Energiestrategie Drenthe Op weg naar een duurzame Drentse energiehuishouding

Transcriptie

1 Energiestrategie Drenthe Op weg naar een duurzame Drentse energiehuishouding

2 Economie Klimaat en energie Ruimte Sociaal Gedeputeerde staten van Drenthe 17 september 2013 Colofon Dit is een uitgave van de provincie Drenthe Grafische verzorging: Docucentrum, provincie Drenthe Foto s: Hans Dekker, tenzij anders vermeld Samenstelling: Projectgroep Energiestrategie September 2013 ROM&N

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 De maatschappelijke opgave 9 3 De verkenning 11 4 De strategische sporen 15 5 Het vervolg 32 Bijlagen 35 1 Overzicht van de inzet van de provincie Drenthe 36 2 Basisgegevens 39 3 Reacties van deskundigen 48 4 Energiestrategie Drenthe in beeld 64 3

4 Avébé in Gasselternijveenschemond 4

5 1 Inleiding Deze Energiestrategie Drenthe gaat over een grote gemeenschappelijke opgave. Het betreft de transitie naar een duurzame energiehuishouding in Drenthe. Met deze strategie bieden wij een handelingsperspectief voor zowel onszelf als voor onze partners. De verhouding tussen overheid, markt en maatschappij wijzigt en vraagt een ander aanpak. Lokale economisch ontwikkelingen die gericht zijn op de vitaliteit van individuen of groepen zijn sterk in opkomst. Er ontstaan lokale duurzame energiebedrijven vanuit een impuls om gezamenlijk energievoorziening in eigen hand te nemen. De grens tussen producent en consument vervaagt tot prosument. Het zijn actuele en sterker wordende signalen van de transitie die gaande is. Drijfveren voor deze transitie naar een duurzame energiehuishouding zijn bijvoorbeeld het verlangen naar een verbetering van de kwaliteit van het leven en onvrede over de bestaande situatie. Uit de beleidsverkenning 1 blijkt dat het met de productie van hernieuwbare energie in Drenthe goed gaat wanneer we uitvoeren wat we ons voorgenomen hebben. Op dit moment zitten we boven het landelijke gemiddelde en realiseren we de Europese doelstelling voor Het gebruik van fossiele energie stijgt echter. Ondanks het al uitge- 1 Beleidsverkenning Energiestrategie Drenthe, provincie Drenthe, Assen, januari 2013 voerde beleid en de realisatie van het al ingezette en voorgenomen beleid, wordt de doelstelling voor 2020 voor de afname van de uitstoot van CO 2 in Drenthe niet gehaald. Er is méér afname van het gebruik van fossiele energie nodig en toename van het gebruik van hernieuwbare energie. Om daadwerkelijk een verschil te maken is een vernieuwende aanpak noodzakelijk. Mede op basis van de reactie van deskundigen is besloten dat deze energiestrategie dient als vertrekpunt daarvoor, om de in gang gezette energietransitie te versnellen. Deze transitie kost tijd... Het vraagt een duidelijke koers en goede randvoorwaarden van de overheden. Het is een grote opgave, maar het biedt tegelijkertijd kansen voor groene groei in een groen Drenthe. De transitie kan voor een belangrijk deel regionaal gerealiseerd worden. Het vraagt daarom van ons als regionale overheid gerichte inzet en keuzes. Deze energiestrategie bestaat inhoudelijk uit een drietal onderdelen: 1. De maatschappelijke opgave. 2. De verkenning. 3. De strategische sporen. Drenthe gaat en moet verder met de energietransitie. Zie het laatste hoofdstuk. Het is een opgave voor vele partijen en dient daarom ook 5

6 Aardgasinstallatie bij Hoogeveen 6

7 gezamenlijk te worden vormgegeven. De binnengekomen reacties motiveren ons nog meer om aan de slag gaan met het vervolgproces. Er is een maatschappelijke dialoog nodig. Deze willen wij organiseren en op een vernieuwende wijze vorm geven. Met als aanleiding en kader deze strategie, zodat de uitwerking en concretisering van de opgave en de uitvoering van allerlei activiteiten en projecten in samenwerking nadere invulling kunnen krijgen. We willen als provincie op basis van dit document samen met onze partners in gesprek gaan over energietransitie en over wie wat doet om de duurzame Drentse energiehuishouding samen te realiseren. 7

