Convenant Vaarrecreatie Waddenzee Evaluatie Een tussentijdse balans

Transcriptie

1 Convenant Vaarrecreatie Waddenzee Evaluatie 2012 Een tussentijdse balans Eindrapport Juli

2 Analysestappen Bronnen Bevindingen Analyse Synthese Geverifieerde verslagen Convenant, voortgangsrapportages, rapporten, beleidsdocumenten, verslagen per onderdeel 1. Essentie van het convenant 2. Proces en organisatie 3. Uitvoering 4. Outcome Verschillende perspectieven op de werking en resultaten van het convenant Beantwoording onderzoeksvragen: Conclusies Lessen en aanbevelingen: - Kwalitatief cap. beleid - Perspectief uitbr. jachthavens - Toekomstige samenwerking 2 2

3 Inhoud 1 2 Essentie van het convenant Proces en organisatie Uitvoering Outcome Conclusies Lessen en aanbevelingen Bijlagen 3 3

4 1 Essentie van het convenant 4

5 Aanloop naar het convenant Tot en met 2006: vaarrecreatie Waddenzee zaak van overheden; zo ook gestart met het convenant. In 2007: natuur- en recreatieorganisaties aangehaakt. Deel drie pkb (kamerbehandeling): maximering van het aantal ligplaatsen (kwantitatieve benadering). Motie Tweede Kamer: convenant als alternatief voor de kwantitatieve benadering. Verwachting natuurorganisaties: betere natuur op basis van goede monitoring en geleiding (toezicht). Verwachting vaarrecreatie: uitbreiding jachthavens in de toekomst mogelijk. Verwachting overheden: kwalitatieve aanpak kan kwantitatieve benadering vervangen. Er was al ervaring opgedaan met gedragsregels in de Waddenzee in de periode (Erecode). 5 5

6 Essentie van het convenant Doelstelling convenant Tekst uit het convenant: Het vastleggen van afspraken tussen partijen die in acht zullen worden genomen bij het beheersbaar maken en houden van de vaarrecreatie op de Waddenzee om verstoring van de natuur te beperken. Hierdoor dragen partijen bij aan de realisatie van het streefbeeld, zoals geschetst in de pkb Derde Nota Waddenzee. Doelstelling is vertaald naar de realisatie van het uitvoeringsprogramma 2008/2009, dat is opgedeeld in 22 activiteiten. 6 6

7 Essentie van het convenant Convenant in pkb (feitelijk) De pkb Derde Nota Waddenzee (nu: Structuurvisie derde nota Waddenzee) is een nota waarin het rijksbeleid voor de Waddenzee voor de periode wordt vastgelegd. De hoofddoelstelling is de duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als natuurgebied en het behoud van het unieke open landschap. In de pkb wordt het beleid voor de Waddenzee op het gebied van natuurbescherming, ruimtelijke ordening, milieu en water in onderlinge samenhang beschreven. In het convenant worden de voornemens en doelen uit de pkb verder geconcretiseerd en afgestemd op het overige beleid. Met de totstandkoming van het convenant in december 2007 is voldaan aan de eis uit de pkb om de kwantitatieve benadering te verlaten. 7 7

8 Essentie van het convenant Convenant in deel 4 pkb (feitelijk) Bestaande havens [ ] direct grenzend aan de Waddenzee, uitgezonderd Den Helder, mogen niet zeewaarts worden uitgebreid. [ ]. Tevens wordt een uitzondering gemaakt voor een beperkte uitbreiding van de voor de recreatievaart bestemde havens van de Waddeneilanden, indien noodzakelijk vanwege onder meer veiligheid en er geen alternatieve passende oplossing mogelijk is. Het convenant zoals bedoeld onder 3.2o in deze pkb is hierbij richtinggevend. [ ] Uitbreiding van havens en bedrijventerreinen, buiten de genoemde uitzonderingen, is alleen landinwaarts toegestaan. Er mogen geen nieuwe jachthavens in of direct grenzend aan de Waddenzee worden aangelegd. Op initiatief van de waddenprovincies wordt een convenant opgesteld tussen rijk, waddenprovincies en waddengemeenten. Hierin wordt een integraal beleid voor het beheersbaar maken en houden van recreatie en toerisme op de Waddenzee uitgewerkt. Indien het convenant op 31 december 2007 nog niet in werking is getreden en het alsnog nodig blijkt een capaciteitsbeleid voor jachthavens te hanteren, zal het kabinet de pkb op dit onderdeel partieel herzien. 8 8

9 Essentie van het convenant Percepties van de doelstelling/essentie van het convenant Rijksoverheid Het convenant is afgesloten ter vervanging van de kwantitatieve benadering die aanvankelijk werd gehanteerd in de pkb. Doelstelling was door middel van het convenant ruimte te bieden om uitvoering te geven aan: 1.minder druk op natuur 2.veiligheid in de havens. Provincie Uitvoering van het convenant moet inzicht bieden hoe op een goede wijze invulling kan worden gegeven aan het evenwicht tussen recreatie en natuur in het Waddengebied. Doel is om tot een evenwichtige ontwikkeling te komen voor de Waddenzee. Gemeenten Het doel van het convenant is om invulling te geven aan de kwalitatieve benadering uit de pkb (loslaten vastgesteld aantal ligplaatsen) en daarmee uitvoering van de havenvisie mogelijk te maken. 9 9

10 Essentie van het convenant Percepties van de doelstelling/essentie van het convenant Natuurorganisaties Het convenant moet borgen dat de buitendijkse recreatie de natuurwaarden van de Waddenzee niet verstoort, het gaat hier niet uitsluitend om de uitbreiding van de jachthavens, maar ook om autonome ontwikkelingen in de vaarrecreatie en de betekenis van de status van de Waddenzee als Werelderfgoed. De Waddenzee is primair een natuurgebied met recreatief medegebruik. Buitendijks natuur- en recreatietoezicht is een voorwaarde voor verdere groei van de buitendijkse recreatie. De natuurorganisaties hebben altijd een dubbeldoelstelling nagestreefd: 1) een betere recreatie, en 2) een betere natuur. Vaar-/recreatieorganisaties Het doel van het convenant is om invulling te geven aan de kwalitatieve benadering uit de pkb (loslaten vastgesteld aantal ligplaatsen) en daarmee uitvoering van de havenvisie mogelijk te maken. Geconstateerd wordt dat de doelgroep voor de uitbreiding van de jachthavens een andere is dan de doelgroep waarop een belangrijk deel van de activiteiten in het convenant zijn gericht (degenen die over het wad zwerven). De vaarrecreatie reguleert zich grotendeels zelf, doordat % van de recreatievaart van A naar B vaart via de betonde vaarroutes en dit slechts gedurende een betrekkelijk korte periode van het jaar plaatsvindt. Veel schepen kunnen niet droogvallen of de schippers durven dat niet. Vaarorganisaties 10 10

