea aan. Joop de Jong, directeur

Transcriptie

1 1

2 Jaarverslag 2012 Het bestuur van de stichting Amelander musea onderging dit jaar een grondige wijziging. Drie van de zes bestuurders moesten vanwege de beëindiging van de statutaire zittingstermijn afscheid nemen. Ger van Langen, Douwe de Boer en Piet Faber zijn allen betrokken geweest bij de oprichting en organisatie van de STAM in december Een enorme tijdrovende klus met soms lastige bestuurlijke besluiten. Wij zijn hun zeer erkentelijk voor hun bijdrage. Voor hen in de plaats is Joop Lodewijks als onafhankelijk voorzitter benoemd en nemen Marjan Veenendaal, namens de stichting Natuurmuseum, en Gerlof Metz namens de Vereniging Amelander Korenmolens, plaats in het bestuur. Nieuw in de organisatie was de oprichting van een adviesraad. Na intensief overleg met de notaris is er in de loop van 2012 een reglement opgesteld voor de Adviesraad Amelander Musea. Zo mogelijk zal de benoeming van de Raad in januari 2013 plaatsvinden. Nadat in 2011 al was geconstateerd dat de bezoekersaantallen sinds lange tijd een daling vertoonden was 2012 vooral gericht op consolidatie van aantallen en het vasthouden van begrote inkomsten. Dat verliep moeizaam. We merkten dat we veel meer inspanningen moeten verrichten om bezoekers te enthousiasmeren, we merkten dat door de recessie keuzes worden gemaakt die niet altijd gunstig uitpakken voor onze activiteiten en we merkten dat we steeds meer moeten concurreren met andere activiteiten op het eiland. De druk om te presteren werd met name bij onze medewerkers gevoeld. Gelukkig heeft die inzet en betrokkenheid tot een bevredigend resultaat geleid. De bezoekersaantallen zijn slechts licht gedaald en ook de deelname aan activiteiten heeft aan de verwachting voldaan. Ondanks de financieel lastige tijd heeft het bestuur van de STAM toch besloten een aantal investeringen uit te voeren. Er is in een betrekkelijk korte periode een grote schuur bij de molen de Verwachting gebouwd om de uitbreiding van de productie van mosterd veilig te stellen. Ook is er gestart met de eerder aangekondigde herinrichting van het cultuurhistorisch museum Sorgdrager. Investeringen die overigens zonder financiële steun door de Provincie Fryslân niet uitgevoerd hadden kunnen worden. De provincie staat bij beide projecten garant voor 40% van de kosten! Het spreekt voor zich dat wij hen daar zeer erkentelijk voor zijn, een woord van dank gaat daarbij uit naar de afdeling Plattelandsprojecten Waddeneilanden. Datzelfde geldt voor de plaatsing van de scheepsbrug bij het Maritiem Centrum, zowel de brug als het vervoer van de brug van Delfzijl naar Ameland is gesponsord door Wagenborg Passagiersdiensten bv, zonder deze steun was plaatsing niet mogelijk geweest. Met deze investeringen willen we bezoekers weer prikkelen een bezoek te brengen aan onze instellingen. Inmiddels zijn de voorbereidingen getroffen voor de openstelling van een onbemand bunkermuseum ten Westen van de Stay Okay. Door het Waddenfonds en de Provincie Fryslân is voor Ameland ruim euro beschikbaar gesteld om aandacht te schenken aan de WO II geschiedenis van het eiland. Het project wordt samen uitgevoerd met de andere Friese Waddeneilanden. Met plezier bieden wij U hierbij het jaarverslag 2012 van de stichting Amelander Musea aan. Joop de Jong, directeur 2

3 Bezoekersaantallen en deelname excursies Bezoekersaantallen Landbouw/jutters museum Swartwoude Natuurcentrum Cultuur/historisch museum Sorgdrager Maritiem Centrum Abraham Fock Korenmolen de Phenix Korenmolen de Verwachting Brandspuithuuske Vuurtoren Totaal Toelichting: De musea kende een prima voorseizoen wat betreft het bezoek. De vuurtoren bleef aanvankelijk iets achter bij de cijfers van In het hoogseizoen, laatste week juli, eerste week augustus, kenterde de bezoekersaantallen. De musea bleven achter bij 2011 en het bezoek aan de vuurtoren nam in vergelijking met 2011 toe. Het weer heeft daar toch de nodige invloed op gehad. Het landbouw juttersmuseum Swartwoude is vanwege een herinrichting pas in april opengegaan en molen de Verwachting was vanwege de verbouw gesloten voor bezichtiging vanaf september. De winkel was wel geopend. Molen de Phenix was alleen op zaterdag geopend, omdat de openstelling van het brandspuithuisje hier parallel aan loopt, deze locatie is dus ook weinig open geweest. Ook dat heeft effect gehad op de bezoekersaantallen. Deelname activiteiten Landbouw/jutters museum Swartwoude Natuurcentrum inclusief bezoek eendenkooi Cultuur/historisch museum Sorgdrager Maritiem Centrum Abraham Fock /Paardenreddingboot Totaal (-2,3%) Het is nog steeds een ongekende drukte bij de demonstraties van de Paardenreddingboot. Duizenden mensen hebben kunnen genieten van de fraaie ambachtelijke reddingswerk dat door tientallen vrijwilligers in stand wordt gehouden. Het succes van het evenement is sterk afhankelijk van de relatie tussen mens en dier, het getij en de weersomstandigheden. Dat maakt het attractief en spannend, daar zit echter ook een keerzijde aan. De veiligheid voor touwschouwers, voerlieden, walpersoneel, bemanning en paarden moet echter wel gegarandeerd blijven. Bij de demonstratie die dit jaar in Buren is uitgevoerd is daarover twijfel ontstaan. In dat kader is besloten onder de huidige condities geen demonstratie met de Paardenreddingboot meer in Buren uit te voeren! Ook dit jaar is er in samenwerking met de stichting Sportpromotie Ameland in het kader van Wadden Werelderfgoed een wandeltocht op Ameland te organiseren. Er deden dit jaar mensen mee. Het programma werd s avonds afgesloten in het Natuurcentrum met een natuurbeschouwing van Johan Krol en een lezing van waddenschilder en activist Geurt Busscher. 3