8 8

9 2 De maatschappelijke opgave We zijn op weg naar een duurzame Drentse energiehuishouding in Het is een overgang van fossiel energiegebruik naar hernieuwbare energie. Om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot twee graden Celsius, is afname van de uitstoot van CO 2 nodig. De vastgestelde doelstelling is 20 % afname in 2020 ten opzichte van De opgave is dat het energiegebruik binnen de Drentse grenzen in 2020 leidt tot een uitstoot van drie megaton 2 CO 2. De provincie Drenthe werkt samen met haar partners om in het jaar 2020 een vermindering van de uitstoot van CO 2 in Drenthe te bereiken van 20 % ten opzichte van 1990, zodat dan een jaarlijkse uitstoot door energiegebruik is bereikt van 3,0 Mton CO 2. De doelstelling voor 2050 is % afname van uitstoot van CO 2 ten opzichte van Dat is voor Drenthe een uitstoot van een halve megaton CO 2. De provincie Drenthe werkt samen met haar partners om in het jaar 2050 een vermindering van de uitstoot van CO 2 in Drenthe te bereiken van % ten opzichte van 1990, zodat dan een jaarlijkse uitstoot door energiegebruik is bereikt van 0,5 Mton CO 2. De geraamde uitstoot van CO 2 zal volgens de energiebalans van 2020 vier megaton zijn. Op basis van realistische scenario s is de situatie in 2050 dat er een uitstoot is van anderhalve megaton. Als we in Drenthe het doel voor 2020 willen halen, is er extra inspanning nodig voor afname van de jaarlijkse uitstoot van één megaton CO 2 in Dat geldt ook voor het doel voor Een megaton of Mton is een miljoen ton of 10 9 kilo. Dat is ongeveer de uitstoot door al het verkeer en vervoer in Drenthe. 9

10 Bedrijventerrein bij Wijster 10

11 3 De verkenning Voor de verkenning hoe het doel bereikt kan worden is de basis de informatie in de energiebalansen 3 van 2010 en Grofweg zijn er vier mogelijkheden voor het beperken van de uitstoot die veroorzaakt wordt door het gebruik van fossiele energie. 1. Energiebesparing 2. Hernieuwbare energieproductie 3. Opslag van CO 2 We onderzochten de potentie van de invulling van deze mogelijkheden in Drenthe, behalve kernenergie. Kernenergie in de huidige vorm is niet duurzaam door het ontstaan van radioactief afval. We willen in Drenthe geen kerncentrale of opslag van kernafval. De overige opties noemen we hierna kortweg besparen, produceren en opslaan. De drie mogelijkheden staan op volgorde van prioriteit. Efficiënt gebruik energie Meer hernieuwbare energie produceren en gebruiken in de provincie Drenthe. Eventuele afvang, transport en opslag van kooldioxide als tijdelijke noodmaatregel om negatieve effecten van fossiel energiegebruik letterlijk weg te vangen. besparen produceren opslaan Prioriteitsvolgorde De eerste, meest efficiënte en belangrijkste stap is besparen. Hierbij horen ook de maatregelen om de uitstoot te beperken van lachgas en methaan door landbouw en veenbodems. In de beleidsverkenning is geconstateerd dat alle drie stappen nodig zijn om het doel te bereiken. We onderkennen vijf mogelijke sporen voor het realiseren van het doel door besparen, produceren en opslaan. In het overzicht op de volgende pagina staat daarbij vermeld wat de omvang van het energiegebruik is in 2020 in petajoule of Joule. 3 Energiebalansen provincie Drenthe, ECN, Petten, juli