11 2 Proces en organisatie Tijdslijn, Proces, Organisatie 11

12 Proces en organisatie Tijdslijn 12 12

13 Proces en organisatie Tijdslijn Convenant gesloten december Programmamanager voor de duur van twee jaar (tot januari 2010). Veel projecten later opgestart. Pact van Rede gesloten in 2009 tussen vaarorganisaties en natuurorganisaties uit onvrede over samenwerking met overheid. Er blijkt sprake van een verschil in filosofie: - de overheid zet primair in op een vergunningengestuurd beheer en redeneert vanuit de mogelijkheden tot handhaving - de natuur- en recreatievaartorganisaties zetten in op meer bewustwording en betere (actieve) geleiding van de recreatievaart zodat minder regels nodig zijn. Convenant loopt door in 2012 (monitoring)

14 Proces en organisatie Proces Convenantpartners Dertien convenantpartners hebben zich gecommitteerd aan de uitvoering van 22 activiteiten. Voor elke activiteit is een van de convenantpartners verantwoordelijk, met uitzondering van de provincies. Secondanten Twaalf andere partijen steunen de beweging die met het convenant is ingezet (commitment) en hebben aangegeven inbreng te willen leveren bij die activiteiten waarbij zij zijn genoemd. Convenantpartners en secondanten zijn gelijkwaardig als het gaat om het commitment aan het doel van het convenant. De natuurorganisaties staan gelijkwaardig in het convenant. Voor het commitment aan het doel van het convenant maakt het verschil tussen de rol als convenantpartner en secondant voor de natuurorganisaties geen verschil. Natuurorganisaties 14 14

15 Proces en organisatie 15 15

16 Proces en organisatie Proces (feitelijk) Toenadering natuurorganisaties en vaarrecreatie: - Pact van Rede. - Samenwerking in de monitoring. - Educatie. Waddengemeenten hebben op gedeelde belangen toenadering gezocht bij elkaar. Het gedeelde belang is dat elke gemeente voor zich ruimte houdt voor ontwikkeling: - Gezamenlijke havenvisie. - Integrale benadering op eigen grondgebied. Provincies hebben geen uitwerking gegeven aan de uitwerking van het convenant in het B&O-plan en noch een integraal recreatiebeleid opgesteld. Momenteel werken de provincies gezamenlijk aan een gebiedsvisie. Rijk op (grotere) afstand, maar Rijk ook beheerder (Waddenunit): - Decentralisatie (w.o. Waddenfonds). - Sectorale benadering van het hele gebied. - Het Pact van Rede is ontstaan uit onvrede bij de natuur- en vaarorganisaties over de wijze waarop de overheden hun rol invulden. Het Ministerie van EL&I heeft geen aansluiting gevonden in het Pact van Rede. - Recentelijk is toenadering en toename van het onderling begrip tussen Waddenunit en vaarorganisaties ontstaan op initiatief vanuit het Pact van Rede

17 Proces en organisatie Proces: verwachtingen bij de start Bij de start van het convenant zijn bij de coalitie Waddennatuurlijk verwachtingen gewekt door de overheden dat de financiering via het Waddenfonds geregeld zou worden. In de praktijk bleek dat er feitelijk geen koppeling was tussen het convenant en het Waddenfonds. De aanvragen voor de financiering van activiteiten uit het convenant (w.o. wadwachten) zijn afgewezen. In de conceptversie van het convenant dat door LNV is goedgekeurd, zijn wadwachten als mogelijk instrument benoemd, in de definitieve versie is opgenomen dat er wadwachten zullen komen. Het verschil in verwachtingen als gevolg van deze twee versies en als gevolg daarvan de spanning tussen LNV enerzijds en natuurorganisaties anderzijds is gedurende de looptijd van het convenant niet opgelost

18 Proces en organisatie Organisatie RCW Uitvoeringsorganisatie CVW Regiegroep Programmateam Regisseursoverleg Programmamanager TOW 18 18

19 Proces en organisatie Organisatie RCW: In het RCW zijn het Rijk, de drie provincies die het CVW hebben ondertekend, de betrokken gemeenten aan en in de Waddenzee en de waterschappen vertegenwoordigd. Regiegroep: In de regiegroep nemen leden van het Regionaal College Waddengebied (RCW) zitting. De regiegroep is gemandateerd om namens het RCW te handelen. Bij aanvang van het convenant bestond de regiegroep uit de provincie Noord-Holland, het Ministerie van LNV en de Waddeneilanden. De regiegroep komt twee keer per jaar bijeen om de voortgang te bespreken aan de hand van halfjaarlijkse rapportages en programma s. De regiegroep rapporteert aan het RCW

20 Proces en organisatie Organisatie Programmamanager: De programmamanager is aangewezen door de regiegroep. Eerstverantwoordelijke voor het programmamanagement is het RCW. De programmamanager stuurt de uitvoering aan, organiseert bijeenkomsten van het programmateam, rapporteert naar het RCW, borgt integraliteit van het programma en agendeert problemen voor besluitvorming in de stuurgroep. Programmateam: Het programmateam wordt gevormd door alle partijen die uitvoerende taken op zich hebben genomen. Dat betekent dat alle partijen deelnemen aan het programmateam, met uitzondering van de drie provincies. Het programmateam komt twee keer per jaar bijeen met als doel de uitvoering van het convenant te coördineren en beheerbeslissingen voor te bereiden of te nemen. Met beheerbeslissingen wordt bedoeld: het opstarten van activiteiten, maar ook het inzetten van mens en materieel en het goedkeuren van stukken voor bespreking in de regiegroep of het RCW

21 Proces en organisatie Organisatie Toeristisch Overleg Waddenzeegebied: In het TOW zitten verenigingen van wadvaarders, toerzeilers, zeekanoërs, jachthavens en beroepsvaart en Hiswa, ANWB, Waddenvereniging, VVV s en de provincies. Het TOW heeft een ondersteunende en adviserende rol (gevraagd en ongevraagd). Het TOW bestond al als overleg onder de (voormalige) stuurgroep Waddenprovincies

22 Proces en organisatie Proces Inhoud Organisatie (analyse) Decentralisatie Rijk - beheerder Provincies Gemeenten Onvoldoende: Gezamenlijke visie op gebied Gezamenlijke visie op beheer Programmasturing Gezamenlijke regie (alleen overheden) Duidelijkheid over financiering Wadwachten/ Waddenunit Natuurorganisaties Geen integrale gebiedsvisie Convenant Vaarrecreatie Havenvisie / havens Vaarrecreatieorganisaties Toenadering: Pact van Rede 22 22

23 Proces en organisatie Organisatie (analyse) Kenmerkend Geen programmatische sturing: - Beperkte terugkoppeling op de hoofddoelstelling van het convenant. - Niet gestuurd op volgtijdelijkheid van activiteiten wadwachten monitoring uitbreiding havens o.b.v. havenvisie. Wel sturing op afzonderlijke projecten: - Het volgen van projecten. - Samenhang met bestaande instrumenten (N2000, toezicht en handhaving). Ontbreken gezamenlijke regie: - Alleen overheden zijn vertegenwoordigd op bestuurlijk niveau (RCW); de deelname van andere partners aan het convenant dan overheden (2007), heeft geen uitwerking gekregen in de organisatie van het bestuurlijk overleg. - Overige partners pas betrokken op het niveau van het programmateam. - Overige partners hebben beperkte mogelijkheden om onderwerpen bestuurlijk te agenderen; fundamentele discussies (bijv. over wadwachten) zijn niet gevoerd tussen overheden en de andere partners op bestuurlijk niveau

