Nota Dierenwelzijn Wormerland

Transcriptie

1 : Nota Dierenwelzijn Wormerland DE ZORG VOOR HET DIER BEGINT BIJ JEZELF Open uw hart voor een dier Dan opent hij zijn hart En vult zo uw beide harten Vol met liefde, respect en plezier Alfred Warmenhoven, afd. Beleid en regie

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 3 1. Inleiding 4 2. Doelstelling en uitgangspunten dierenwelzijnbeleid 5 3. Wettelijk en bestuurlijk kader 8 4. Gezelschapsdieren in nood Honden Kinderboerderij Hengelsport Het trainen van dieren Evenementen in de gemeente Dieren in bedrijven Zorg en beleidstaken voor de in het wild levende dieren Rampenplan en dierenwelzijn Regie, overleg,communicatie en middelen Slotwoord 48 BIJLAGEN: 1. overzicht acties en aanbevelingen 2. overzicht belangrijkste organisaties en instellingen 2a/b overzicht afkortingen en literatuurlijst 3. rollen en verantwoordelijkheden organisaties jacht en schadebestrijding hoofdstuk 11 Pagina van 59, 15 november

3 Voorwoord Onder het motto de zorg voor het dier begint bij jezelf, bieden wij u hierbij met gepaste trots de nota dierenwelzijn Wormerland aan. Sinds maart 2011 is voortvarend gewerkt aan dit rapport. Eerst is de rol verkend die de gemeente speelt en inneemt op het gebied van Dierenwelzijn en uitgezocht welke zaken er over dit onderwerp op de diverse schaalniveaus al zijn geregeld. Vervolgens zijn achtereenvolgens de volgende activiteiten uitgevoerd: Literatuuronderzoek. Hierbij zijn onder meer recent vastgestelde dierenwelzijnnota s van andere gemeenten in de regio en in Nederland bestudeerd. Er heeft zowel intern (binnen de ambtelijke werkorganisatie OVER-gemeenten) als extern vooroverleg plaatsgehad met een groot aantal lokaal en regionaal betrokken externe organisaties/instanties. Genoemd worden de provincie Noord-Holland, de gemeenten Purmerend en Zaanstad, Stichting Dierenzorg, de Dierenbescherming afdeling Noord-Holland Noord, Vereniging Natuurmonumenten, afdelingen Wildbeheereenheden Wormerland, Stichting de Poelboerderij,Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, De Hengelsportvereniging Zaanstreek en het konijnen- en knaagdierencentrum in Heiloo. In het rapport worden de dierenwelzijnthema s die in Wormerland aan de orde zijn (zie inhoudsopgave) nader uitgewerkt 1. Per thema wordt een visie/standpunt gegeven over het beleid dat de gemeente Wormerland voorstaat en worden aanbevelingen gedaan over hoe het (huidige) beleid kan worden verbeterd of aangescherpt. Dit rapport moet een aanzet geven voor een discussie over Dierenwelzijn in Wormerland, zowel bij de burgers, de bedrijven als bij de politiek in de gemeente Wormerland. De zorg en verantwoordelijkheid voor (het welzijn van) onze dieren delen we immers samen. Ieder van ons kan bij de realisatie van deze doelstelling zijn/haar eigen steentje bijdragen. Wij nodigen de lezer van dit stuk van harte uit deze boodschap aan een ieder over te brengen. De werkgroep dierenwelzijn: Anna de Groot, wethouder Alfred Warmenhoven, adviseur Mieke Wielenga Beeks, raadslid Groen Links Alie Smit- de Ridder,raadslid VLW Henk Roeleveld, raadslid CDA Hans Mandjes,raadslid SP Herman Broenland, burgerraadslid PvdA Xandra Asselbergs, Dierenbescherming Noord-Holland Noord Jacob Willig, adviseur LTO Noord 11 In het rapport zijn een aantal thema s niet vermeld, die wel in de overleggen van de raadswerkgroep zijn besproken. Deze onderwerpen horen volgens de raadswerkgroep thuis in andere beleidskaders of hebben geen directe relatie met dierenwelzijn. Genoemd worden onder meer: 1. ouderen en dierenwelzijn; 2. relatie dierenleed en mensenleed (fysiek geweld) 3. verbod sierduiven bij begrafenissen en bruiloften 4. levend koken van kreeften en schelpdieren; 5. instellen verbod verkoop dieren bij dierenspeciaalzaken. Pagina van 59, 15 november

4 1. Inleiding Van alle levensvormen op aarde spreken, vanuit de mens gezien, de dieren wel het meest aan. Door middel van de jacht maakten onze voorouders gebruik van de aanwezige dieren om zich onder meer te voeden. Ook heeft de mens altijd al te maken gehad met confrontaties vanuit de dierenwereld. Door de toename van de activiteiten van de mens veranderden de levensomstandigheden van de dierenwereld. Geleidelijk werden verschillende dieren door de mens gedomesticeerd (d.w.z. het van wild naar tam maken van dieren, die zo afhankelijk worden van mensen). De dieren werkten voor hem, kleedden hem en dienden hem als voedsel. Wanneer en in welke mate in het verleden bij de mens interesse, zeg maar affectie, ontstond voor dieren kan moeilijk worden beantwoord. Zeker is het dat het domesticeren van diersoorten gepaard moet zijn gegaan met enige vorm van respect voor het dier. Afhankelijk van (culturele) ontwikkelingen bij de mens ontstonden vormen van rechten voor dieren. Sommige dieren werden heilig verklaard of een dier kreeg zelfs een goddelijke status. Daarnaast hebben mensen al duizenden jaren huisdieren als kat en hond, dieren die niet alleen worden gehouden vanwege het nut maar ook als gezelschap. Gesteld kan worden dat naast de mens de dieren erbij horen. Een wereld zonder dieren is niet voor te stellen. Tegenover de dierenwereld in het algemeen heeft de mens een verantwoordelijkheid en vooral in die gevallen waarin dieren afhankelijk van hem zijn. Daarnaast hebben dieren ook een eigen (intrinsieke) waarde los van hun nut of schade voor de mens. Naast een morele verantwoordelijkheid voor dieren hebben gemeenten een juridische verantwoordelijkheid. Het Burgerlijk Wetboek, boek 5 art.8 lid 3 zegt: dat, indien een gevonden dier aan de gemeente in bewaring is gegeven, de burgemeester na verloop van twee weken, nadat het dier door de gemeente in bewaring is genomen, bevoegd is het dier zo mogelijk tegen betaling van een koopprijs, en anders om niet, aan een derde in eigendom over te dragen etc. Een aan de gemeente aangeboden gevonden dier dient daarom, indien de eigenaar het dier niet ophaalt, minimaal twee weken door de gemeente te worden bewaard/verzorgd. Deze wettelijke verplichting heeft in verleden geleid tot het beleid om verschillende dieren welzijnsorganisaties, die de bewaaractiviteit van de gemeente verzorgden, via subsidiëring te ondersteunen. De activiteiten van deze organisaties omvatten onder andere: het ophalen van, al dan niet gewonde, gevonden dieren; het ophalen van kadavers van huisdieren en wild die door het verkeer of anderszins zijn omgekomen; het opvangen en verzorgen van dieren waarvan de eigenaar niet direct is te achterhalen. Vanuit de dierenwelzijnsorganisaties wordt ervoor gepleit om, voor wat betreft de financiering van de organisaties, van subsidiëring over te gaan naar een financiering op basis van geleverde prestaties. Pagina van 59, 15 november

5 2. Doelstelling en uitgangspunten dierenwelzijnbeleid 2.1 Algemeen De politiek gaat zich steeds meer bemoeien met het dierenwelzijn. Sinds 2009 is een Politieke Partij voor de Dieren in de Tweede kamer actief. Ook in de regio Zaanstreek Waterland en in Wormerland is er momenteel meer aandacht aan het welzijn van dieren. De buurgemeenten Zaanstad en Purmerend hebben inmiddels een eigen beleid vastgesteld en ook in de krant verschijnen regelmatig berichten. Ook in Wormerland is behoefte om meer structuur te brengen in het gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid. Portefeuille Dierenwelzijn Sinds de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010 heeft de gemeente Wormerland een wethouder Dierenwelzijn. Een en ander krijgt gestalte in de nu voorliggende dierenwelzijnnota, die een basis zal vormen voor het nader ontwikkelen van een samenhangend dierenwelzijnsbeleid. Anna de Groot Portefeuillehouder Dierenwelzijn Dierenwelzijn is een breed begrip dat op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden en ruimte tot discussie geeft. Want wat voor de ene persoon onder aantasting van het welzijn van dieren valt, kan voor de ander een vorm van sport of plezier zijn. Neem bijvoorbeeld jagen of vissen. Om als gemeente een juiste uitvoering te kunnen geven aan de portefeuille Dierenwelzijn is het daarom allereerst nodig om een duidelijk beleid te formuleren en keuzes te maken. Wat sta je als gemeente wel toe? En wat niet (meer)? 2.2 Proces conceptnota Dierenwelzijn De gemeenteraad is het orgaan dat het kader stelt voor de uitvoering van de portefeuille. Het college van Burgemeester en Wethouders geeft hier vervolgens uitvoering aan. De basis van de conceptnota bestaat uit een aantal thema s/speerpunten voor dierenwelzijn. Per thema worden uitgangspunten voor beleid geformuleerd en vervolgens aanbevelingen gedaan op basis waarvan een beter dierenwelzijn bereikt moet gaan worden. Op basis van de voorstellen kan de gemeenteraad haar keuzen maken. 2.3 Rol en verantwoordelijkheid en doelstelling gemeente op het gebied van dierenwelzijn. De primaire taak voor het maken van wetten en regels en het uitvoeren ervan op het gebied van dierenwelzijn ligt bij de rijks- en (in mindere mate) bij de provinciale overheid. Gemeenten zijn uitsluitend bevoegd aanvullende regelgeving vast te stellen om hinder en overlast van dieren voor de burger te voorkomen en te bestrijden, de volksgezondheid te bewaken en de openbare orde te handhaven. Onder meer in de huidige APV van de gemeente Wormerland zijn hiervoor regels opgenomen. Daarnaast komt het welzijn van dieren op allerlei beleidsterreinen om de hoek kijken. Mensen houden allerlei soorten huisdieren omdat zij het leven verrijken, de mensen afleiding geven, uitnodigen tot zorg etc. Verder tref je in het buitengebied en op de kinderboerderij in Wormer landbouwhuisdieren aan, die voor hetzij een economische, educatieve, recreatieve of een sociale doel worden gehouden. De grootste groep dieren in de gemeente wordt echter gevormd door in het wild levende dieren. Tegenover al deze dieren hebben wij als mens een verplichting. Soms heeft de mens bovendien een extra zorgplicht omdat dieren in bepaalde mate afhankelijk van ons zijn. Dit maakt een bredere visie op dierenwelzijn wenselijk. Met een Integraal dierenwelzijnsbeleid zou de gemeente Wormerland het welzijn van de dieren binnen de gemeente kunnen verbeteren. De gemeente dient daarbij uit te gaan van de eigen waarde van dieren, onafhankelijk of deze dieren van nut, noodzaak of schadelijk zijn voor de mens. Pagina van 59, 15 november

