I-mag. Briek. en de mechaniek INGENIEURSMAGAZINE MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

Transcriptie

1 I-mag INGENIEURSMAGAZINE Janssen Pharmaceutica Karel Huysmans (Ex-Change) Briek en de mechaniek MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER Guy Aelterman (NVAO) adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 42 nummer 5 mei 2004 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor 3500 Hasselt 1- P2A8632

2

3 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Leo Wezenbeek Vlieghavenlaan 4, 3140 Keerbergen HOOFDREDACTEUR Ing. Etienne Beernaerts EINDREDACTEUR Henk Van Nieuwenhove REDACTIERAAD Ing. E. Beernaerts - Ing. I. Born Ing. B. Demol - Ing. H. Derycke Karel De Wever - Ing. N. Lagast Ing. G. Roymans - Ing. L. Van Bouwel Ing. L. Wezenbeek - Karel De Wever REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel Fax URL: ing@vik.be Doorlopend open van 08u30 tot 17u00 U kan lid worden door betaling op rekening van de VIK te Wommelgem 50,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden 25,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid (1 e lidmaatschap tegen 50,00) of voor gepensioneerden 12,50 voor studenten-industrieel ingenieur 65,00 voor leden woonachtig in het buitenland 500,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers 250,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel Fax Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.U.P.P.) MAGAZINECONCEPT Avant la Lettre, Mechelen Tel info@avantlalettre.be COVERFOTO: Belga Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. VIK-Weddenenquête Hoeveel verdient een industrieel ingenieur? Een vraag waar we als beroepsvereniging vaak mee geconfronteerd worden. Een vraag ook waar we het antwoord willen op kennen om de belangen van de industrieel ingenieur zo goed mogelijk te behartigen. Daarom organiseert de VIK om de twee jaar een grootschalige VIK-Weddenenquête. Niet om te weten hoeveel u persoonlijk als industrieel ingenieur verdient. De privacy wordt in deze enquête volledig gerespecteerd. Wel om de tendensen van de markt te kennen en u te laten inschatten hoeveel u eigenlijk zou kunnen en mogen verdienen, gelet op uw kennis en ervaring. Wanneer pas afgestudeerde industrieel ingenieurs zich bij hun toekomstige werkgevers aanbieden, worden zij meestal geconfronteerd met de vraag: Hoeveel wil je verdienen? Studenten willen weten wat hun diploma kan opleveren wanneer ze hun intrede doen in de professionele wereld. Maar het zijn niet alleen de nieuwkomers die nieuwsgierig zijn naar een realistische loonsverwachting op de arbeidsmarkt. Werknemers die hun hele loopbaan bij dezelfde werkgever blijven, zijn nu eerder uitzondering dan regel. Wat vroeger vanzelfsprekend was, is dat vandaag steeds minder, gezien de huidige conjunctuur van overnames en verdere internationalisering. Voor vele industrieel ingenieurs is het dan ook van groot belang om de markt te kennen, de bedrijfscultuur van mogelijk toekomstige werkgevers te kunnen inschatten én te weten wat men financieel kan en mag verwachten. Waar de bezoldigingen in openbare diensten zoals onderwijs, ministeries, provincies, steden en gemeenten statutair vastgelegd zijn, is dat in de industrie en zeker bij de kleine en middelgrote ondernemingen niet het geval. Hier speelt de regel van vraag en aanbod. Bij de vroegere openbare bedrijven en parastatale instellingen maakt men bovendien een onderscheid tussen de statutair aangeworven werknemers en de groep van "niet-statutairen", waarbij het loon wordt vastgesteld op basis van onderhandeling. Door de analyse van het aangebrachte cijfermateriaal wil de VIK de verloning van de industrieel ingenieurs in alle sectoren in kaart brengen, maar ook de verschillen die optreden naargelang de plaats van tewerkstelling, het functieniveau, het verschil in bezoldiging tussen grote en kleine bedrijven. Het is dan ook met aandrang dat wij u verzoeken om even de tijd uit te trekken om het bijgevoegde enquêteformulier in te vullen en te versturen. In het belang van alle industrieel ingenieurs. Ing. Etienne BEERNAERTS Hoofdredacteur I-mag In dit nummer: E D I T O R I A A L Maandblad van de VIK, Vlaamse Ingenieurskamer Jaargang 42 Nummer 5 mei 2004 Broek Schotte 4 Fiets- en wandeldag 23 De VIKweddenenquête 8 NVAO: Guy Aelterman 32 Dr. Paul & Ing. Paul 16 6 Zes jaar na Sorbonne 36 Ex-Change Karel Huysmans 20 Sidmar & het convenant 42

4 INGENIEUR EN BEROEP Briek Albéric Schotte en zijn ingénieur mécanicien 4 I-mag - MEI 2004

5 en de mechaniek Kortrijk/Oostende. De onlangs overleden wielerlegende Briek Schotte zal ongetwijfeld in de herinnering blijven als een kampioen onder de kampioenen. Briek won in zijn loopbaan tientallen wedstrijden waaronder twee keer het wereldkampioenschap en twee keer de Ronde van Vlaanderen. Hij gold als het prototype van de zogeheten Flandriens, noeste werkers die vooral keihard konden fietsen. "Koersen? Da s zere rijd n" was een van zijn geweldige one-liners. Wat weinigen echter zullen weten, is dat Briek Schotte ook een rol gespeeld heeft in de pioniersjaren van de VIK. De samensteller van deze bijdrage, Ing. Noël Lagast, ontmoette Briek verscheidene keren in diens café in Kortrijk en op de zeedijk in Oostende. Aan de hand van zijn dagboeknotities, soms op bierviltjes neergepend, schreef onze collega zijn impressies neer. Over Briek en diens fascinatie voor de fiets als machine. Een merkwaardig brokje geschiedenis van de mechanica en ook van de VIK. In de jaren zestig was de toenmalige Vereniging van Vlaamse Technisch Ingenieurs (de VVTI waaruit de VIK is ontstaan) in volle uitbreiding. Overal in het Vlaamse land werden toen regionale afdelingen opgericht, zoals ook in het zuiden van West-Vlaanderen. Om over de oprichting van de afdeling een eerste verkennende gesprek te voeren, werd een ontmoeting belegd, waar anders dan in het café van Briek Schotte op de Grote Markt in Kortrijk. De oud wielerkampioen vertelde er honderduit over zijn loopbaan, maar liet zich ook ontvallen dat hij ooit voor technisch ingenieur mechanica had willen studeren. De omstandigheden beslisten er echter anders over. Zijn belangstelling voor de techniek had natuurlijk alles te maken met de fiets, inzonderheid met "het verbeteren van de koersfiets", waarmee hij zoals hij zei "veel gewrocht en veel gesukkeld had". Het beeld van de renner met de tube rond de borst en de nek, de man die op de fiets zoals hij zei zoveel "gewrocht en gesjoold " had, blijft in onze herinnering. Het verbeteren van de koersfiets Een collega uit Kortrijk had mij voor een eerste gedachtewisseling over de oprichting van een VVTI afdeling in het zuiden van de provincie, uitgenodigd in zijn stamcafé op de Grote Markt in Kortrijk. Aan de telefoon had hij het over het café van "Skotte". Ik meende te hebben verstaan dat het café werd uitgebaat door ingeweken Schotten Op die bewuste avond, op een vrijdag midden december 1969, trof ik er echter heel andere caféhouders aan, met name Briek Schotte en zijn vrouw Gilberte Lecoutere. Mevrouw Schotte was mij niet onbekend. Haar ouderlijk huis stond op een boogscheut van het mijne. Dit was meteen brandstof voor een warme babbel. Na een paar dorstlavende rondjes kwam Briek ons viertal vervoegen. Meteen ging de eigenlijke bedoeling van onze bijeenkomst de mist in. In zijn sappig Kortrijks dialect vertelde de oud wielerkampioen honderduit. We vernamen dat een vriend van hem ook technisch ingenieur was. Hij was afdelingshoofd bij een fietsconstructeur uit de streek. Na zijn dagtaak werkte hij in zijn eigen atelier, achteraan zijn woning, aan wat Briek noemde "het verbeteren van de koersfiets". De oud-renner, die ploegleider was van een rennersstal, was voor het aanwijzen van de technische verbeteringen en fietscorrecties zowat zijn mentor. Hij heette Robert. Zijn familienaam ben ik vergeten. Jammer genoeg heb ik die destijds niet genoteerd, of misschien toch, maar God weet waar. Twee handen op één buik Robert en Briek waren twee handen op één buik. Briek noemde hem nu eens "mijn vriend mécanicien", dan weer "mijn ingénieur technicien". In de omgangstaal van Briek waren bepaalde Franse woorden troef, vooral als ze iets te maken hadden met het fietsjargon. Het Kortrijkse Frans uit die tijd was niet aan Briek besteed. Enkele broodnoodzakelijke Franse zinnen had hij met behulp van een Assimil uit het hoofd geleerd. Dat had hij ook voor een paar andere vreemde talen gedaan. Briek gaf ons te kennen dat Robert in zijn vak "een krak van een vent was". In de loop van de jaren had hij in zijn atelier en op zijn werk bij de fietsconstructeur, heel wat aan de koersfiets gesleuteld. Aan het verbeteren van de vorm van de "guidon" (stuur), aan het ontwerpen van een nieuw "braquet" (versnellingsmechanisme), aan het verbeteren van de samenstelling van de "janten " (velgen) en het fietskader. De koersfiets van Briek woog om en bij de 25 kilogram. Het moet een hels karwei geweest zijn om dat vehikel over de bergen te duwen. De koersfiets woog nog steeds veel te veel, maar nog altijd veel minder dan de fiets waarmee Briek bergen en kasseien overwon. De fiets van Briek woog om en bij de 25 kilogram. In die tijd werden de wielen nog met vleugelmoeren vastgezet MEI I-mag 5