12 Gasleiding bij Nieuw-Balinge 12

13 I Groene grondstoffen en productieprocessen (sector industrie en sector landbouw 21 PJ) Kansen: besparing industrie en kringlooplandbouw II Groene mobiliteit (sector verkeer en vervoer 17 PJ) Kansen: biobrandstoffen en elektrisch rijden III Groene utiliteit en wonen (sector handel, diensten en overheid en sector huishoudens 21 PJ) Kansen: energiebesparing in de gebouwde omgeving IV Groene energie en slimme systemen (sector energie 22 PJ) Kansen: productie van hernieuwbare energie en systemen voor transport en opslag V Schoon fossiel Kansen: afvang, transport en opslag van CO 2 Via deze sporen en opties is de transitie van het gebruik van fossiele naar hernieuwbare energie te realiseren en tegelijk bieden ze mogelijkheden voor groene groei. De visie waarop dat is gebaseerd staat in het Energieprogramma en deze is uitgewerkt in onze beleidsverkenning. Het betreft de realisatiemogelijkheden voor het jaar 2020, met een doorkijk naar De sporen en bijbehorende opties zijn integraal gewaardeerd op de bijdrage aan het terugdringen van de uitstoot van CO 2, energieleveringszekerheid, de betekenis voor werkgelegenheid, het rendement, de ruimtelijke effecten, het sociale aspect en de mogelijke rol van de provincie bij het realiseren. Zie bijlage, tabel Beoordeling opties duurzame energiehuishouding. Voor de toelichting daarop verwijzen we naar de beleidsverkenning. Hieronder staat voor 2020 de potentie per spoor en voor de daarbij horende energiegebruiksectoren. De eerste drie sporen voor besparing van energie leveren bij 10 % extra besparen een afname van uitstoot met 0,3 megaton op. Het vierde spoor over de productie van hernieuwbare energie levert een aandeel van 16 % duurzame energie en 0,2 megaton op. Spoor vijf betreft de optie van eventuele opslag in lege gasvelden in relatie tot de nationale doelstelling. Potentie beleidsintensivering besparing, hernieuwbare energieproductie en opslag in 2020 Spoor / sectoren Energiegebruik en emissie* Raming potentie extra inzet I. Industrie en landbouw 20,9 PJ ~ 1,1 Mton CO 2 0,1 Mton II. Verkeer en vervoer 17,0 PJ ~ 0,9 Mton CO 2 0,1 Mton III. Huishoudens en HDO 21,0 PJ ~ 1,1 Mton CO 2 0,1 Mton IV. Energiesector 21,6 PJ ~ 1,1 Mton CO 2 0,2 Mton V. Opslag CO 2 n.v.t. 0,5 Mton * De cijfers zijn afgerond en globaal want de omrekening van energie naar emissie verschilt per energiesoort 13

14 Koolzaadveld bij Zuidwolde. De koolzaadolie wordt lokaal gebruikt als voertuigbrandstof. 14

15 4 De strategische sporen Uit de verkenning volgt dat op alle fronten extra inzet nodig is. De ambitie is hoog. Het zal moeilijk zijn die te halen. We geven voor deze gezamenlijke opgave voor de Drentse maatschappij de mogelijkheden aan. Uit onze rol en positie volgt dat het doel niet door ons zelf bereikt kan worden. Vooral bij de hoge ambitie van tien procent extra besparen is er eerder een rol voor onze partners dan voor de provinciale organisatie. Bij de ambitie voor hernieuwbare energie is de raming gebaseerd op de potentie 4 van wat te realiseren is tot 2020, met extra inzet en in de huidige omstandigheden. Zonder extra maatregelen of bij uitstel, zijn er grotere risico s door de klimaatverandering (wateroverlast, economische schade, afname biodiversiteit). Met de verkende extra maatregelen wordt het emissiedoel voor 2020 nog niet bereikt. Naast uitstel is ook aanvoer van hernieuwbare energie mogelijk, aanpassing van beleidskaders en regelgeving (bijvoorbeeld uitbreiding zoekgebied windenergie) of opslag van CO 2 als tijdelijke tussenoplossing. We zetten primair in op extra besparen en produceren. Hierna werken we de strategie uit in de noodzakelijke handelingen. Een gerichte inzet is nodig om zo effectief mogelijk aan het doel bij te dragen, want menskracht en financiële middelen zijn immers beperkt inzetbaar. Die afweging is onderbouwd in de beleidsverkenning. In Uitwisselen realisatie doelbereik met andere provincies veel gevallen is nog een nadere analyse, afweging en aanpak nodig als uitwerking van deze strategie. We hebben keuzes gemaakt voor onze eigen inzet die passen bij onze rol en positie. Zie de afbeelding hiernaast daarover. Beïnvloeden beleid - SNN - NL - EU Provinciaal doel duurzame energie huishouding Realisatie in Drenthe - besparen - produceren - opslaan Import en export duurzame energie 4 Zie bijlage: tabel Potentie hernieuwbare energie, kolom Met extra inzet