6 Dieren vormen immers een belangrijk deel van de samenleving. Het welzijn van dieren is een kwestie van beschaving. Dit welzijn dient in harmonie met het welbevinden van de mens geborgd te worden. Waar grenzen zijn bereikt en sprake is van overlast moet dit op creatieve wijze en met respect voor beider belang worden opgelost. 2.4 Uitgangspunten voor het integraal dierenwelzijnsbeleid De gemeente Wormerland neemt de internationaal gedragen vijf vrijheden voor het dierenwelzijnsbeleid over. Deze zijn opgenomen in de Nota Dierenwelzijn van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (Nu: ministerie van ELI); 1. Dieren zijn gevrijwaard van honger, dorst of onjuiste voeding. 2. Dieren zijn gevrijwaard van pijn, verwonding of ziekten. 3. Dieren zijn gevrijwaard van angst en chronische stress. 4. Dieren zijn gevrijwaard van thermaal en fysiek ongerief. 5. Dieren zijn vrij om een natuurlijk soorteigen gedragspatroon te kunnen hebben. Daarnaast zijn er nog de volgende randvoorwaarden: 1. De gemeente volgt het rijk en de provincie voor wat betreft de wet- en regelgeving. 2. De wetgever heeft de gemeente duidelijke taken opgelegd. Deze voert de gemeente naar haar beste vermogen uit; 3. Dierenwelzijn heeft twee aspecten: het aspect van het volgen van wet- en regelgeving en het moreelaspect. Wat het laatste betreft bepaalt de gemeente zelf de grenzen van wat zij wel als een gemeentelijke morele taak ziet en wat niet; 4. Voor het vorm geven aan het gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid zijn de vrijwilligersorganisaties van groot belang. Voor hen is een belangrijke rol weggelegd. Zeker in deze tijd van financiële schaarste en het steeds groter wordende belang van de civil society voor onze samenleving. aanbeveling 1: In te stemmen met de genoemde uitgangspunten voor het te voeren beleid op het gebied van dierenwelzijn in de gemeente Wormerland. 2.5 Resultaat van het beleid 1. Een gezond leefklimaat voor alle dieren. Er worden diervriendelijke alternatieven aangereikt voor bestrijding van schadelijke dieren en ander dierenoverlast. Er wordt toegezien op de juiste onderkomens van (landbouw)huisdieren en dieren op de kinderboerderij. Verwaarlozing en mishandeling van dieren worden in een ketenaanpak aangepakt. 2. Actief burgerschap wordt geactiveerd Er zijn vele vrijwilligers betrokken bij de organisaties en instellingen die zich bezig houden met dierenwelzijn. Onder meer de dierenambulance, de dierenopvangcentra, de kinderboerderijen, vogelasiel en het natuurbeheer draaien vrijwel volledig op vrijwilligers. Inwoners worden bovendien meer bewust gemaakt hoe zij met hun (huis) dieren moeten omgaan. 3. Overlast van huisdieren en in het wild levende dieren wordt teruggedrongen Door het instellen van een aparte hulp- en informatielijn voor dierenoverlast kan beter in kaart worden gebracht wat de oorzaken zijn waardoor overlast van (huis)dieren wordt veroorzaakt en kan er tijdig en adequaat worden ingegrepen. Dit scheelt tijd, ongenoegen en geld en komt de relatie van de gemeentelijke overheid met de burger ten goede. 4. Woonklimaat wordt verbeterd Voorlichting en educatie wordt aangeboden aan de inwoners van Wormerland (bijvoorbeeld via de website) waarbij nadrukkelijk de actieve zorgplicht voor huisdieren centraal staat om overlast van huisdieren terug te dringen en het woon- en leefklimaat te verbeteren Pagina van 59, 15 november

7 5. Samenwerking wordt bevorderd tussen de gemeente en de organisaties De gemeente gaat samenwerken met de verschillende actoren die betrokken zijn bij het dierenwelzijn in de gemeente en in de regio. Dierenwelzijnsorganisaties, dierenartsen, opvangcentra, dierenambulance en handhavende instanties werken voor de hele regio. De gemeente hecht grote waarde aan een goede relatie met deze instellingen, niet alleen omdat zij verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de verschillende beleidstaken, maar ook omdat zij de ogen en oren zijn van het gebied. 6. Dierenmishandeling en verwaarlozing worden eerder gesignaleerd Dierenmishandeling vindt vaak plaats in een omgeving waar ook andere vormen van geweld voorkomen. In voorkomende gevallen zal de gemeente als doorgeefluik dienen voor de inwoners via een doorverwijzing naar het landelijk meldnummer van de Dierenbescherming. Pagina van 59, 15 november

8 3. Wettelijk en bestuurlijk kader In de gemeente Wormerland bevinden zich vele individuele dieren en vele soorten dieren. Voor het hanteren van het begrip dierenwelzijn en bij het beschermen van dieren kunnen dieren op vele manieren worden ingedeeld. Een indeling die vaak juridisch wordt gehanteerd is een indeling in: - gehouden dieren (landbouwhuisdieren, gezelschapsdieren, proefdieren); - in het wild levende dieren. Gehouden dieren worden in de wet- en regelgeving benaderd als individuele dieren. Welzijn is een begrip dat wordt gedefinieerd in relatie tot individuele dieren, ook al behoren deze dieren tot die soorten waarvan er miljoenen worden gehouden in de intensieve veehouderij (de zogenaamde bio-industrie). Voor de in het wild levende dieren is het begrip dierenwelzijn slechts beperkt relevant. Dieren die in het wild leven worden in principe als populatie of soort beschermd, waarbij bescherming van leefgebieden essentieel is. Dat neemt niet weg dat er ook voor de individuele in het wild levende dieren een zorgplicht bestaat. 3.1 Wettelijk kader Het wettelijk kader bestaat uit nationale wet- en regelgeving, die al dan niet voortvloeit uit Europese wet- en regelgeving. Ieder land van de Europese Unie is verplicht om de Europese wet- en regelgeving om te zetten in nationale wet- en regelgeving. Het belangrijkste landelijke wettelijk kaders voor het dierenwelzijn zijn: - de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GwwD), die in 1992 in werking is getreden, - de Flora- en faunawet,die in 2002 in werking is getreden en - de Natuurbeschermingswet De Gezondheids- en welzijnswet voor dieren ziet voornamelijk op de bescherming van het individuele dier. De Flora- en faunawet en de Natuurbeschermingswet zien op de natuur- en soortbescherming. In de Flora- en faunawet is de Europese regelgeving, zoals de Vogelrichtlijn4 en de Habitatrichtlijn omgezet in nationale wetgeving. In de Flora- en faunawet wordt de bescherming van soorten geregeld. Op de lijst van beschermde soorten staan alle in het wild levende zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën en een aantal vissen, libellen, vlinders en plantensoorten. Hierdoor is de lijst zo breed, dat bij alle (Gezondheid en Welzijns) wet Dieren In de Gezondheid en Welzijnswet voor Dieren (GwwD) staan regels die vooral te maken hebben met bedrijfsmatig gehouden dieren. Dus bijvoorbeeld huisvesting van landbouwhuisdieren in de vee-industrie of op melkveehouderijen. Hierbij horen ook regels over honden & kattenasielen. Maar er zijn geen regels voor huisvesting voor particuliere dierenhouders. In de GwwD zijn een aantal belangrijke verbodsbepalingen opgenomen. Het is verboden om: een dier onnodig pijn of letsel te veroorzaken, of zijn gezondheid of welzijn te beschadigen; een dier de nodige verzorging te onthouden en te verwaarlozen; Pagina van 59, 15 november

9 ingrepen te plegen bij dieren (tenzij anders in de wet staat). Gele oormerken bij koeien en onthoornen zijn bijvoorbeeld wel toegestaan; dieren te doden (tenzij anders in de wet staat); dieren als prijs, beloning of gift uit te reiken; biotechnische handelingen bij dieren te verrichten, tenzij een vergunning is verleend door het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (ELI) Gedacht moet worden aan genetische modificatie en het geven van hormonen. Verder zijn er regels over: de huisvesting van dieren (voor een aantal diersoorten). Gedacht moet worden aan de ruimte van een stal, hok of kooi, soort vloer, lengte voederbak, drinkwatervoorzieningen of de hoeveelheid buitenlicht in de stal; honden- en katten. Het Honden- en Kattenbesluit is een algemene maatregel van bestuur (AMvB) gebaseerd op de GwwD en regelt het bedrijfsmatig houden van dieren, bijvoorbeeld een dierenopvang of dierenwinkel; het slachten van dieren. Gedacht moet worden aan bijvoorbeeld rituele slachting; het vervoeren van dieren. Voor het vervoer van dieren is een vergunning nodig van het ministerie van ELI. Hierin staan eisen met betrekking tot bijvoorbeeld reisschema, voederen en tijden. Flora- en Faunawet Het beleid voor de bescherming van in het wild levende dieren, oftewel de vrij levende dieren, is vooral in de Flora- en Faunawet vastgelegd. Deze wet toetst het effect van ruimtelijke ingrepen in de openbare ruimte op dieren. In de Flora- en faunawet zijn (als bijlage) lijsten opgenomen met daarop vermeld diersoorten. Per diersoort is aangegeven in welke mate deze beschermd is: van vrijgesteld, beschermd tot zeer beschermd. De beschermingsstatus is afhankelijk van de mate waarin het dier in Nederland voorkomt. Afhankelijk van de status van de diersoort geeft de wet aan of er bij ruimtelijke ingrepen in het openbare gebied wel of geen maatregelen moeten worden genomen. Wetwijziging De ministerraad is in oktober 2007 akkoord gegaan met een nieuw wetsvoorstel Wet dieren, opgesteld door het ministerie van LNV. Hierin worden diverse bestaande wetten voor dieren samengebracht. De nieuwe wet is een bundeling van de volgende wetten om de bestaande wet- en regelgeving te vereenvoudigen, vernieuwen en te verbeteren: - de Gezondheids-en welzijnswet voor dieren (waaronder de regels met betrekking tot destructie) - de Diergeneesmiddelenwet; - de Wet op de dierenbescherming; - de Wet op de uitoefening van de diergeneeskunde 1990; - de Kaderwet diervoeders. Inmiddels hebben de Eerste en de Tweede Kamer de Wet Dieren goedgekeurd. De wet treedt per 1 januari 2013 in werking. De GwwD en de regelingen die daarbij horen blijven overigens bestaan zolang deze niet via de Wet dieren zijn overgenomen, ook zodra de wet in werking is getreden Gemeentelijke wetgeving Naast burgers, bedrijven, provinciale overheid en rijksoverheid heeft natuurlijk ook de plaatselijke overheid, de gemeente, taken en bevoegdheden op het gebied van dierenwelzijn. Een beperkt aantal taken en bevoegdheden vloeit voort uit wetgeving van de landelijke overheid (medebewindstaken). Te noemen zijn preventie en bestrijding van besmettelijke dierziekten, zoals de varkenspest, mond- en klauwzeer en de vogelgriep. Maar ook de verzorging van gevonden dieren en het afvoeren van dode dieren zijn wettelijke zorgtaken. Alle andere maatregelen die gemeenten (kunnen) treffen op het terrein van dierenwelzijn, zijn gebaseerd op de autonome bevoegdheid van de gemeente. Hierbij kan men denken Pagina van 59, 15 november