24 Proces en organisatie Organisatie (analyse) Bestuurlijk Betrof alleen de overheden. De natuur- en vaarrecreatieorganisaties hadden geen zitting in de bestuurlijke overleggen. Voortgang in projecten is gevolgd, voor zover daarover gerapporteerd werd. Discussie over wadwachten en monitoring: - Financiering was niet geborgd. - Afstemming met andere vormen van handhaving en toezicht is niet van de grond gekomen. Ambtelijk Eerste twee jaar centrale sturing op projecten via programmamanager en programmateam. Laatste twee jaar geen centrale (project)sturing, uitsluitend op projectmatige basis. Het RCW heeft een aantal hete aardappels voorbij zien komen (handhaving, wadwachten, monitoring), maar het lukt niet dit op bestuurlijk niveau te krijgen. Vaarorganisaties 24 24

25 3 Uitvoering Organisatie, Projecten, Monitoring 25

26 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) 0 Programmamanagement Doorlopend tot einde convenantperiode 1 Monitoring verstoring vaarrecreatie Lopend Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) Functie is gestopt per 1 februari 2010, taken overgenomen door regisseurs recreatie en toerisme en convenantpartijen. Coördinatie voor organiseren overleg programmateam gaat over naar provincie Noord-Holland, nieuwe voorzitter TOW aangesteld. Op 10 september 2008, feitelijke start monitoring. 14 oktober 2008 definitief monitoringsplan. 3 december 2008: Nog enkele knelpunten in het monitoringsplan. Financiële paragraaf is nog niet gedekt en inhoudelijk heeft het plan nog twee open einden in de verwerking van de monitorgegevens en de sluistellingen. 10 maart 2010: nulmeting gedrag vaarrecreanten door Grontmij. 29 juni 2010: nieuw monitoringsplan. Januari 2012: effectmeting gedrag vaarrecreanten Grontmij. Monitoring pas in 2010 echt gestart, lastig om conclusies te trekken uit deze monitor; mede vanwege ontbreken van een nulmeting. Resultaat (bv. aantallen cursisten) Monitoring, nulmeting gedrag vaarrecreanten, effectmeting gedrag vaarrecreanten 2 Vaststelling art.20 NB-wet gebieden Jaarlijks terugkerend Aanwijzing van artikel 20 gebieden wordt jaarlijks besproken in het TOW Art.20 NB-wet gebieden jaarlijks vastgesteld 26 26

27 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) 3 Hydrografische kaarten aanpassing Afgerond Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) Afronding blijkt niet uit de verslagen, behalve dan uit het voortgangsdocument en bv. projectenlijsten en planning 2009-document. Navraag bevestigt dat deze activiteit is afgerond. Resultaat (bv. aantallen cursisten) Hydrografische kaarten jaarlijks aangepast 4 Maatgevende capaciteit jachthavens Afgerond Op 20 mei 2008: startnotitie is opgesteld. Op 17 juni 2008: brief aan gemeenten met o.a. vraag over capaciteit. Beoogde datum 1 juli 2008 niet gehaald. 23 september 2008: gemeenten hebben capaciteit berekend. Capaciteit per gemeente berekend 27 27

28 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) 5 Haveninrichtingsplan Afgerond De haverinrichtingsplannen zijn voorgefinancierd door de provincies in afwachting van financiering door het Waddenfonds (afgewezen). De Havenvisie is vastgesteld door de betrokken gemeenten en met een Oplegnotitie aangeboden aan het RCW. De Oplegnotitie bij de Havenvisie is door het RCW vastgesteld en dat betekent dat de gemeenten verder kunnen met het opstellen en uitwerken van de Haveninrichtingsplannen. Conform het advies in de Havenvisie, worden de Haveninrichtingsplannen per cluster door betrokken gemeenten met elkaar afgestemd. De clusters B (Harlingen, Vlieland en Terschelling) en C (Ameland, Schiermonnikoog, Lauwersoog) zijn bijna klaar met het opstellen van Haveninrichtingsplannen en de onderlinge afstemming daarover. De resultaten zullen binnenkort worden aangeboden aan het RCW. Resultaat (bv. aantallen cursisten) Havenvisie opgesteld 28 28

29 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) 6 Pilot reserveringssysteem Afgerond Op 20 mei 2008 is PvE opgesteld. 6 oktober 2008: afspraak PM met St. jachthavens om proces pilot te bespreken. Accent wordt verschoven van reserveringssysteem naar beheerssysteem 3 december : wijzigingsverzoek van stichting jachthavens: ontwikkeling blijkt nog niet haalbaar vanwege weer en getij. Planning 31 maart 2009: Start project op 1 juli. 2 april 2009: het meldsysteem wordt in 2010 operationeel. Beoogde afronding volgens CVW: pilot en evaluatie 31 december 2009, en introductie systeem in alle havens 1 april Feitelijk sinds 10 juli 2010 in Waddenhaven Texel een meldsysteem operationeel. Na geslaagde proef de bedoeling dat alles waddenhavens systeem gaan gebruiken. Systeem inmiddels uitgebreid tot Vlieland en Terschelling. 7 Fysiek informatiesysteem bij de sluizen Afgerond Op 20 mei 2008: RWS geeft aan alleen apparatuur te leveren, PM wordt nu trekker van de voorfase. Project heeft koppeling met project 6. aug/sept 2008: informatie komt uit reserveringssysteem en is daar dus van afhankelijk. Aandacht om ook vanuit andere projecten informatie te halen. 3 december 2008: wijzigingsvoorstel: DRIP ruilen voor continue infosysteem via marifoon. Resultaat (bv. aantallen cursisten) Meldsysteem operationeel in Waddenhaven Texel, Vlieland en Terschelling. Na geslaagde proef bij Waddenhaven Texel bedoeling dat alle waddenhavens een systeem gaan krijgen; niet voor reservering maar voor beschikbaarheid. Continue infosysteem via marifoon. N.a.v. 6 bezien of daar een applicatie aan gekoppeld kan worden

30 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) 8 Communicatieplan hanteren afsprakennotitie /erecode Lopend Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) Op 20 mei 2008: activiteit 10 en 13 worden onderdelen van deze activiteit in 1 communicatieplan. Het PvE dient te worden omgezet naar een offerteaanvraag. Het PvE wordt in het TOW ter kennisneming voorgelegd. De offerte aanvraag gaat met de toevoeging dat ook huurders ven schepen een doelgroep zijn. 18 augustus 2008: offertes zijn binnen. 23 september 2008: Het communicatieplan wordt in de TOW vergadering van december gepresenteerd. 3 december 2008: Het conceptcommunicatieplan is gereed. Tijdens het TOW is een presentatie gehouden door het communicatiebureau. In januari wordt het definitieve plan opgeleverd. 2 april 2009: communicatieplan afgerond, uitvoering is in volle gang. Onder leiding van de provincie vindt 2 x per jaar een bijeenkomst plaats om de communicatieactiviteiten (Ik pas op het Wad) te bespreken. Uitgebreide activiteiten in 2011 zijn niet meer mogelijk omdat het beschikbare budget nagenoeg uitgeput is. 9 Training voor schippers Afgerond Op 20 mei 2008: eerste trainingen gegeven. Naast tweedaagse worden jaarlijks ook eendaagse trainingen verzorgd. Resultaat (bv. aantallen cursisten) Communicatieplan opgesteld en uitgevoerd Jaarlijks eendaagse en tweedaagse trainingen verzorgd 30 30

