Vlaamse bedrijven werken meer samen

Transcriptie

1 52 DIENSTVERLENING / gezonden > bedrijvenclusters bedrijventerre september 2008 INGEZONDEN: Vlaamse bedrijven werken meer samen Brecht van Zwam, Greet Van Eetvelde, Tom Maes en Wim Van Steelandt Bedrijvenclusters zijn succesvoller wanneer ze samenwerken, stellen Brecht van Zwam, Greet Van Eetvelde, Tom Maes en Wim Van Steelandt van de Universiteit Gent (Milieu- en ruimtebeheer). Daarom hebben zij een overzicht samengesteld van clusterg op bedrijventerreen. Conclusie: samenwerkg tussen bedrijven op bedrijventerreen zit de lift, ook Vlaanderen. Het verduurzamen van bedrijventerreen krijgt de laatste jaren steeds meer aandacht, ook Vlaanderen. Een belangrijke stap dat verduurzamgsproces is het stimuleren en ondersteunen van samenwerkgsitiatieven tussen de bedrijven op een terre. Interbedrijfssamenwerkg kan immers onder meer het economisch resultaat van de ondernemgen verbeteren, de concurrentiepositie op de arbeidsmarkt verhogen en de kennisontwikkelg stimuleren. Onderzoek en ervarg tonen aan dat de levensvatbaarheid van bedrijvenclusters sterk toeneemt wanneer een persoon of verenigg als trekker van het samenwerkgsproces fungeert. Samen sterk Door zich te verenigen leren de ondernemers elkaar en hun bedrijven beter kennen, worden ideeën uitgewisseld, kortom wordt een netwerk uitgebouwd dat het samen sterk prcipe huldigt. Zo wordt de ondernemersclub of bedrijvenverenigg een katalysator voor clusteritiatieven en wordt een positieve impuls gegeven naar de verduurzamg van het bedrijventerre. Het aantrekken van geïnteresseerde bedrijven is daarbij belangrijk. Een ondernemersclub met een hoog ledenpercentage heeft immers een sterkere onderhandelgspositie ten opzichte van de overheid en kan bijgevolg meer voordelen uit de brand te slepen. In dat opzicht is het prikkelend te weten waar regio s zich situeren op de bedrijvenclusterladder en precies daarom werd een verkennende studie van terbedrijfssamenwerkg (IBS) Vlaanderen uitgevoerd. De onderzoeksgroep Milieu- en Ruimtebeheer (Universiteit Gent) bouwt aan een visueel overzicht van clusterg op bedrijventerreen met het oog op duidg van het verduurzamgstraject dat Vlaanderen de jongste tijd aflegt. Voortbouwend op de thesis van Wim Van Steelandt (Duurzame bedrijventerreen Vlaanderen: feiten en cijfers, Universiteit Gent, 2008) werd een aanvullende bevragg gedaan bij parkmanagers, bedrijfsleiders, lokale ambtenaren en andere bedrijventerreprofessionals om de clusterwerkg op Vlaamse bedrijventerreen beeld te brengen, met focus op ondernemersclubs en bedrijvenvereniggen. Bedrijventerreprofessionals kregen volgende vragen voorgeschoteld: - Wat is de naam van het bedrijventerre? - In welke stad/gemeente ligt het terre? - Wat is de naam van de bedrijvenverenigg? - Welke juridische structuur heeft de bedrijvenverenigg? - Wat is het oprichtgsjaar van de bedrijvenverenigg? - Welk percentage van de op het terre aanwezige bedrijven is lid van de bedrijvenverenigg? De resultaten van de bevragg zijn per provcie kaart gebracht. In onderstaande figuur is de situatie voor de provcie Oost-Vlaanderen te zien. Op de website van Bedrijventerre, zijn de situaties de overige Vlaamse provcies opgenomen. In de lift Conclusie van de bevragg is dat de samenwerkg tussen bedrijven op bedrijventerreen de lift zit, ook Vlaanderen. Toch is het opvallend dat de trend tot oprichtg van ondernemersclubs en bedrijvenvereniggen niet elk van de vijf Vlaamse provcies even sterk tot uitg komt. Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg trekken de kar als het gaat om clubs waar ondernemers zich verenigen om de dividuele slagkracht van hun ondernemg te versterken, maar zeker ook om de kwaliteit en de uitstralg van het bedrijventerre op een hoger niveau te brengen. Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen hken dan weer wat achterop wat het aantal ondernemersclubs betreft. Niet dat de dynamiek van terbedrijfssamenwerkg mder aanwezig is die provcies, nee, de reden ligt eerder de manier waarop terbedrijfssamenwerkg die provcies wordt benaderd en georganiseerd.