10 aan aanvullende maatregelen in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) met het oog op het dierenwelzijn. Maar ook aan dierenwelzijnbelangen bij gemeentelijke vergunningen en besluiten, bij educatie en voorlichting, bij beheer van het openbaar groen. Bij de laatstgenoemde zaken ligt de rol van de gemeente in de voorwaardenscheppende sfeer. Zij moet ervoor zorgen dat de burger de weg kan vinden op het gebied van dierenwelzijn (o.a. door een adequate informatievoorziening) en dat ondersteunende organisaties goed kunnen functioneren (ondersteuning plaatselijke dierenbescherming, regionale asielen, dierenambulance en andere dierenwelzijnsorganisaties). De autonome bevoegdheden van gemeenten moeten vallen binnen een boven- en benedengrens: - bovengrens: gemeentelijke verordeningen, zoals de APV en de Hondenverordening, moeten voldoen aan regelingen van hogere overheidsorganen (provincie, Rijk); - benedengrens: gemeentelijke verordeningen mogen slechts het openbaar belang betreffen en niet het bijzondere belang van burgers Overige wetgeving Het Burgerlijk Wetboek boek 5 artikel 8 stelt dat een vinder van een dier (dit gaat volgens de Memorie van Toelichting alleen om dieren die een eigenaar of houder hebben) aangifte moet doen bij de plaatselijke politie. In de praktijk gebeurt dit meestal door melding bij het meldnummer van de Dierenbescherming afdeling Noord-Holland Noord, bij de Dierenambulance of door het zelf naar het dierenasiel in Zaandam (noodopvang, asiel) te brengen. De gemeente is verplicht een gevonden dier, minimaal twee weken te (doen) bewaren en te (doen) verzorgen. Gedurende deze periode kan een eigenaar een dier weer ophalen. Als het dier niet wordt opgehaald, valt het eigendom toe aan de gemeente. De gemeente doet vervolgens afstand, opdat het asiel voor het dier een nieuwe eigenaar kan zoeken. Naast de bovenstaande regelingen zijn er andere wettelijke regelingen op rijks- en provinciaal niveau die eveneens van invloed kunnen zijn op het dierenwelzijn in onze gemeente. Een voorbeeld hiervan is artikel 1 van de Brandweerwet 1985 waarin is vastgelegd dat de gemeente bij uitvoering van de werkzaamheden van de brandweer bij brand en ongevalsituaties de zorg heeft voor het redden van mens én dier. Uit deze korte opsomming moge blijken dat er geen sprake is van volledige dekking voor allerlei situaties die zich kunnen voordoen en dat de invalshoek vooral hinder en gevaar is. 3.2 Handhaving en toezicht wet-en regelgeving De handhaving en het toezicht op het gebied van dierenwelzijn is zowel op landelijk als op gemeentelijk niveau geregeld. Het kan hierbij gaan om naleving van de wettelijke voorschriften of om het optreden tegen mishandeling, verwaarlozing of vormen van overlast van dieren. Als het gaat om het welzijn van dieren die zowel hobbymatig als beroepsmatig worden gehouden (in de weidegebieden van Wormerland) dan is in eerste instantie de eigenaar van de dieren verantwoordelijk voor dit welzijn Toezicht en handhaving landelijke wetgeving (Wet Dieren en Floraen Faunawet) Toezicht en handhaving van de landelijke wet- en regelgeving vindt plaats door de districtsinspecteurs van de Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming (LID) voor gezelschapsdieren en door controleurs van de Algemene Inspectiedienst (AID) van het Ministerie van LNV voor landbouwhuisdieren en exotische dieren. De AID en de LID vervullen voor elkaar een achtervang functie als één van beide diensten geen of onvoldoende capaciteit heeft of wanneer er behoefte is aan assistentie of ondersteuning. Behalve het afhandelen van meldingen over dierenverwaarlozing en -mishandeling, voert de LID regelmatig routinecontroles uit om dierenleed aan het licht te brengen. Zij werkt daarbij nauw samen met het Openbaar Ministerie (OM), de politie en de AID. Om haar taken uit te voeren heeft de LID onder andere districtsinspecteurs in dienst. Zij kan daarnaast ook een beroep doen op regio-inspecteurs, die als vrijwilliger werken. De afdelingsinspecteurs van de afdelingen van de Dierenbescherming zijn de ogen en oren Pagina van 59, 15 november

11 van de districtsinspecteurs. De afdelingsinspecteurs zijn vrijwilligers en ze zullen in eerste instantie proberen de daders te bewegen om beter voor hun dieren te zorgen of er vrijwillig afstand van te doen. In de gemeente Wormerland is een afdelingsinspecteur van de Dierenbescherming afdeling Zaanstad actief. Toezicht en handhaving Flora en Faunawet De Flora- en faunawet kent veel algemene verbodsbepalingen op handelingen die het voortbestaan van planten en dieren in gevaar kunnen brengen. Toezicht en handhaving van de regels is een verantwoordelijkheid van het Miniisterie van ELI, maar ook de politie en de buitengewone opsporingsambtenaren (BOA s) van de gemeente kunnen hierbij een rol vervullen Gemeentelijk toezicht en handhaving (APV) In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) staat wat wel en wat niet mag in de gemeente Wormerland op het gebied van openbare orde, vertoningen in het openbaar (evenementen), veiligheid van de weg, toezicht op bedrijven en speelgelegenheden, overlast, hondenpoep en nog veel meer. Op overtredingen van APV-artikelen staan sancties. De politie treedt in het algemeen handhavend bij deze overtredingen. Daarnaast worden buitengewone opsporingsambtenaren (BOA s) door de gemeente aangesteld om toe te zien op naleving van aangewezen bepalingen uit de APV. Bij overtredingen is de Boa bevoegd om proces-verbaal op te maken, waarna een strafrechtelijk traject gestart kan worden (boete of transactie) Rol gemeente De gemeente heeft geen rol van betekenis bij de handhaving en het toezicht van dieren. Zij kan wel de rol van doorgeefluik vervullen door op de gemeentelijke website en in de gemeentegids de contactgegevens te plaatsen van de AID en de LID (voor klachten over landbouwhuisdieren) en de Dierenbescherming afdeling Noord-Holland Noord (voor mishandeling en verwaarlozing van gezelschapsdieren) Verder is het niet ondenkbeeldig is dat de gemeente door inwoners incidenteel wordt betrokken bij het wel en wee van levende have in de wei. Omzichtigheid is dan geboden. Afhankelijk van de situatie kan de gemeente als luisterend oor of als intermediair optreden. Dit in het kader van hoor en wederhoor. Toezichthoudende ambtenaren (BOA s ) van de gemeente kunnen, net als elke waarnemer van dierverwaarlozing of mishandeling, gebruik maken van het meldnummer of rechtstreeks contact opnemen met de Dierenbescherming Noord Holland Noord. Overlast door dieren in de gemeente Wormerland kan bij gemeente gemeld worden. De gemeente kan, indien nodig, de Dierenbescherming om advies vragen hoe de overlast op de meest diervriendelijke manier op te lossen. Aanbeveling 2: De gemeente een actievere rol laten spelen op het gebied van dierenwelzijn door: a. Op de gemeentelijke website en in de gemeentegids de contactgegevens te plaatsen van de AID en de LID (voor klachten over landbouwhuisdieren) en de Dierenbescherming afdeling Noord-Holland Noord (voor mishandeling en verwaarlozing van gezelschapsdieren); b. In noodgevallen de gemeentelijke BOA en de politie goed in te zetten. De bestaande afspraken worden op dit punt nagegaan. Aanbeveling 3: Via voorlichting aan de burgers (website, gemeentegids etc.) duidelijk maken dat bij klachten met betrekking tot verwaarlozing of mishandeling (waaronder het onthouden van noodzakelijke medische zorg) van bedrijfsmatig gehouden landbouwhuisdieren (dierenwelzijn in het weidegebied), de Algemene Inspectiedienst gebeld moet worden. Pagina van 59, 15 november

12 4.Gezelschapdieren in nood In Nederland worden ongeveer 20 miljoen dieren uit liefhebberij gehouden. Tot deze gezelschapsdieren worden onder andere honden, katten, cavia s, konijnen, vogels, reptielen, amfibieën en vissen gerekend, maar ook hobbymatig gehouden landbouwhuisdieren zoals schapen, geiten, paarden en kippen. Soms belanden gezelschapsdieren in het asiel of andere opvang. Denk aan zwervende, in beslag genomen, mishandelde of verwaarloosde dieren. Ook als eigenaren om diverse redenen niet langer in staat zijn om voor hun dier te zorgen, komen deze dieren meestal in een opvang terecht. 4.1 Zorgplicht van de gemeente en particulieren bij opvang van dieren Gevonden dieren, die een eigenaar hebben (gehad), vallen volgens het Burgerlijk Wetboek (boek 5 art.8 lid 3) onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Een vinder van een zwerfdier is verplicht hiervan zo snel mogelijk aangifte te doen bij de gemeente. In theorie kan de vinder ervoor kiezen het dier vervolgens zelf te verzorgen. Het kan dan binnen een jaar zonder meer door de rechtmatige eigenaar worden opgeëist. Echter, logischer en passender is het om het dier in bewaring te geven via de gemeente. Dan zal op het dier de hiervoor speciaal in het leven geroepen regeling over gevonden dieren in het Burgerlijk Wetboek worden toegepast. Op grond daarvan is de gemeente verplicht een gevonden dier minimaal twee weken te bewaren en te verzorgen, behoudens zwaarwegende redenen om hiervan af te wijken. Deze twee weken geven de eigenaar de kans het dier terug te halen. Als de eigenaar zich niet binnen twee weken meldt, is de gemeente bevoegd het dier aan een ander te verkopen of te geven. De opvangplicht van de gemeente is niet beperkt tot honden en katten. Het gaat om alle gevonden dieren die vermoedelijk ergens nog een eigenaar hebben. Het kan dus ook gaan om een konijn of schildpad die is ontsnapt. 4.2 Opvangcentra voor gezelschapsdieren in nood In de praktijk beschikt de gemeente niet zelf over eigen opvangmogelijkheden. In de regio is een aantal instellingen en organisaties actief, die de opvang en verzorging van dieren in nood voor hun rekening nemen. Het gaat hierbij om (zwervende en gevonden) honden, katten, konijnen en knaagdieren, vogels en andere dieren. (exoten). Onderstaand wordt nader ingegaan op de zorgtaken van deze instellingen Zaanse Stichting Dierenzorg (opvang honden en katten) Deze organisatie is sinds 1 januari 2010 ontstaan uit een fusie van Stichting Dierencentrum Zaanstreek, Stichting Dierenambulance Zaanstreek, Zaanse Stichting Dierenzorg en de Stichting Bouwfonds Asiel. Binnen de Stichting zijn veel vrijwilligers actief. De Stichting neemt in de regio Wormerland, Oostzaan en Zaanstad de dierenzorg en - opvang voor haar rekening en voert de volgende taken uit: het opnemen en verzorgen van zwerfhonden, zwerfkatten en andere zwerfdieren; het zoeken van en/of actief meewerken aan het onderbrengen van deze dieren in een nieuw tehuis; het geven van voorlichting over de opvang en bescherming van dieren; het betrekken van vrijwilligers bij de verzorging van de dieren. Het dierenasiel is gehuisvest in Zaandam. Naast de opvang heeft het dierenasiel ook een pension waar jaarlijks honden en katten tegen betaling tijdelijk worden ondergebracht. De Stichting start binnenkort met de nieuwbouw van het asiel om per 1 januari 2012 te voldoen aan de wettelijke voorschriften uit het Honden- en Kattenbesluit Dierenambulance De Dierenambulance is aangesloten bij de Federatie Dierenambulances Nederland (FDN). De Dierenambulance Zaanstreek heeft als kernactiviteit het vervoer van zieke en gewonde dieren in de regio Wormerland, Oostzaan en Zaanstad. Dieren worden met regelmaat slachtoffer van het verkeer, zowel gehouden dieren als wilde dieren. Voor de eerste opvang Pagina van 59, 15 november

