Het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling en In Petto bedanken: De reflectiegroep om mee na te denken en bedenkingen te uiten:

Transcriptie

1 1

2 Het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling en In Petto bedanken: Voormalig Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Steven Vanackere, opgevolgd door minister Veerle Heeren. Vlaamse overheid, departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Frank Van den Branden, beleidsmedewerker Samenleving. De reflectiegroep om mee na te denken en bedenkingen te uiten: Katrien Eerdekens (OCMW Heusden-Zolder), Rosa Schols (OCMW Hasselt), Betty Haesen (OCMW Maasmechelen), Marleen Boutefeu (OCMW Genk), Frederic Van Hauwaert (Vlaams Netwerk Armoede), Liesbet Van Wesemael (OCMW Dendermonde), Bie Melis (Karel de Grote Hogeschool), Katrien Baeten (OCMW Aalst), Peter Vercauteren (CAW regio Aalst), Els D Hondt (OCMW Blankenberge), Alain Slock (CAW Artevelde), Ans Vrancken (CAW De Kempen), Kathy Govaert (OCMW Dendermonde) en Frances Van Belle (JAC Artevelde). COLOFON Alle jongeren die hebben meegewerkt: Donny, David, Anouk, Jason, Esra, Jonathan, Kevin, Christophe, Lee, Jan, Gunther, Gustaaf, Sabrina, Miriem, Monique, Kim, Shirley, Debby, Rebecca, Eveline, Wendy, David en Sylvie. Alle begeleiders die hun jongeren hebben aangemoedigd om mee te werken: JAC Plus Antwerpen, JAC Turnhout, opvangcentrum Klemenswerk Gent, OCMW Deinze, OCMW Heusden-Zolder, De Vrolijke Kring Ronse, Thuislozenzorg OCMW Gent, OCMW Sint-Laureins, OCMW Oudenaarde, De Goede plek, Beweging van Mensen met Laag Inkomen en Kinderen vzw Gent en OCMW Blankenberge. Andere Fons Verelst en het hele team van VCS en In Petto. Joon Bilcke, Wim Clapdorp (Campo), Maarten Pieters (Ghent Marriotts Hotel), Hans van Hoorebeke, Kurt Stockman, Ief Stuyvaert (Conception), Stefan, Alain, Carlo (Klupartistik) en Ewoud Dutelie. Verantwoordelijke uitgever VVSG vzw/vlaams Centrum Schuldbemiddeling Paviljoenstraat Brussel 3

3 INHOUDSTAFEL Voorwoord 7 Wat eraan voorafging... 9 Gezocht: budget survival kids! 13 Het startschot van de preventiecampagne 15 Opzet en uitvoering van de diepte-interviews 19 Profiel van de geinterviewde jongeren 23 De belangrijkste bevindingen uit de interviews 35 + Besluit

4 De schuldenproblematiek wordt steeds meer actueel, ook bij jongeren. In het algemeen kunnen jongeren voor hun financiële problemen een oplossing vinden. Toch is een groep jongeren daar om uiteenlopende redenen niet toe in staat. Zij worden geconfronteerd met problematische schulden. De redenen waarom jongeren met schulden komen te zitten zijn zeer uiteenlopend. De redenering eigen schuld dikke bult gaat zeker niet altijd op. We kampen met een dalende koopkracht en een stijgende levensduurte waardoor zelfs loontrekkenden en tweeverdieners het soms niet meer kunnen bolwerken. Laat staan jongeren met een startersinkomen, die bij het op eigen benen staan te maken krijgen met grote kosten zoals de aankoop van meubelen, een huurwaarborg, een eigen wagen en dergelijke. VOORWOORD Bovendien groeien jongeren op in een maatschappij waar materialisme en consumeren een belangrijke rol spelen. Ze komen voortdurend in de verleiding om dure dingen aan te schaffen die ze zich soms niet kunnen veroorloven. Internet, mobiele telefoons, laptops, mp3 s, games, digitale tv, zijn zeer populaire producten geworden. Deze sector gaat zich via reclames vaak richten op jongeren als belangrijkste doelgroep. Het is een erg concurrentiële markt waarbij men soms heel agressief en misleidend te werk gaat, enkel om klanten te ronselen en te binden. Daar zijn jongeren vaak het slachtoffer van. De huurprijzen swingen tegenwoordig de pan uit en parallel daarmee is er een stijging van de energie- en waterprijzen. Voor jongeren die net op eigen benen staan en genieten van een bescheiden inkomen wordt het soms knap lastig om rond te komen. Jongeren weten ook weinig over krediet. Zij hebben vaak nog niet geleerd om te budgetteren en kunnen de impact van lenen en schulden maken (nog) niet inschatten. Jongeren zijn te schaars geïnformeerd over deze materie en tonen weinig interesse in de financiële wereld. De informatie is vaak tamelijk ingewikkeld en niet aangepast aan hun leefwereld. Hierdoor zien ze het vaak als een te ver van mijn bed show. Om aan deze situatie iets te veranderen gaf de Vlaamse overheid aan het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling (VCS) de opdracht om een preventiecampagne te realiseren voor jongeren. Een opdracht die In Petto, op vraag van en samen met het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling, graag en met veel interesse uitvoerde. 6 7