4 In het Maritiem Centrum Abraham Fock zijn we weer gestart met rondleidingen. Deze persoonlijke relatie met bezoekers werd als een gemis ervaren. Jaap de Boer en Jan Ruygh zijn onze vaste rondleiders geworden. Musea/instellingen Natuurcentrum Na tijden van hectiek is de exploitatie van het Natuurcentrum dit jaar op een rustige wijze verlopen. De vast expositie voldoet nog aan de actualiteit, we merken alleen dat na een aantal drukke seizoenen de techniek wat begint te slijten. Er was dit jaar middels een kleine expositie extra aandacht voor het jaar van de bij. In de vaste expositie is de expositie onder de dijk in de landschapszaal nog een keer gerestyled. De expositie van fotografe Ellen Floris en dichter Chris Boon over het Wadden Werelderfgoed is geprolongeerd. In de Kunstmaand is werk van Mariëlle Buckinx geëxposeerd. Onze veldmedewerkers hebben het afgelopen jaar wel druk gehad met het opvangen van levende Bruinvissen en het bergen van dode exemplaren. Voor dit werk zijn afspraken gemaakt met het Dolfinarium Harderwijk. Ook dit jaar werden we weer geconfronteerd met een bijzondere vangst, naast de Zeepaardjes en de Ruwe Haaien werd dit jaar een levende Maanvis gevangen en in het zeeaquarium overgezet. De blauwe vinvis werd voorzien van een nieuwe verflaag door Ids Heerema Maanvis natuurcentrum Ameland, gevonden door Helmer Brouwer en Laura Molenaar Werelderfgoed informatiezuil voor het Natuurcentrum Ameland Wisselexposities Natuurcentrum In het Natuurcentrum is middels een kleine tentoonstelling op de begane grond aandacht besteed aan Het jaar van de bij. De expositie Dichter bij het wad, met foto s van Ellen Floris en gedichten van Chris Boon is in 2012 gecontinueerd, de expositie die eerst te zien was in de practicumzaal op de eerste verdieping is in 2012 verhuisd naar de expositieruimte op de begane grond. Ellen Floris woont aan de Friese waddenkust en heeft zich toegelegd op het fotograferen van dit natuurgebied. Bij het wad gaat de wereld letterlijk voor haar open. Grote luchten, zeeën van licht, de exacte waterpas van de horizon, dat is haar beeldwereld, dat is de wereld waar ze graag verkeert en haar ogen de kost geeft, de wereld ook die ze graag mee naar huis neemt in haar camera. 4

5 Chris Boon begon als jongen al met dichten en is dat door de jaren heen blijven doen. De waddenfoto s van Ellen Floris raakten hem vanwege de onbegrensdheid van de beelden en het wonderbaarlijke licht. Maar wat hem vooral trof was de wisselwerking tussen die onmetelijke ruimte en de verwijzingen naar de kleine wereld van de mens achter de dijk: een koe, een paard, een stukje hek. In het Natuurcentrum is in november, tijdens de Kunstmaand Ameland geëxposeerd door Mariëlle Buckinx. Mariëlle Buckinx woont sinds twaalf jaar op Ameland. Ameland verandert het karakter van haar werk; maakte zij eerder stadse mensbeelden, met zee, strand en duinen als achtertuin, ligt de inspiratie letterlijk en figuurlijk voor het oprapen. De eerste jaren op Ameland werkte zij bijna alleen maar met gejutte materialen. Afval komt letterlijk tot leven in haar vogels en zeedieren. Daarnaast schildert zij. De inspiratiebron is dezelfde. Gevoel en interpretatie staan in haar werk voorop. Jaren op Ameland werkt zij bijna alleen maar met gejutte materialen. Afval komt letterlijk tot leven in haar vogels en zeedieren. Daarnaast schildert zij. De inspiratiebron is dezelfde. Gevoel en interpretatie staan in haar werk voorop. De expositie van Mariëlle Buckinx liep door tot en met de kerstvakantie Maritiem Centrum Abraham Fock Na de vele reacties is besloten de expositie over de `Amelanders op de Koopvaardij 40-45` nog een jaar te prolongeren. De expositie heeft wel het nodige losgemaakt over de ontberingen van deze vergeten groep. Door onderzoek hebben we na kunnen gaan dat tenminste 13 eilanders het leven tijdens hun `verplichte` vaart hebben gelaten. Drs. Saskia Kloosterboer heeft met een fraaie lezing de positie van de Nederlandse koopvaartdij tijdens de Tweede Wereldoorlog nog eens verduidelijkt. Vervoer en plaatsing van de stuurhut van veerboot de Rottum op het Maritiem Centrum Abraham Fock in Hollum 5

6 Wisselexpositie Maritiem Centrum Abraham Fock In het Maritiem Centrum is de expositie Amelanders op de koopvaardij in 2012 geprolongeerd. De expositie ging specifiek in op de Koopvaardij in WOII en de Amelanders die daarbij een rol vervulden. Naast persoonlijke verhalen is geprobeerd, met fotomateriaal en filmmateriaal een beeld te scheppen van de oorlogssituatie op zee. Kunstmaand Ameland Tijdens de kunstmaand in november warenwerken te zien van Annemiek van Kollenburg en Mara Piccione Annemiek van Kollenburg is een kunstenaar uit Zaandam. Ze volgde een opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en woont en werkt nu in Purmerend. Door haar studie schilderen, tekenen en grafiek heeft Annemiek zich tot 1990 voornamelijk bezig gehouden met werken in het platte vlak. Met name tekeningen, aquarellen en pastel waren zeer gewild. Vanaf de negentiger jaren is zij in aanraking gekomen met keramiek. Het driedimensionale bouwen had haar gegrepen. "Ik werd geïnspireerd door de met leem gebouwde huizen en moskeeën in landen als Mali en Marokko. Met name de constructies zijn fascinerend. Ze zijn monumentaal, strak en hoog met maar enkele sobere versieringen". Vreemde wezens maken de dienst uit in de wereld van Mara Piccione. Haar bitterzoete beeldtaal maakt elke zeefdruk uniek en verrassend, soms duister van toon maar vaak ook lieflijk en ontroerend. De wijd verspreide affiches, kunstzeefdrukken en elpeehoezen van Mara Piccione laten zich makkelijk herkennen door de sterke composities, gestileerde vormen, krachtige vlakken en het toepassen van twee of drie kleuren; een stijl die zichtbaar zijn oorsprong vindt in het gebruik van de zeefdruk-techniek. De expositie van Annemiek van Kollenburg liep door tot en met de kerstvakantie Landbouw Jutters museum Swartwoude Na een lange tijd van voorbereiding zijn we begin dit jaar dan eindelijk gestart met de herinrichting van het landbouw juttersmuseum Swartwoude. De vaste zaal voor het thema jutten is vergroot. Middels verschillende verhalen kunnen jong en oud zich inleven de deze neven tak van vele eilanders. Ontwerpbureau Ars Longa heeft een aantal animaties uitgewerkt en opgezet. De vertellingen zijn meestal uitgewerkt door onze eigen mensen. Vernieuwde expositie juttersgedeelte museum Swartwoude 6