2 bedrijventerre 53 >> Bedrijvenvereniggen Oost-Vlaanderen De onderzoeksgroep Milieu- en Ruimtebeheer van de Universiteit Gent heeft een overzicht samengesteld van clusterg op bedrijventerreen. Daarvoor ondervroegen zij de terreen alle vijf de provcies Vlaanderen (West- Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg). Hieronder staan de resultaten van alleen Oost-Vlaanderen weergegeven, de tabellen van de overige provcies kunt u lezen op Naam E17/1 Zelebaan E17/2 Bokslaar E17/3 Everslaar Hoogkamerstraat Eigenlostraat Industriezone TTS Doornpark Karreweg Drongen I Gentbrugge II Skaldenpark - Moervaart Wetenschapspark Ardoyen De Prijkels Stad/gemeente Lokeren St-Niklaas Temse Beveren Zulte Kruishoutem Drongen Gentbrugge Gent Zwijnaarde Deze Nazareth = verenigg zonder wstoogmerk FV = feitelijke verenigg Naam bedrijvenverenigg Verenigg Lokerse Industriëlen (VLI) TTS-Ondernemgsclub Bedrijvenverenigg Doornpark Zaubeek Drongen I Gentbrugge II Verenigg van Gentse Havengebonden Ondernemgen (VeGHO) Ardoyen De Prijkels Juridische structuur FV Oprichtgsjaar Deelnamepercentage 75% 66% 90% 82% 60% (1) 40% (2) 90% (3) 100% 92% Quickscan De afdelg Milieu- en ruimtebeheer van de Universiteit Gent onderzocht hoeverre er de verschillende Vlaamse provcies wordt samengewerkt op bedrijventerreen. Daarbij blijkt de totstandkomg van deze samenwerkgsitiatieven per provcie te verschillen, maar kan wel worden vastgesteld dat er steeds meer wordt samengewerkt. (1) Alle grote bedrijven zijn lid. Een aantal klee bedrijven, die samen een bedrijvencentrum gevestigd zijn, zijn geen lid, maar de beheerder van het bedrijvencentrum is lid en geeft de formatie over de werkg van de door. (2) In de gebouwen van de De Punt zijn 30 kleere bedrijven - starters gevestigd die niet afzonderlijk lid worden. (3) De Verenigg van Gentse Havengebonden Ondernemgen verenigt zowat 90% van de bedrijven die actief zijn en om de Haven van Gent, dus niet enkel op de bedrijventerreen Skaldenpark en Moervaart. >> Ledenpercentages Oost-Vlaanderen en laat men de effectieve organisatie van clusteracties over aan een externe parkmanager en/of een bedrijvenverenigg. Hier overheerst dus duidelijk de bottom-up benaderg en dat maakt dat ondernemersclubs daar meer frequent voorkomen. De blauw gekleurde bol geeft een beeld van de hoogte van het ledenpercentage van de bedrijvenverenigg (hoe groter de bol, hoe hoger het ledenpercentage. Bij de organisatie van samenwerkg tussen bedrijven gaat het wel eens vaker over een top-down versus een bottom-up benaderg. Alhoewel we beide benadergen de praktijk vaak een mengvorm terugvden, is meestal één van beide benadergen overheersend. Zo wordt bedrijfsclusterg West-Vlaanderen vooral top-down gestuurd. De Provciale Ontwikkelgsmaatschappij (POM West-Vlaanderen), de West-Vlaamse Intercommunale (WVI) en de Intercommunale Leiedal zorgen voor de ontwikkelg en het beheer van 99 procent van de bedrijventerreen West-Vlaanderen. Vanuit die wetenschap is er de provcie West-Vlaanderen niet echt nood aan ondernemersclubs, want de drie voormelde organisaties nemen heel wat taken ter harte die anders toebehoren tot een bedrijvenverenigg. In Oost-Vlaanderen werken de POM en de tercommunales dan weer eerder faciliterend Toegevoegde waarde Het merendeel van de ondernemersclubs werd opgericht na de eeuwwisselg. Die vaststellg toont aan dat het proces van bedrijfsclusterg de laatste jaren serieus aan belang heeft gewonnen Vlaanderen. Ondernemers beseffen meer en meer dat de weg van het maatschappelijk verantwoord ondernemen en van verduurzamg van bedrijventerreen de juiste richtg is en dat samenwerkg met buurbedrijven daarvoor onontbeerlijk is. Uit de verkennende studie blijkt verder dat de Vlaamse ondernemersclubs veelal meer dan de helft van de bedrijven bnen hun werkgsgebied verenigen. Die vaststellg maakt duidelijk dat ondernemers een toegevoegde waarde zien hun lidmaatschap. Rechtsvormen De juridische structuur van de Vlaamse ondernemersclubs is de meeste gevallen een verenigg zonder wstoogmerk (vergelijkbaar met de Nederlandse rechtsvorm van verenigg). Dit is, voor wat betreft Vlaanderen, ook de meest logische structuur voor een bedrijvenverenigg, want de commerciële belangen van de verenigg zijn ondergeschikt aan het gemeenschappelijk doel. Andere juridische structuren voor Vlaamse ondernemersclubs zijn de feitelijke verenigg (FV), de naamloze vennootschap (NV) en de coöperatieve vennootschap (CV). Zie bedrijventerre.biz voor meer fo. Brecht van Zwam, Greet Van Eetvelde, Tom Maes en Wim Van Steelandt zijn werkzaam bij de afdelg Milieu- en ruimtebeheer van de Universiteit Gent.