5 Eind januari 2008 startte het VCS met een reflectiegroep over schuldoverlast bij jongeren met als doel stil te staan bij het thema en na te denken over hoe een preventiecampagne voor jongeren er zou kunnen uitzien. Met de groep werd ervoor gekozen om de focus te leggen bij jongeren nét voor hun meerderjarigheid omdat deze jongeren in een fase komen waarin ze zelfstandig financiële beslissingen zullen moeten nemen. Een aantal onder hen zijn omwille van hun leefsituatie extra kwetsbaar (bvb. jongeren uit een gebroken gezin, jongeren met lage scholingsgraad, generatiearmen) en lopen daardoor extra risico om (sneller) in de schulden te geraken. Er werd beslist om deze groep jongeren zeker te benaderen met de campagne. WAT ERAAN VOORAFGING... De doelstelling van de preventiecampagne is om jongeren, net voor ze meerderjarig worden, ervoor te behoeden om overmatige schulden te maken. Dit gebeurt door hen bewust te maken van het gegeven dat er meer en meer jongeren kampen met schuldoverlast. Het thema, dat nog steeds in de taboesfeer zit, wordt op een interactieve manier bespreekbaar gemaakt bij jongeren en intermediairs. Zo willen we jongeren leren om anders om te gaan met geld en materiële behoeften. Er werd beslist om jongeren nauw te betrekken bij het uitwerken van de campagne. Want een campagne die samen wordt uitgewerkt staat dichter bij hun leefwereld. Bij het zoeken naar een geschikte partner kwam het VCS bij In Petto terecht. In Petto werkt namelijk bij onderzoek en bij de uitwerking van haar producten nauw samen met jongeren en heeft ruime kennis van diverse participatiemethodieken. Vanaf juni 2008 werd In Petto partner in het proces en zorgde voor de garantie dat jongeren op een kwaliteitsvolle manier zouden worden betrokken. Het maken van individuele diepteinterviews voor de analyse en werken met een focusgroep 1 voor de uitwerking van de campagne bleek de beste manier om aan de slag te gaan. 1 Een focusgroep is een groepsgesprek, waar de rol van de deelnemers zich niet beperkt tot enkel het beantwoorden van vragen. Deze techniek richt zich vooral op de interactie binnen de groep. Het is eigenlijk een gestructureerde discussie met een kleine groep (4 tot 12 personen), begeleid door een ervaren gespreksleider. 8 9