16 Onze inspanning betreft enerzijds het beïnvloeden van noordelijk, landelijk en Europees beleid. Anderzijds betreft onze inzet het gebruik maken van onze beleidsinstrumenten om met onze partners het besparen, produceren en opslaan in de provincie te realiseren. Ook kan uitwisseling over provinciegrenzen plaats vinden om het doel te bereiken. Voor de realisatie zetten we als volgt onze beleidsinstrumenten in. Randvoorwaardelijk is ten eerste het scheppen van duidelijke provinciale regels, voor zover dat onze taak is in verband met de provinciale bevoegdheden en belangen. Hier hoort natuurlijk ook vergunningverlening en handhaving bij. Ten tweede zorgen we voor informatieoverdracht op vele manieren, bijvoorbeeld voor het delen van kennis en het stimuleren van betrokkenheid en inzet van inwoners en uitvoeringspartners. Ten derde stimuleren we via de Drentse Energie Organisatie omvangrijke projecten die financieel een zetje in de rug nodig hebben. Dat betreft vooral productie van hernieuwbare energie en systemen zoals warmtenetten. We geven via ons energieprogramma, zoals op basis van Green Deals, bijdragen om projecten te stimuleren die bijdragen aan de programmadoelen. Ten vierde voorzien we in dienstverlening zoals het bij elkaar brengen van partijen en kennis, het maken van afspraken tussen uitvoeringspartners, deelname aan overleg met gemeenten en regie zoals in de vorm van project- en programmaleiding. De beoogde afname van de uitstoot is in Drenthe te bereiken, met een integrale afweging met effecten zoals op werkgelegenheid en omgevingskwaliteit. Het door het Rijk gewenste percentage hernieuwbare energie van 16 % wordt daarmee in Drenthe tegelijk bereikt. Voor windenergie bijvoorbeeld gaat het om het leveren van het met het Rijk en de andere provincies afgesproken aandeel aan de nationale taakstelling. Als het Rijk de doelstelling voor 2020 voor windenergie op land verhoogt, zijn wij bereid vóór 2020 een uitbreiding van het zoekgebied voor windenergie in Drenthe in procedure te brengen. Maar onze mogelijkheden zijn beperkt omdat we onze omgevingskwaliteit koesteren. We willen het realiseren van windenergieparken op land in Drenthe beperken. Het lijkt ons beter het zoekgebied voor windenergie op zee in het noorden te vergroten. Onze ambitie is dat de Drentse maatschappij zich extra inzet om het emissiedoel in 2020 te bereiken. Voor de langere termijn gaat het om het bereiken van een duurzame energiehuishouding in Daarmee zorgen we tegelijk voor grotere energieleveringszekerheid. In dat verband is onze ambitie het benutten van de maximale potentie voor hernieuwbare energie in 16