6 INGENIEUR EN BEROEP en de tuben met kleefband aan de velgen vastgekleefd. Het moet een hels karwei geweest zijn om dat vehikel over de bergen te duwen. De afdaling van de Tourmalet Briek haalde er wat vergeelde foto s bij. Foto s van koersfietsen waarmee hij destijds had gereden en die uitgerust waren met een "braquet" waarbij men bij elke "changement de vitesse" een valpartij riskeerde, gewoon omdat de ketting in de wielspaken kon terecht komen. In zijn tijd regende het band- en kaderbreuken, maar nu, dank zij de vooruitgang van de techniek en het vakmanschap van "zijn ingénieur technicien", behoorde dit allemaal tot het verleden. Robert verdiende ongetwijfeld de titel van " meester constructeur ontwerper". In het modern jargon van opleidingen zou men hem een industrieel ingenieur productontwerper noemen en had hij internationaal de titel van "Master of Science in de fietskunde" kunnen voeren. In die tijd werden de wielen nog met vleugelmoeren vastgezet en de tuben met kleefband aan de velgen vastgekleefd. De master boven alle masters had dan weer Briek Schotte kunnen zijn. Hij was immers Roberts leermeester. Volgens Briek werd men pas een meester in het vak na het doorlopen van een stage op het werkveld zelf. Briek was met deze visie zijn tijd ver vooruit. Meester Briek nam zijn gazel Robert dan ook geregeld mee naar de grote wielerwedstrijden. Voor het opsteken van koersfiets-ontwerp-ervaring was de Ronde van Frankrijk de leerschool bij uitstek. Briek Schotte legde het ons allemaal haarfijn uit, met een tekening op een bierviltje. Hij schetste hoe een koersfiets kon breken bij het nemen van een scherpe afdaling van de Tourmalet. Bij het ontwerpen van nieuwe modellen diende Robert rekening te houden met de vreemde krachten van een speldenbocht. Dat kon men niet in een school leren, maar alleen ervaren en bij elke rit optekenen, want computers bestonden toen nog niet. In de wagen die in het kielzog van de renners volgde, had Robert een klein bureau en een mini-tekentafel geïnstalleerd. Het rijdend fietslabo verzamelde de gegevens waarmee dan buiten het wielerseizoen in de fabriek en onder het waakzaam oog van sportdirecteur Briek aan het verbeteren van de koersfiets werd gewerkt. De concurrentie tussen Flandria en Superia Aan fietsconstructeurs heeft Vlaanderen nooit een tekort gehad. Het mekka van de grote constructeurs en ontwerpers was destijds in West-Vlaanderen gevestigd. De broers Aimé (de oudste) en Remi Claeys waren ooit zaakvoerder van een bloeiende fietsenfabriek in Zedelgem. Ze stelden een paar honderd technisch ingenieurs tewerk. Er werden niet alleen gewone fietsen en koersfietsen vervaardigd maar ook fietsen die uitgerust waren met een hulpmotor. Het was de periode van de bekende Solex en Mobylette. Ze verkochten als zoete broodjes. Het duurde helaas niet lang. Vlaanderen werd het fietsen zat. Meer en meer koos het volk voor de auto. De verkoop van de fiets onder de merknaam Flandria boerde zienderogen achteruit. Er ontstond ruzie onder de broers en hun zakelijke wegen scheidden. Remi kreeg de fietsafdeling, met behoud van het merklabel, en ook de fabriek waar bromfietsmotoren werden ontwikkeld en vervaardigd. Broer Aimé koos voor de bromfietsafdeling zij het dan onder het merknaam Superia. In plaats van de bromfietsmotoren bij zijn broer aan te kopen, bestelde hij ze bij de Duitse fabrikant Sachs. Als tegenzet liet Remi een gloednieuwe bromfietsproductielijn bouwen. Daarvoor werden opnieuw tientallen technisch ingenieurs aangeworven. De roep naar technisch ingenieurs mechanica Aan de afdelingen mechanica van de toenmalige scholen voor technisch ingenieurs werden alle hens aan dek geblazen. Er moesten meer technisch ingenieurs in de mechanica opgeleid worden. Remi was ook gretig met elke vorm van medewerking om deze opleiding te stimuleren en te activeren. Sponsoring van de opleiding door het leveren van bijkomen- 6 I-mag - MEI 2004