13 van deze dieren is de dierenambulance Zaanstreek e.o. de aangewezen instantie. Als de dieren weer gezond of hersteld zijn, worden ze gebracht naar een dierenopvangcentrum in de buurt. Honden en katten worden afgegeven bij het dierenasiel. Ook verzorgt de dierenambulance het ophalen van zwerfdieren en kadavers en het vervoer van dode dieren naar crematoria en/of dierenbegraafplaatsen. Ook kunnen oudere of gehandicapte inwoners van de gemeente Wormerland een beroep doen op het vervoer van hun huisdier naar de dierenarts. Sinds kort is er ook een dierenartsenpraktijk in Wormer gevestigd. Dode dieren waarvan de eigenaar niet meer te achterhalen is, worden naar het destructiedepot van de gemeente Zaanstad gebracht. Dit is wettelijk een gemeentelijke taak. Foto dierenambulance Zaanstreek Opvang konijnen- en knaagdieren en vogels De huidige regionale centra voor Konijnen- en Knaagdieren en voor vogels zijn gevestigd in Heiloo en Krommenie. Zij verzorgen de opvang en re-integratie van zieke, gewonde en gevonden dieren in de regio, waaronder in Wormerland. De beide opvangcentra hebben een grote sociale functie, werken met vele vrijwilligers en geven volop voorlichting aan de inwoners en aan scholen over hun activiteiten. (onder meer via de websites, presentaties, inloopdagen). Het huidige vogelopvangcentrum in Krommenie (VOCZ) bestaat inmiddels 45 jaar en voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Momenteel wordt gewerkt een nieuwe huisvestingslocatie. Het idee is om de vogelopvang in de gemeente Langedijk (Vogelopvang De Strandloper) te vestigen en voor de regionale opvang van vogels in de Zaanstreek een 24 uurs opvangcapaciteit te realiseren bij de Zaanse Stichting Dierenzorg in Zaandam. Ook de huidige locatie van het konijnen- en knaagdierencentrum (KC)is eigenlijk te klein en moet nodig worden aangepast aan de huidige eisen. Het huidige Knaagdierencentrum is een tijdelijke opvanglocatie. Het is de bedoeling dat de regionale opvang voor konijnen en knaagdieren gehuisvest wordt in een nieuw te bouwen dierenopvangcentrum. Dit ter vervanging van het verouderde Dierentehuis Alkmaar (opvang honden en katten voor 8 gemeenten). De grond binnen de gemeente Bergen is al door de Dierenbescherming aangekocht en de bouwvergunningprocedure is gestart om de nieuwbouw te realiseren.omdat het nieuwbouw wordt, kan er op deze plaats, naast het honden en katten asiel, ook een gespecialiseerde opvang gerealiseerd worden voor konijnen en knaagdieren met veel buitenhokken Financiële ondersteuning gemeente voor dierenopvangcentra Het dierenasiel ontvangt nu al van de gemeente een vaste bijdrage per inwoner ter dekking van de vaste kosten om het asiel in stand te houden. Daarnaast ontvangt het asiel een bijdrage per inwoner. Het gaat om een jaarlijks bedrag van 2971 Euro in de vorm van een subsidie. Dit bedrag wordt met ingang van 2012 als gevolg van de nieuwbouw verhoogd naar circa 8500 Euro. In 2012 wordt tevens een uitvoeringsovereenkomst met de Stichting Dierencentrum Zaanstreek opgesteld. Hierbij wordt aansluiting gezocht met de overeenkomst uit Zaanstad. Het Konijnen en Knaagdierencentrum en het Vogelopvangcentrum worden tot op heden nog niet voor hun diensten betaald, terwijl deze instanties wel recht hebben op een onkostenvergoeding. Het is redelijk en reëel vanaf 2012 zowel de Vogelopvang als het Pagina van 59, 15 november

14 Konijnen- en knaagdierencentrum een tegemoetkoming in de kosten voor de opvang en verzorging van de dieren te verstrekken. Vooraf wordt een uitvoeringsovereenkomst opgesteld met de beide instanties. Voorgesteld wordt een vergoeding te betalen van 9 cent per inwoner, met een jaarlijkse indexatie. Andere gemeenten in de regio betalen hetzelfde bedrag. Totaal gaat het voor Wormerland om een gemeentelijke investering (voor de beide organisaties) van circa 2900 Euro. (uitgaande van een inwoneraantal van inwoners) Aan de beide organisaties zal worden gevraagd als wederdienst jaarlijks aan de basisscholen en de inwoners van Wormerland voorlichting te geven over hun activiteiten. Aanbeveling 4: Uitvoeringsovereenkomsten opstellen met de organisaties die de wettelijke zorgtaken van de gemeente Wormerland voor de opvang van gezelschapsdieren in nood (honden en katten, konijnen en knaagdieren en vogels) uitvoeren en aan deze instanties jaarlijks een nader te bepalen financiële ondersteuning van hun activiteiten te verstrekken. Aanbeveling 5: De genoemde organisaties benaderen om (incidenteel) voorlichting te geven aan burgers/instellingen in Wormerland over hoe wilde vogels en dieren te beschermen, verzorgen en opvangen. 4.4 Certificering Dierenasiels en pensions en Keurmerk Dierenbescherming Vanaf 1 maart 2012 dienen asielen te voldoen aan het Honden- en Kattenbesluit. Tot 1 maart 2012 geldt er een overgangstermijn. In deze termijn krijgen asielen de kans om aanpassingen uit te voeren zodat zij uiteindelijk aan het Honden- en Kattenbesluit kunnen voldoen. Voor 1 maart 2012 dient dit dus in orde te zijn. Na 1 juli 2012 is de bedoeling dat er een vrijwillige certificeringregeling komt vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Milieu Momenteel is het nog onduidelijk hoe die regeling er precies uit komt te zien. Doel is het welzijn van de dieren te verbeteren. De nieuwe vorm van vrijwillige certificering wordt in een Algemene Maatregel van Bestuur vastgelegd. Keurmerk De Dierenbescherming werkt al sinds 2002 met een vrijwillige certificeringregeling (een zogenaamd Keurmerk) voor dierenasielen. Om voor deze officiële erkenning in aanmerking te komen moet een asiel zijn werkwijze, het beleid voor onder meer de opname, verzorging en plaatsing van dieren en het personeelsbeleid in kaart brengen. Een en ander moet minimaal overeenkomen met de wettelijke eisen (het Honden- en kattenbesluit 1999). Aanvullend moet het asiel voldoen aan een aantal extra (welzijns) eisen van de Dierenbescherming. Zo moet men zich committeren aan het euthanasiebeleid van de Dierenbescherming en mogen medewerkers of bestuursleden van een erkend asiel niet zelf fokken of handelen met dieren of jagen. Asielen kunnen dit aantonen door beleid en werkwijze in een protocol vast te leggen. Dit wordt vervolgens aan de Dierenbescherming voorgelegd. Uiteindelijk beslist een onafhankelijke raad (Raad voor de Erkenning van Dierenopvangcentra Dierenbescherming, REDD) of het asiel de officiële erkenning krijgt. Of erkende asielen zich ook blijvend aan de afspraken houden, wordt regelmatig gecontroleerd. Het asiel in Zaandam is niet gelieerd aan de Dierenbescherming en heeft ook geen erkenning door de Dierenbescherming verworven. Het dierenasiel ziet (vooral financieel) geen voordelen en/of meerwaarde om in aanmerking te komen voor het keurmerk. Wel wordt nauw samengewerkt met de Dierenbescherming afdeling Noord-Holland. Na realisatie van de nieuwbouw voldoet het dierenasiel aan alle wettelijke voorschriften en eisen op het gebied van dierenwelzijn. Verder heeft het dierenasiel deskundig en gediplomeerd personeel in dienst en werkt zij volgens vaste protocollen. Het bestuur is voornemens op termijn hierin nog een verdere professionaliseringsslag in te maken De gemeente Wormerland moedigt de certificering van dierenasielen aan. Dit geldt niet alleen voor honden en katten maar voor alle gezelschapsdieren. Waar de gemeente subsidie verstrekt aan particuliere organisaties, zou certificering (als subsidievoorwaarde) verplicht kunnen worden in de gemeentelijke verordening. Voor de gemeente Wormerland Pagina van 59, 15 november

15 heeft dat vooral gevolgen voor het kiezen en financieel ondersteunen van de regionale vogelopvang. Het dierenasiel in Zaandam verzorgt de certificering. Aanbeveling 6: Dierenpensions, de kinderboerderij en andere lokale bedrijven in Wormerland (zoals maneges en dierenpensions) schriftelijk aanmoedigen deel te nemen aan de landelijke certificering. 4.5 Preventie impulsaankopen huisdieren. Helaas komt het regelmatig voor dat mensen een huisdier aanschaffen zonder zich de gevolgen te realiseren: altijd rekening houden met het dier, welke voeding geschikt is, hoe verder verzorgen, etc. Het betreffen hier de zogenaamde impuls aankopen. Deze dieren worden dan na verloop van tijd naar het asiel gebracht of bijvoorbeeld in het bos aan een boom achtergelaten. Op een aantal vlakken kan de gemeente Wormerland een preventieve taak vervullen om te voorkomen dat dieren vroegtijdig op straat of in de opvang terecht komen. De gemeente kan hier de mogelijkheid bieden door: op de gemeentelijke website naar andere sites te verwijzen waar inwoners informatie kunnen vinden over de verzorging die het aan te kopen dier nodig heeft; regelmatig op de gemeentepagina in de Zaankanter aandacht te besteden aan over het houden en aanschaffen van dieren; aan dierenspeciaalzaak Rentenaar in Wormer te vragen bij de verkoop van dieren voorlichting te verstrekken aan klanten. Aanbeveling 7: Impulsaankopen van huisdieren door inwoners preventief voorkomen door: op de gemeentelijke website naar andere sites te verwijzen waar inwoners informatie kunnen vinden over de verzorging die het aan te kopen dier nodig heeft; regelmatig op de gemeentepagina in de Zaankanter aandacht te besteden aan de aanschaf en het houden van dieren; aan dierenspeciaalzaak Rentenaar in Wormer te vragen bij de verkoop van dieren voorlichting te verstrekken aan klanten. 4.6 Registratie/Chip huisdieren en certificering In paragraaf 3.3 is al ingegaan op de zorgplicht van de gemeente om gevonden dieren (die vermoedelijk een eigenaar hebben gehad), minimaal twee weken te bewaren en te verzorgen. Het is voor een gemeente financieel gezien van belang dat de gevonden huisdieren zo snel mogelijk teruggaan naar de (nieuwe) eigenaar. Dit gaat sneller als het huisdier is voorzien van een identificatienummer. Hierbij vindt registratie plaats in een databank. Om opsporing van de eigenaar van een zwervend huisdier te vergemakkelijken, is een goede registratie van gevonden en vermiste dieren nodig, in combinatie met een identificatieplicht. Tegenwoordig is elektronische registratie door middel van een chip het meest doeltreffend. Met een sluitend registratiesysteem kan tevens illegale dierenhandel bestreden worden. Het inbrengen van een chip bij een huisdier heeft overigens op zichzelf geen zin. Er moet altijd een administratieve handeling worden gedaan en deze moet ook worden onderhouden: de chip met het identificatienummer moet in een databank (er zijn er verschillende in Nederland die allen samenwerken) worden gekoppeld aan de contactgegevens van de huisdiereigenaar. Een dier met chip zonder registratie contactgegevens, kan nog niet door asiel/dierenambulance aan de rechtmatige eigenaar worden teruggebracht. Meestal zorgt de dierenarts die het dier chipt voor de 1 e registratie, maar soms moet de huisdiereigenaar het zelf regelen via formulieren. Ook moet bij verhuizing etc. deze gegevens aan databank worden doorgegeven. Anders kan een gevonden dier nog niet teruggebracht worden naar de eigenaar. Helaas is dit nog niet bij iedereen bekend en gaat het regelmatig mis. Er zijn nog te veel gechipte huisdieren die niet in de databank geregistreerd zijn. Dit is een belangrijk punt van aandacht voor voorlichtingsactiviteiten. Pagina van 59, 15 november