7 De boerderij stond dit jaar in het teken van de expositie Agrarisch Ameland. Het tweede deel van de expositie was in het cultuurhistorisch museum Sorgdrager te zien. Beide exposities werden door een fietsroute door de polder verbonden. In de polder standen vijftien grote panelen die middels een app of QR code achtergrondinformatie verstrekten over een bepaald landbouwkundig onderwerp. Expositie landbouw gedeelte Wisselexpositie museum Swartwoude Agrarisch Ameland Deze zomer is in museum Swartwoude in Buren en museum Sorgdrager in Hollum, een duo expositie te zien geweest over het eilander boerenleven door de eeuwen heen. De tentoonstelling is in samenwerking met LTO Ameland opgezet. Boeren vormen een belangrijk onderdeel van het eiland. Agrarische werkzaamheden zorgen ervoor dat het Amelander landschap blijft behouden en door de jaren heen is de landbouw van grote invloed geweest op de ontwikkeling ervan. Middels deze tentoonstelling werden de eilander boeren van nu, maar ook de agrariërs van vroeger uitgebreid in beeld gebracht. Het landbouw en juttersmuseum Swartwoude in Buren liet de sociale kant zien van boeren op Ameland. Foto s en verhalen toonden het gezicht achter de boer. Koeienloeren Op de bovenverdieping van museum Swartwoude in Buren, troffen we deze zomer de schilderachtige koeien aan van Dymphie van den Bergh. Zij exposeert hier haar schilderijen en pentekeningen in het kader van de expositie Agrarisch Ameland. Huismerken van Murkje IJnsen Woudwijk In de filmzaal van museum Swartwoude toonde kunstenares Murkje IJnsen Woudwijk (1943) uit Stiens haar schilderijen. Murkje brengt een groot deel van haar tijd door op Ameland. De natuur, strandwandelingen en vondsten van het strand zijn vaak de inspiratie voor haar werk. De schilderijen die hier te zien zijn, heeft ze gemaakt naar aanleiding van oude vondsten. Murkje deed de vondsten aan de westkust bij Hollum, op de plaats waar het voormalige dorp Sier heeft gelegen. Enkele van deze vondsten waren ingekrast met een zogenaamd huismerk of eigendomsmerk. Deze persoonsgebonden eigendomsmerken werden in de middeleeuwen door analfabeten gebruikt voor het ondertekenen van akten en het aanduiden van bezit. Deze tekens komen ook terug in de hier getoonde schilderijen. Op Ameland zijn nog steeds een aantal van deze huismerken terug te vinden. Zoals op de grafzerken van de kerkhoven in Ballum en Hollum en in de glas in lood ramen van de hervormde kerk in Hollum. 7

8 Kunstmaand Ameland Tijdens de kunstmaand Ameland in november kon men de werken van Ria van Krieken bewonderen. Ria van Krieken - Denhaag ruilde 10 jaar geleden Amsterdam voor Finsterwolde, de grote stad voor een eindeloos stuk land. Zij maakt schilderijen, objecten, kunstenaarsboeken. "Zij probeert het licht en de ruimte te vervangen van de plek waar ze is. Vlakken, kleur, ritme zijn sleutelwoorden, opgebouwd uit letters en/of materialen. Terwijl ze in haar ruimtelijk werk veel meer 'vertelt' ". De expositie van Ria van Krieken werd na de kunstmaand voortgezet en kan worden bezocht tot maart Cultuurhistorisch museum Sorgdrager Door het bestuur van de stichting Ouwe Pôlle en een aantal medewerkers is het afgelopen jaar hard gewerkt aan de voorbereidingen voor de herinrichting van de vaste expositie. Er is een keuze gemaakt voor de historische richting die het museum inhoudelijk wil inslaan, daar zijn onderwerpen voor gekozen en daar is de expositiebouw weer op afgestemd. Een lastig proces wat we in 2013 ten uitvoer willen brengen. Net als bij museum `Swartwoude` stond het thema `landbouw`centraal in de wisselexposities. Ook was er een fraaie jubileumexpositie over het 50 jarig bestaan van `dansgroep de Amelanders` te bezichtigen. Demonstratie mutsenplooien door leden van de dansgroep Wisselexpositie Museum Sorgdrager 50 jaar dansgroep De Amelanders Op 11januari 2012 werd onder grote belangstelling de jubileum expositie 50 jaar dansgroep De Amelanders geopend. De dansgroep heeft samenwerking gezocht met Stichting Amelander Musea en dit heeft geleid tot een prachtige overzichtstentoonstelling. Hier kreeg men een goed beeld van vijftig jaar dansgroep De Amelanders. De expositie werd gehouden in een gedeelte van de commandeurswoning van museum Sorgdrager.De fotogalerij in de hal vormde een passend eerbetoon aan alle 104 leden. De Amelander dansgroep neemt regelmatig deel aan uitwisselingsprogramma s in binnen- en buitenland. Beeldschermen en vitrines toonden reisverslagen en souvenirs van 50 jaar hoogtepunten van de folkloristische dansgroep De Amelanders. Expositie 50 jaar dansgroep de Amelanders 8