7 de laboratoriuminfrastructuur was toen een gewone zaak. De opleiding technisch ingenieur mechanica en niets dan deze opleiding werd het nieuwe adagio van de hogere technische opleiding. Waar hebben we dit vele jaren later nog eens gehoord, zij het dan voor een andere soort van opleiding die aangepast diende te worden aan de roep maar ook aan de tijdelijke nood van de industrie. De reclamejongens van Remi hadden er zelf een slogan bij bedacht: "Je bent maar dom als je nog niet rijdt met een brom". De concurrentie tussen de broers was bikkelhard, al bleven de bromfietsen van Flandria en Superia jarenlang als twee druppels water op elkaar lijken. De overloop van technisch ingenieurs van de ene fabriek naar de andere was navenant. Het loon dat de ene broer aan de technisch ingenieurs uitkeerde, verschilde vaak aanzienlijk van het loon dat de andere broer uitkeerde. De toenmalige VVTI hield er een bloeiende kring aan over die vooral gekruid werd door levendige debatten "over de wedde van de technisch ingenieur". Begin jaren zeventig produceerde Flandria jaarlijks fietsen en bromfietsen, maar stilaan kalfde de fietsproductie af. De twee wielerploegen Aimé richtte zijn eigen wielerploeg Flandria op. Remi deed enkele jaren later net hetzelfde, maar dan onder de naam Superia. Briek Schotte werd sportdirecteur van het Flandria-team. De Leeuw van Vlaanderen leidde de ploeg van het ene succes naar het andere. Rik Van Looy reed voor Flandria, maar schakelde later over naar Superia. Eddy Merckx koerste voor Superia en onze collega Robert werkte inmiddels verder met zijn ploeg van technisch ingenieurs aan het verbeteren van de koersfiets. De Flandria-ploeg bleek door een injectie van technische vooruitgang, technische kennis en wilskracht niet meer te stuiten. De neergang Begin jaren zeventig produceerde Flandria jaarlijks fietsen en bromfietsen, maar stilaan kalfde de fietsproductie af. In 1979 fabriceerde Flandria jaarlijks nog fietsen en amper bromfietsen. De negatieve economische conjunctuur en de aanhoudende familieruzies hadden de ondernemingen van Remi en Aimé genekt. Honderden werknemers stonden op straat, tientallen technisch ingenieurs dienden uit te kijken naar een andere werkgever. De grote roep naar technisch ingenieurs mechanica was voorbij. Later werd de opleiding in de meeste scholen afgebouwd en omgevormd tot de opleiding van industrieel ingenieur elektromechanica. Begin jaren tachtig kwamen Flandria en Superia in handen van het Zweeds bedrijf Stiga en werd de productie van de Flandria en Superia fiets stopgezet. Beukend tegen de wind Gedurende vele jaren stuurde ik Briek bij de jaarwende een nieuwjaarskaartje namens de VVTI. Hij beantwoordde die steevast, zij het soms weken later. Hij tekende telkens met "Brik" zonder "e". Buiten het drukke toeristische seizoen ontmoette ik hem vaak op de zeedijk in Oostende. Met de neus in de wind kon men hem van ver zien aankomen. Hij liep zoals hij reed, de rug voorovergebogen, beukend tegen de wind. Maar steeds had hij tijd voor een praatje. Briek was immers zeer aanspreekbaar, beleefd en altijd wel gezind. Met zijn vlijmscherp geheugen kon hij zich nog goed de bijeenkomst van weleer in zijn café herinneren. Zijn bewondering voor de techniek en de opleiding van ingenieurs is nooit weggeweest. Zijn vriend, technisch ingenieur Robert, was inmiddels overleden. Briek vertoefde vaak aan de zee. Niet ver van de plaats waar zijn vrouw Gilberte (zij was regentes) was opgegroeid, hadden ze een riant buitenverblijf, langs de Driftweg in Bredene. Gilberte Lecoutere is 9 maanden voor Briek gestorven. Briek Schotte (84) overleed op 4 april 2004 in een ziekenhuis in Kortrijk, op de dag dat zijn Ronde van Vlaanderen gereden werd. Hij sukkelde reeds geruime tijd met zijn gezondheid en had de laatste jaren enkele heelkundige bewerkingen ondergaan. Stalen Albéric Sportjournalisten hadden hem destijds als IJzeren Briek gedoopt, een cliché dat spoedig de hele sportwereld veroverde. Albéric, de voornaam waarmee ik hem steeds aansprak, tot zijn groot genoegen overigens, vond ijzer toch maar niets. "Wa zie je mè ne velo ut iezer, da roest en goat kapot", zei hij me eens, verwijzend naar het ijzeren hekwerk van de zeedijk in Oostende. Een stalen reling was volgens hem veel beter geweest, veel "kloeker". Aan zee vertoeven was volgens Briek "alleen maar een beetje komen uitwaaien en een beetje komen genieten van de klaps van de mensen", van het volk, het type van mensen waarmee hij in zijn geboorteplaats in Kanegem en later op de boerderij van zijn ouders in Desselgem was opgegroeid. Het beeld van "Stalen Albéric", de renner met de tube rond de borst en de nek, de man die op de fiets zoals hij zei zoveel "gewrocht en gesjoold " had, blijft in onze herinnering. We zullen hem niet meer op de zeedijk, vechtend tegen de wind, ontmoeten. Maar vechten tegen de onstuimige zeewind was volgens hem niets in vergelijking met de "force" die hij ooit als renner op de fiets had moeten opbrengen. Ing. Noël LAGAST MEI I-mag 7

8 INGENIEUR EN BEROEP Weddenenq Bij dit nummer van I-mag vindt u een formulier van onze Weddenenquête Wij vragen u allen met aandrang om mee te werken aan dit belangrijke initiatief van de Vlaamse Ingenieurskamer. Het vraagt niet veel van uw tijd en het is in uw eigen belang en in het belang van alle industrieel ingenieurs. Met uw medewerking kunnen we een bruikbaar instrument samenstellen voor werknemers en werkgevers. 1. De Tweejaarlijkse VIK-Weddenenquête De Vlaamse Ingenieurskamer heeft een zeer lange traditie in het organiseren van periodieke weddenenquêtes. De laatste tien jaren gebeurde dat zelfs om de twee jaar. De verwerking van de antwoorden geeft ons een bijzonder nuttige en vooral correcte basis om zowel onze leden als de werkgevers in te lichten over de actuele situatie van de verloning van industrieel ingenieurs in de privé-bedrijven. Tegenover andere beschikbare weddengrafieken hebben wij het voordeel dat onze informatie specifiek en ondubbelzinnig beperkt is tot industrieel ingenieurs en tot de niveaus waar de grote meerderheid van hen tewerkgesteld is. Ons belangrijkste doel is een instrument in handen te hebben waarmee we onze leden een antwoord kunnen geven op twee pertinente vragen: 1. mijn wedde is nu xxx, is dit normaal voor mijn situatie? 2. ik wil onderhandelen over een nieuwe situatie, welke wedde kan ik verwachten? Ook voor de werkgevers is onze informatie zeer welkom. Dank zij het eenvoudig concept van onze enquête krijgen wij een voldoende grote respons om betrouwbare gemiddelden te berekenen. Ondanks die eenvoud zijn we toch in staat om een redelijk grote diversificatie van specifieke data te verwerken. Ook tussen twee enquêtes in slagen we erin de trends bij te houden zodat wij altijd in staat blijven om over de actuele situatie te informeren. 2. Reële vergelijkbare Bruto Maandwedde Iedere werknemer heeft een contractueel overeengekomen bruto maandwedde. Deze basiswedde wordt normaliter jaarlijks aangepast volgens anciënniteit en prestaties. Met uitzondering van de handelsvertegenwoordiger zou die bruto wedde minimum 88% moeten uitmaken van de reële maandwedde. In veel gevallen wordt in de privé-bedrijven een deel van het loon toegekend onder vorm van extra loonelementen waaruit de werknemer soms zelf kan kiezen. Dit maakt het correct bepalen van een vergelijkbare maandwedde moeilijker. Niet alle voorgestelde loonelementen moeten aanzien worden als werkelijk deel van de maandwedde. Wij gaan ervan uit dat de reële bruto maandwedde bestaat uit: de overeengekomen bruto maandwedde van de betrokken maand het gemiddelde maandelijkse commissieloon van de laatste 6 maanden 80% van de werkelijke waarde van voordelen in natura met een maximum van 350 EUR. Dit zijn oa: privé gebruik van een firmawagen, gratis woning, e.d. 50% van maaltijdcheques of van een forfaitaire kostenvergoeding met een maximum van 125 EUR. vastliggende extra jaarvergoedingen buiten het wettelijke vakantiegeld en bovenop de dertiende maand die algemeen toegekend wordt Alle andere extra's (prestatiepremies, allerlei cheques, verzekeringen, extra pensioenen) hebben uiteraard een werkelijke waarde die men moet mee betrekken in een weddenevaluatie. Ze zijn echter te aanzien als sociale voordelen of als een onzeker inkomen dat niet vrij beschikbaar is in het gezinsbudget. 3. Evaluatie van de Wedde Om de eigen wedde te evalueren, moet men haar vergelijken met het gemiddelde van die van de collega's in een vergelijkbare situatie. Het spreekt vanzelf dat de wedde niet uitsluitend in functie staat van de leeftijd. Het is echter de enige bruikbare indicator om gemiddelden weer te geven en in de praktijk blijkt het ook een goede benadering voor een algemene evaluatie. 8 I-mag - MEI 2004