16 Voor honden wordt de chip als registratiemiddel dit najaar landelijk wettelijk verplicht gesteld. Deze verplichte registratie is er nog niet voor katten en andere huisdieren. Dit gebeurt alleen nog op vrijwillige basis. Wel wordt het (vrijwillig laten) chippen van katten en andere huisdieren gestimuleerd via het organiseren van acties en het voeren van een gerichte communicatie. De grootte van een chip ten opzichte van een 2-Euro munt Om opsporing van de eigenaar van een zwervend huisdieren te vergemakkelijken, wordt aanbevolen het chippen van alle gewervelde huisdieren verplicht te stellen in de APV. Handhaving van een dergelijke maatregel is een punt van aandacht want het verplicht stellen van chippen in de APV kan enkel gehandhaafd worden indien het dier zich op de Openbare weg bevindt. Voor dieren die het huis of erf niet verlaten zal bekeken moeten of chippen juridisch afdwingbaar is. Het chippen van huisdieren kan bovendien om biologische redenen alleen bij gewervelde dieren en heeft alleen zin als er sprake is van chippen met een geregistreerde elektronisch afleesbare microtransponder bij een erkende instantie, bijvoorbeeld de dierenarts en de Nederlandse databank Gezelschapshuisdieren. Bijkomend voordeel is een belangrijke besparing op de wettelijk verplichte asieldagen indien de geregistreerde eigenaar achterhaald kan worden. Kortom een met chip geregistreerde hond, kat of ander huisdier geeft bij inlevering in het asiel belangrijke besparing en voordelen: a) voor de eigenaar omdat die snel gevonden is; b) vanuit het welzijn van het dier omdat het sneller terug bij zijn baasje is. De gemeente Wormerland kan de registratie van huisdieren stimuleren door meer voorlichting te geven aan burgers. De gemeente kan ook helpen bij de voorlichting met betrekking tot het terugvinden van huisdieren. In de gemeentegids en op internet kunnen tips gegeven worden hoe te handelen bij het weglopen van een huisdier en kan het telefoonnummer worden vermeld van de plaatselijke afdeling van de Dierenbescherming of andere meldpunten voor vermiste huisdieren. In de huidige situatie is er al een centraal telefoonnummer in de Zaanstreek waar alle vermiste huisdieren kunnen worden gemeld. Dit voorkomt dat langs elkaar heen gewerkt wordt. Pagina van 59, 15 november

17 Aanbeveling8: Identificatie en registratie via het chippen van gewervelde huisdieren te stimuleren (o.a. honden en katten) door middel van het geven van voorlichting door het Dierenasiel en de dierenbescherming in de plaatselijke media van Wormerland en de mogelijkheden te onderzoeken het chippen van gewervelde huisdieren in de APV verplicht te stellen. Aanbeveling 9: Voorlichting verstrekken in o.a. de gemeentegids en de gemeentelijke website over het terugvinden van huisdieren en hierin het centrale telefoonnummer te vermelden. Aanbeveling 10: Stimuleren dat de dierenasielen in de regio de her te plaatsen dieren op de landelijke website met foto aanbieden. Pagina van 59, 15 november

18 5. Honden In de Nederlandse samenleving spelen honden een belangrijke rol. Het ontwikkelen van beleid voor honden is onontkoombaar, gezien het feit dat er in Nederland bijna 1,8 miljoen honden leven. Het is belangrijk dat hondeneigenaren en hun medeburgers zonder ergernissen en overlast kunnen samenleven. Hondenpoep staat nog steeds hoog op de lijst van irritaties die in gemeenten voorkomen. De overlast door hondenpoep is echter niet primair een dierenwelzijnprobleem. De maatregelen ertegen raken echter wel het welzijn van honden. Dit geldt vooral voor aanlijngeboden voor de gehele bebouwde kom met uitzondering van bepaalde uitrengebieden. Een goed en succesvol hondenbeleid probeert de overlast te bestrijden door goede voorzieningen te treffen in de openbare ruimte. Daarnaast neemt voorlichting een belangrijke plaats in Taken en verantwoordelijkheden gemeente Wormerland De gemeente heeft een eigen verantwoordelijkheid en wettelijk de vrijheid om het beleid op haar eigen wijze vorm en inhoud te geven. Wormerland heeft geen specifiek hondenbeleid vastgesteld. Wel is er in de afgelopen jaren al het nodige geregeld en geïnvesteerd om overlast van honden te voorkomen. In de APV zijn hier regels voor opgenomen. Toezicht is moeilijk, daar de dader op heterdaad moet worden betrapt bij het ontdoen van de fecaliën op een verboden terrein. Onderstaand wordt nader ingegaan op een aantal aspecten om overlast van honden te reguleren/voorkomen. In de gemeente zijn ongeveer 900 geregistreerde honden aanwezig (peildatum augustus 2010). Zij maken net als de inwoners van Wormerland gebruik van de openbare ruimte. Om dit gebruik in goede banen te leiden beschikt de gemeente over een losloop- en uitlaatbeleid. Dit is geregeld in de APV. Kort wordt onderstaand nogmaals op de belangrijkste aspecten ingegaan. 5.2 Losloop- en uitlaatbeleid Wormerland kent drie soorten uitlaatgebieden in de gebouwde omgeving, namelijk: a. plaatsen waar honden verboden zijn; b. plaatsen waar honden mogen loslopen; c. overige gebieden. De verschillende gebieden op een rijtje: Verboden gebieden. Onder verboden gebieden vallen de meeste speelweides en -pleinen, sportvelden,schoolpleinen en hun omgeving, pleinen en velden bij buurthuizen,openbare zandbakken. De hond mag hier niet komen, ook al is hij aangelijnd. Losloopgebieden (uitrenplaatsen) Drie locaties in Wormer zijn als uitrenplaats aangewezen, namelijk; een gedeelte van de groene Wig; de locatie Spijtstraat; het Zwetpad. Honden kunnen vrij rennen en spelen in de losloopgebieden. Wel geldt de opruimplicht. Loslopen op fiets- en wandelpaden en wegen is in geen enkel geval toegestaan. Overige gebieden In de overige gebieden geldt: altijd aanlijnen én opruimen. Dat gaat ook op voor bijvoorbeeld winkelstraten. (een uitzondering vormen de overdekte winkelcentra, deze zijn door de beheerders aangemerkt als verboden gebied). Hier wordt streng gecontroleerd of mensen zich aan de opruimplicht houden. Een uitzondering vormen de openbare struiken en bosjes. Daar mag de poep blijven liggen, hoewel de groenmedewerkers het op prijs stellen als het wordt opgeruimd. Ook buiten de bebouwde kommen (in het buitengebied) geldt dat mogen honden niet loslopen. Pagina van 59, 15 november

19 5.3 Opruimplicht en voorzieningen. De eigenaar van de hond is wettelijk verplicht om bij het uitlaten van de hond opruimmiddelen bij zich te hebben en de hondenpoep op te ruimen. Als de gemeente de overlast van hondenpoep wil reduceren moeten er voorzieningen zijn, zodat de hondeneigenaar in de gelegenheid wordt gesteld aan de opruimplicht of het uitlaatverbod te voldoen. Plaatsing van voldoende hondenpoepbakken is daarbij belangrijk. Er zijn op dit moment over de gehele gemeente 65 hondenpoepbakken geplaatst. Bij voorkomende klachten of verzoeken plaatst de Buitendienst incidenteel nieuwe bakken. Op het gebied van voorlichting is wel nog een verbeterslag te maken door bijvoorbeeld op de website hier apart aandacht aan te besteden. Verder is het belangrijk dat de inwoners weten waar zij hun hond vrij rond mogen laten lopen en waar honden verboden zijn. Dit kan bijvoorbeeld door de terreinen te voorzien van bebording. Tevens zou overwogen kunnen worden een hondenkaart uit te brengen, waarop de losloop en de verboden gebieden worden vermeld. Voorts wordt in overweging gegeven om alle hondenbezitters in Wormerland bij de jaarlijkse aanslag hondenbelasting een folder mee te sturen met de spelregels betreffende het hondenbezit. In de folder wordt ook aandacht besteed aan het welzijn van honden in Wormerland, de consequenties van de aanschaf van een hond, het volgen van gedragscursussen voor honden en het verplicht stellen van de hondenchip. Aanbeveling 11: Op de website en via (bestaand) foldermateriaal aandacht besteden aan bestrijding van hondenpoepoverlast. Aanbeveling 12: Bebording plaatsen bij de verboden gebieden (rood) en losloopgebieden (groen) voor. Aanbeveling 13: Een overzichtkaart maken waarop de locaties/gebieden worden vermeld waar honden vrij mogen loslopen en waar deze verboden zijn en deze kaart op de website plaatsen. 5.4 Hondenopvoeding Een hond hoort in de openbare ruimte aanvaardbaar gedrag te vertonen. Om ongewenst gedrag tegen te gaan en om het aantal bijtincidenten te verminderen is het belangrijk dat honden goed worden opgevoed. Preventie van bijtincidenten begint al op puppyleeftijd. Honden moeten kunnen omgaan met allerlei situaties zodat ze goed kunnen functioneren in onze drukke maatschappij. Een uitgebreide socialisatie van puppy s op jonge leeftijd is hiervoor essentieel. Daardoor wordt onnodige angst en daaruit voortkomende angstagressie voorkomen. Elke hond moet bovendien leren wat wel en wat niet mag. Hij moet een aantal basisoefeningen onder de knie hebben, zoals het bij de baas komen op commando. Ook de manier waarop de eigenaar leiding geeft aan zijn hond speelt een rol in het voorkomen van probleemgedrag. Op een hondencursus leren eigenaar en hond elkaar begrijpen. Als er toch probleemgedrag ontstaat, zijn er gelukkig manieren om hier iets aan te doen met behulp van een goede hondenschool of gedragstherapeut. Daarbij is het belangrijk om op tijd in te grijpen en hulp te zoeken. Pagina van 59, 15 november

20 Aanbeveling 14: Bevorderen van actieve voorlichting over de consequenties van de aanschaf van een hond en het volgen van gedragscursussen in verband met de veiligheid op straat en vooral om een goede baas- hond verhouding te bevorderen. Aanbeveling 15: Bij herhaald probleemgedrag van de hond de eigenaar van de hond verplicht een Sociaal Honden Vaardigheidsbewijs te halen. Deze verplichting in de APV opnemen Commerciële voorzieningen In de gemeente Wormerland en de omliggende gemeenten is een aantal verenigingen gevestigd die training geven aan honden. Verder zijn er hondenuitlaatservices, dierenartsenpraktijken en hondentrimsalons. Pagina van 59, 15 november