6 Gezocht: budget survival kids! De keuze van methodiek vloeide voort uit de behoefte om op zeer korte termijn een analyse te kunnen maken van het probleem vanuit het perspectief van jongeren. Hierover bestonden namelijk weinig recente gegevens. Diepte-interviews zouden ons op korte termijn veel meer relevante informatie kunnen bezorgen dan een uitgebreid kwantitatief onderzoek. Het VCS en In Petto kozen ervoor om jongeren te interviewen die ervaring hebben met overmatige schulden. 2 We waren er namelijk rotsvast van overtuigd dat net zij ons heel wat interessante gegevens zouden kunnen bezorgen. We hoopten zelfs stiekem dat ze ons zouden inspireren voor latere acties en dat bleek ook het geval te zijn. Met al deze gegevens uit de diepte-interviews zijn we met een kleine focusgroep verder gaan discussiëren over het uitwerken van een campagne. Het werd een drieluik met: D een affiche D een website met getuigenissen en extra informatie D een dvd over een dag uit het leven van een jongere met schulden. De inhoud en vormgeving van de affiche en de scènes voor de dvd werden in samenspraak met jongeren geformuleerd. De uitwerking werd door professionals gedaan. De reflectiegroep die van bij het begin het project mee in goede banen leidde, volgde het hele proces nauw op van aan de zijlijn en stuurde bij waar nodig. Het was een boeiende ervaring. We besloten dan ook om onze ervaringen uit te schrijven in het rapport dat jullie nu in handen hebben. Door dit te lezen komen jullie te weten hoe we alles aanpakten en welke belangrijke bevindingen wij haalden uit de interviews en discussies. De uitgebreide interviews voegden we niet toe, ze liggen wel ter inzage bij het VCS en zijn ook terug te vinden op de website Veel leesplezier! Isolde Vandevelde,Olivier Provost & Gee Van den Berghe 2 Voor de vlotte leesbaarheid spreken we in dit rapport steeds over jongeren met schulden, maar bedoelen we jongeren met overmatige schulden

7 Eind juni en tijdens de zomervakantie deden we een oproep bij (schuld) hulpverleners en jongerenbegeleiders. We zochten jongeren met schulden (tussen de 18 en 30 jaar) die wilden getuigen over hun situatie. De jongeren mochten in schuldhulpverlening zijn maar dit was geen must. Ze moesten wel bereid zijn om zich gedurende ongeveer een uur vrij te maken voor een openhartig gesprek over hun ervaring met schulden. Ze kregen de mogelijkheid om anoniem te blijven. We streefden naar een gezonde mix tussen jongens en meisjes, allochtonen en autochtonen en drie verschillende leeftijdscategorieën : jarigen, jarigen, 26-plussers. Daarnaast probeerden we ook jongeren uit de verschillende Vlaamse provincies te bereiken. Aan het criterium allochtonen autochtonen hebben we jammer genoeg niet kunnen voldoen, we hebben slechts één allochtoon meisje kunnen interviewen. De jongeren moesten zich niet verplaatsen want wij gingen hen ter plekke interviewen. Sommige gesprekken deden we bij de jongeren thuis, andere vonden plaats op de dienst waar de jongeren in begeleiding waren. We lieten aan hen de keuze. Gezocht: budget survival kids! Met onze portretten wilden we ons niet enkel focussen op de jongeren en hun schulden maar wilden we ook een beter zicht krijgen op hun ruimere leefwereld en hun schuldenproblematiek binnen een bredere context plaatsen. De hele zomervakantie lang hadden we boeiende gesprekken. Aan de hand van de verzamelde getuigenissen probeerden we in september een ruimer beeld te krijgen van deze jongeren en de manier waarop zij hun schulden beleven. We kwamen tot een aantal bevindingen die we gebruikten als basis voor de focusgroep. Voor het tweede luik van ons project, zijnde de focusgroep en de uitwerking van een concrete actie, zochten we nog wat extra jong volk. Gezien de krappe timing moesten we ons beperken tot de regio Oost-Vlaanderen met Gent als centrale ontmoetings- en werkplaats. Voor de focusgroep zochten we jongeren die goed kunnen luisteren en meedenken, hun eigen mening verwoorden en zich kunnen verplaatsen in de leefwereld van andere jongeren. Omdat we van deze groep een serieus engagement verwachtten: meegaan op werkweekend en gedurende een viertal maanden regelmatig samenkomen, werd er voor hen een vrijwilligersvergoeding voorzien