9 ête 2004 De gemiddelde wedden die in Vlaanderen aan industrieel ingenieurs in de privébedrijven worden betaald, zijn vooral afhankelijk van de anciënniteit en van het niveau van de uitgeoefende functie. Ook de grootte en de internationale impact van het bedrijf spelen een merkbare rol. In grote bedrijven heeft de aard van de functie weinig invloed en speelt alleen het niveau. De realiteit toont dat carrières van de meeste industrieel ingenieurs evolueren volgens drie onderscheiden functieniveaus. De inschatting van het eigen niveau is wel de moeilijkste stap in het evaluatieproces. In de meeste gevallen komt een beginnend ingenieur na het afstuderen terecht in een vooral technische, uitvoerende taak. Dit is een evaluatieperiode die volgens de prestaties tussen de zeven en de tien jaar kan duren. Twee derden van onze collega's komen na deze periode terecht in een functie waarbij zij meer en meer verantwoordelijkheid toebedeeld krijgen en waarbij het managementaspect belangrijker wordt dan het zuiver technische. De wedde evolueert met ongeveer dezelfde stijgingsgraad als in de beginjaren. Wij aanzien dit als de gemiddelde evolutie in de ingenieurscarrière. Zoals in alle beroepen zullen een aantal ingenieurs ook na de inloopperiode een eerder vlakke loopbaan doormaken. Zelfs na 10 jaren dienst blijven zij hoofdzakelijk uitvoerders in bijna zuiver technische functies. Anderzijds maakt een niet gering percentage van de industrieel ingenieurs een sprong naar nog hogere managementfuncties met grotere zelfstandigheid en verantwoordelijkheden. De 5% topwedden in dat niveau verwerken we niet mee omdat zij het gemiddelde vervormen. Hoe neem ik deel aan de VIK-WEDDENENQUÊTE 2004? 1. DOE IN ELK GEVAL MEE 2. Vul het formulier zo juist mogelijk in. Overdrijvingen storen! 3. Lees en volg de gegeven verduidelijkingen. 4. Zend het formulier terug binnen de maand na verschijnen. De laatste jaren zijn de regionale en de sectoriële verschillen veel minder significant dan vroeger. Variaties bestaan nog wel, maar zijn cijfermatig moeilijker in kaart te brengen. Toch blijven wij deze verschillen opvolgen. Voor het eerst maken we ook onderscheid tussen de wedden van vrouwen en mannen. We zijn dan ook benieuwd naar de verschillen die het onderscheid der geslachten geeft. Namens de VIK willen we u graag uitnodigen om deel te nemen aan de weddenenquête. We danken u hiervoor. Ing. Leo VAN BOUWEL Aandacht: Collega s tewerkgesteld in openbare diensten (Onderwijs, universiteiten, steden en gemeenten, openbare instellingen) en die bezoldigd worden volgens officiële barema s, hoeven niet deel te nemen aan deze enquête. De barema s die op hen van toepassing zijn, worden ter gelegenheid van deze enquête eveneens gepubliceerd. Collega s tewerkgesteld als niet-statutaire werknemers bij parastatalen en openbare instellingen verzoeken wij wel deel te nemen. UNIEKE & NIEUWE VOORDELEN ALLEEN voor VIK-LEDEN De Vlaamse Ingenieurskamer heeft voor haar leden bij een aantal uitgeverijen uitzonderlijke en zeer interessante kortingen kunnen verkrijgen op gespecialiseerde technische tijdschriften. U kunt tot 100 EURO besparen!! Dit wil zeggen méér dan uw persoonlijk lidgeld van maximum 50 EURO!! Voor gedetailleerde info zie de VIK-website op het voor de VIK- leden gereserveerde deel toegankelijk via login. Haast U: dit aanbod is slechts geldig van 15 mei tot 31 juni MEI I-mag 9