17 Drenthe. Het maximaal benutten van de technische potentie is niet mogelijk, we gaan uit van realistische ramingen op basis van de huidige omstandigheden. Zie de tabel in de bijlage 5. Per optie geven we hierna aan wat ons beleid is. We geven daarbij eerst aan wat onze eigen mogelijke inzet is, meestal in relatie tot wat we van anderen verwachten. Vervolgens geven we afzonderlijk aan wat die verwachtingen zijn. In de bijlage staat een samenvattend overzicht van onze inzet. Spoor I Groene grondstoffen en productieprocessen Industrie Streven naar tien procent extra besparing in 2020 in de industrie (tot 15,3 PJ met een uitstoot van 0,8 Mton). Het accent ligt daarbij op de sectoren chemie en voedings- en genotmiddelenindustrie, door middel van energiebesparing, efficiëntie en vervanging van fossiele grondstoffen bij productieprocessen door biomassa. Met het instrument vergunningverlening als kapstok gaan wij in het kader van toezicht en handhaving Wet Milieubeheer in gesprek met de bedrijven waarvoor wij bevoegd gezag zijn. Plan van aanpak voor chemie en voedings- en genotsmiddelenindustrie om transitie te stimuleren bij grote en de vele kleinere bedrijven. Bijvoorbeeld door het zorgen voor kennis met uitwisselen van informatie, visie, voorbeeldprojecten, het gesprek, verbindingen etc. Nadere beleidsverkenning en uitwerking van de mogelijkheden om in samenwerking met de industrie het beleidsdoel te realiseren: organisatie van het uitwisselen van informatie, actieve coaching e.d. Green deals als instrument inzetten voor concrete afspraken. Het stimuleren van innovaties op basis van het Kader voor Economische Investeringen (KEI) Besparingslobby via het Interprovinciaal Overleg. Door overheidsmaatregelen kan het uitvoeren van energiemaatregelen door het bedrijfsleven markttechnisch gunstiger worden. 5 Zie bijlage: tabel Potentie hernieuwbare energie, Kolommen Maximale potentie 2020 en Maximale potentie

18 Partners Van kennisinstellingen, bedrijven e.d. verwachten wij initiatieven voor het treffen van maatregelen in het belang van het realiseren van werkgelegenheid, het innemen van een goede marktpositie bij duurzame productie, initiatieven voor innovaties. Van de Natuur en Milieufederatie Drenthe verwachten we inzet voor algemene bewustwording. Van gemeenten verwachten we evenredige inzet in relatie tot de gemeentelijke vergunningverlening. Landbouw Streven naar tien procent extra besparing op fossiel energiegebruik in 2020 in de landbouw (tot 4,3 PJ en een uitstoot van 0,2 Mton). Streven naar het extra terugdringen van de uitstoot van overige broeikasgassen met 0,1 Mton in 2020 door middel van kringlooplandbouw en met 0,2 Mton in 2020 door middel van het beperken van de mineralisatie van veenbodems. Het vervolgen van projecten met een zo groot mogelijke toename van het aantal deelnemende veehouders dat werkt volgens kringloopprincipes (zoals Duurzaam boer blijven in Drenthe). Het vervolgen van het proefproject voor kringlooplandbouw in de akkerbouw (Veldleeuwerik). We kiezen daarbij een stimulerende rol door het voorzien in coördinatie, organisatie en een financiële bijdrage. We zoeken naar mogelijkheden voor grootschalige en intensievere aanpak, zo mogelijk in noordelijk verband en naar duurzame samenwerking tussen akkerbouw en veehouderij. Stimuleren van efficiënt energiegebruik in de landbouw via bovengenoemde projecten en het stimuleren van specifieke projectontwikkeling. Voorbeelden daarvan zijn het benutten van restwarmte, vervanging van fossiele door hernieuwbare energie zoals geothermie in de glastuinbouw, de inzet van biomassa (zie aldaar) en het realiseren van windparken op landbouwgronden. We kiezen daarbij een stimulerende rol door het voorzien in projectontwikkeling, organisatie van overleg en inbreng van deskundigheid. Het vervolgen van het uitwerken van het project Veenoxidatie met samenwerkingspartners en het stimuleren van de uitvoering. We kiezen daarbij een stimulerende rol door het voorzien in projectontwikkeling, organisatie van overleg en inbreng van deskundigheid. Het stimuleren van innovaties op basis van het Kader voor Economische Investeringen (KEI). 18