31 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) 10 Communicatieplan verantwoordelijkheid schipper voor klant 11 Gastheerschap/ Wadwachtposten 12 Opname kennis/gedrag van het Wad in vaarbewijs-2 Onderdeel activiteit 8 Onvoldoende invulling aan gegeven Lopend Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) Op 15 oktober 2008: bijeenkomst waarin de bespreeknotitie wordt besproken. Het project wordt half februari 2009 opgeleverd, de financiering is nog een punt van zorg. (niet ontv. verklaard voor financiering door Waddenfonds) 2 april 2009: de beheerraad heeft afgesproken dat een pilot wordt uitgevoerd op Engelsmanplaat, de Boschplaat en op nieuwe locatie. Daarnaast krijgen de schepen van Rijkswaterstaat uitbreiding van taken. Pilots uitgevoerd in 2009 en Project Welkom op het wad niet gehonoreerd door Waddenfonds. Impasse in samenwerking met CWN, wel pilots uitgevoerd. Op 20 mei 2008: deel is opgenomen in communicatieplan en informatie over andere vaargebieden leidt ook tot aanpassing. Daarom wachten totdat alle informatie bekend is. 18 augustus 2008: VB-2 wordt aangepast, opleidingsprogramma zeekanoën NKB/Peddelpraat is gereed. 3 december 2008: Maakt onderdeel uit van het communicatieplan en werkt door naar de aanpassing van het lesmateriaal voor het vaarbewijs-2. Blijkens overdrachtsdocument PM januari 2011 nog niet afgerond. Resultaat (bv. aantallen cursisten) Pilots uitgevoerd op 2 locaties in 2009 en Geen overeenstemming over nut en noodzaak. Financiering ontbreekt. Opleidingsprogramma zeekanoën NKB/Peddelpraat en aanpassingen van het lesmateriaal vaarbewijs-2. Er zijn meerdere organisaties mee bezig

32 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) 13 Beschikbaar maken van artikelen/lezingen/ presentaties Afgerond Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) Op 20 mei 2008: permanent aandachtspunt. 3 december 2008: voorstel om sprekerspool te maken voor ambassadeurschap CVW. 31 maart 2009: afgerond, opgenomen in communicatieplan. De openbare stukken zijn te vinden op en en wordt nog steeds geactualiseerd. 14 Inzet GPS of IGPS Vervallen Op 20 mei 2008: Het project wordt voorlopig op de lange baan geschoven door SBB omdat het technische doel van het project eerst in een visie moet worden beschreven. 2009: wijzigingsverzoek door SBB want informatiezending vindt al plaats via communicatieplan. Het project vervalt uiteindelijk want wordt opgenomen in communicatieplan. 15 Monitoren sluispassages Lopend Jaarlijks per 1 april gegevens bekend van het jaar ervoor. 1 april 2008 gegevens van 2007 beschikbaar op waddenzee.nl. 31 maart 2009: geregeld dat monitoren sluispassages onderdeel vormt van het monitoringsplan. Resultaat (bv. aantallen cursisten) Permanente actualisatie informatie op websites Onderdeel van communicatieplan Jaarlijks beschikbaar 32 32

33 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) 16 O.b.v. Eindevaluatie afsprakennotitie droogvallen wordt deze aangepast 17 Bundeling Meldpunten verstoringen tot één centraal punt Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) Afgerond Eindevaluatie november 2007 gereed. 20 mei 2008: Programmateam wil graag weten welke aanpassingen worden gedaan in de afsprakennotitie. 23 september 2008: In de eindevaluatie wordt opgenomen dat er geen wijzigingen zijn. De afsprakennotitie Droogvallen is aangepast op basis van de evaluatie. Afgerond Op 20 mei 2008: komt in het handhavingsoverleg aan de orde en is in ontwikkeling waarbij VHF kanaal 4 een rol gaat spelen. 23 sept. 2008: het versterken van de samenwerking, oplossing vinden voor de centrale registratie van verstoringen en de wijze van registratie. Proces is afhankelijk van het proces en de procedures. 31 maart 2009: aandachtspunt, OM geeft geen prioriteit. In mei 2010 is gestart met het registreren van bekende meldingen bij de Centrale Meldpost Waddenzee op Terschelling. Daarnaast is in juli 2010 het gebruik van het BOA-register gestart. Resultaat (bv. aantallen cursisten) Afsprakennotitie Droogvallen is aangepast op basis van de evaluatie Registratie bekende meldingen bij de Centrale Meldpost Waddenzee en gebruik BOAregister gestart De afbeelding kan momenteel niet worden weergegeven

34 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) 18 Verbeteren aanbod overnachting zeekanoërs 19 Strafvorderingsrichtlijnen Wad verduidelijken Lopend Niet gestart Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) Op 20 mei 2008: PvE ingediend bij St. Jachthavens 3 december 2008: St. Jachthavens stuurt PvE door aan gemeenten en eilanden. 31 maart 2009: aandachtspunt. Texel en Vlieland is geregeld. Terschelling: verzoek om medewerking is naar gemeente. Ameland: verzoek is onderweg. Schiermonnikoog: onbekend, nog geen verzoek richting gemeente. Dit verzoek komt er nog wel. De jachthaven Texel heeft dit onderwerp naar zich toegetrokken en zal daar de komende tijd extra aandacht aan geven. In elk geval op 31 maart 2009 nog niet gestart, OM geeft geen prioriteit, heeft een vacature voor een OvJ voor de Wadden. Sprake van tussentijdse vervanging door OvJ Noordzee is onbekend. Januari 2011: dit onderwerp hangt samen met de verdere uitwerking van de handhaving en de handhavingsstrategie. Er moet nog steeds gestart worden. Resultaat (bv. aantallen cursisten) Aanbod op Texel en Vlieland geregeld. Overige waddeneilanden zijn er nog mee bezig. Geen. Hangt samen met verdere uitwerking handhavingsstrategie. Valt onder een andere regisseur