10 Vorming Een nieuwe visie op "leren leren" Van Master naar Fellow VIK en vorming zijn twee termen die bij elkaar passen als de honig bij de bij. De Vlaamse Ingenieurskamer heeft steeds een pioniersrol vervuld op het gebied van de permanente vorming. Sedert 1973 organiseert de VIK kennisoverdracht in de vorm van Masteropleidingen, korte en langlopende cursussen, en dit in alle disciplines van engineering en techniek. Jaarlijks schrijven meer dan 2000 cursisten zich in voor de vormingsprogramma s van de VIK. Geen beroep is zo flexibel en innovatief als dat van ingenieur. Daarom worden de opleidingsprogramma s ieder academiejaar bijgestuurd volgens de behoeften van de bewegende technologiemarkt. Ook nu weer wordt gesleuteld aan de programma s voor het academiejaar Belangrijke vernieuwing is de invoering van de Fellow die ten gevolge van de BaMa akkoorden geleidelijk aan de oudere benaming Master zal vervangen. De Vlaamse Ingenieurskamer heeft met een ambitieus opleidingsprogramma het spoor uitgezet tot een eind in de 21ste eeuw. Met het nieuwe en functionele vormingscentrum in Wommelgem, onder cursisten kortweg VIK-Huis genoemd, werd niet alleen geïnvesteerd in een fris gebouw, informatica, PC- en trainingslokalen allerhande, maar ook en vooral in mensen met een nieuwe visie op "leren leren". Docenten werden zorgvuldig gekozen uit de industrie, maar ook uit het professorencorps van universiteiten en hogescholen. Om het belang van vorming en permanente opleiding te onderstrepen, citeren we Lic. Leon Vliegen, Country HR-manager bij Borealis en verkozen tot HR-manager van het Jaar 2003: "Ik merk in de bedrijfswereld een positieve tendens, maar helaas zijn er nog veel bedrijven die het belang van opleiding onvoldoende inschatten. Investeren in opleiding rendeert nochtans op velerlei manieren: 1. omdat het de competentie van de werknemers verhoogt en bijgevolg de resultaten van het bedrijf zal verbeteren; 2. omdat het belonend werkt voor mensen. De meeste werknemers appreciëren ten zeerste dat een organisatie hen de mogelijkheden biedt om zich te ontwikkelen en verder te groeien. Vorming en opleiding zijn dus belangrijke elementen voor een bedrijf dat zich als aantrekkelijke werkgever wil profileren." Een stelling die volledig aansluit bij de filosofie van de Vlaamse Ingenieurskamer. Ter ondersteuning: in het jaar 2004 zal het vormingscentrum van de VIK de ste mandag realiseren. Welke cursist mogen we in de bloemen zetten? "Vorming en opleiding zijn belangrijke elementen voor een bedrijf dat zich als aantrekkelijke werkgever wilprofileren." Lic. Leon Vliegen HR-manager van het Jaar 2003 Fellow in Informatietechnologie Eén van de meest succesvolle opleidingsprogramma s is de Master in Informatietechnologie, die dit jaar voor de 12de keer zal worden georganiseerd in samenwerking met de Katholieke Hogeschool Kempen. In het academiejaar zal deze cursus lopen onder de naam Fellow in Informatietechnologie, een naamsverandering die geenszins een kwaliteitsverandering inhoudt, maar het logische gevolg is van het invoeren van de graad Master aan universiteiten en hogescholen. De titel Fellow werd overigens door de VIK gepatenteerd als Masterclass VIK Certified. De opleiding in informatietechnologie was van meet af aan een schot in de roos. En al is de informatietechnologie in al die jaren sterk geëvolueerd, het programma heeft gelijke tred gehouden en beantwoordt aan een reële behoefte in het bedrijfsleven. Elk bedrijf heeft mensen nodig met een brede kennis van informaticatechnologie op hoog niveau. De kwaliteit van de opleiding wordt nauwgezet bewaakt door de programmacommissie die de snelle evolutie op de voet volgt. Een trio van industrieel ingenieurs, Bruno Van de Velde, Peter Van Beek en Frank Hofman, weet er elk jaar opnieuw door hun inzet en bezieling een succes van te maken. Een belangrijke medespeler in dit opleidingsprogramma is de KH Kempen. Met meer dan studenten is KHK de grootste hogeschool in de associatie KU Leuven. De campus in Geel is het centrum van het hogeschool informatie netwerk. Het eigen netwerk (één gigabit interne snelheid) werd uitgerust met een glasvezelbackbone en met de allermodernste netwerkcomponenten. Tevens is het netwerk aangesloten op het nationale wetenschappelijke netwerk, Belnet. Deze infrastructuur en de competenties die daarbij horen, maken van de KHK een sterke partner in elke opleidingsbehoefte. Door de bundeling van hun comple- 10 I-mag - MEI 2004

11 Vorming mentaire knowhow hebben de Vlaamse Ingenieurskamer en de Katholieke Hogeschool Kempen een fel gewaardeerde inspanning geleverd om aan de noden van het bedrijfsleven tegemoet te komen. Het programma loopt over één jaar en start weer op 17 september In de cursussen komen ondermeer hardware platformen, operating systems, databases, software ontwikkeling, data-communicatie, netwerken, toepassingen en beheersaspecten aan bod. Deze Fellow richt zich enerzijds tot managers, projectmanagers en kaderleden die een globaal beeld van de beschikbare informatietechnologieën en systemen nastreven, en anderzijds tot ervaren informatici die vanuit hun specifieke vakkennis en ervaring tot een breder overzicht wensen te komen om hun activiteiten te kunnen verruimen of door te groeien naar een managementfunctie. De kandidaten-cursisten dienen een diploma te hebben van academisch niveau en/of dienen het bewijs voor te leggen van voldoende ervaring in het bedrijfsleven. "De scholingsgraad is één van de belangrijkste elementen bij het behalen van een hoge productiviteitsgraad." Mevr. Hilde Smets Kamer van Handel & Nijverheid Limburg In het jaar 2004 zal het VIK-vormingscentrum de ste mandag realiseren. Welke cursist mogen we in de bloemen zetten? Nog meer Fellows Er is nog meer nieuws van het VIK-Vorming front. Reeds meerdere jaren heeft de VIK cursussen over Productiviteitsverbeterende Technieken in haar aanbod. De cursussen handelden over Bedrijfskunde, Methodestudie, Procesanalyse, SMED, Continu Verbeteren, Kaizen van Dewing tot PDCA, Value Analysis, Product Engineering, Performance Measurement Deze cursussen zullen vanaf het najaar 2004 gebundeld worden tot een modulair samengesteld expert-programma Fellow in Industrial Engineering. Om het belang van deze opleiding te schetsen, citeren we mevr. Hilde Smets van de Kamer van Handel & Nijverheid Limburg: "De scholingsgraad is één van de belangrijkste elementen bij het behalen van een hoge productiviteitsgraad. Er zijn ons vele gevallen bekend van bedrijven die door het sleutelen aan werkmethodes en werkvloercommunicatie op een competitieve koers zijn gebleven." Meer nieuws in een volgende uitgave. Ing. Jan WINTEN DIENSTAANBIEDINGEN VOORTAAN OP Om onze service te verbeteren, verhuist de rubriek Ingenieurs bieden hun diensten aan naar de website Dit stelt ons in staat sneller op de bal te spelen en de rubriek dagelijks te actualiseren en te updaten. Stippen we ook aan dat tal van industrieel ingenieurs die van deze dienst gebruik hebben gemaakt, op deze manier een nieuwe job hebben gevonden. Bent u als industrieel ingenieur op zoek naar een nieuwe uitdaging? Bent u als bedrijf op zoek naar een geschikte kandidaat? Surf naar of bel naar de VIK: ing@vik.be Wenst u als bedrijfslid uw vacature GRATIS te laten opnemen op de VIK-website? Surf dan naar nieuwe vacature en vul het formulier in. Uw vacature zal gedurende 1 maand op de website blijven staan. Voor meer informatie over andere mogelijkheden om te adverteren op contacteer de VIK op tel: MEI I-mag 11

12 Vorming Cursusoverzicht voorjaar 2004 vanaf mei 2004 TECHNOLOGIE Onderhoud Onderhoudskunde en management 5D*A Projectbeheer Projectplanning en management voor gevorderden 2D*A Bouwkunde Wetgeving van 25/01/2001 betreffende de mobiele bouwplaatsen 4A*A Bekistingen en zichtbeton 4A*A Bruggenbouw 4A*A Kaaimuren en aanlegsteigers 3A*A Energie - Koeltechnieken Koeltechniek 10A*G Klimatisatie van gebouwen 5D*G EMC/EMI 3V*A Mechanica Flensverbindingen 3V*A Voeding - Biotechnologie Basisbeginselen van de biotechnologie 3A*A HACCP 2N*A Technisch commercieel - Verkoop De winnende offerte 1D*A Consultative selling 3D*A SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN Leidinggeven De kunst om te "motiveren" en te "leiden" 3D*G Persoonlijke Effectiviteit Ontwikkelen van Emotionele Intelligentie en positieve stresshantering 4N*A Team Coachen van medewerkers 4A*A BEDRIJFSKUNDE Beheer van gebouwen Facility Management 6A*A Lage energiegebouwen 2N*A Kwaliteit 6 Sigma: gestructureerd en fundamenteel problemen aanpakken 4A*A = Nieuwe cursus XD* = Dag XN* = Namiddag XA* = Avond X = aantal sessies *A = Antwerpen *G = Gent *H = Hasselt Productie en Logistiek Voorraadbeheer ( Module MLM) 8A*A Milieu Opstart en onderhoud van een bedrijfsafvalstoffenpark 1A*A Lichte afwijkingen in data en uren zijn steeds mogelijk. Meer info op Contact: VIK-secretariaat, Noël Aelbrecht, tel , fax: , noel.aelbrecht@vik.be 12 I-mag - MEI 2004