9 Opening van de expositie Agrarisch Ameland door de gedeputeerde van de Staten van Friesland mevrouw T. Schokker Agrarisch Ameland Op 30 mei 2012 opende gedeputeerde Tineke Schokker de expositie Agrarisch Ameland, een duo expositie over het eilander boerenleven door de eeuwen heen, die te zien was in museum Sorgdrager in Hollum en museum Swartwoude in Buren. De tentoonstelling, welke in samenwerking met LTO Ameland is opgezet, bracht de eilander boeren van nu, maar ook de agrariërs van vroeger uitgebreid in beeld. Het cultuur en historisch museum Sorgdrager in Hollum liet de ontstaansgeschiedenis van landbouw en veeteelt op het eiland zien. Een boeren gezin nam de bezoeker mee terug in de tijd. Agrarische fietsroute tussen museum Swartwoude en museum Sorgdrager Bij de expositie Agrarisch Ameland is een fietsroute ontwikkeld. Deze ongeveer 20 km lange route, liep van de oostkant van het eiland naar de westkant van Ameland. De route kon zowel bij museum Swartwoude in Buren als bij museum Sorgdrager in Hollum gestart worden. Al fietsend kwam men langs de mooiste agrarische plekjes op het eiland. Op 15 plaatsen trof men blikvangers in het landschap aan. De informatiepanelen gaven door het scannen van een QR-code de fietser meer achtergrondinformatie. 9

10 Kunstmaand Ameland In november kon tijdens de kunstmaand de expositie met werken van Juliane Ebner en Timo Mank worden bezocht.. Juliane Ebner is op zoek naar wat menselijkerwijs mogelijk is door middel van gemengde droomachtige scènes waarin het vertrouwde en het vergetende, het idee, het geheugen en het heden worden verbeeld. Voor de Kunstmaand 2012 presenteerde Timo Mank de video-installatie GRASS. Het vormt de neerslag van zijn kennismaking met negentropie: de omzetting van zonne-energie naar toenemend complexe levende systemen. Negentropie is een centraal begrip in de theorie van entropie en leven. In de kerstvakantie exposeerde Igor Zhuk in het museum. Igor Zhuk is in 1971 geboren in Kiew, Ukraine. Na afronding van diverse kunstopleidingen (diploma restaurateur en kunstschilder) woont en werkt hij nu in Duitsland (Münster). Vuurtoren De vuurtoren heeft de afgelopen winterperiode van binnen een grondige onderhoudsbeurt gehad. Van boven naar onder zijn alle wanden en trappen gesopt en is een nieuwe verflaag op de leuningen aangebracht. Steeds vaker merken we dat gasten de vuurtoren willen inzetten voor een bijzonder evenement. Dit varieert van huwelijksaanzoeken, trouwpartijen, diners tot slaapplek. Voor zover mogelijk proberen wij aan deze verzoeken gehoor te geven. Bos, strand en vuurtoren bij nacht Negen maal werd het ja-woord gegeven in de vuurtoren 10

11 Expositie Wereldwijd miniatuur vuurtorens door Piet Wieringa Een zeer uitgebreide vuurtorenverzameling van Piet Wieringa. Deze expositie bestaat uit een paar honderd zelfgemaakte vuurtorens, van over de hele wereld, en wordt getoond op de 6 e verdieping. Molens. De molens mogen zich verheugen in een gretige aftrek van meel- en mosterdproducten. Dit heeft zodanige vormen aangenomen dat de productieruimte van de Verwachting te klein was. Bovendien ontstonden door de productie en het vele bezoek conflicten over de hygiëne. Door financiële steun van de Provincie Fryslân konden we dit jaar starten met uitbreiding van de productieruimte. Met onze mosterd nemen we deel aan het samenwerkingsverband van verschillende producenten m.b.t. het Amelands Product. De producten worden als erkend Amelander streekproduct op de markt gebracht. De producten moeten hiervoor gecertificeerd worden door de stichting Waddengoud. Koren en mosterdmolen de Verwachting Het was dit jaar een beetje schipperen bij molen de Verwachting. Aan de ene kant is er een enorme vraag naar onze mosterd- en meelproducten aan de andere kant wilden we graag de productieruimte uitbreiden. Met de nodige improvisatie en de steun van de vele vrijwillige mosterdmakers en molenaars is dat uiteindelijk gelukt. Voor de zomer konden we al starten met de bouwkundige uitbreiding. Gedeputeerde Tineke Schokker gaf op 30 mei in het bijzijn van bestuur, molenaars en mosterdmaker het officiële startsein voor de bouw. Door de bouwactiviteiten is het bezoekersgedeelte van de molen deze zomer gesloten geweest. Op 30 mei 2012 gaf gedeputeerde Tineke Schokker het startsein voor de verbouwing van koren en mosterdmolen de Verwachting aansluitend werd er van een lunch genoten, bestaande uit Amelander Producten. 11