35 Uitvoering Projecten Nr Naam project Status (afgerond, lopend, niet gestart of bewust afgesloten) Toelichting (bv. reden niet starten afsluiten status lopende projecten) 20 Monitoring handhaving Gestart Jaarlijkse analyse die moet leiden tot verbetering per , 2009 en mei 2008: knelpunt is de privacy wetgeving m.b.t. het koppelen van gegevensbestanden. 3 december 2008: Een overleg groep wordt gevormd om deze opdracht verder invulling te geven. 2 april 2009: Het logboek dat op schepen is geïnstalleerd van LNV en RWS wordt uitgebreid naar KLPD. Januari 2011: Met de registratie van verstoringen (17) is een begin gemaakt met de monitoring. Daarnaast is monitoring onderdeel van de werkzaamheden die samenhangen met de handhavingsparagraaf in het beheerplan N2000 Waddengebied. Incidenten in gebied worden gemeld bij Centrale meldpost Waddenzee, is in 2010 en 2011 gebeurd. In 2012 verbreed met waddenknooppunt. 21 Voorstellen voor verbetering Leidraad art. 20 NB 1998 Afgerond 3 december 2007: onduidelijk of iemand voorstellen ingediend, anders dan algemene bespreking in TOW. 15 januari 2008 volgens convenant, feitelijke afronding 7 maart 2008 (Staatscourant 14 maart 2008). Resultaat (bv. aantallen cursisten) Logboek van schepen naar LNV, RWS en KLPD en melding incidenten bij centrale meldpost Evaluatie leidraad in

36 Uitvoering Projecten (analyse) Ongelijksoortige set van projecten: - Deels reguliere activiteiten (bv. aanwijzing art. 20-gebieden, aanpassing hydrografische kaarten). - Individuele projecten (cursus BBZ) en gezamenlijke projecten (wadwachten). - Financiële omvang projecten verschilt (van 0 tot 3,7 miljoen). Bekostiging projecten verschilt, bijvoorbeeld: - Waddenfonds. - Provincies. - Rijkswaterstaat. - Inzet Waddenunit. - Fte s overige convenantpartners: met extra eigen inzet en inspanningen zijn onderdelen gerealiseerd. Bekostiging programma slechts deels gedekt. Gelden uit het Waddenfonds waren niet gegarandeerd. Aanvragen bij het Waddenfonds zijn afgewezen

37 Uitvoering Projecten (perceptie) Belangrijkste activiteiten: Gastheerschap / wadwachten: m.n. natuurorganisaties Natuurorganisaties beschouwen de invulling van het Gastheerschap d.m.v. wadwachten op locatie op het wad als voorwaarde voor een goede monitoring en geleiding van de recreatie en daarmee voorwaarde voor verdere ontwikkeling van de recreatie. Het principe van Gastheerschap (nadruk op de voorkant van toezicht, c.q. voorlichting) wordt (recentelijk) door alle convenantpartners gedeeld. Communicatie/educatie/ voorlichting: alle partijen Gedragsbeïnvloeding en bewustwording creëren bij de recreanten. Havenvisie: overheden en vaarorganisaties Integrale visie op de jachthavenontwikkeling in de Waddenzee. Monitoring: alle partijen Monitoring als instrument om resultaat te kunnen meten. Natuurorganisaties zien als bijvangst van monitoring verbetering communicatie (inzicht en acceptatie), in de toekomst ook als instrument voor geleiding van de recreatie (beheerinstrument)

38 Uitvoering Projecten (perceptie) Rijksoverheid Het Ministerie van I&M ziet slechts toe op de kaders en is niet betrokken in de uitvoering van de projecten. Het Ministerie van EL&I gaat over beleid en internationale afspraken m.b.t. natuur in de Waddenzee; toezicht & handhaving en terreinbeheer door de Waddenunit en vergunningverlening op en rond de Waddenzee (o.a. zeewaartse uitbreiding jachthavens i.r.t. hoogwatervluchtplaatsen). Het Ministerie van EL&I gaat niet over recreatie, deze verantwoordelijkheid ligt bij de provincies. De percepties van EL&I / Waddenunit ten aanzien van de uitvoering van de projecten: - De beeldvorming (tegenstellingen tussen vaar- en natuurorganisaties enerzijds en het Ministerie van EL&I anderzijds) staat een constructieve dialoog over de organisatie van het toezicht (invulling van het Gastheerschap) in de weg. - De Waddenunit heeft het principe van Gastheerschap (nadruk op de voorkant van toezicht) geïncorporeerd in de uitvoering van haar werk. Het beeld is dat met deze mobiele wadwachten en de bestaande wadwachten/vogelwachten in belangrijke mate invulling wordt gegeven aan het principe van Gastheerschap. - De communicatie/voorlichting op basis van het convenant werpt zijn vruchten af en heeft effect op het gedrag van vaarrecreanten. - De monitoring draagt bij aan onderling begrip tussen vaarorganisaties en de Waddenunit

39 Uitvoering Projecten (perceptie) Provincies Merendeel van de projecten is uitgevoerd. Goede basis om verder te gaan. Echter een belangrijk project in het kader van de onderbouwing van havenuitbreidingsbesluiten, de monitoring, is niet goed van de grond gekomen. Gemeenten Basis voor de uitvoering van de haveninrichtingsplannen is gelegd. Natuurorganisaties Essentiële projecten zijn niet (goed) uitgevoerd. Grote stap gezet in samenwerking met vaarorganisaties. Vaarorganisaties Merendeel van de projecten is uitgevoerd. Grote stap gezet in samenwerking met natuurorganisaties. Goede basis om verder te gaan. Niet-gerealiseerde projecten worden toegeschreven aan de houding van de overheden (op afstand, technocratische/juridische/bureaucratische bril)

40 Uitvoering belangrijkste projecten 1. Gastheerschap In de uitvoering van het convenant is geen invulling gegeven aan de volgtijdelijkheid in de convenantafspraken die de natuurorganisaties als uitgangspunt hebben genomen bij ondertekening van het convenant (deze volgtijdelijkheid is in het convenant overigens niet benoemd): - Invulling Gastheerschap door middel van wadwachten, - door middel van wadwachten een goede monitoring/geleiding van de vaarrecreatie, - en op basis daarvan uitvoering van de haveninrichtingsplannen. Het Gastheerschap in de vorm van wadwachten is vanuit het perspectief van de natuurorganisaties een randvoorwaardelijke activiteit uit het convenant. Omdat deze vorm van Gastheerschap nog niet is geregeld zijn de natuurorganisaties van mening dat er op dit moment nog geen sprake is van adequate (lees: structurele en professionele) monitoring en adequaat toezicht op, c.q. geleiding van, de vaarrecreatie. Omdat het Gastheerschap nog niet of onvoldoende is ingevuld vanuit het perspectief van de natuurorganisaties, zien zij geen basis om akkoord te kunnen gaan met de uitbreiding van de jachthavens. De beschikbare monitoringgegevens leveren geen bijdrage aan een onderbouwing om vergunningen af te geven. De vaarorganisaties staan achter het principe van het Gastheerschap. De educatie en voorlichting beschouwen zij als een belangrijk onderdeel hiervan. In hun ogen en in die van de overheidspartijen is het gastheerschap meer dan alleen wadwachten (incl. invulling door andere partijen). Bovendien beschouwen zij het Gastheerschap niet als randvoorwaardelijk voor uitbreiding van de havens. Handhaving van huftergedrag wordt beschouwd als een belangrijk issue binnen de vormgeving van de handhaving binnen het Gastheerschap. Het Gastheerschap is onderwerp van discussie en besluitvorming geweest in de Beheerraad. Dit bestuurlijke overleg loopt parallel aan de regiegroep CVW, onder voorzitterschap van de regisseur Natuur (zie volgende slide)