8 We kozen voor een strategische aanpak. De eerste ontmoeting met de focusgroep vond plaats in het Ghent Marriotts Hotel. De keuze voor een luxehotel als locatie lijkt niet vanzelfsprekend en dat was ook net de bedoeling. Om ons efficiënt te kunnen verdiepen in het thema zochten we namelijk naar een serene omgeving waar we enerzijds geconcentreerd konden werken en het anderzijds tijdens de pauzemomenten naar onze zin konden maken. Een gezellige conferenceroom met business lunch en optional full-service kon creatieve en andere deuren openen. Het was ook een manier om de meewerkende jongeren te verwelkomen, te verwennen en te bedanken. De rustige, nieuwe en totaal neutrale omgeving zorgde voor een vlotte en aangename kennismaking, waardoor we snel tot de orde van de dag kwamen. HET STARTSCHOT VAN DE PREVENTIECAMPAGNE Met de focusgroep zochten we een antwoord op volgende vragen: D Wat is er aan de hand? D Hoe komt het dat jongeren overmatige schulden hebben? D Wat kunnen we eraan doen? D Hoe gaan we dat doen? Zaterdagvoormiddag stond vooral in het teken van kennismaking van de verschillende partijen. De focusgroep bestond uit vier geïnterviewde jongeren (twee jongens en twee meisjes) en een aantal professionals van In Petto. Onze artistieke partner was Conception. We openden de discussie met een korte visuele voorstelling van de verwerkte interviews. De situatieschetsen van de ondervraagde jongeren wekten meteen herkenning op bij de jongeren en maakte dat we meteen heel veel antwoorden kregen op vraag 1) waarom hebben jongeren schulden? en vraag 2) aan wie of aan wat hebben jongeren de meeste schulden? Zondag stond in het teken van vraag 3) welke tips kunnen we aan onszelf en andere jongeren geven om niet in de schulden te geraken? en vraag 4) wat zou jij als budget survival kid willen doen om het probleem te verhelpen? Op het einde van het werkweekend kwam de focusgroep tot de volgende vaststellingen: D Jongeren met schulden nemen het niet zo nauw met hun financiële verantwoordelijkheden en dit tot hun grote spijt. Hadden ze vroeger en beter geluisterd dan hadden ze beter geweten en hun schulden kunnen vermijden. D Jongeren zijn vaak te jong om grote financiële verantwoordelijkheden op te nemen, ze 14 15

9 reageren vaak nog te impulsief. Ze moeten worden begrensd. D Er is te weinig duidelijke, concrete en gerichte informatie beschikbaar voor jongeren. D De huidige leefwereld van jongeren draait veel meer rond communicatie en de verplichte gadgets of gebruiksvoorwerpen die daaraan verbonden zijn. Eraan ontsnappen is moeilijk, zo niet onmogelijk. Dit alles gaat ook gepaard met een groter energieverbruik en extra kosten. D Een zelfstandige jongere met een startersinkomen kan niet voldoen aan de financiële eisen van de NU - samenleving. D Onze huidige samenleving is veel te duur, het is moeilijk voor sommigen om mee te kunnen. D Jongeren die door omstandigheden te snel op eigen benen komen te staan zijn als een vogel voor de kat. Vooral voor katten die vanuit een boom op de loer liggen Uit de discussie in de focusgroep bleek duidelijk dat er bij jongeren met een schuldenproblematiek iets schort op communicatief vlak. Veel jongeren zijn niet genoeg geïnformeerd en/of hebben niet genoeg interesse in hun financiële zaken. Want hoe je het ook draait of keert, je rekeningen opvolgen en op je geld letten is saai en moeilijk. Maar het is noodzakelijk. Er zijn veel verleiders op de markt die al het mogelijke doen om geld te laten rollen en mensen op krediet te laten leven. Aan de hand van een affiche met een duidelijke slogan en logo zetten we het thema (en ook het project) in de kijker. De slogan No more credit GAME OVER haalde het van alle andere ideeën. Naast de affiche werd er beslist om een dvd te maken met een aantrekkelijk preventiefilmpje dat de focusgroep toelaat om uit hun isolement te treden en een gezicht te plakken op jongeren met schulden. Deze dvd is ook bedoeld om intermediairs een instrument te geven om het thema in de aandacht te brengen en te bespreken met jongeren. Aan dit alles koppelden we de website een bron van extra informatie en inspiratie. Om te voorkomen dat andere jongeren in dezelfde val trappen wilden de jongeren uit de focusgroep op een eenvoudige maar doeltreffende manier hun ervaringen delen met de buitenwereld. Er werden een aantal ludieke en gerichte acties overwogen en onderzocht. Unaniem werd uiteindelijk besloten dat het thema jongeren en schulden een duidelijk zichtbare plaats in onze samenleving verdient, het moet uit de taboesfeer worden gehaald