3 Tabellen en figuren horend bij het artikel: Van Zwam, B., Van Eetvelde, G., Maes, T. en Van Steelandt, W., Vlaamse bedrijven werken meer samen, Bedrijventerre #5, september 2008, p De resultaten van de bevragg worden de onderstaande tabellen weergegeven per provcie; bijhorende kaarten geven een proportioneel beeld van de clubs volgens ledenpercentage. Figuren en tabellen Verduidelijkg voor de kaarten: een blauw gekleurde bol geeft een beeld van de hoogte van het ledenpercentage van de bedrijvenverenigg (hoe groter de bol, hoe hoger het ledenpercentage); een transparante cirkel duidt aan dat er een ondernemersclub is op het terre, maar dat het ledenpercentage niet gekend is. Legende: = verenigg zonder wstoogmerk CV = coöperatieve vennootschap FV = feitelijke verenigg NV = naamloze vennootschap V = verenigg Tabel 1: West Vlaanderen Haven Zeebrugge Zeebrugge Association Port of Zeebrugge Interests % (APZI) Waggelwater Blauwe Toren Herdersbrug Brugge Bedrijvig Brugge 1993 Handelsdok Nijverheidsdok Tielt Noord Tielt Zuid Tielt Tieltse Ondernemers Internationaal Transportcentrum LAR Kuurne Lauwe Aalbeke Rekkem Beheersmaatschappij Internationaal Transportcentrum LAR CV % Kuurne Kuurnse Bedrijvenclub 1996

4 Figuur 1: Ledenpercentages West Vlaanderen Tabel 2: Oost Vlaanderen E17/1 Zelebaan E17/2 Bokslaar E17/3 Everslaar Hoogkamerstraat Eigenlostraat Industriezone TTS Lokeren St Niklaas Temse Verenigg Lokerse Industriëlen (VLI) % TTS Ondernemgsclub % Doornpark Karreweg Beveren Zulte Kruishoutem Bedrijvenverenigg Doornpark FV % Zaubeek %