13 Vorming AANVULLENDE VORMING MILIEUCOÖRDINATOR A & B De VIK en het De Nayer Instituut slaan de handen opnieuw in elkaar voor het programma "Aanvullende vorming Milieucoördinator - niveau A en B" op basis van de wettelijke bepalingen terzake. De cursus start op 17 september 2004 en loopt tot juni 2005 met een eindwerkverdediging begin september Diverse modules (milieuzorg, bodemsanering, lucht, water,...) worden opengesteld voor andere geïnteresseerden. Na het volgen van de volledige cursus en het slagen in examens en eindwerk verkrijgt men het certificaat niveau A of B. De cursus werd door de Vlaamse Milieuoverheid erkend onder nummer ERK/CUR/10-V. Na het volgen van een module verkrijgt men een attest in het kader van permanente vorming. Vraag een uitgebreide folder met alle praktische informatie bij: VIK, Ria Brughmans, tel of ria.brughmans@vik.be MEI I-mag 13

14 Vorming Symposium Asset management De link tussen maintenance en productie donderdag 27 mei 2004 Asset management helpt tot een snellere terugbetaling van de investeringen en een verlaging van de exploitatiekosten. De betrouwbaarheid van de installaties wordt bepaald door hun beschikbaarheid, de capaciteit en kwaliteit alsook de informatie via de instrumentatie. Uiteraard heeft alles zijn prijs en het is aan u om de juiste balans te vinden tussen beschikbaarheid en de nodige kosten om dit te realiseren. Bedrijven kijken niet alleen naar de onderhoudskosten. Zij moeten ook de totale kosten evalueren (cost of ownership). Onderhoud en productie zijn er slechts een onderdeeltje van. Hoe je dit kan benaderen of aanpakken lichten wij u tijdens dit symposium toe. DOELPUBLIEK Onderhoudsmanagers, productiemanagers, general managers, engineering. PROGRAMMA 08u30: Ontvangst, uitdelen documenten. 09u15: Inleiding door dagvoorzitter, Eddy Van Hees, Studiegroep Regeltechniek. 09u25: Diagnostics and asset management, Hans Beerling, Shell Global Solutions International. 10u10: Asset Management. Een "top down" benadering, Guido Verrept, ABB. 10u55: Koffiepauze. 11u20: Instrument Management Solutions (IMS) De juiste balans in onderhoud, Rinus van Kasteren, E&H. 12u05: Lunch. 13u30: "Asset Portal": een toegevoegde waarde voor productie en onderhoud, Willy Vinckx, Emerson. 14u20: Asset Management with Foundation Fieldbus technologie, George Mooney, Shell Global Solutions International. 15u10: Vraagstelling. 15u30: Einde symposium. Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: donderdag 27 mei 2004 Kostprijs: (excl. BTW): 240 EUR voor leden Bemas, VIK, NIRIA, vzw.bachelor.be; 270 EUR voor niet-leden; 90 EUR voor leraars/studenten leden Bemas, VIK, NIRIA, vzw.bachelor.be; 120 EUR voor leraars/studenten niet-lid. Info: een uitgebreide folder kan bekomen worden op het VIKsecretariaat: Ria Brughmans - tel ria.brughmans@vik.be OVERZICHT VIK-Masters vr Aanvullende vorming Milieucoördinator, 6de promotie Niveau A & B, Sint-Katelijne-Waver NIEUW vr Fellow in Informatietechnologie (Masterclass VIK Certified ), 12de promotie vr Master in Bouwmanagement, 11de promotie di Master in Productie-Automatisering, 7de promotie za Master in Communicatie & Security Technologie, 7de promotie vr Master in Integraal Onderhoudsmanagement, 7de promotie najaar 2004 Fellow in Technisch Commerciële Skills (Masterclass VIK Certified ) najaar 2004 Fellow in Industrial Engineering (Masterclass VIK Certified ) 14 I-mag - MEI 2004

15

16 INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ Dokter Paul Vosselaar. In de vroegere woning van wijlen dr. Paul Janssen is het Center for Molecular Design (CMD) van Janssen Pharmaceutica gevestigd. Dr. Ing. Paul Lewi is de mentor en vice-president van het Center dat in 1995 werd opgericht om onderzoek te doen naar geneesmiddelen tegen AIDS, griep, tuberculose en psychische stoornissen. Het bijzondere van dit onderzoekscentrum is "dat het geen labo stricto sensu, maar eerder een virtuele organisatie is, die uitsluitend gebruik maakt van elektronische machines en grijze hersencellen", aldus Paul Lewi. Het CMD was het troetelkind van dr. Paul Janssen. Iedere dag en dit tot de laatste dag van zijn leven kwam hij er een kijkje nemen om de vinger op de pols te leggen. "Is er iets nieuws vandaag?" Paul Lewi (42 jaar dienst bij Janssen Pharmaceutica!) getuigt over een uitzonderlijk man die een grote bijdrage heeft geleverd in de gezondheidszorg wereldwijd. DE GEEST VAN DE PIONIERS Van onze redacteur "Is er iets nieuws vandaag?" Er ging geen dag voorbij zonder dat dr. Paul Janssen zijn naaste medewerkers ondervroeg over de stand van zaken in het onderzoek. Het was geen retorische vraag. Er werd ook een antwoord verwacht. "Heb je iets nieuws gelezen, iets opgevangen, iets gevonden?" Dr. Paul, zoals hij in het bedrijf genoemd werd en nog steeds genoemd wordt, had zijn eigen managementstijl ontwikkeld die heel bijzonder was en het succes verklaart dat Janssen Pharmaceutica gekend heeft en kent. Iedere ochtend werd hij thuis door dr. Ing. Paul Lewi opgepikt en maakten ze samen een boswandeling: dokter Paul en ingenieur Paul. Tijdens die wandelingen werd er gepraat over het bedrijf, over het onderzoek, over informatica, over filosofie en maatschappij. > Is er iets nieuws vandaag? "O wee, degene die geen antwoord had op die vraag. Dat werd één keer getolereerd, misschien zelfs twee keer, maar geen drie keer. Je moest niet bij dr. Paul afkomen met het antwoord: "Neen, geen nieuws vandaag". Het ergste wat je kon overkomen, was dat je niets meer gevraagd werd. Dan wist je hoe laat het was. Het was zijn manier om zijn medewerkers scherp van geest te houden, uit te dagen om met eigen ideeën, projecten, plannen voor de dag te komen. Hij schonk heel veel vertrouwen aan zijn medewerkers, maar had ook een kritische benadering. Ieder idee werd kritisch getoetst, alle implicaties werden onderzocht, alle voor- en nadelen afgewogen." 1400 RESEARCHERS > Het Center for Molecular Design was het paradepaardje van dr. Paul. Inzake research is het CMD slechts het topje van een gigantische organisatie. "Zo kan je het wel stellen. In Beerse werken meer dan researchers, dat betekent één derde van het totaal aantal onderzoekers binnen het wereldconcern Johnson & Johnson. Janssen Pharma- 16 I-mag - MEI 2004