12 Korenmolen de Phenix Het afgelopen jaar is er weinig gemalen met de Phenix. De wind is te vaak een probleem. Omdat we wel een aantal meelproducten moeten produceren wordt vaak uitgeweken naar molen `de Verwachting`. Omdat er weinig bedrijvigheid is blijft het bezoek ook weg. Door het bestuur van de Vereniging Amelander Korenmolens is een plan ontwikkeld om de molen te verhogen. Onder de molen zou dan een nieuw bezoekerscentrum gesitueerd kunnen worden! Ecologisch onderzoek 2012 Bodemdalingonderzoek Ameland voor Bodemdalingcommissie. Na de hoofdrapportage in 2011 wordt nu weer jaarlijks gewerkt aan het verzamelen van de data volgens het meetplan zoals dat tot 2020 is uitgezets. Op 14 maart 2012 is er een overleg tussen de Commissie en de onderzoekers geweest waar gesproken is over de ontvangst van onze 2011 rapportage en met name het Auditadvies van de Waddenacademie. In het bijzonder over het advies om een soort synthese te schrijven waarin alle kennis en inzichten over Oost- Ameland gebundeld worden en waarmee een grotere meerwaarde ontstaat die ook elders in de internationale Waddenzee gebruikt kan worden. Joop Marquenie en Jaap de Vlas gaan deze kar trekken maar waarschijnlijk zal de onderzoekers gevraagd worden een eigen hoofdstuk te schrijven over hun specifieke onderzoek. Dit zal waarschijnlijk in 2013 gaan beginnen. Op 29 nov 2012 is het jaarlijkse voortgangsoverleg tussen de onderzoekers en de Commissie geweest. Hierbij worden korte presentaties gehouden en wordt de voortgang en eventuele bijzonderheden gedeeld. Momenteel wordt gewerkt aan het uitwerken en verwerken van de data en worden er korte tussenverslagen per onderdeel gemaakt om aan de offertes te voldoen voor deze afgehandeld kunnen worden. De NAM heeft een nieuw winningsplan moeten maken en een winningsvergunning ter inzage gehad. Het is nog niet duidelijk of er daardoor ook extra voorwaarden aan monitoring worden gesteld door de overheid. Waarschijnlijk hopelijk gaan extra voorwaarden of toevoegingen ondergebracht worden bij de Bodemdalingscommissie Ameland. Het is onlogisch om dit niet te doen. 1. Wadplaat hoogteontwikkeling/sedimentatie bij Oost Ameland met een referentiegebied bij West Ameland. Inmeten 16 proefvlakken Oost Ameland en 6 proefvlakken West-Ameland 6 maal per jaar. 2. Panoramafoto s. In mei wordt op een zestal vaste plaatsen op het Oerd en de Hôn een panoramafoto (360 graden) gemaakt. Deze worden vergeleken met de voorgaande jaren. 3. Begrazing Vennoot. Jaarlijks wordt de begrazing druk op de Vennoot gevolgd in verband met de vegetatieontwikkeling (W. Molenaar). Vegetatieonderzoek werd door Kees Dijkema (Alterra) uitgevoerd maar Kees is vanwege gezondheidsproblemen gestopt. Hij is opgevolgd door Alma de Groot en Willem van Duin. 4. Broedplaatsmonitoring koloniebroeders op de Hôn. De koloniebroeders (met name Lepelaar) worden jaarlijks gevolgd wat betreft hun nestplaatskeuze. De nesten worden extern exact ingemeten (RTK DGPS bepaling XYZ van nesten sterns/lepelaars). 12

13 Met name de Z coördinaat wordt steeds interessanter vanwege mogelijke zeespiegelstijging. In 2009 is ism diverse onderzoekers een artikel geschreven over risico s voor kustbroeders ivm zeespiegelstijging (co-auteur). Dit is gepubliceerd in het internationale tijdschrift Global Change Biology. Een PDF file van het artikel is bij Johan beschikbaar. Een populaire versie hiervan is in mei 2012 verschenen in het blad De Levende Natuur in een special over de Waddenzee ( In 2012 is voor het eerst gebruik gemaakt van op Ameland aanwezige DGPS apparatuur. Dat werkt flexibeler dan inhuren van een team van het vasteland. In 2012 zijn nu ook de koloniebroeders van het Nieuwlandsreid ingemeten. Foto 1. Inmeten van lepelaarnesten op de Hon met DGPS apparaat. 9 augustus Monitoring Groenknolorchis e.a. specifieke soorten. Op Oost-Ameland wordt in het dalingsgebied jaarlijks geïnventariseerd op zeldzame en belangrijke soorten voor dit gebied. Er wordt gewerkt aan een populair artikel ism P. Slim (ALTERRA) voor het tijdschrift Levende Natuur. 6. Monitoring overstromingsfrequentie duinvalleien. Jaarlijks wordt in de periode oktober - april de inundatie en duur van inundatie in duinvalleien op het Oerd gevolgd. Tevens worden enkele waterkwaliteitparameters verzameld. Dit is een wekelijkse meting. 7. Monitoring peilbuizen Oerd en Kooiduinen. Jaarlijks in september worden alle peilbuizen die aan het begin van de monitoring (1987) in de Kooiduinen tot de Hôn gezet zijn opgenomen. Gebleken is dat de nummering van de verzamelde data die in de zomermaanden door IFG wordt verzameld niet klopt. In maart 2013 zal dat in een gezamenlijke veldronde rechtgezet worden. Tevens wordt de kleidikte op de Vennoot en op de Hôn op een aantal vaste punten opgemeten waardoor de opslibbing gevolgd kan worden. Deze data worden door Kees Dijkema verwerkt in zijn kwelderonderzoek. 8. Monitoring populatieonderzoek Scholeksters Oost-Ameland. Jaarlijks (sinds 2008)wordt een populatie scholeksters (ongeveer 35 broedpaar) bij de Oerdsloot gevolgd wat betreft nestplaatskeuze en broedsucces. 13