41 - Provincies - NB-organisaties - EL&I - RWS - Waterschap - Defensie Uitvoering belangrijkste projecten 1. Gastheerschap Agendering pilots Gastheerschap Beheerraad RCW regisseur Natuur Uitvoeringsorganisatie CVW? - Vereniging van oevereigenaren en gebruikers RCW Regiegroep Programmamanager TOW Programmateam Regisseursoverleg Besluitvorming over Gastheerschap (pilots) in belangrijke mate gevoerd in Beheerraad i.p.v. Regiegroep CVW Onduidelijke verhouding tussen agenda regiegroep CVW en Beheerraad In de Beheerraad zijn niet alle convenantpartners vertegenwoordigd. De Beheerraad valt onder voorzitterschap Regisseur Natuur Koppeling tussen uitvoeringsorganisatie CVW en Beheerraad? Pilot Gastheerschap is (nog) niet van de grond gekomen

42 Uitvoering belangrijkste projecten 2. Communicatie / educatie / voorlichting Dit vormt een structurele activiteit, aangezien er altijd sprake is van nieuwkomers. Het is van belang dat alle vaarrecreanten zich bewust zijn van de consequenties van hun gedrag, zodat zij daar ook naar kunnen handelen en zich prepareren op het omgaan met de belangrijke natuurfuncties van de Waddenzee. De communicatie / educatie / voorlichting heeft zijn eerste vruchten afgeworpen. De cursus georganiseerd door de BBZ is een succes en de website van de Stichting Jachthavens wordt intensief bezocht, maar: - geconstateerd wordt dat een extra inspanning nodig is richting de (wad)vaarders: deze doelgroep wordt met de huidige middelen nog onvoldoende bereikt - geconstateerd wordt dat de kosten voor de educatie van individuele wadvaarders een drempel vormt voor deelname. Deze activiteit wordt beschouwd als een cruciale eerste schakel in de keten van toezicht en handhaving door alle convenantpartners. In die zin beschouwen de vaarorganisaties deze activiteit ook als een belangrijk onderdeel van het Gastheerschap

43 Uitvoering belangrijkste projecten 3. Havenvisie Met de Havenvisie is een goede basis gelegd voor operationalisering en gerichte investeringen in de havens. De belangrijkste doelstelling is het vergroten van de veiligheid. De Havenvisie heeft bijgedragen aan belangrijke veranderingen in de houding en verantwoordelijkheid(sopvatting) en kennis van de ondernemers en gemeenten. Gemeenten hebben op basis van de Havenvisie hun haveninrichtingsplannen uitgewerkt. De uitvoering van de haveninrichtingsplannen is afhankelijk van de verlening van de benodigde vergunningen door het Rijk en de provincies. Een kwantitatieve onderbouwing van de effecten ontbreekt (monitoring kan die leemte niet vullen) en vraagt een kwalitatieve garantie. De natuurorganisaties staan op het standpunt dat ontwikkeling van de vaarrecreatie (en dus uitbreiding van de jachthavens) mogelijk is onder de voorwaarde dat zij vorderingen zien in hun deel van het convenant: verbetering, verbreding en professionalisering van gastheerschap / toezicht en handhaving. De vaargerelateerde organisaties zien geen functionele relatie tussen de uitbreiding van de jachthavens en het Gastheerschap. De doelgroep van de jachthavens is een andere dan de wadvaarders. De doelgroep van de havens maakt voor 90 95% gebruik van de betonde vaarroutes, wat niet leidt tot significante effecten op de Waddenzee (uitspraak in kader van Natura 2000). Voldoende ruimte in de havens draagt er bovendien aan bij dat men niet buiten de havens voor anker gaat

44 Uitvoering belangrijkste projecten 4. Monitoring convenant vaarrecreatie Waddenzee Aanpak - Monitoringsplan 2008: Door middel van een trendanalyse inzicht verkrijgen in de ontwikkelingen die optreden van april 2009 tot april 2012 a.g.v. de invoering van het convenant. - Plan van aanpak : Het verschaffen van inzicht in de werking van convenant; leiden de afspraken die zijn gemaakt tot het beperken van de verstoring van natuurwaarden d.m.v. kwalitatief beheersbaar maken en houden van de vaarrecreatie op de Waddenzee. In beeld brengen van (1) Effecten natuurwaarden, (2) Karakteristieken vaarrecreatie (3) Gedrag vaarrecreant Uitvoering - LNV verantwoordelijk (staat op gespannen voet met rol van bevoegd gezag/vergunningverlening); coörd. opgepakt door SBB, analyse prov. NH. - Onvoldoende menskracht en middelen voor uitvoering monitoringsplan Monitoring later gestart, wijzigingen in aanpak en registratie waarnemingen. Output - Resultaten: 2009 (beperkt, Excel); 2010 (Excel); 2011 (webapplicatie) (in uitvoering)

45 Uitvoering belangrijkste projecten 4. Analyse uitvoering monitoring Geen basis voor gefundeerde besluitvorming (absoluut, trendmatig) Voor verschillende locaties zijn weinig dagen waargenomen. Voor een redelijk deel van de waarnemingen is niet te herleiden of de activiteit te relateren is aan recreatievaart. Bijvoorbeeld wandelaars. Getalsmatig zijn de verschillende jaren niet te vergelijken. Verschillen in: - aantal dagen tellen - locaties variëren - rubriceren van de ernst van de verstoringen is soms niet en veelal op verschillende wijze door de waarnemers gebeurd. De mate van verstoring geeft geen goed beeld van de effecten op de populaties, c.q. de mate van verdringing van fauna door recreatievaart. Aanpak is verbeterd Door het registreren van waarnemingen in de webapplicatie zijn de waarnemingen uniformer ingevuld, zijn de gegevens beter te vergelijken. De gegevens van Engelsmanplaat worden nog niet in de database via de webapplicatie ingevoerd en vragen aparte analyse

46 4 Outcome 46

47 Outcome Effecten op natuur en recreatie 1. Droogvalproef ( ) Proef Afsprakennotitie Verantwoord droogvallen op de Waddenzee m.b.t. nieuwe afspraken over droogvallen en gedrag op de Waddenzee. 2. Gedrag vaarrecreanten op de Waddenzee (enquête Grontmij, ) Onderzoek effecten Ik pas op het Wad op het gedrag van de vaarrecreant. 3. Monitoring convenant vaarrecreatie Meting fysieke effecten 47 47

48 Outcome 1. Droogvalproef Probleemstelling Is het mogelijk om droog te vallen buiten de 200 meter van de betonning of bebakening op basis van de Erecode, zonder dat dit leidt tot een toename van de verstoringen? Aanpak Gecombineerde kwalitatieve en kwantitatieve aanpak, door overheden, natuurorganisaties en vaarorganisaties. Via een formulier is het totale aantal droogvallende schepen op een locatie per laagwater en per waarneming geregistreerd, alsmede of verstoringen zijn geconstateerd, met vermelding van de aard daarvan. Jaarlijkse evaluatie , eindevaluatie Resultaat 1. Het aantal verstoringen en overtredingen lijkt niet te zijn toegenomen. In die zin wordt de proef als geslaagd beschouwd. 2. Een aantal locaties (o.a. de oostpunten van Terschelling en Schiermonnikoog) staat in elke jaarlijkse evaluatie droogvallen. Het zijn locaties waar de natuur volgens terreinbeheerders schade oploopt als gevolg van het droogvallen