10 Zoals eerder vermeld was het doel van onze bevraging via diepte-interviews tweeledig. Enerzijds om op zeer korte termijn een beeld te krijgen over hoe jongeren mét schulden zelf denken over het probleem. Anderzijds was het de bedoeling om deze gegevens als uitgangspunt te gebruiken voor de verdere analyse van het thema in de focusgroep en als inspiratiebron bij het uitwerken van een concrete preventiecampagne. Vermits de bevindingen uit de diepte-interviews heel wat interessant materiaal opleverden besloten we de gegevens samengevat weer te geven in dit rapport. Let wel, onze bevraging is op zeer kleine schaal uitgevoerd en heeft geen enkele wetenschappelijke waarde. OPZET EN UITVOERING VAN DE DIEPTE-INTERVIEWS We rekruteerden jongeren via intermediairs binnen de (schuld)hulpverlening, het jeugd- en buurtwerk en verenigingen waar armen het woord nemen. We informeerden de betrokken intermediairs zowel schriftelijk als mondeling over de inhoud en de opzet van ons project. Zij zouden proberen jongeren te motiveren om deel te nemen aan onze bevraging. We bezorgden alle intermediairs flyers met de nodige informatie voor geïnteresseerde jongeren. De jongeren hadden de mogelijkheid om anoniem te blijven maar weinig jongeren kozen hiervoor. Om de anonimiteit van de jongeren toch zo goed mogelijk te garanderen, kozen wij er zelf voor om in onze publicaties alle namen en sommige plaatsnamen te wijzigen. We formuleerden een uitgebreide vragenlijst: D Wat zijn schulden volgens jongeren? D Vinden jongeren lenen bij vrienden, in het rood staan, kopen op afbetaling, lenen bij de bank, een openstaande rekening en aankopen met een creditcard schulden? D Wat vinden ze ervan dat jongeren geld lenen? D Waardoor krijgen jongeren schulden? D Vinden ze het normaal dat jongeren schulden hebben? D Waaraan geven jongeren het meeste geld uit? D Wat doen ze als ze geld over hebben? D Wat doen ze als ze geld te kort hebben? D Hoe oud waren ze toen ze voor t eerst schulden maakten? D Hoe zijn ze in schulden geraakt en waaraan hebben ze schulden? D Wat vinden ze ervan dat ze schulden hebben? 18 19

11 D Maakt deze (eventuele) financiële beperking jongeren kwaad? D Hadden hun schulden kunnen vermeden worden? D Hebben ze het gevoel dat ze door iets of iemand anders in deze situatie zijn geraakt? D Wat zouden ze voortaan doen om uit de schulden te blijven? D Welke tips zouden ze aan jongere vrienden geven om ervoor te zorgen dat ze niet in dezelfde situatie zouden terechtkomen? D Brengt het hebben van schulden veel problemen met zich mee en in hoeverre bepalen schulden hun doen of laten? D Kunnen ze terugvallen op ouders, familie of vrienden? D Hebben ze vrienden met schulden? Wordt daarover gepraat? D Zijn ze door hun schulden wel eens vrienden verloren? D Zitten ze in schuldbemiddeling? En hoe ervaren ze die begeleiding? D Hebben ze zelf wel eens mensen geholpen met schulden? D Welke maatregelen zouden zij treffen om jongeren te behoeden om schulden te maken? Van alle interviews werden bandopnamen gemaakt. Nadien werden ze zo waarheidsgetrouw mogelijk uitgetypt. De volledig uitgetypte interviews liggen ter inzage bij het VCS en kunnen geraadpleegd worden op Het afnemen van een interview duurde gemiddeld 60 minuten. 14 jongeren komen uit een gebroken gezin (61%), bij zeven jongeren wonen de ouders nog samen (30%) en bij twee jongeren is het ons niet bekend (9%). 13 van de 23 jongeren is vroegtijdig gestopt met school (57%) en de meest gevolgde laatste richting is beroepsonderwijs (16 jongeren, 70%). Vier jongeren hebben na hun middelbare school nog verdere studies aangevat (17%). Zeven jongeren hadden een loon uit arbeid (30,5 %), vier jongeren een werkloosheidsuitkering (17,5 %), één een wachtuitkering met bijpassing van het OCMW (4 %), vier jongeren een leefloon (17,5 %) en drie jongeren een ziektevergoeding (13 %). Vier jongeren hadden zelf geen inkomen maar leefden van het inkomen van hun partner (17,5 %). Drie jongeren hadden een schuld van minder dan 1000 euro (13%), acht jongeren tussen de 2000 en 5000 euro (35%), twee jongeren tussen de 5000 en euro (9%), drie jongeren tussen de en euro (13%), één jongere tussen de en euro (4%) één jongere exact euro (4 %) en twee jongeren samen (koppel) hadden een schuld van exact euro (9 %). Van drie jongeren (13%) kennen we het bedrag niet. We vonden 23 jongeren, waarvan 12 jongens (52%) en 11 meisjes (48%), bereid om open en eerlijk hun verhaal te vertellen. De jongeren waren tussen de 18 en 30 jaar oud, met een gemiddelde leeftijd van 24 jaar. We bereikten één allochtone jongere, een meisje van Algerijnse origine (4,5%). 12 jongeren kwamen uit de provincie Oost-Vlaanderen (52%), 10 uit de provincie Antwerpen (43, 5%) en één uit de provincie Limburg (4,5%). Uit de provincie West-Vlaanderen en Vlaams- Brabant hebben we geen jongeren geinterviewd. Zes jongeren woonden op het moment van interview alleen (26%), vier woonden samen met hun partner (17,5 %), drie samen met hun kinderen (13%), vier samen met hun partner én kinderen (17,5 %), twee samen met hun moeder (9%), één woonde in bij vrienden (4%) en drie verbleven in een opvangcentrum (13%)