19 Partners In bovengenoemde projecten is de provincie samenwerkingspartner met onder andere agrarische ondernemers, kennisinstellingen, de land- en tuinbouworganisatie en waterschappen. De uitvoering van maatregelen is in handen van de samenwerkingspartners. We verwachten van hen een actieve medewerking en initiatief voor het uitvoeren van projecten. Spoor II Groene mobiliteit Biobrandstoffen en elektrisch rijden Streven naar tien procent extra besparing op het fossiel energiegebruik in 2020 in de sector verkeer en vervoer (tot 15,3 PJ met een uitstoot van 0,8 Mton CO 2 ). Het accent ligt daarbij op het vergroten van het gebruik van biobrandstoffen en het elektrisch rijden. Het versterken van de voorbeeldfunctie van de provincie en het stimuleren van andere Drentse overheden om dat ook te doen, door het verduurzamen van eigen wagenpark, woonwerkverkeer, dienstreizen e.d. Het beïnvloeden van het landelijke beleid op het gebied van fiscalisering, zodat het gebruik van groen gas en het omschakelen naar elektrisch vervoer financieel aantrekkelijker wordt. Het stimuleren van de realisatie van de infrastructuur van laadpunten voor elektrisch vervoer en tankstations voor de duurzame brandstoffen biodiesel en groen gas (biobrandstoffen) door overleg met uitvoeringspartners. Bij eigen inkoop voor de provinciale organisatie en bij aanbesteding van het openbaar vervoer duurzaam vervoer als voorwaarde stellen. Het stimuleren van innovaties op basis van het Kader voor Economische Investeringen (KEI). Partners Van kennisinstellingen, vervoersbedrijven, tankstations e.d. verwachten wij initiatieven voor het treffen van maatregelen in het belang van het realiseren van duurzaam vervoer en het benutten van kansen voor werkgelegenheid zoals bij innovaties en regionale productie, distributie en gebruik van groen gas als voertuigbrandstof. Van de Natuur en Milieufederatie Drenthe verwachten we inzet voor algemene bewustwording. 19

20 Van gemeenten verwachten we evenredige inzet voor de voorbeeldfunctie in relatie tot eigen duurzaam vervoer en inkoop. Van het Rijk verwachten we verdere aanpassing van fiscale systemen e.d. zodat het voor individuele beslissers prijstechnisch interessanter wordt over te schakelen op duurzaam vervoer zoals biobrandstof, elektrisch rijden, openbaar vervoer, fiets en het versneld inruilen van vervoersmiddelen die rijden op fossiele brandstof. Spoor III Groene utiliteit en wonen Huishoudens en Handel, diensten en overheden Streven naar tien procent extra besparing op het fossiel energiegebruik in 2020 in de sector huishoudens en de sector handel, diensten en overheden (tot 18,9 PJ met een uitstoot van 1 Mton CO 2 ). Het accent ligt daarbij op het versnellen van de energetische verbetering van gebouwen, energiezuinige nieuwbouw en de aanleg van duurzame energiesystemen voor besparing op warmte en elektriciteit. Het etaleren van de voorbeeldfunctie van de maatregelen in het provinciehuis 6, het verder verduurzamen van overige provinciegebouwen en het stimuleren van andere Drentse overheden om dat ook te doen. Bijvoorbeeld door isolatie, slimme systemen, zonnepanelen e.d. Initiëren van grote projecten met overheden en marktpartijen, zoals de aanleg van warmtenetten, eventueel in noordelijk verband. Overleg met uitvoeringspartners over de mogelijkheden voor grootschalig investeren en het wegnemen van belemmeringen. Nieuwe noordelijke en provinciale prestatieafspraken met woningcorporaties. Voortzetting en verbetering noordelijk Energierenovatiefonds in samenwerking met Fryslân, Groningen en noordelijke woningcorporaties. Zo mogelijk inzet van Drentse Energie Organisatie en afsluiten van Green Deals. Ondersteuning IPO-VNG lobby over vervolg financiële regeling lokaal klimaatbeleid (SLOK 2.0) voor energierenovatie in de bestaande bouw en maatschappelijk vastgoed. 6 Aan het provinciehuis is na de renovatie label A toegekend. In het kader van de voorbeeldfunctie kan dat nadrukkelijk uitgedragen worden en kunnen andere overheden gestimuleerd worden ook dergelijke maatregelen uit te voeren voor hun vastgoed. 20