14 Dit onderzoek wordt vooral uitgevoerd door SOVON (Bruno Ens) met hulp van Jan F. de Jong op Ameland. 9. Monitoring foeragerende vogels in bodemdalingsgebied Waddenzee. Het betreft een jaarlijks onderzoek naar de aantalsontwikkeling van 14 steltlopersoorten op Oost-Ameland. Simultaantellingen op West-Ameland dienen als referentie. De tellingen worden 10x per jaar uitgevoerd en worden door Marcel Kersten uitgevoerd/georganiseerd. Bodemdalingonderzoek Paesens voor NAM. In zijn algemeenheid is er steeds meer aandacht voor klimaatverandering en versnelde zeespiegelstijging. En dat speelt zeker in het Waddengebied dat zijn unieke waarde grotendeels ontleent aan droogvallende platen en daar in 2009 zelfs het diploma Werelderfgoed voor heeft ontvangen. Voor de gaswinning (lees bodemdaling) in het gebied Paesens/Lauwersoog meten wij de wadplaat sedimentatie op dezelfde wijze zoals dat al sinds 2000 bij Oost-Ameland gebeurt. In dit geval wordt rechtstreeks aan de NAM gerapporteerd en die moet jaarlijks aan een Auditcommissie rapporteren in opdracht van de Regering. Deze monitoring is in 2007 begonnen en in 2013 wordt een tussenevaluatie gemaakt waaraan ook wij moeten bijdragen. Op 11 april 2012 was er een onderzoekers overleg met uitwisseling van data en voorlopige conclusies en vaststelling van omissies om te komen tot een goede evaluatie in Op 30 mei 2012 was voor de vierde keer (Zeegse IV) een grote bijeenkomst met onafhankelijk voorzitter in Zeegse waar de sedimentatiemetingen gepresenteerd zijn. Ook hier is gewerkt naar een goede evaluatie in Wad-plaathoogteontwikkeling/sedimentatie bij Paesens Moddergat (18 stations), Engelsmanplaat (6 stations) en Schiermonnikoog (6 stations). Inmeten gebeurt 6x per jaar op dezelfde wijze als bij Ameland. De metingen op Schiermonnikoog gebeuren door collega s van het bezoekerscentrum aldaar (Oude Centrale). Een van de stations is zoek geraakt en binnenkort moet daar een nieuw station uitgezet worden. Als extra is er een referentiegebied bij Busum in Schleswig-Holstein. Gemeten wordt daar door mensen van Forschungs- und Technologiezentrum Westküste (FTZ) onder leiding van Klaus Ricklefs. Monitoring dynamisch kustbeheer Rijkswaterstaat. In 2012 is deze monitoring weer uitgevoerd (nr 11, 12 en 13). Omdat de ontwikkeling van de kust en met name de zeereep ons erg interesseert en wij ook denken dat daar meer onderzoek naar zou kunnen worden gedaan hebben we dat hier en daar aangekaart. Dat heeft er toe geleid dat een masterstudent van de WUR (Bart de Jong) naar de ontwikkeling van de zeereep op Oost-Ameland heeft gekeken. Hij heeft op drie plaatsen een transect van duin naar zee analyse gedaan en ook veld metingen gedaan en heeft verder gebruik gemaakt van bestaande data zoals de jaarlijkse Jarkus metingen van RWS. Hij heeft zijn verslag bij de WUR afgerond en we hebben een vrijwel volledige weergave ervan opgenomen in het Bodemdalingsrapport Op de site kan dit in het hoofdstuk Morfologie teruggevonden worden. Inmiddels zijn we met ALTERRA (B. de Jong, P. Slim, M. Riksen) bezig met een wetenschappelijk artikel over de zeereepontwikkeling waarin ook onze data van de kustmonitoring zitten die we in de periode verzameld hebben na invoering van het dynamisch kustbeheer. Op West-Ameland voeren we dit onderzoek nog jaarlijks uit (zie nr 11). 14

15 11. Zeereepontwikkeling kustvak pl 3 tot pl 4.6. Jaarlijks wordt dit deel van de zeereep fysiek ingemeten (XY) op een tiental transecten waarbij tevens de ligging van de top van de zeereep wordt vastgesteld. Tevens wordt de vegetatie opgenomen in vakken van 100m lengte en wordt iedere 200m een foto van de duinzijde en de strandzijde gemaakt. We zijn bezig met ALTERRA (P. Slim) aan een uitwerking van de data vanaf 1995 voor een populair artikel in een nog nader te bepalen tijdschift. 12. Vegetatieontwikkeling lange Duinen NZ. Jaarlijks wordt op een viertal transecten vanaf de zeereep dwars door de Lange duinen NZ in het gebied pl 3 tot 4.4 de vegetatie opgenomen. De transecten zijn 20m breed en er wordt in vakken van 20x20m opgenomen. 13. Vegetatieontwikkeling Groene Strand Ballum. Jaarlijks wordt de vegetatie en vegetatietypes opgenomen op het Groene strand tussen paal 5 en 7. Dit gebied ontwikkelt zich fantastisch. Zowel landschappelijk als ecologisch. Een dergelijk buitendijks jong gebied dat nog onder grote invloed van de natuurlijke dynamiek (wind, zee) staat is zeldzaam en vertegenwoordigt een hoge natuurwaarde. Er komen intussen meer dan 80 soorten planten voor en in 2012 zijn de eerste vertegenwoordigers van een kalkrijke duinvallei gevonden. Dit betreft Geelhartje, Parnassia en het eerste exemplaar (1) van Groenknolorchis! Foto 2. Natuurlijke afwatering van zoet water over het groene strand naar zee. 28 augustus Overige toegepaste ecologische onderzoeken. 14. Inmiddels (eind 2011) heeft It Fryske Gea in het gebied tussen paal 18 en paal 21 in de zeereep 21 kerven en kale plekken aangebracht teneinde de dynamiek van de zeereep nog meer te versterken. Het is erg interessant om de komende jaren dit gebied te volgen. We hebben samen met P. Slim en M. Riksen (ALTERRA) een onderzoek opgezet waarbij we de instuiving van zand achter de zeereep (3 transecten) en achter de kerven (3 transecten) gaan meten. Inmiddels zijn per transect 6 vangapparaten (knikkerbakjes) geïnstalleerd. 15