12 Jordy 20 j. BELG (Brugge) single en verblijft in een mannenopvangcentrum te Gent. Heeft een passie voor muziek maken (hiphop) en graffiti, wil stoppen met roken om terug te gaan voetballen. Heeft jammer genoeg geen diploma behaald, volgde houtbewerking maar is gestopt in zijn vijfde jaar. 750 Leeft van een wachtuitkering en een bijpassing van het OCMW. Heeft zicht op een job via het OCMW. Heeft een schuld van ongeveer 750 euro bij een mobiele telefoonmaatschappij en heeft deze schuld binnenkort afbetaald. PROFIEL VAN DE GEINTERVIEWDE JONGEREN Pascale 23 j. BELG Woont samen met haar vriend. Ging vaak paardrijden maar heeft daar jammer genoeg nu geen geld voor. Luistert graag naar muziek en kijkt graag film. Volgde leercontract als snackbarexploitant maar stopte op haar 18de Werkte in een wasserij, nam zelf ontslag. Heeft op dit moment geen inkomen. Leeft van het inkomen van haar vriend. Heeft een schuld van ongeveer 5000 euro, vooral aan niet betaalde elektriciteitsrekeningen, achterstallige huishuur en belastingen

13 Maaike. 22 j. BELG & ALGERIJNS Woont alleen met haar zoontje van één jaar. Heeft geen echte hobbies. Is sinds haar 15de weg thuis omdat het niet boterde met haar moeder en diens wisselende partners. Hierdoor heeft ze haar school niet afgemaakt, ze haakte af in het 4de jaar bakkerij Vanaf oktober werkt ze parttime als parkeerwachtster. Leeft momenteel van een werkloosheidsuitkering en het kindergeld van haar zoontje. Kristiaan 20 j. BELG (Antwerpen) Heeft een vriendin. Woont voorlopig samen met zijn moeder om de kosten te drukken. Heeft een passie voor Chinese astrologie. Verzamelt beelden van draken, zijn teken in de Chinese astrologie. Heeft alle mogelijke richtingen gevolgd op school, van sportwetenschappen tot automechanica. Heeft zijn diploma automechanica behaald Heeft een vast inkomen, werkt in een carrosseriebedrijf. Heeft een schuld van euro, voornamelijk van advocaatkosten voor de zaak van haar ex-vriend. Had een schuld van 3500 à 4000 euro, dankzij begeleiding blijft daar nu nog een bedrag van 1300 euro van over. Saskia 19 j. BELG (Kempen) Woont alleen met haar zoontje van vier. Heeft geen echte hobby s, moeder zijn en geld beheren zijn haar grootste bezigheden. Schildert en tekent ook graag. Volgde boekhouden maar heeft haar school niet afgemaakt omwille van haar tienerzwangerschap. Volgt nu tweedekansonderwijs in de hoop toch haar diploma te behalen Leeft van een minimuminkomen en het kindergeld van haar zoontje. Ramses 20 j. BELG Is single en verblijft in een mannenopvangcentrum te Gent. Is gefascineerd door gsm s en computers. Een computer- of gsm- winkel voorbijgaan zonder binnen te stappen is een moeilijke zaak. Heeft omwille van de situatie thuis zijn school niet afgemaakt en vindt dat achteraf gezien spijtig Is ijverig op zoek naar werk via het OCMW. Leeft van een minimuminkomen. Heeft een schuld van 1300 euro aan een digitale televisiemaatschappij, 800 euro hiervan moet ze aan haar moeder terugbetalen. Heeft een schuld van ongeveer 4000 euro van onbetaalde ziekenhuisfacturen en een abonnement bij een mobiele telefoonmaatschappij