49 Outcome 2. Enquête gedrag vaarrecreanten Doelstelling Bepalen van het effect van de campagne Ik pas op het Wad in de periode , door het inzichtelijk maken of educatie, voorlichting en informatieverschaffing invloed hebben op de gedragingen van de vaarrecreanten in het Waddengebied. Aanpak Enquêteonderzoek (veldenquête en via een online-enquête) Nulmeting in 2009, effectmeting 2011 Resultaat 1. De erecode is bij een groot deel van de vaarrecreanten bekend. Ongeveer een kwart van de vaarrecreanten is dankzij de Ik pas op het Wad campagne voor het eerst in aanraking gekomen met de erecode. 2. Het merendeel, namelijk 92% van de vaarrecreanten, staat stil bij het effect van hun gedrag op de natuur. Hierin is de laatste jaren niets veranderd. 3. Ten opzichte van 2009 is het gedrag van de vaarrecreanten verbeterd. Het lijkt er dus op dat de erecode effect heeft gehad. 4. Er blijft echter een deel van de vaarrecreanten van 20% die wel eens een activiteit begaan die niet conform de erecode is en zodoende het Wad kunnen verstoren

50 Outcome 3. Monitoring convenant vaarrecreatie beeld 2010 Met uitzondering van Engelsmanplaat, Rottummerplaat/Simondszand/Schier en Simonszand schier zijn er minder dagen waargenomen dan voorzien in het monitoringplan 2008 (circa 35 dagen per jaar). Voor sommige gebieden is slechts enkele dagen waargenomen, waardoor er geen goed gefundeerde uitspraken te maken zijn over de verstoringen of menselijke activiteiten. Resultaat 1. Op een aantal locaties (Rottumerplaat, Simonszand en Engelsmanplaat) is er vooral verstoring van soorten door vliegverkeer. Op de overige locaties komt dit juist weinig tot niet voor. 2. De ernstige verstoringen worden vooral veroorzaakt door chartervaart, rondvaartboten en vliegverkeer. 3. Voor een redelijk deel van de waarnemingen is niet opgenomen of onduidelijk te herleiden of de activiteit te relateren is aan recreatievaart

51 Outcome 3. Monitoring convenant vaarrecreatie beeld 2011 Effecten als gevolg van vaarrecreatie (2011) In totaal is er 53 keer een verstoring van licht tot zeer ernstig waargenomen. Van deze verstoringen zijn er 23 (minder dan de helft) aan vaarrecreatie gerelateerd op een totaal aantal van ca vaartuiggerelateerde waarnemingen keer een lichte tot matige (categorie 1) verstoring van soorten door vaarrecreanten. - 4 keer een ernstig tot zeer ernstige verstoring (categorie 2): o 3 door kayakkers o 1 door een snelle motorboot. - Het betreft verstoring van vogels: 14 HVP s, 3 broedgebieden en 2 foerageergebieden. - Er zijn geen ernstige verstoringen van zeehonden door vaarrecreanten geregistreerd. Separate waarnemingen op de Engelsmansplaat geven eenzelfde beeld: - Ca. 400 verblijvende recreatiejachten. - 5 extensieve incidenten, 2 matige incidenten en 2 intensief (sportvliegtuig en catamaran). Analyse effecten Beperkt aantal waarnemingsmomenten in 2011 (in totaal 86 waarnemingen verdeeld over 9 locaties). Effect van verstoringen op de populaties is niet bekend. Waarnemingen geven niet meer (of minder) dan een indicatie van de verstoring als gevolg van de recreatievaart, met name in relatie tot andere verstoringen

52 Outcome 3. Totaalbeeld uit de onderzoeken Droogvalproef In de periode blijkt het aantal verstoringen niet toegenomen. Enquête Ten opzichte van 2009 is het gedrag van de vaarrecreanten verbeterd. Het lijkt er dus op dat de erecode effect heeft gehad. Er blijft echter een deel van de vaarrecreanten van 20% die wel eens een activiteit begaan die niet conform de erecode is en zodoende het Wad kunnen verstoren. Monitoring convenant vaarrecreatie Minder dan 50% van de verstoringen is gerelateerd aan vaarrecreatie. Van deze verstoringen is minder dan een op de vijf waargenomen verstoringen geclassificeerd als ernstig. NB. Het effect op de populaties is niet te bepalen op basis van de monitoringgegevens. De toe- of afname van de verstoring is niet te bepalen op basis van de gegevens. De verandering van gedrag is niet te bepalen op grond van de gegevens

53 Outcome 3. Totaalbeeld uit de onderzoeken Percepties Vaarorganisaties hebben het beeld dat: - vaarrecreanten zich bewuster zijn van gedrag en daar naar handelen - autonome ontwikkeling is dat aantal scharrelaars niet toeneemt. Natuurorganisaties onderschrijven deels het bovenstaande beeld met de kanttekening dat: - Werelderfgoedstatus heeft mogelijk een aantrekkende werking - nieuwe technieken maken het gemakkelijker om op het wad te varen. Waddenunit: - Het verdringingseffect als gevolg van recreatievaart is op dit moment acceptabel. - De informatievoorziening lijkt te hebben bijgedragen aan beter gedrag vaarrecreanten. Geïnterviewden geven aan dat er is sprake van nieuwe bronnen van verstoring, o.a.: - snelvarende boten (taxi s en individuen bedrijfsmatig) - robbentochten (rondvaartbedrijven, meestal vanaf eilanden)

54 Outcome Perspectief betrokkenen bij outcome Natuurorganisaties: geen uitvoering convenantafspraken zonder wadwachten: Adequate, professionele, gestructureerde inzet op monitoring vereist. Buitendijks natuur- en recreatietoezicht is noodzakelijk. Vaarorganisaties/jachthavens Bewustwording vaarrecreanten t.a.v. natuurwaarden toegenomen. Inzicht in probleem vaargedrag recreanten bij overheden. Uitbreiding jachthavens heeft vanwege doelgroep (vaart 90 95% door betonde vaarroutes) beperkte relatie met verstoring a.g.v. vaarrecreatie op het wad. Provincie en gemeenten Merendeel convenantafspraken uitgevoerd. Beoogde doelstelling lijkt bereikt; monitoring afwachten. De organisatie (en financiering) van het toezicht, en daarmee het concreet realiseren van de essentie van het convenant, wordt tot nu toe door de overheden volstrekt onvoldoende geadresseerd. Natuurorganisaties Winst van het convenant is dat de vaarrecreanten niet meer over één kam worden geschoren en niet meer als één groep met fenomenen als bijvoorbeeld snelvaren worden geassocieerd. De betrokken partijen hebben nu inzicht in de verschillende vaarrecreanten en bijbehorend gebruik van het gebied. Vaarrecreatieorganisaties 54 54