21 6. Kinderboerderij Een kinderboerderij, stadsboerderij of hertenkamp kan van belang zijn voor de opbouw van een goede relatie tussen mens (kind) en dier. Het verantwoord met elkaar in contact brengen van kinderen en dieren is van essentieel belang voor de gedragsbepaling van het kind ten opzichte van dieren. Taken en verantwoordelijkheden De gemeente kan in een overeenkomst met een kinderboerderij voorwaarden voor dierenwelzijn vastleggen, zoals: o Dieren in de kinderboerderij moeten worden gehouden in een omgeving waarbij zij zo goed mogelijk in hun natuurlijke leefmilieu kunnen vertoeven en hun soorteigen gedrag kunnen uitoefenen. o Alleen diersoorten en individuele dieren die daarvoor geschikt zijn, mogen worden gehouden. o Er moet voldoende ruimte zijn, aangepast aan het aantal, de grootte en de soortspecifieke behoefte van de aanwezige dieren. O Inrichting en aanplanting moeten verband houden met de te houden dieren en zodanig worden gekozen, dat het dier zich desgewenst kan onttrekken aan de aandacht van de bezoekers. o Bij contact tussen mens en dier wordt toezicht gehouden. Op tijden dat er niemand aanwezig is, dient er bewaking te zijn door middel van camera s en een alarmsysteem. o De verzorging is in handen van een deskundige. De beheerder dient gediplomeerd en vakbekwaam te zijn (bijvoorbeeld opleiding HBO of MBO dierverzorging). o De beheerder van de kinderboerderij moet tijdens openingsuren aanwezig zijn. o Afspraken over de verzorging van en omgang met de dieren dienen in een protocol schriftelijk vastgelegd te worden. o Dieren moeten goed gezond zijn en regelmatig door een dierenarts gecontroleerd worden. o Overpopulatie dient te worden voorkomen, er worden geen overschotten gefokt en er is geen bewuste fok voor de verkoop. o o De (levende) dieren worden niet verkocht aan de intensieve veehouderij. In de boerderij wordt aandacht geschonken aan educatie over (betere) omgang met dieren en (meer) respect voor dieren. 6.1 Keurmerk voor kinderboerderijen Een kinderboerderij is een bedrijf dat, zoals zoveel Nederlandse bedrijven, aan een of meerdere (wettelijke en kwaliteits-) voorschriften moet voldoen. Om dit te kunnen toetsen, heeft de Stichting Kinderboerderijen Nederland (SKBN) in samenwerking met de Vakgroep Medewerkers Kinderboerderijen (VMK) een certificeringtraject opgesteld. Dit traject is ontwikkeld in samenwerking met het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit, de Voedsel en Waren Autoriteit, de Gezondheidsdienst voor Dieren, Universiteit Utrecht/Faculteit Diergeneeskunde en Hogere Agrarische School (HAS) in Den Bosch. 6.2 Kinderboerderij Het Weidje in Wormer De kinderboerderij is in de jaren zeventig op basis van een particulier initiatief ontstaan. De kinderboerderij heeft niet alleen een recreatief en educatief doel, maar ook een sociale functie in Wormer. Er komen heel veel kinderen op de boerderij en er is een dagdeel in de week speciaal voor de kinderen van de buitenschoolse opvang opengesteld. Het huidige Stichtingsbestuur is medio 2009 aangetreden en bestaat uit zakelijke professionals. Het bestuur heeft regelmatig overleg met de verantwoordelijk portefeuillehouder Welzijn van de gemeente over reguliere zaken. In 2009 is tussen de gemeente en het Stichtingsbestuur een subsidieovereenkomst afgesloten. Jaarlijks ontvangt de Stichting voor de uitvoering van haar taken een bedrag van Euro. In de overeenkomst (looptijd tot 2014) is afgesproken dat de kinderboerderij in 2014 moet voldoen aan het kwaliteitskeurmerk Goed voor elkaar van de (landelijke) Stichting Kinderboerderijen Nederland (SKBN). Hoewel de voorbereiding door omstandigheden wat vertraagd is, verwacht het bestuur dat zij (na renovatie van het gebouw op het terrein) het keurmerk eind 2012 kan gaan aanvragen. Pagina van 59, 15 november

22 De kinderboerderij draait op circa 30 vrijwilligers. De vrijwilligers verzorgen en voeden onder begeleiding van de beheerder de dieren. De dieren die op de kinderboerderij verblijven, worden nu nog overal vandaan gehaald. Er wordt nog niet gewerkt of gefokt met eigen dieren. Dit laatste is wel een wens van het Stichtingsbestuur. Er is verder geen direct contact of overleg met het dierenasiel, de dierenbescherming, de Poelboerderij, de vogelopvang, het knaagdierencentrum of de dierenambulance. Het bestuur stelt het op prijs als de gemeente Wormerland contacten legt met deze instanties jaarlijks overleg houdt. Kinderboerderij het Weidje Wormer 6.3 Standpunt gemeente Wormerland De gemeente Wormerland erkent de educatieve rol van de plaatselijke kinderboerderij in Wormer, maar blijft het welzijn van de gehouden dieren kritisch volgen. De gemeente streeft ernaar in nauwe samenwerking met de Dierenbescherming door middel van onderzoek en gesprekken met het bestuur van de Stichting waar nodig op termijn verdere verbeteringen aan te brengen door aanbevelingen te doen aan bijvoorbeeld de huisvesting van sociale dieren (niet individueel huisvesten) en het fokbeleid. Deze eis is redelijk omdat de gemeente de kinderboerderij financieel ondersteunt. Dit is van groot belang omdat de kinderboerderij een voorbeeldfunctie heeft. Kinderen en hun ouders moeten ter plekke zien hoe je verantwoord dieren moet houden en verzorgen. Onderzocht zou kunnen worden of het mogelijk is op de kinderboerderij zeldzame of oorspronkelijke huisdierenrassen (sterke soorten) te huisvesten voor recreatieve en educatieve doeleinden. Hierbij gaat het niet om dieren fokken, maar het zoeken naar herplaatsers. Er is een overschot aan geiten, kippen etc. en het zou goed zijn als de kinderboerderij ruimte biedt aan hobbydieren die een tweede huis zoeken. Er bestaan verder uitwisselkringen tussen kinderboerderijen Pagina van 59, 15 november

23 Aanbeveling 16: De gemeente onderzoekt in overleg met het bestuur van de Stichting en de dierenbescherming de (on)mogelijkheden om het dierenwelzijn nog verder te verbeteren bij de kinderboerderij in Wormer. Aanbeveling 17: Kinderboerderij het Weidje spant zich in voor 1 januari 2014 het SKBN keurmerk Goed voor elkaar te behalen. Aanbeveling 18: Jaarlijks een overleg organiseren met de lokale organisaties in Wormerland die direct of indirect betrokken zijn bij dierenwelzijn. Aanbeveling 19: De kinderboerderij treedt in contact met de Stichting Zeldzame Huisdierrassen en lokale en regionale fokverenigingen om de mogelijkheid te onderzoeken de kinderboerderij van zeldzame dan wel oorspronkelijke huisdierrassen te voorzien voor recreatieve en educatieve doeleinden. Pagina van 59, 15 november

24 7.Hengelsport Vissen is een geliefde vorm van vrijetijdsbesteding. Het is relatief eenvoudig om te gaan vissen. Er zijn dan ook ruim 1,2 miljoen vissers en hengelaars in Nederland. Deze hobby is echter bij sommige mensen ook omstreden omdat hierbij sprake zou zijn van (vermeend) dierenleed. Vaak gaat het hierbij om menselijke emoties. Het is daarom belangrijk eerst te schetsen welke regels er wettelijke gelden voor het vissen en hoe de betrokken partijen samenwerken en zich inspannen om mogelijk dierenleed te voorkomen. 7.1 Wet- en regelgeving en hengelsportvereniging Op alle soorten visserij zijn de Visserijwet en het Reglement voor de binnenvisserij 1985 van toepassing. Het betreft landelijke wet- en regelgeving. Het visstandbeheer in de watergangen in het stedelijk gebied en in het buitengebied is een verantwoordelijkheid van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. (HHNK). De zogenaamde visstand beheercommissies vervullen een centrale rol in het visserijbeleid op de binnenwateren. De visstand beheercommissie (VBC) fungeert als overlegplatform waarin visrechthebbenden (sport- en beroepsvissers) samenwerken met waterbeheerders en terreinbeheerders om te komen tot een afgestemd en duurzaam visstand- en visserijbeheer. Voorheen bestonden de werkzaamheden van de commissie hoofdzakelijk uit het redden van vis in nood en het uitzetten van vis. Tegenwoordig kennen de werkzaamheden van de VBC meer facetten, zoals het maken van beheers- en (her)inrichtingsplannen van viswateren. Sportvissers en beroepsvissers zijn, naast verplichte deelname in een VBC, wettelijk verplicht om visplannen te maken en vervolgens te vissen volgens de afspraken uit die plannen. Het Ministerie van EL&I heeft de sport en beroepsvisserijverenigingen in Nederland verplicht om voor 1 januari 2013 voor hun werkgebieden een Visplan te hebben opgesteld. Hierin worden afspraken gemaakt over de vissoorten en over de hoeveelheid vis die mag worden gevangen en weer moet worden uitgezet in de watergangen in het stedelijk en landelijk gebied. In het visplan kan een onderscheid worden gemaakt tussen watergangen met een lage ecologische waarde en watergangen met een hogere ecologische waarde. Voor de visintensiteit in de eerstgenoemde watergangen is de visvereniging er verantwoordelijk voor dat de hoeveelheid vis in een vijver niet de overeengekomen hoeveelheden overschrijdt. Het uitzetbeleid van de visvereniging dient hierop afgestemd te worden. Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft inmiddels een beleidskader opgesteld, genaamd Vissendoelen (2010). Met de betrokken sport- en beroepsvisserijverenigingen is afgesproken dat er één Visplan voor het verzorgingsgebied van HHNK wordt opgesteld. Over de uitwerking van dit Visplan wordt momenteel overleg gevoerd met de VBC. 7.2 Visrechten In de gemeente Wormerland komt sportvisserij voor, maar ook beroepsvisserij (voornamelijk in het Wormer- en Jisperveld). De belangen van de sportvisserij (recreatief) en beroepsvisserij (kostwinning) zijn verschillend. Beiden zijn gebaat bij een duurzame visstand, echter waar beroepsvissers actief mogen zijn, ligt het gevaar van overbevissing op de loer. 2 Wet van 30 mei 1963, houdende nieuwe regelen omtrent de visserij, Stb. 312; laatstelijk gewijzigd 25 juni 2009, Stb Pagina van 59, 15 november

25 Sportvisserij Om te mogen vissen in de Nederlandse binnenwateren moet men in het bezit zijn van de VISpas. (zie foto) Deze geldt als bewijs van lidmaatschap van de hengelsportvereniging of van Sportvisserij Nederland. Met de VISpas mag men met twee hengels en alle toegestane aassoorten vissen in alle viswateren in Nederland. Ook is er een gedragscode Sportvisserij. Deze Code bevat een aantal gedragsregels voor sportvissers die tot doel hebben de aantasting van het vissenwelzijn als gevolg van sportvissen te minimaliseren. Voor de sportvissers die geen lid zijn van de hengelsportvereniging is er sinds 1 januari 2007 een document: de Kleine VISpas. Hiermee mag met één hengel en een beperkt aantal aassoorten in een beperkt aantal wateren (zie Kleine Lijst van Viswateren) worden gevist. De Kleine VISpas vormt samen met de Kleine Lijst van Viswateren de visvergunning (schriftelijke toestemming). Foto: de Vispas De Hengelsport Vereniging Zaanstreek (HVZ) is visrechthebbende van het water in Wormerland en in de Zaanstreek. De HVZ telt ruim 6000 leden en zet zich in om de sportvissers van alle leeftijden voor te lichten over verantwoord vissen en respect voor de natuur. Men dient lid te zijn van de Vereniging om een VISpas te verkrijgen. Er wordt verder veel aan educatie gedaan door de hengelsportvereniging Zaanstreek, bijvoorbeeld via het geven van cursussen. Ook de jeugd heeft aandacht van de HVZ. Elke jaar worden er viszomerkampen georganiseerd en voorts wordt op verzoek/afspraak aan de basisscholen in Wormerland en omstreken voorlichting gegeven. De HVZ vindt voorlichting en educatie belangrijk om vissenleed door ondeskundig vissen tegen te gaan. Om het zwartvissen te bestrijden en te controleren of de leden zich aan de regels houden, zet de HVZ bevoegde verenigingscontroleurs in. Doen zich problemen voor, dan kunnen zij de hulp van politie of andere opsporingsambtenaren inroepen. Ook kunnen zij geconstateerde overtredingen melden bij deze ambtenaren, of zorgen dat overtreders zich moeten verantwoorden bij de strafcommissie van de vereniging. Pagina van 59, 15 november