21 Optimale inzet van eventuele rijksmiddelen (SLOK 2.0) in overleg met de Drentse gemeenten. Lobby bij Rijk en Europa. Onder andere samen met woningcorporaties over staatssteun en het definiëren van energierenovatie sociale huurwoningen als Dienst van algemeen en economisch belang. Transitie stimuleren door het mede organiseren van het uitwisselen van informatie, visie uitdragen, voorbeeldprojecten, overleg, kennis inbrengen, verbindingen organiseren etc. Het concept van duurzame dorpen uitwerken en in samenwerking met gemeenten en inwoners uitvoeren. Samenwerking op Drentse en noordelijke schaal en streven naar samenwerking als grensregio (EUREGIO-project). Het betreft collectieve duurzame initiatieven van gemeenten en inwoners. Uitdragen van de resultaten van energiezuinige en energieneutrale nieuwbouw in de vijf Excellente gebieden voor energiezuinige nieuwbouw in Drenthe. Het stimuleren van energiemaatregelen door eigenaren en gebruikers van gebouwen, onder andere via provinciale vergunningverlening en handhaving en vergroten van bewustwording door het zorgen voor goede informatievoorziening. Partners Van eigenaren en gebruikers van gebouwen verwachten wij initiatief voor de uitvoering van renderende energiemaatregelen. Van gemeenten en de Natuur en Milieufederatie Drenthe verwachten we inzet voor algemene bewustwording, om de vraag naar producten te activeren voor energiebesparing en de productie van hernieuwbare energie. Van gemeenten verwachten we een leidende rol bij het realiseren van de doelstelling door de regie op de ruimtelijke ordening, vergunningverlening, handhaving en realisatie van energiebesparing bij scholen en eigen gebouwen. Van woningcorporaties verwachten we om blijvend te investeren in de energierenovatie van hun woningvoorraad en om zich samen met ons en andere noordelijke partners in te zetten de financierbaarheid daarvan mogelijk te maken door gezamenlijke lobbytrajecten richting het Rijk en Europa. Van het Rijk verwachten we stimulerende landelijke regels voor lokaal en regionaal klimaatbeleid (SLOK 2.0) Van financiers verwachten we inzet voor het bevorderen van investeringen in energiemaatregelen in de gebouwde omgeving. 21

22 Zonnepanelen bij Zuidwolde 22

23 Spoor IV Groene energie en slimme systemen Zonnestroom Uitbreiding van de oppervlakte zonnepanelen op geschikte daken tot 100 ha en tot 200 ha met wijziging van landelijke regels. Eventuele aanleg op maaiveld ( zonneakker of zonneweide ) onder voorwaarden in nader aan te wijzen gebieden. Beleidsplan met onder andere doelstellingen en ruimtelijk kader. Aanleg stimuleren door het mede organiseren van het uitwisselen van informatie, visie uitdragen, voorbeeldprojecten, overleg, kennis inbrengen, verbindingen organiseren etc. Bevorderen dat gemeenten, Natuur en Milieufederatie Drenthe en Drentse Energie Organisatie initiatieven stimuleren van inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Afspraken met gemeenten over voorbeeldfunctie door zelf zonnepanelen aan te leggen op eigen gebouwen en scholen. Organisatie van de uitvoering van de regeling voor vervanging van asbestdaken van agrarische gebouwen met plaatsing van zonnepanelen. Het stimuleren van eigenaren en gebruikers van gebouwen, onder andere door vergroten van bewustwording door het zorgen voor goede informatievoorziening. Partners Van eigenaren en gebruikers van gebouwen verwachten we het nemen van initiatieven voor realisatie. Van de Noordelijke Land- en Tuinbouw Organisatie verwachten we een actieve houding, ondermeer voor het gebruik mak en van de regeling voor zonnepanelen op astbestdaken. Opleiding (E-college), product-marktcombinaties, certificering op initiatief van marktpartijen. We vragen aan gemeenten en Natuur en Milieufederatie Drenthe via hun loketfunctie de algemene bewustwording te vergroten en de versnelling van het nemen van initiatieven. We vragen het Rijk de landelijke regelgeving zo te wijzigen dat optimaal benutten van geschikte daken financieel aantrekkelijk wordt voor particulieren in de omgeving, die niet zelf over een geschikt dak beschikken en voor investeerders en grootverbruikers. Van initiatiefnemers voor windenergie in het provinciale zoekgebied vragen we afspraken en inzet voor het realiseren van zonnestroom in combinatie met realisatie van windenergie. 23