14 Suzy 24 j. BELG (Antwerpen) Woont alleen maar heeft een LAT relatie met haar vriendin. Zingt graag en gaat zoveel mogelijk naar de karaokebar. Tatoeages en piercings zijn een verslaving aan het worden. Volgde schrijnwerkerij maar heeft geen diploma of getuigschrift behaald. 750 Werkt bij Manus en verzorgt de plantsoentjes op Linkeroever. Had een schuld van 2000 euro maar heeft daar ondertussen al een flink deel van afbetaald, moet nog 750 euro afbetalen. De meeste schulden zijn van onbetaalde ziekenhuisrekeningen die verloren gingen omdat Suzy een tijd geen adres had. Dennis en Annabel j. BELG Wonen samen en zijn in blijde verwachting van hun eerste kindje. Dennis beoefent thuis in de living fitness en Annabel houdt van toneel. Annabel volgde woordkunst en drama op de kunsthumaniora. Dennis heeft zijn school niet afgemaakt, hij volgde bouw Dennis werkt op dit moment in een staalverwerkingsbedrijf, Annabel werkt niet. Hebben een schuld van euro, voornamelijk van penale boetes. Kurt 21 j. BELG (Antwerpen) Is single en woont alleen. Houdt van computers, informatica, films, muziek, boeken en wandelen. Is tot zijn laatste jaar humaniora naar school gegaan maar was niet geslaagd Werkt tijdelijk als boekhouder in een klein bedrijfje. Roxanne 23 j. BELG (Limburgse) Is single. Woont samen met haar moeder. Is goed in tafelvoetbal, houdt van vissen en pikt ook graag een filmpje mee. Volgde op school banketbakkerij Werkt momenteel niet, herstelt van een depressie en leeft van een ziektevergoeding. Heeft een schuld van meer dan 3000 euro door het niet betalen van rekeningen nadat zijn vader was overleden. Had een schuld van euro voornamelijk van een lening om op vakantie te gaan en een onbetaalde ziekenhuisrekening. Moet hiervan nog maar euro afbetalen

15 Dieter 23 j. BELG (Antwerpen) Verblijft in een jongerenopvangcentrum in de Kempen Jeremy 20j. BELG&AMERIKAAN Woont bij zijn ex-vriendin en haar moeder. Niet altijd evident maar heeft geen keuze omwille van zijn financiële situatie Houdt van zwemmen en tekenen. Tekent graag, vergroot details uit strips en geeft die bijkomende betekenissen. Studeerde af als hulpkok. Werkt reeds drie jaar als hulpkok maar droomt van een carrière bij het Belgische leger. Leeft momenteel van een minimuminkomen. Houdt van voetballen, wielrennen, drummen en rock n roll. Bon Jovi en Dorothy zijn idolen. Vertrok na zijn schoolcarrière samen met zijn moeder terug naar de States en werkte daar als verpakker. Nu hij terug in België is, is hij werkzoekend. Leeft van een minimuminkomen. Heeft een schuld van 4000 euro voornamelijk van onbetaalde rekeningen. Heeft een schuld van 5000 euro gedeeltelijk door de schuld van zijn moeder, ze haalde zijn spaarboekje leeg voor tickets naar de States. Geert 29 j. BELG (Leuven) Woont alleen. Speelt graag darts, houdt van gitarenmuziek (Metallica) en moto s. Is vroeger gestopt met school omwille van zijn thuissituatie, volgde beroepskantoor tot het vijfde jaar Werkt in een bronsgieterij. Mieke 23 j. BELG (Antwerpen) Is single en woont alleen. Houdt van alle sporten waar een bal aan te pas komt. Volgde op school kinderverzorging maar maakte haar opleiding niet af Is tijdelijk opgenomen en leeft van een ziektevergoeding. Heeft een schuld van ongeveer 6000 euro door nalatigheid van zijn ex-vriendin. Heeft een schuld van ongeveer 1000 euro, voornamelijk door opnamen in het ziekenhuis en door een OCMW huurwaarborg