26 Beroepsvisserij De gemeente Wormerland nog een aantal beroepsvissers, die verenigd zijn in de vereniging Wormer en Jisp. Om als beroepsvisser te mogen vissen in de Nederlandse binnenwateren moet men in het bezit zijn van een zogenaamde grote visakte. Dit is een privaatrechtelijke basisvergunning beroepsvisserij. De grote visakte kan worden aangevraagd bij Sportvisserij Nederland. Er wordt voornamelijk gevist op aal. De aal heeft het moeilijk. Om de aalstand in onze binnenwateren te stimuleren is sinds 2002 de EU- aalverordening van kracht. Voor de sportvisserij geldt landelijk al een algemeen meeneemverbod. Als uitvloeisel van het nationaal beheerplan is vanaf 2010 de aalvisserij in het najaar voor de beroepsvisserij met 3 maanden (september t/m november) gesloten. 7.4 Visie op de hengelsport Er spelen tegenstrijdige belangen een rol wanneer het aankomt op dierenwelzijn. De sportvisserij is daar een voorbeeld van. Dierenwelzijnsorganisaties stellen dat sport- en beroepsvissen in strijd is met dierenwelzijn. De gemeente kiest er niet voor om sport- en beroepsvissen tegen te gaan omdat de hengelsport, in tegenstelling tot andere vormen van jacht, een groot maatschappelijk draagvlak heeft en de gemeente bovendien zeer waterrijk van aard is. Dit betekent dat de gemeente kiest voor het verenigingsleven en belang van hengelsportorganisaties. De manier waarop gevist wordt en na de vangst met de dieren wordt omgegaan, is bepalend voor de mate waarin het welzijn van de vissen wordt aangetast. Zowel de rijksoverheid als de belangenverenigingen hebben gedragscodes opgesteld om mogelijke schade aan vissen zoveel mogelijk te beperken. Sportvisserij Nederland, de Dierenbescherming en de Vissenbescherming zijn zodanig georganiseerd dat zij op landelijk niveau met elkaar kunnen overleggen en discussiëren. De gemeente Wormerland ziet daarom geen aanleiding om aanvullende regels op te stellen. Wel wil zij graag de hengelsport en de beroepsvisserijvereniging aanmoedigen op vanuit diervriendelijk oogpunt zo verantwoord mogelijke manier met vissen om te blijven gaan en hierover verplichte voorlichting en educatie aan leden te geven. Verder is er behoefte om jaarlijks een overleg te houden met de HVZ en de beroepsvisserijvereniging te overleggen om elkaar bij te praten over nieuwe ontwikkelingen en mogelijke knelpunten te signaleren. Aanbeveling 20: De gemeente stelt geen aanvullende regels ten aanzien van de sport- en de beroepsvisserij. Wel moedigt zij de hengelsport en de beroepsvisserijvereniging aan op een diervriendelijke manier met vissen om te gaan en hierover verplichte voorlichting en educatie aan leden te blijven geven. Aanbeveling 21: Jaarlijks in overleg te gaan met de HVZ en de beroepsvisserijvereniging om elkaar bij te praten over nieuwe ontwikkelingen en mogelijke knelpunten te signaleren. Pagina van 59, 15 november

27 Afbeelding:beroepsvisserij in Wormerland Pagina van 59, 15 november

28 8. Het trainen van dieren Dieren worden al zeer lange tijd door de mens gebruikt voor allerlei doeleinden waarvoor een zekere training vereist is. In eerste instantie werden de dieren gebruikt ten praktische nutte - van de mens: zij moesten werk verrichten. Later werden dieren gebruikt voor sport, hobby, het plezier en bij evenementen. Hiervan uitgaand zou je een indeling kunnen maken over het trainingen van dieren: Trainingen voor gedrag en gehoorzaamheid (bijv. ongehoorzaamheid, agressief gedrag, angstgedrag bij honden, evt. katten en paarden, blaffen, onzindelijkheid, predatie bij honden, stereotypieën bij paarden enz.) Trainingen voor hobby, plezier en vermaak (bijv. gedrags-, gehoorzaamheids-, behendigheids- en obediencecursussen voor honden, ringtraining, flyball, pakwerk, breitensport en jacht voor honden, recreatief- en ring/manege rijden, huifkartochten, rodeo en jacht voor paarden, dierentuinen, dolfinaria voor divers vermaak, spelen en evenementen enz.) - Trainingen Trainingen voor werk (bijv. therapie-, blindengeleide-, sociale/signaal-, reddings/drugs/snuffel-, politie/beveiligings/bewakings- en schapen hoedende honden, werk, trek- en politiepaarden, allerhande dieren voor reclame doeleinden, voor media, tv, films, toneel, kunst enz.) voor (top)sport (bijv. sledehonden-, windhonden- en triatlon sporten, bij paarden hippische sporten zoals dressuur en springen, draf- en rensport, military en samengestelde wedstrijden, aangespannen wedstrijden, voltigeren, polo, westernriding, endurance/gangpaarden,ligbedtraining voor gehandicapten, (huisbedtraining) evenals duivensport, valkerij en sporten voor evenementen en vermaak enz.) 8.1 Visie gemeente over het trainen van huis-, hobby-en gebruiksdieren De gemeente Wormerland kent ook een aantal verenigingen en bedrijven waar dieren worden getraind. Voorbeelden hiervan zijn de kynologenclub en de hondenschool op sportpark de Kalverhoek en de manege (gerelateerde) bedrijven in het buitengebied. Uit raadpleging van de diverse websites blijkt dat de clubs veel aandacht besteden aan het dierenwelzijn bij het uitvoeren van hun activiteiten. Wat echter ontbreekt, is een algemene/uniforme gedragsnorm in de gemeente. Om het welzijn van de dieren bij de training goed te borgen, wordt voorgesteld de volgende spelregels te hanteren: 1. Bij alle trainingen, sporten en werk voor (gezelschaps)dieren gaat de gemeente Wormerland er van uit dat de criteria zoals de eigenwaarde met de integriteit en het respect voor dieren, de natuurlijke geaardheid met het natuurlijke soortspecifieke gedrag, de gezondheid en het welzijn van de dieren gewaarborgd blijven. 2. Dieren, die absoluut niet geschikt zij voor training, sport of werk, o.a. naar bovenstaande maatstaven, moeten daarvoor ook niet gebruikt c.q. ontheven worden. 3. De diersoort, het ras en het individu moeten geschikt zijn voor de uit te voeren taak. Er moet geen dwang worden toegepast om de dieren zover te krijgen dat ze de gevraagde taak uitvoeren. In het wild gevangen dieren mogen nooit worden gebruikt en in gevangenschap geboren, niet gedomesticeerde dieren mogen slechts in zeer beperkte mate worden gebruikt en dan alleen wanneer het hun welzijn ten goede komt. 4. Bij sommige categorieën worden,naast het te trainen dier, andere diersoorten gebruikt, zoals bij het hoeden van schapen of het drijven van kalveren bij het westernriding. Het welzijn van deze dieren mag niet worden aangetast. Het tegelijkertijd inzetten van predatoren met hun prooidieren kan alleen als het zeer zorgvuldig en weloverwogen geschiedt en het echt nodig is en alternatieven ontbreken. 5. Het trainen van dieren vergt een specifieke kennis over het (leer)gedrag van de dieren en over leermethoden. Daarom dient een ieder die zich professioneel bezighoudt met het trainen van dieren (ook vrijwillige gedragsbegeleiders) te beschikken over Pagina van 59, 15 november

29 voldoende, aantoonbare vakbekwaamheid, terwijl deze kennis en nieuwe ontwikkelingen bij gehouden moeten worden. 6. Het trainen dient ' dierenwelzijnsvriendelijk' te gebeuren, er dient altijd door middel van bekrachtiging te worden gewerkt volgens methoden die worden onderschreven door gecertificeerde instructeurs en opleidingsinstituten. 7. Voorspelbaarheid en beheersbaarheid zijn begrippen die in onderzoek veel worden gebruikt om het welzijn van dieren te bepalen. Het is van groot belang voor het welzijn van een dier, dat het een situatie kan voorspellen en beheersen. Dit houdt in, dat er op een consequente manier moet worden getraind en dat een dier moet kunnen reageren op signalen of prikkels door het gewenste gedrag te tonen. Bij het trainen van dieren is kortdurende acute stress niet altijd te vermijden en dit hoeft ook niet direct nadelig te zijn. Chronische stress is dat echter wel. Training van dieren, waarbij chronische stress ontstaat, is niet acceptabel. 8. Trainingsmethoden en hulpmiddelen die pijn, schade, verwondingen of angst veroorzaken bij een dier zijn niet acceptabel. Een dier moet vertrouwen kunnen hebben in zijn trainer en de relatie mag niet op angst en onnodig machtsvertoon gebaseerd zijn. 9. Bij het trainen van dieren dient altijd rekening te worden gehouden met de effecten die het op de langere termijn heeft. Dieren die (via de training) niet geschikt blijken te zijn voor een bepaalde taak (bijvoorbeeld politiehonden die niet slagen), moeten goed worden begeleid, opdat ze normaal in de maatschappij kunnen functioneren, en verantwoord kunnen worden geplaatst. Ditzelfde geldt voor dieren die niet voldoende presteren in de (top)sport of na geleverde topprestaties met pensioen gaan. Uit respect voor de dieren en de prestaties die ze hebben geleverd, moeten ze de gelegenheid krijgen op een prettige manier hun oude dag te slijten. 10. Hulpmiddelen dienen zeer restrictief te worden gebruikt. Het gebruik van hulpmiddelen verdoezelt vaak de onkunde van de persoon die een dier probeert te trainen of onder zijn macht probeert te brengen. Bij paarden worden veel hulpmiddelen gebruikt om de dieren in houding en voorkomen te veranderen. Met name dieren die een bepaalde gang of houding niet in zich hebben, worden met hulpmiddelen gedwongen tot houding die de mens mooi vindt. Dit is ten zeerste onderhevig aan modeverschijnselen en opvattingen van een jury. Hulpmiddelen mogen slechts worden gebruikt door vakbekwame mensen en onder leiding van vakbekwame mensen. Bij de ontwikkeling van hulpmiddelen die gebruikt worden bij het trainen van dieren dient op wettelijke basis een preventieve toetsing te worden ingesteld. Dit houdt in dat de hulpmiddelen worden getest op hun effect op het welzijn van dieren, vooral de mate waarop ze de dieren pijn, stress en schade kunnen berokkenen. Ze dienen ook bestand te zijn tegen ondeskundig gebruik (fool-proof). Aanbeveling 22: De verenigingen in Wormerland waar dieren worden getraind(zoals maneges, paardenhouderijen en kynologenclub) schriftelijk erop te wijzen dat zij bij het uitvoeren van hun activiteiten de genoemde algemene drempel normen op het gebied van dierenwelzijn moeten aanhouden. Afbeelding:: hondensport Pagina van 59, 15 november