5 Drongen I Drongen Drongen I % 1 Gentbrugge II Gentbrugge Gentbrugge II % 2 Skaldenpark Moervaart Wetenschapspark Ardoyen De Prijkels Gent Verenigg van Gentse Havengebonden Ondernemgen (VeGHO) % 3 Zwijnaarde Ardoyen % Deze Nazareth De Prijkels % Figuur 2: Ledenpercentages Oost Vlaanderen 1 Alle grote bedrijven zijn lid. Een aantal klee bedrijven, die samen een bedrijvencentrum gevestigd zijn, zijn geen lid, maar de beheerder van het bedrijvencentrum is lid en geeft de formatie over de werkg van de door. 2 In de gebouwen van de De Punt zijn 30 kleere bedrijven starters gevestigd die niet afzonderlijk lid worden. 3 De Verenigg van Gentse Havengebonden Ondernemgen verenigt zowat 90% van de bedrijven die actief zijn en om de Haven van Gent, dus niet enkel op de bedrijventerreen Skaldenpark en Moervaart.

6 Tabel 3: Antwerpen Turnhout, Oud Turnhout en Beerse Rijkmaker Nieuwmoer Ravels Arendonk Ter Straten Wommelgem Noord Turnhout Oud Turnhout Beerse Essen Ravels Arendonk Ranst Wommelgem Parkmanagement Turhout Bedrijvenverenigg Essen (BEDESS) Werkgroep Industrie Arendonk (WIA) % 4 FV % 80% FV 25% BEWORA % Duwijck Lier Duwijckpark % Roddam P. Colomalaan Bornem KMO Bornem % Meer Transportzone Bedrijventerre Hazeldonk Bosdu Mechelen Noord Hoogstraten (B) Zundert (NL) Kalmthout Kapellen Mechelen Logistic Center Hazeldonk Meer (LCHM) V % Comité Bosdu 2007 Industrie Mechelen Noord % 4 De bedrijven hoeven momenteel geen lid te zijn. Er zijn enkele bedrijven vertegenwoordigd de RvB van de. De werkt gewoon voor alle bedrijven Turnhout, zonder dat ze lid zijn. De krijgt hiervoor een toelage van de stad. 5 Logistic Center Hazeldonk Meer is een verenigg naar Nederlands model.

7 Figuur 3: Ledenpercentages Antwerpen Londerzeel Tabel 4: Vlaams Brabant Researchpark Zellik Doornveld Connexion Park Relegem Grote Baan Dorent Londerzeel Asse Zellik IndustrieGroep Londerzeel (IGL) Verbond van West Brabantse Ondernemgen (VWBO) Kern Zellik 1984 Drogenbos Automobilis 2005

8 Figuur 4: Ledenpercentages Vlaams Brabant Peerderbaan Vostert Kanaal Tabel 5: Limburg Wetenschapspark Limburg Genk Noord Genk Zuid Hermes Ravenshout Schoonhees Bergen Opglabbeek Research Campus Hasselt Lanaken Kristalpark Balendijk Maatheide Kerkhoven Kristalpark II Bree Diepenbeek Genk Tessenderlo Ham Bergen Opglabbeek Hasselt Lanaken Lommel Breese Economische Stuurgroep (BRES) Wetenschapspark Limburg NV Verenigg Industriëlen Genk (VIG) Tessenderlo Ham (OCTH) Bergen Opglabbeek (OCO) NV Research Campus Hasselt Ondernemgsclub Lanaken (OCL) Lommelse Ondernemers Club (LOC) % NV % FV % FV % FV % 1994 NV % FV % %

9 Houthalen Helchteren Dilsen Stokkem Houthalen Helchteren (OCHH) Dilsen Stokkem Figuur 5: Ledenpercentages Limburg