17 en ingenieur Paul ceutica is niet alleen de grootste farmaceutische poot van Johnson & Johnson maar heeft ook J & J groot gemaakt. Vorig jaar heeft Janssen Pharmaceutica 865 miljoen euro geïnvesteerd in research. "Het bedrag dat Janssen Pharmaceutica jaarlijks investeert in research is hoger dan het totale investeringsbudget van de Vlaamse Gemeenschap." - Ing Paul Lewi Dat is het grootste researchbedrag dat ooit in België door een bedrijf werd geïnvesteerd. Minister-president Bart Somers merkte tijdens een bezoek aan ons bedrijf op dat dit bedrag hoger is dan het totale investeringsbudget van de Vlaamse Gemeenschap. Deze 865 miljoen euro betekent één vierde van de totale researchinvestering in Vlaanderen. Bovendien wordt dit gerealiseerd zonder één euro overheidssteun. Dr. Paul is steeds van het principe geweest dat een bedrijf zelf in research moet investeren, zonder steun van buitenaf. Vijftig jaar geleden is hij begonnen met de inkomsten van royalty s te investeren in zijn bedrijf en dat gebeurt vandaag nog." > Janssen Pharmaceutica heeft ook heel wat verwezenlijkt op gebied van research. "En daar zijn we fier op. In 50 jaar werden 77 originele geneesmiddelen ontwikkeld, dit is een absoluut wereldrecord. Vijf van deze producten kwamen op de lijst van essentiële geneesmiddelen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Janssen Pharmaceutica heeft revolutionaire bijdragen geleverd inzake bestrijding van parasitaire ziekten, worm- en schimmelziekten, diarree, allergieën, pijn, schizofrenie, plant- en diergeneeskunde, materiaalbescherming en nog een hele lange lijst van ziekten. Het aantal mensen dat hun leven of hun levenskwaliteit te danken heeft aan de geneesmiddelen die hier ontwikkeld werden, is niet te schatten. Dat loopt in de honderden miljoenen." > Kwam dr. Paul niet in aanmerking voor een Nobelprijs? "Hij is vele jaren genomineerd geweest, maar heeft de prijs nooit behaald. Waarschijnlijk omdat hij geen aanmoedigingsprijs meer nodig had. Naar de geest heeft hij die prijs zeker verdiend. Vele Nobelprijswinnaars waren ook vriend aan huis bij dr. Paul. Met sommigen heeft hij zelfs schaak gespeeld. "Als mensen goed kunnen schaken, kunnen ze ook goed met wetenschappen om", zei hij altijd. Dr. Paul was zelf een uitstekend schaker. En al heeft hij geen Nobelprijs gewonnen, "Als mensen goed kunnen schaken, kunnen ze ook goed met wetenschappen om." - dr. Paul Janssen dan werd hij wel 22 maal gelauwerd als doctor honoris causa, in verschillende landen van Europa, maar ook in China, Zuid-Afrika, Canada en de Verenigde Staten. Het is uitzonderlijk dat een wetenschapper wereldwijd onderscheidingen ontvangt voor een brede waaier van wetenschappelijke disciplines. Hij ontving zijn eredoctoraten niet alleen in de geneeskunde, maar ook in de natuurwetenschappen, de diergeneeskunde, de wetenschappen in het algemeen, de farmacie en zelfs de filosofie. Op een unieke wijze verenigde hij de eigenschappen van de chemicus, de farmacoloog en de medicus in één persoon." DE EERSTE COMPUTER > Hoe bent u als industrieel ingenieur bij Janssen Pharmaceutica terecht gekomen? "Na mijn humaniorastudies in het Jezuïetencollege heb ik twee jaar in het Institut Gramme in Luik gestudeerd. Kernenergie leek me echter interessanter dan de zware siderurgie. De eerste tekenen van verval waren zichtbaar in de staalnijverheid. Later is het een industrieel kerkhof geworden. Zo ben ik overgestapt naar de School voor Kernenergie in Mol, waar ik afstudeerde als technisch ingenieur scheikunde. Ik wou vooral research doen en deed mijn stage in de farmafabriek van de vader van dr. Paul. Ik was nogal leergierig en ging vervolgens wiskunde studeren aan de KUL. Na mijn kandidaturen kwam dr. Paul naar me toe. "Waarom hou je toch niet op met studeren?", vroeg hij. "Kom toch bij ons werken, dat is veel interessanter." Zo ben ik in 1962 begonnen toen het researchcentrum van Janssen nog embryonaal was. Ik kreeg de opdracht om mathematische analyses van het hart- en bloedvatensysteem op te stellen." > Hoe bent u verder doorgegroeid in het bedrijf? "Wel, het is eerder toevallig gelopen. In 1966 kwam dr. Paul naar me toe met een voorstel. "Ik heb iets nieuw voor u", zei hij. Hij had een computer gekocht bij IBM, een mastodont van een bak. We hadden een astronoom in dienst die we programmeur noemden en het voltallige personeel mocht het nieuwe apparaat achter glas bekijken. Dr. Paul vroeg me of ik dat ding wilde bedienen om de fabricageprocessen te automatiseren. Het was een IBM 1800 process control computer, de enige op dat moment in Vlaanderen. Dr. Paul was gefascineerd door de computer die hij een elektronische gesprekspartner noemde. Hij zag de mogelijkheden van de computer om het werk van de laboranten MEI I-mag 17

18 INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ te vergemakkelijken door gegevens te capteren, statistieken te verwerken Voor hem was dit als een wetenschappelijk schaakspel." > Betekende de intrede van de computer een grote verandering binnen het bedrijf? "Jazeker. Rond die computer werd een heel team samengesteld van technisch ingenieurs die later stuk voor stuk doorgegroeid zijn naar de hoge managementfuncties. Het waren heroïsche pioniersjaren. Nachten dat wij hebben doorgewerkt om programma s te schrijven! Het was totaal vernieuwend en fascinerend. In die pioniersjaren bestond Janssen Pharmaceutica uit technisch (later industrieel) ingenieurs uit verschillende studierichtingen en één dokter, dr. Paul. Hij had een voorliefde voor technisch ingenieurs omdat die van alle markten thuis zijn. Ze hebben kennis opgedaan over scheikundige materie, computeraangelegenheden, biologie, zijn zowel theoretisch als praktisch geschoold, leergierig van nature en hebben een polyvalente vorming genoten, wat hen in staat stelt zich goed te ontplooien in een soepele omgeving. Zo ontstond in het bedrijf op een natuurlijke wijze een zeer horizontale structuur waarin vele talenten zich hebben weten te ontbolsteren." DOCTORAAT >Toch bent u uiteindelijk nog verder gaan studeren. "Wiskunde was mijn eerste liefde. Doctoreren was voor mij een mogelijkheid om het pionierswerk binnen het bedrijf tot een standaard in de wetenschap te verheffen. Dr. Paul heeft mijn doctoraat sterk aangemoedigd. Aan de faculteit Farmaceutische Wetenschappen van de VUB heb ik een doctoraal proefschrift afgelegd over de Toepassingen van wiskundige statistische methodes op biologische gegevens. Sinds enige tijd ben ik daar aangesteld als gastprofessor voor het vak Drug Design." > Van dat ogenblik af was er een tweede dr. Paul in het bedrijf. Ing. Paul en dr. Paul in het virtuele labo "In die pioniersjaren bestond Janssen Pharmaceutica uit industrieel - toen nog technisch - ingenieurs uit verschillende studierichtingen en één dokter, dr. Paul." "Neen (lacht). Niemand in het bedrijf wordt met zijn titel aangesproken, behalve dr. Paul. En steeds met de voornaam. Dr. Paul was in de eerste plaats geneesheer, en dat is belangrijk voor zijn visie op het bedrijf. Hij was heel mensgericht. Daarom richtte hij zich op het produceren van geneesmiddelen die nuttig zijn voor de geneeskunde en de mensheid en waarvoor hij met zijn medewerkers de competentie in huis had. Hij wou in de eerste plaats geneesmiddelen ontwikkelen die het verschil maken voor de patiënt, voor de arts, voor de wereldgezondheid. Denken we maar aan de ontwikkeling van de eerste synthetische middelen tegen diarree, van neuroleptica voor de behandeling van schizofrenie, van analgetica ter vervanging van chloroform bij zware operaties. Wist u dat in vroegere tijden 2 procent van de patiënten overleden door het gebruik van chloroform bij zware operaties?" VOORLOPER > Was dr. Paul een ziener? "Hij was een voorloper op vele terreinen. Niet alleen op vlak van research, waar we wereldniveau hebben gehaald. Ook zijn concept van organisatie was baanbrekend. Vertrouwen was voor hem de basis in zijn relatie met zijn medewerkers. "Dr. Paul wou in de eerste plaats geneesmiddelen ontwikkelen die het verschil maken voor de patiënt, voor de arts, voor de wereldgezondheid." Dat houdt ook in dat een breuk in het vertrouwen fataal was. Vele medewerkers hebben ongekende mogelijkheden gekregen om zich te ontwikkelen. Het bedrijf werd gestuwd door een groep technisch 18 I-mag - MEI 2004