30 9. Evenementen in de gemeente. Bij evenementen met dieren valt te denken aan kamelenraces, goochelaars met konijnen, het vangen van varkens of ganstrekken. Dieren kunnen ook worden ingezet voor reclamedoeleinden en promotieactiviteiten, zoals een het openen van een winkel waarbij gebruik wordt gemaakt van een olifant. Bij deze evenementen bestaat een groot welzijnsrisico voor het dier, zeker als er sprake is van competitie. Daarnaast is de wijze van omgang met dieren vaak schokkend. Het dier wordt gedegradeerd tot een spelobject. Evenementen met dieren kunnen gelukkig niet zomaar gehouden worden. In de eerste plaats geldt landelijke wetgeving. Te noemen zijn: de Gezondheids- en Welzijnswet voor dieren (GwwD), de Flora- en faunawet, de transportverordening en de Habitatrichtlijn.De rol van de gemeente is beperkt tot het al dan niet afgeven van een vergunning voor het desbetreffende evenement op basis van de APV. APV en evenementen met dieren Voor evenementen met dieren is in de gemeente een vergunning nodig. Hoewel dierenwelzijn geen aparte weigeringgrond is in het APV heeft de gemeente wel mogelijkheden om een vergunning te weigeren. De gemeente kan bij de beoordeling ook uitgaan van het openbare orde motief en het openbare zedelijkheidsmotief. Omdat de GwwD het welzijn van dieren uitputtend regelt, heeft de gemeenteraad niet de bevoegdheid om de wet aan te vullen. In de APV kan derhalve voor het afgeven van een vergunning of het verlenen van een ontheffing de enkele weigeringgrond in het belang van het welzijn van dieren niet worden opgenomen Dit neemt niet weg dat er wel de mogelijkheid is om een vergunning voor een evenement met dieren te weigeren op basis van de geldende weigeringsgronden in de APV of om hieraan specifieke voorwaarden aan te verbinden, bijvoorbeeld het voeren van een keurmerk of het lidmaatschap van een belangenorganisatie. Visie van de gemeente Het houden van evenementen waarbij dieren gebruikt worden is niet meer van deze tijd. Bij deze evenementen bestaat een grote kans dat het welzijn van het dier wordt aangetast, zeker als er sprake is van een competitie-element. Daarnaast is de wijze van omgang met dieren soms stuitend. Het dier wordt gedegradeerd tot spelobject en daarmee wordt voorbij gegaan aan de eigenwaarde van het dier. De gemeente zal daarom een terughoudend beleid gaan voeren bij het afgeven van vergunningen op dit gebied. De gemeente Wormerland stelt als uitgangspunt dat evenementen diervriendelijk moeten zijn. Het gaat hierbij om de volgende aspecten: Dierenmishandeling is verboden; De dieren moeten op een respectvolle wijze worden behandeld. Aanbeveling 23: De gemeente Wormerland is van mening dat bijvoorbeeld kamelen of olifanten niet in een winkelstraat thuishoren. Daarbij kan bij deze evenementen ook de veiligheid van personen en goederen en de openbare zedelijkheid of gezondheid in het geding komen. De gemeente zal daarom in voorkomende gevallen geen vergunning afgeven voor evenementen met dieren in de openbare ruimte. 9.2 Circussen Circussen vormen een speciale categorie van evenementen met dieren. Omdat de (wilde) dieren in circussen nooit hun soorteigen gedrag kunnen vertonen en de training en het optreden van de dieren vaak gepaard gaat met pijn, stress en angst is er per definitie bijna altijd sprake van een grove aantasting van het dierenwelzijn en voldoet het transport en de huisvesting vaak niet aan minimaal te stellen eisen. De meeste circusliefhebbers ontgaat dit omdat het zich aan het oog ontrekt (of omdat zij het niet willen zien). Uit twee recente rapporten van de Universiteit van Wageningen blijkt dat de huidige van toepassing zijnde regels onvoldoende zijn om het welzijn van circusdieren te garanderen. Daarom bereidt de minister van LNV nieuwe regels voor op het gebied van verzorging en huisvesting van circusdieren en worden er hogere eisen gesteld aan de kennis van de verzorgers op het gebied van diergezondheid en verzorging. De nieuwe wetgeving is voor 2011 voorzien. Pagina van 59, 15 november

31 De gemeente Wormerland kent op dit moment 2 circussen die om en om voorstellingen mogen geven. Dit zijn Magic Circus en Circus Bongo. Deze beide relatief kleine circussen organiseren voorstellingen die vooral geschikt zijn voor kinderen. Er wordt niet gewerkt met (wilde) dieren. Dit betekent niet dat de gemeente geen nieuw beleid op dit gebied hoeft te maken. De gemeente kan beginnen een zekere terughoudendheid te betrachten bij het toestaan circussen. Dit kan het best worden geborgd door voortaan alleen circussen op persoonlijke titel uit te nodigen. Op deze manier wordt gegarandeerd dat alleen circussen worden gehouden die op een diervriendelijke manier werken. Tevoren checkt de gemeente of het circus is aangesloten bij de Vereniging van Nederlandse Circus Ondernemingen (VNCO) en of het circus als diervriendelijk staat aangeschreven. Hierbij wordt advies ingewonnen bij de LID of bij de Dierenbescherming. Circus Bongo Aanbeveling 24: In de APV voorwaarden opnemen aan het verlenen van evenementen,met als doel het gebruik van (wilde) dieren ter vermaak met name in circussen te weren. 9.3 Kermissen In de APV van Wormerland zijn hierover spelregels opgenomen. Op de kermissen in de gemeente worden geen dieren gehouden dus problemen op dit vlak doen zich niet voor. 9.4 Levende kerststallen In levende kerststallen worden levende dieren gebruikt die bijvoorbeeld worden gehuurd bij een dierenverhuurbedrijf. Vaak is er sprake van een provisorisch en zeer beperkt onderkomen. Deze tijdelijke huisvesting kan moeilijk voldoen aan de behoeften van de dieren in kwestie. Het is bijvoorbeeld onmogelijk dat dieren zich op een natuurlijke wijze gedragen. Ze kunnen niet op natuurlijke wijze reageren op allerlei omstandigheden zoals muziek, veel mensen, drukte en lawaai. Dit is een grote stressfactor voor de dieren, waarbij de veiligheid van de dieren een zorgpunt is. Op locatie in de Wijde Wormer zijn in het verleden tussen kerst en nieuwjaar levende kerststallen gehouden. Een vergunning voor een levende kerststal is alleen aan de orde, als die kerststal te beschouwen is als een evenement, zijnde een voor het publiek toegankelijke verrichting van vermaak (art APV). Een kerststal is echter geen verrichting. Als een levende kerststal nauw gelieerd is aan een religieuze bijeenkomst (Kerstnachtdienst), is geen sprake van vermaak. Er zijn wel vergunningen verleend voor een levende kerststal als onderdeel van een groter evenement. Daarbij zijn tot nu toe geen eisen gesteld aan de inrichting van de levende kerststal. Vanuit dierenwelzijnoptiek verdient het de voorkeur om kerststallen in te richten zonder levende dieren. Maar andere overwegingen kunnen aanleiding zijn om toch vergunning te verlenen. Als dit gebeurt zullen aan de vergunning de volgende voorwaarden worden verbonden: o Er moet voldoende water en voer beschikbaar zijn; o De dieren moeten op een zachte ondergrond kunnen staan; o De afstand tot het publiek moet voldoende zijn zodat de dieren zich kunnen terugtrekken als ze niet aangeraakt willen worden; o Als de kerststal zich op openbaar terrein bevindt is permanente bewaking, ook s nachts,verplicht. Aanbeveling 25: Als een levende kerststal onderdeel is van een evenement, zullen aan de evenementenvergunning voorwaarden worden gesteld. Pagina van 59, 15 november

32 10.Dieren in bedrijven 10.1 Landbouwhuisdieren Landbouwhuisdieren zijn dieren die gehouden worden voor de productie van vlees, melk, eieren, huiden of wol. Het gaat hierbij om dieren die je op een boerderij vindt, zoals koeien, schapen en kippen. Landelijke richtlijnen Het houden van dieren binnen de agrarische sector is een landelijke discussie. Op dit moment wordt er vanuit het rijk steeds meer aandacht besteed aan de regelgeving ten aanzien van vooral de bio-industrie. Voor de gemeente ligt hier geen rol. De gemeente mag verder wettelijk op basis van dierenwelzijn bepaalde (bouw)activiteiten niet verbieden of voorschrijven. Ook vanuit de milieuwetgeving kunnen geen eisen worden gesteld aan dierenwelzijn. Wel kan op basis van een ruimtelijk motief intensieve veehouderij worden beperkt en kan de gemeente normen stellen voor de omvang van dierenverblijven. In het bestemmingsplan Landelijk gebied (2007) is hierop reeds ingespeeld door de vestiging van intensieve veehouderijen/bio-industrie uit te sluiten en deze activiteit slechts als nevenactiviteit bij de bestaande agrarische bedrijven toe te staan. Verder heeft de gemeenteraad van Wormerland voor de bouw van dierenverblijven minimale oppervlaktenormen (per m2) geformuleerd waaraan de huisvesting moet voldoen (bron: Beleid hobbyboeren en agrarische bedrijfsbebouwing, door de raad vastgesteld in maart 2010) De gemeente kan de agrarische bedrijven tevens aanmoedigen/ stimuleren om diervriendelijke stallen te bouwen. Dit laatste sluit goed aan op het beleid van het rijk (Ministerie van ELI) die via een specifieke subsidie veehouders stimuleert het dierenwelzijn te bevorderen, door de huisvesting van de dieren te verbeteren. Een nieuwe ontwikkeling/trend op dit gebied is de bouw van zogenaamde MDV-stallen (d.w.z. een stal die voldoet aan de normen van de Maatlat Duurzame veehouderij) Afbeelding: voorbeeld van een MDV stal Pagina van 59, 15 november

33 Aanbeveling 26: In overleg met de LTO nadere afspraken maken over hoe de bouw van diervriendelijke dierenverblijven (bijvoorbeeld MDV stallen) in de paardenhouderij- en veeteeltbedrijven binnen de gemeente Wormerland kan worden gestimuleerd Paardensector Paarden staan hoog aangeschreven in onze maatschappij. Men spreekt van edele dieren' en beschouwt ze als trouwe, respectabele metgezellen. Althans, dat dachten we lange tijd. Maar de praktijk is pijnlijk anders. Paarden en pony's, iedereen dacht dat het met deze dieren over het algemeen wel goed zat. Niets is echter minder waar. Met name door particulieren, die voor hobbymatig gebruik 1 of enkele paarden houden, wordt maar wat aangerommeld. Ze worden aan hun lot overgelaten, staan alleen op een modderig weilandje of in een donkere boxstal, zonder soortgenoten of ander gezelschap. Op misschien dat ene moment na, dat de eigenaar ze komt voeren of een stukje komt rijden. In Nederland worden ongeveer paarden gehouden. Het algemene beeld is dat van de dieren die als hobby worden gehouden, minstens de helft onvoldoende beweging krijgt. Het gaat daarbij naar schatting om dieren. Paarden en pony s zijn groepsdieren die van nature het grootste deel van de dag wandelend op zoek zijn naar voedsel. Gedurende 23 uur per dag in een gesloten box verblijven is dus niet de bedoeling. Daar komt nog eens bij dat zo n hobbypaarden geen of onvoldoende contact hebben met soortgenoten. Volgens de Dierenbescherming is het niet in de buurt hebben van een soortgenoot voor een paard een kwelling. In 2008 kreeg de Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming meldingen van verwaarlozing binnen, ongeveer de helft bleek terecht. De gedachte is dat paardenleed in veel gevallen niet ontstaat door bewuste verwaarlozing, maar veelal door gebrek aan kennis bij de eigenaar over de verzorging. Afbeelding : ook in de gemeente zijn steeds meer paarden te zien in de wei. De paardensector is een opkomende tak in de landbouw. Paarden worden overigens niet alleen gebruikt in de landbouw (fokkerij) maar ook in de recreatiesector. In veel delen van Nederland wordt aan paardentoerisme gedaan. Of het nu gaat om ruitersport, mensport of verzorgde huifkartochten, paardentoerisme heeft de toekomst. In de laatste jaren is het aantal paardenbezitters sterk toegenomen. De trend om met je paard op vakantie te gaan, is ingezet. Voor de agrariër opent dit soort toerisme ook perspectief. De verminderde Pagina van 59, 15 november