55 Outcome Perspectief betrokkenen bij outcome Ministerie EL&I/Waddenunit De Waddenunit (in de vorm van mobiele wadwachten ) en de bestaande vogelwachten geven in belangrijke mate invulling aan de principes van het project Gastheerschap. Een betere dialoog (corrigeren onderlinge beeldvorming) tussen natuurorganisaties, vaarorganisaties en EL&I/Waddenunit kan de gezamenlijke aanpak versterken. Verdringingseffecten en stapeling van verstoringen (andere bronnen) verdienen aandacht met het oog op de vergunningverlening voor nieuwe ontwikkelingen

56 5 Conclusies Berenschot & Royal HaskoningDHV 56

57 Conclusies Beantwoording onderzoeksvragen In hoeverre zijn de afspraken van het convenant nagekomen? Groot deel van de activiteiten is uitgevoerd. Belangrijke onderdelen zijn echter niet of niet breed geaccepteerd uitgevoerd: - Monitoring. - Communicatie. - Wadwachten. Borging van de afspraken in regulier beleid en wet- en regelgeving Een deel van de afspraken waren al bij de start geborgd (vb. vaststellen art. 20 gebieden, aanpassen hydrografische kaarten). Een deel van de afspraken zijn eenmalig ( projecten ) en vragen geen borging (vb. aanpassen eindevaluatie). Een deel van de afspraken is niet doorgezet (vb. fysiek reserveringssysteem, aanbod overnachting zeekanoërs). Overige afspraken zijn niet opgenomen in wet- en regelgeving en slechts ten dele regulier beleid

58 Conclusies Doel: Het vastleggen van afspraken tussen partijen die in acht zullen worden genomen Beantwoording onderzoeksvragen bij het beheersbaar maken en houden van de vaarrecreatie op de Waddenzee om verstoring van de natuur te beperken. Wat is bereikt? Natuur- en vaarorganisaties zijn tot elkaar gekomen. Overheden zijn op afstand gebleven. Gedeelde belangen natuur- en vaarorganisaties erkend: kwaliteit van de natuur van het Waddengebied is kwaliteit voor beleving recreant. Versterkt door Werelderfgoedstatus. Vaarrecreant is bewuster geworden en daaraan wordt blijvend gewerkt (educatie/communicatie). Beleid jachthavens rond Waddengebied is integraal vormgegeven. Effecten De monitoring heeft bijgedragen aan de samenwerking tussen natuur- en vaarorganisaties bijdrage aan inzicht. Het heeft (recentelijk) ook bijgedragen aan het onderling begrip tussen vaarorganisaties en de Waddenunit. De monitoring biedt geen harde onderbouwing van de effecten van het convenant: - Geen conclusies m.b.t. de effecten van de vaarrecreatie op de natuur; wel indicatie van de mate van verstoring i.r.t. andere bronnen van verstoring. - Geen conclusies m.b.t. de effecten op het gedrag van de vaarrecreant. Alle onderzoeken (droogvalproef, monitoring convenant, enquête gedrag) geven beeld dat verstoring van natuur door recreatievaart niet toeneemt. Percepties Het beeld dat verstoring niet toeneemt wordt breed gedeeld (o.a. door betrokkenen van vaar- en natuurorganisaties en door de Waddenunit). Eén van de partners, de natuurorganisaties, is van mening dat de natuurwaarden op dit moment onvoldoende geborgd zijn (noch met regulier beleid, noch met huidige uitvoering convenant)

59 Conclusies Beantwoording onderzoeksvragen Belangrijkste bevindingen capaciteitsbeleid Het capaciteitsbeleid is thans geen vigerend beleid (in feite is deze vraag niet relevant). De inzichten (ook al beschikbaar voorafgaand aan het convenant) leiden tot de conclusie dat een kwantitatief capaciteitsbeleid niet bijdraagt aan het beheersbaar maken en houden van de vaarrecreatie in de Waddenzee, omdat: - aanwezigheid van vaartuigen in de jachthavens geen verstoring veroorzaakt - het passantenhavens betreft (vaarrecreanten komen elders vandaan) - op piekmomenten kan capaciteitsgebrek juist leiden tot verstoring buiten de havens Perspectief voor uitbreiden jachthavens De natuurorganisaties zijn van mening dat het convenant nog onvoldoende heeft opgeleverd, omdat geen uitvoering heeft plaatsgevonden van het project Wadwachten, en daarmee in hun ogen: - geen adequate monitoring tot stand is gekomen - het toezicht niet goed geregeld is. Havenuitbreiding kan in principe zeewaarts plaatsvinden, mits aangetoond wordt dat dit vereist is i.v.m. veiligheid. Dit is niet afhankelijk van het resultaat van het convenant! Echter, huidige stavaza-convenant is vanuit oogpunt natuurorganisaties geen basis voor havenuitbreiding. De afgelopen jaren is dit dilemma op bestuurlijk niveau binnen het convenant niet getackeld, c.q. heeft geen gesprek plaatsgevonden over verschillen in opvattingen ten aanzien van toezicht en beheer/begeleiding

60 Conclusies Beantwoording onderzoeksvragen Doelmatigheid van de uitvoering van het convenant Sturing op afzonderlijke projecten, geen programmatische sturing: - Beperkte terugkoppeling op de hoofddoelstelling van het convenant. - Niet gestuurd op volgtijdelijkheid van activiteiten. Alleen overheden zijn vertegenwoordigd op bestuurlijk niveau (RCW). Afstemming tussen bestuurlijke tafels Regiegroep CVW (vz. regisseur Recreatie) en Beheerraad (vz. regisseur Natuur) niet helder inzake regie op één van de belangrijkste projecten uit het convenant: het Gastheerschap (pilot Wadwachten). Gevolg: - Discussiepunten kwamen niet op één bestuurlijke tafel waar alle convenantpartijen zitting hadden. Hierdoor werd de discussie niet volledig of niet met alle partijen gevoerd. Dit heeft ertoe geleid dat keuzes niet zijn gemaakt en daardoor activiteiten niet of niet met gedeelde instemming zijn uitgevoerd (wadwachten, monitoring en communicatie) c.q. gezamenlijk naar alternatieven is gezocht. - Een constructieve dialoog tussen de natuur- en vaarorganisaties enerzijds, en de overheden (met name EL&I) anderzijds, heeft nooit plaatsgevonden en daardoor de wederzijdse beeldvorming versterkt en de afstand vergroot

61 Conclusies Beantwoording onderzoeksvragen Toekomstige samenwerking Behoud en verbetering van de vaarrecreatie én van de natuur in het Waddengebied vereist een betere afstemming tussen natuurorganisaties, vaarorganisaties en de betrokken overheden. De coalities van natuurorganisaties (Coalitie Wadden Natuurlijk), van vaarorganisaties en de samenwerking tussen beide (Pact van Rede) is een belangrijke basis voor samenwerking tussen overheden en maatschappelijk middenveld. Het gezamenlijke doel, de strategie voor beheer en ontwikkeling van het gebied, de verantwoordelijkheidsverdeling, de regie (incl. middelen) verdienen uitwerking

62 Lessen en aanbevelingen 6 Berenschot & Royal HaskoningDHV 62