16 Het onderzoek wordt gecoördineerd door P. Slim die ook het onderzoeksbudget heeft verworven. Bijzondere activiteiten 28 februari 2 maart 2012 Pake en Beppe actie In de voorjaarsvakantie van 2012 zijn er in het Natuurcentrum Ameland weer diverse activiteiten georganiseerd in het kader van de actie Help Pake en Beppe de vakantie door.deze jaarlijks terug kerende actie wordt door de Museum Federatie Fryslân i.s.m. de Friese musea georganiseerd. 12 mei 2012 Nationale molendag Op 12 mei 2012 werd de jaarlijkse molen-dag gehouden bij koren en mosterdmolen de Verwachting in Hollum, ook deze keer waren er diverse activiteiten bij de molen. 24 mei 2012 Werkbezoek Boerennatuur Fryslan op Ameland Op 24 mei 2012 werd door de Boerennatuur Fryslan een werkbezoek gebracht aan Ameland, na een rondrit per bus over het eiland werd het gezelschap ontvangen met een lunch in het Natuurcentrum waarna het middagprogramma plaats vond in het Natuurcentrum. 1,2 en 3 juni 2012 Workshop schilderen in Natuurcentrum door Kyrill Isaev De Russische schilder Kyrill Isaev heeft het eerste weekend van juni een schilders workshop gegeven. De deelnemers leerden de opzet van een schilderij en gingen aan het eind naar huis met een eigen schilderij. Juli en augustus 2012 Bos, strand en vuurtoren bij nacht tochten In de maanden juli en augustus is wekelijks een bos, strand en vuurtoren bij nacht tocht gehouden. De activiteit vond s avonds plaats, er werd gestart in het bos waarna de deelnemers het strand op gingen om uiteindelijk rond middernacht te eindigen met een beklimming van de vuurtoren. 17 juli 2012 Amelander productenavond Op 19 juli 2012 werd bij koren en mosterdmolen de Verwachting weer de Amelander productenavond gehouden. Op deze drukbezochte avond presenteerden verschillende Amelander bedrijven hun producten. 16

17 30 juli 2012 Vuurtoren-run Op 30 juli 2012 werd voor de zevende maal de vuurtoren-run gehouden in en om de vuurtoren.de organisatie van deze run is in handen van Ameland Actief in samenwerking met de Stichting Amelander Musea. In totaal deden er 45 mensen mee aan de zesde Amelander Vuurtoren Run. 8 september 2012 Op 8 september 2012 werd de 14 e Friese molen-dag gehouden bij koren en mosterdmolen de Verwachting 15 september 2012 NAM familiedag op Ameland Op 15 september 2012 hield de NAM hun jaarlijkse familiedag op Ameland ca. 150 personen gingen op de fiets het eiland rond en konden het Landbouw en juttersmuseum in Buren, het Natuurcentrum in Nes en de eendenkooi bezoeken. 20 september 2012 Bezoek Gasterra aan Natuurcentrum Gasterra maakte op deze dag als afsluiting van een symposium op Ameland gebruik van het Natuurcentrum. De gasten konden het Centrum bekijken en op de 1 e verdieping stond een hapje en drankje voor hen klaar. 15 september 2011 Tri-Ambla Op 15 september 2012 werd voor de 11 e maal de Tri-Ambla op Ameland gehouden, de finish en de prijsuitreiking vonden ook dit jaar plaats bij korenmolen de Phenix in Nes. 27 september 2012 Bezoek Noorse delegatie Natuurcentrum Ameland In het kader van het Study programme for the Conservative Party and the Progress Party at Nordland County Council werd door de Noorse delegatie een bezoek gebracht aan Ameland. Het programma vond voor een groot deel plaats in het Natuurcentrum 20 oktober 2012 Tussen slik en zand Op 20 oktober 2012 is het wandel evenement Tussen slik en zand voor de tweede maal gehouden. Dit wandelevenement, dat werd georganiseerd door Sportpromotie Ameland werd ook dit jaar afgesloten met een avond in het Natuurcentrum Ameland. Op deze avond werd door Johan krol de inleiding verzorgd en werd een lezing gehouden door de Waddenschilder Geurt Busser 20 oktober 2012 Hollumer molendag Op zaterdag 20 oktober 2012 werd in koren en mosterdmolen de Verwachting de traditionele Hollumer molendag gehouden. Zoals elk jaar was de molen vrij toegankelijk voor bezoekers en werden er tal van activiteiten door de diverse vrijwilligers werden georganiseerd. 27 oktober 2012 Nacht van de Nacht Op zaterdagavond 27 oktober is in samenwerking met de gemeente Ameland en Staatsbosbeheer Ameland weer een activiteit georganiseerd in het kader van de landelijke Nacht van de Nacht De deelnemers maakten onder begeleiding een avondtocht in het Nesser bos en de Vleijen, vervolgens werd er bij terugkomst in het Natuurcentrum chocolademelk gedronken en kon men de toren van het centrum beklimmen. 17

18 27 november 2012 Ledenvergadering Natuurmonumenten Op dinsdag 27 november 2012 heeft de vereniging Natuurmonumenten hun jaarlijkse ledenvergadering gehouden op Ameland. Locatie was de gehoorzaal in het Natuurcentrum Ameland. Lezingen/Uitgaven De stichting Ouwe Pôlle heeft ook in 2012 weer een aantal boeiende en interessante lezingen verzorgd. Donderdag 19 januari 2012 In restaurant 'De Wijde Blik' te Ballum werd door de heer Karel Essink van de st. Verdronken Geschiedenis een lezing gehouden over de vroege oesterkwekerij in de Waddenzee, zo ook op Ameland. Donderdag 23 februari 2012 In zorgcentrum 'De Stelp' te Hollum werd de inmiddels traditionele avond 'Printkes Kieke' gehouden, tevens werd er een film vertoond. Zowel de getoonde foto s als de film werden toegelicht door Pieter Jan en Tineke Borsch. Vrijdag 23 maart 2012 In hotel 'De klok' te Buren werd door mevrouw dr. Els van Eijck Heslinga een lezing over haar onderzoek naar Nederlandse zeebrieven in de Engels archieven gehouden,waaronder ook brieven van Amelander zeevaarders. Woensdag 14 november 2012 In Restaurant De Piraat bij steiger te Nes hield de directeur van het Fries Landbouwmuseum, de heer Henk Dijkstra een inleiding met als onderwerp; De geschiedenis van de Friese Landbouw.Aan de hand van de thema s; mens en werk, plant en dier en gebouw en omgeving werd 2000 jaar landbouw-geschiedenis in Friesland behandeld ondersteund door afbeeldingen. Jaarverslag Stichting Paardenreddingboot Door de Stichting Paardenreddingboot Ameland is in 2012 het jaarverslag gepubliceerd. In het boekje wordt verslag gedaan van de huidige demonstraties en door Jan de Vries wordt aandacht besteed aan de voormalig schippers van de reddingsboot. Het boekje is gepresenteerd op de jaarvergadering en verstrekt aan de donateurs. 25 april 2012 Maritiem Centrum Lezing van Drs. Saskia J. Klooster Drs. Saskia Klooster, documentair Informatiespecialist Militaire Geschiedenis van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie binnen het Ministerie van Defensie op 25 april 2012 in het Maritiem Centrum Hollum 18