24 Zonnewarmte Extra uitbreiding van zonnecollectoren in 2020 met 25 % tot 125 TJ voor woningen. Dat is ongeveer 10 % van de bestaande woningen in Drenthe. Bevorderen dat gemeenten, Natuur en Milieufederatie Drenthe en Drentse Energie Organisatie initiatieven stimuleren van inwoners. Afspraken met gemeenten over voorbeeldfunctie door zelf collectoren aan te leggen op eigen gebouwen en scholen. Afspraken met woningbouwcorporaties e.d. Mogelijkheden verkennen voor het wegnemen van financieringsbelemmeringen. Partners De eigenaren en gebruikers van gebouwen vragen we het initiatief te nemen voor realisatie. Overleg met vertegenwoordigers van installatie bedrijven. We verwachten van gemeenten en de Natuur en Milieufederatie Drenthe dat zij via hun loketfunctie de algemene bewustwording vergroten voor de versnelling van het nemen van initiatieven. Windenergie Ruimtelijke invulling voor het realiseren van windenergie in het provinciaal zoekgebied voor windturbines tot in totaal 280 MW opgesteld vermogen 7. Als het Rijk de doelstelling voor windenergie op land (6000 MW in 2020) verhoogt, zijn wij bereid vóór 2020 het proces te starten voor uitbreiding van het zoekgebied voor windenergie in Drenthe om aanvullende locaties aan te wijzen buiten het huidige zoekgebied. Aanpassing van de omgevingsvisie en omgevingsverordening op basis van de Gebiedsvisie windenergie Drenthe. Beleidsbijdrage aan Structuurvisie wind op land. Toetsing van initiatieven aan het provinciale beleid en eventuele vergunningverlening. Regierol bij de uitvoering van de gebiedsvisie en bij initiatieven: communicatie, gebiedsontwikkeling en participatie. 7 Afhankelijk van het windregime van een locatie wordt het turbinetype gekozen en de verhouding tussen rotordiameter en generatorvermogen bepaald. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat er 93 turbines van 3 MW worden geplaatst. 24

25 Onderzoek, afweging en planvorming in het geval van uitbreiding van het huidige zoekgebied. Lobby voor een wettelijke regeling waarin omwonenden die participeren in een nabijgelegen windpark hun aandeel opgewekte elektriciteit kunnen verrekenen met hun gebruik, zoals ook bij zonnestroom mogelijk is ( saldering ) Partners Van initiatiefnemers verwachten we afstemming van hun initiatieven op het provinciale beleid. Afspraken met het Rijk over de gezamenlijke inzet van de provincies voor de nationale opgave voor de realisatie van windenergie. We vragen het Rijk de regierol aan ons over te laten voor de uitvoering van de initiatieven waarvoor zij het bevoegd gezag is: communicatie, gebiedsontwikkeling en participatie. We verwachten van de vier betrokken gemeenten dat zij samen met ons de Gebiedsvisie windenergie doorvertalen in relevante ruimtelijke plannen. Waterkracht Opwekken van elektriciteit door gebruik te maken van de waterkracht van aanwezig stromend water. Afspraak maken met waterbeheerders over plan en realisatie. Bij planvorming voor inrichting en beheer de opwekking van energie inbrengen. Partners: Aan waterbeheerders vragen we het initiatief voor het verkennen van mogelijkheden en eventuele realisatie. Groen gas De industriële vergisting voor de productie van groen gas uitbreiden tot 100 miljoen m3. We streven naar clustering van vergisting (bedrijvenparken, agroparken) en naar optimale inzet van de maximaal benutbare bestaande biomassa die aanwezig is in Drenthe, zoals reststromen uit de landbouw en uit de voedselverwerkende industrie 8. 8 Vooralsnog gaan we er van uit dat biomassa uit natuur en landschap doorgaans niet wordt verwerkt in industriële vergistingsinstallaties. 25