19 DE GEEST VAN DE PIONIERS contractlabo s of universiteiten uit ons land, maar ook uit Nederland, Tsjechië, Polen, de Baltische staten, de V.S. en Rusland." en industrieel ingenieurs chemie, ook vrouwelijke, waarvan velen zich onder zijn leiding hebben ontwikkeld tot specialisten van wereldformaat. Hij is erin geslaagd een kruisbestuiving te doen ontstaan binnen zijn bedrijf tussen industrieel ingenieurs, bio-ingenieurs, farmacologen, informatici, dierenartsen. Wij hebben als eersten de computer in het onderzoek ingevoerd. Hij had vooral de feeling om aan te voelen wat belangrijk was en wat niet. Zo was het bedrijf één van de eersten om met China samen te werken, idem voor Japan. Hij had ook een feeling voor het herkennen van ondernemingsmogelijkheden." > Een middel vinden tegen AIDS was een grote droom van dr. Paul. Blijft dat de ambitie van het bedrijf? "Sedert de opkomst van AIDS hebben we inderdaad baanbrekend werk verricht op het vlak van AIDS-bestrijding. Het was de grote droom van dr. Paul. We hebben een nieuwe klasse van AIDS-producten ontwikkeld waarvan er drie in verschillende fazen van klinisch onderzoek zijn. Het blijft onze droom en uitdaging om binnen een aantal jaren geneesmiddelen te ontwikkelen voor de behandeling van AIDSpatiënten en voor de preventie van AIDS. Een AIDS-vaccin is echter de eerste tien jaar niet in zicht." > Een belangrijke verwezenlijking in het teken van het onderzoek, was de oprichting van het Center for Molecular Design. "In 1995 vroeg dr. Paul me om hem te helpen bij de oprichting van dit onderzoekscentrum in het huis waar hij 20 jaar met zijn familie gewoond heeft. Met een kleine ploeg van wetenschappers wordt hier gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen in samenwerking met MENTOR > Het plotse overlijden van dr. Paul in november 2003 moet een grote schok geweest zijn. Hoe vangt het bedrijf de afwezigheid van haar mentor op? "Vanzelfsprekend was het een grote schok. Door het overlijden van dr. Paul verloor het bedrijf niet alleen haar mentor maar ook een groot mens. We hebben het gevoel dat het bedrijf verder functioneert alsof dr. Paul nog onder ons is. Hij heeft zo n sterke stempel gedrukt op deze organisatie en zo n sterke groep competente mensen samengebracht, dat alles verder loopt zoals tevoren. En als zich een probleem voordoet, maken we steeds de bedenking: hoe zou dr. Paul dit opgelost hebben?" Henk VAN NIEUWENHOVE MEI I-mag 19

20 INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ Karel Huysmans, voorzitter van uitzendplatform Ex-Change Adviseren betekent je eigen ABC tot op het bot uitbenen Wilrijk. Ex-Change is het ongebonden en overkoepelende uitzendplatform voor experts dat het lokaal ondernemerschap in derdewereldlanden wil aanmoedigen. Het platform zendt experts uit die hun kennis en ervaring belangeloos ten dienste stellen. Opgericht eind 2001, heeft Ex-Change inmiddels een 40-tal succesvolle missies achter de rug en er staan even veel projecten in de steigers. Aangezien van de experts kennis en expertise verwacht wordt op het vlak van techniek en management, is Ex-Change gesneden brood voor ingenieurs. Verscheidene industrieel ingenieurs hebben reeds een missie tot een goed einde gebracht in Afrika en Latijns-Amerika. Nieuwe kandidaten voor een origineel en waardevol avontuur kunnen zich aanmelden in Wilrijk, waar de hoofdzetel van Ex-Change gevestigd is. Initiatiefnemer en bezieler van dit uitzendplatform is Karel Huysmans, een merkwaardig man die de lijnen heeft uitgetekend in verschillende domeinen van de industrie, niet in het minst in de mediasector. Een portret. Koen Fasseur Van onze redacteur Als mediatopman heeft Karel Huysmans (59) kennis gemaakt met het Nederlandse uitzendplatform Programma Uitzending Managers (PUM). Omwille van zijn expertise en talenkennis werd hij uitgestuurd naar tal van landen Ethiopië, Zimbabwe, Benin, Togo, Roemenië om lokale projecten op de rails te zetten en te begeleiden. Karel Huysmans kreeg de smaak te pakken en werd steeds meer gesolliciteerd door de Nederlandse organisatie. Het feit dat PUM vaak een beroep doet op Vlaamse experts, vooral vanwege hun kennis van het Frans, deed de idee groeien om in Vlaanderen een gelijkaardige organisatie op touw te zetten. Met het dynamisme, hem kenmerkend, zette Karel Huysmans zijn schouders onder het initiatief, zocht de nodige sponsors en steun bij de overheid om een minimale structuur uit te bouwen. Vandaag beschikt Ex-Change over een databank van enkele honderden experts in alle vakgebieden en kan een 100-tal missies op jaarbasis tot stand brengen. Een opmerkelijk succes, dat in grote mate te danken is aan de gedrevenheid van voorzitter Karel Huysmans en zijn medewerkster Mieke Winne, die het hoofdkwartier bemant. Ex-Change wordt gesteund door Vlaams minister van Economie, Patricia Ceysens, en CDE (EU) voor zijn werkingsmiddelen. "En niet te vergeten: de inzet van de stichtende leden, VIK, Kauri, SCV, Incofin én de vele vrijwilligers die hun steentje bijdragen hier te lande", voegt Karel Huysmans eraan toe. > Ex-Change is op twee jaar tijd uitgegroeid tot een begrip. Hoe verklaart u dit merkwaardig succes? "Het bewijst dat ondernemers ook een hart hebben en bereid zijn zich daadwerkelijk in te zetten voor een project. Ons succes is ook te verklaren door de originele aanpak die op korte termijn tot zichtbare resultaten leidt. De projecten die worden ingediend worden eerst door de kam gehaald en geëvalueerd op hun haalbaarheid. We focussen op kleine bedrijven KMO s zeg maar die met een spe- 20 I-mag - MEI 2004