16 Elke 27 j. BELG (Deinze) Is getrouwd en heeft vier kindjes. Voor hobby s blijft er niet veel tijd over, is vooral met haar jongens bezig. Geld voor extra uitstapjes is er niet. Is thuisgebleven voor haar kinderen Voordien werkte ze als gezinszorgster. Haar man werkt als kraanman. Cindy en Danny 28 en 30 j BELG Wonen samen met hun vijf kinderen, een zesde is op komst. Cindy houdt zich bezig met kunstfilosofie en het maken van 3D kaarten. Danny schildert. Cindy heeft haar school niet afgemaakt door de geboorte van haar dochter, ze volgde personenzorg. Danny heeft zijn school niet afgemaakt omwille van een ongeval Cindy is momenteel huisvrouw en Danny werkonbekwaam. Hebben een schuld van ongeveer euro, het is al de derde keer dat ze voor dit bedrag in schuld staan. De twee vorige bedragen werden door haar ouders afbetaald. Hebben samen een schuld van euro door dingen te kopen op afbetaling en niet af te betalen. Silke 28 j. BELG (Gent) Woont samen met haar vriend en twee kindjes Guido 30 j. BELG Woont samen met zijn zoon en heeft plannen om volgend jaar te gaan samenwonen met zijn vriendin in Blankenberge. ONBEKEND Besteedt bijna al haar vrije tijd aan haar kinderen: naar de speeltuin, gaan zwemmen,... Volgde een opleiding als psychiatrisch verpleegkundige. Werkt via de werkwinkel, kuist bij mensen thuis en heeft een flexibel uurrooster. Houdt van muziek, lezen en schrijven en gevechtsport. Volgde hout en bouw en vulde zijn diploma aan met een getuigschrift bedrijfsbeheer. Werkte in de tuinen vijverbouw en in de gewone bouw. Is werkzoekend maar heeft plannen om samen met een vriend een bedrijfje op te starten. Heeft een schuld van 5000 euro, hoofdzakelijk van openstaande rekeningen van ziekenhuisopnames voor haar zoontje en van creditcards. Heeft schulden door het niet betalen van penale boetes en facturen van ziekenhuisvervoer

17 Jelle 28 j. BELG Woont alleen Houdt van alles wat te maken heeft met computers en muziek. Studeerde wiskundewetenschappen en volgde nog één jaar informatica en een half jaar industrieel ingenieur. ONBEKEND Heeft een inkomen als helpdeskmedewerker. Rachel 27 j BELG Woont samen met haar vriend. Heeft geen tijd voor hobby s, gaat af en toe eens lopen aan zee en steekt verder haar tijd in studeren en gezellig thuis zijn samen met haar vriend. Is bejaardenhelpster maar studeert nog verpleegkunde in avondonderwijs. ONBEKEND Heeft een inkomen uit een combinatie van jobs die ze her en der uitvoert. Heeft schulden door een lening aan te gaan bij de bank, dat ging veel te gemakkelijk en het geld geraakte te snel op. Heeft schulden door te gaan samenwonen met haar broer. Door alles te bekostigen en op haar naam te zetten bleef ze met alle gevolgen zitten toen het verkeerd liep. Lesley 27 j. BELG (Franse vader) Woont alleen in Gent maar is afkomstig uit Leuven. Houdt van sporten, basket, voetbal en voetbal. Verder is hij filmfanaat. Is gestopt met school in het vijfde jaar schrijnwerkerij Leeft van een minimuminkomen. Heeft een schuld van ongeveer euro door op straat terecht te komen en stommiteiten uit te halen