19 Promotie/marketing In 2012 is er volop gebruik gemaakt van PR mogelijkheden via de nieuwe media, activiteiten, exposities en ander nieuws werden zoveel mogelijk dagelijks onder de aandacht van het publiek gebracht via Twitter en Facebook personen volgen inmiddels dagelijks het wel en wee van de musea, molens en vuurtoren op Facebook, terwijl 382 ons dagelijks volgen op Twitter. Naast genoemde nieuwe media is veelvuldig gebruik gemaakt van de nieuwe site Op deze website kunnen activiteiten met bijbehorende afbeeldingen worden geplaatst, waaruit andere media kunnen putten voor hun eigen berichtgeving. Het plaatsen van activiteiten op betreffende site heeft diverse malen geleid tot media aandacht in regionale dagbladen door heel Nederland en aandacht door regionale omroepen. Websites De website is geheel vernieuwd. Zowel de lay-out als de inhoud is aangepast aan de eisen van deze tijd. Op de front-page, die in eigen beheer kan worden aangepast, wordt direct ingespeeld op nieuws en ontwikkelingen. Berichten van Twitter en Facebook worden hier automatisch getoond. In de kalender kan de bezoeker dagelijks zien wat er allemaal te doen is en kan men direct doorlinken naar onderliggende pagina s. Alle instellingen hebben een eigen pagina waarop uitgebreide informatie te vinden is. Dit geldt uiteraard ook voor de activiteiten en exposities. Naast up-to-date informatie beschikt de site over een bibliotheek, hier kunnen o.a. artikelen op het gebied van maritieme historie, agrarisch Ameland en ecologisch onderzoek worden gedownload. Ook is de website toegankelijk gemaakt voor Smart- en I Phone. Naast de Amelander musea site wordt de site ook nog steeds met enige regelmaat bezocht. Folders Voor de exposities in de musea zijn ook dit jaar aparte folders ontwikkeld. Alle folders vonden ook dit jaar weer gretig aftrek bij het publiek. Nieuw was dit jaar de QR code die op alle folders is geplaatst. Wie de QR code met zijn/haar mobiele telefoon scande ontving op de telefoon informatie over de expositie/locatie of kwam op de algemene site van de Amelander Musea. 19

20 Overige publiciteit De wekelijkse verspreiding bevalt nog steeds uitstekend. Wel komt de nadruk steeds meer te liggen op digitale verspreiding. Wekelijks wordt informatie als PDF file via de mail aan de regionale media en het bedrijfsleven verzonden. Ook in 2012 werden de locaties, activiteiten en exposities regulier vermeld in de Nieuwe Amelander. Daarnaast werden de activiteiten wekelijks geplaatst op de activiteiten kalender van persbureau Ameland, Ameland Portal, kabelkrant Ameland en overige lokale websites. Via de VVV werden de activiteiten vermeld in de folder, op de website, de VVV gids en de uitgave van de Ameland Guide. De musea en activiteiten worden via het museum magazine landelijk onder de aandacht gebracht. Alle activiteiten van de Amelander musea worden op diverse landelijke sites aangemeld en gepubliceerd. (o.a. Dagje weg, Uit in Friesland e.a.) De Amelander musea, molens en vuurtoren zijn op de app. van Ameland actueel geplaatst, mobiele telefoon gebruikers vinden door de app. Te downloaden informatie over de Amelander musea, molens en vuurtoren en kunnen via de app. doorlinken naar de website. Ook kunnen mobiele telefoongebruikers via facebook-berichten en twitters rechtstreeks naar de website gaan. Zowel de facebook-berichten als de tweets worden voorzien van een link waardoor de gebruiker door erop te klikken rechtstreeks op de betreffende pagina van de website komt. Medewerkers Bestuurlijk Financiën Hoewel bij het publiceren van dit verslag nog niet alle cijfers over 2012 bekend zijn, is de verwachting dat de exploitatierekening dit jaar met een licht verlies zal afsluiten. 20

21 Medewerkers en bestuursleden 2011 Bestuur Stichting Amelander Musea: Joop Lodewijks, Marjan Veenendaal, Gerlof Metz, Joop Marquenie, Jan de Vries en Sjouke Winia Bestuur stichting de Ouwe Pôlle: Albert de Hoop, Jacqueline Metz, Douwe de Boer, Oense Straatsma, Piet Schuringa, Ina Nagtegaal, Gerlof Metz, Gerben Brouwer, Meinte Bonthuis en Sjouke Winia Bestuur stichting Paardenreddingboot: Albert de Hoop, Gerda Brijker, Jan de Vries, Simon Visser, Gerrit Dokter, Piet Faber, Theo IJnsen (Pz.), Jan Hoekstra, Jellie de Vries en Theo de Boer Bestuur stichting Natuurmuseum: Jan de Vries, IJme Brijker, Tonnie Overdiep, Richard Kiewiet, Sjouke Winia, Tjeerd Kooiker, en Marjan Veenendaal Bestuur Vereniging Amelander Korenmolens: Gerlof Metz,Douwe de Boer,Jan Engels, Jan de Vries, Jacob Bakker, Harry Wijnberg, Sjouke Wijnberg, Jan Boelens Medewerkers: Ellen Dijkstra Kruize, Gerrit de Boer, Rita Molenaar, Andre Ruygh, Tiemen Kooiker, Alex Brouwer, Henk Bakker, Pieter Jan Borsch, Henk Oud, Anton Kiewiet, Janita Kienstra, Johan Krol, Bert van Campen, Saskia Kah, Jan Kienstra, Kees Brouwer, Jan Oud, Jan Veenstra, Chris Brouwer, Irma Marinus, Aleida Edes, Jan Bloem, Klaas Visser, Ben de Boer, Joop de Jong Vakantiehulpen: Bernard Kostwinner, Julian de Jong, Stephan de Jong Stagiaires: Juta van Ypenburg, Albert Jan Postma, Wichard Pander 21