Het verwijderen van de blaas en aanleggen van een kunstmatige uitgang (urostoma) volgens Bricker (Cystectomie en uretero ileo cutaneostomie)

Transcriptie

1 Het verwijderen van de blaas en aanleggen van een kunstmatige uitgang (urostoma) volgens Bricker (Cystectomie en uretero ileo cutaneostomie) Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. De blaas 1 Redenen voor het verwijderen van de blaas en de aanleg van een urostoma 2 Wat is een blaasverwijdering en aanleg van een urostoma volgens Bricker? 2 De opname 2 De operatiedag 3 Het herstel 3 Adviezen voor thuis 4 Complicaties/risico s 5 Leefregels 5 Aandachtspunten 6 Tot slot 6 Belangrijke telefoonnummers 6 Binnenkort wordt u in het St. Elisabeth Ziekenhuis opgenomen voor een cystectomie en uretero-ileo-cutaneostomie. Dit wil zeggen het verwijderen van de blaas en prostaat (bij de man) of baarmoeder (bij de vrouw) en het aanleggen van een urostoma. In deze brochure leest u informatie die nodig is om u goed voor te kunnen bereiden op deze operatie. De brochure begint met uitleg over de blaas. Daarna wordt besproken hoe de zorg voor de operatie en de zorg hierna op korte en lange termijn is. Er worden ook enkele adviezen gegeven voor thuis en er wordt besproken welke gevolgen de operatie met zich mee kan brengen. De brochure bevat tenslotte nog belangrijke telefoonnummers en een adres van een patiëntenvereniging voor meer informatie. De blaas In de nieren wordt het bloed gefilterd en gezuiverd. De afvalstoffen hieruit vormen, samen met het overschot aan water, de urine. Via de urineleiders gaat de urine naar de blaas. De blaas is niet meer dan een opslagruimte voor de urine. Wanneer er voldoende vocht overschot is, wordt de blaas snel gevuld en ontstaat er aandrang om naar het toilet te gaan. De kringspier onder in de blaas ontspant zich en de urine komt via de plasbuis(=de urethra) naar buiten. a. nier b. urineleider c. blaas d. plasbuis

2 Redenen voor het verwijderen van de blaas en de aanleg van een urostoma Redenen voor het verwijderen van de blaas en de aanleg van een urostoma kunnen zijn: kwaadaardige tumoren van de blaas; een aangeboren afwijking; ontsteking van het bindweefsel van de blaas (interstitiële cystitis); een schrompelblaas. Er kunnen ook nog andere oorzaken zijn die hierboven niet zijn beschreven. Een blaastumor (blaascarcinoom) is een van de meest voorkomende reden voor het aanleggen van een urostoma. Wat is een blaasverwijdering en aanleg van een urostoma volgens Bricker? Bij een blaasverwijdering met daarbij tevens de aanleg van een urostoma wordt een kunstmatige uitgang (de stoma) gemaakt waarop de urineleiders worden aangesloten. Via een snede in de buik van ongeveer 15 cm wordt de blaas verwijderd. Bij de man wordt tevens de prostaat en soms de plasbuis verwijderd; bij de vrouw worden de baarmoeder en de plasbuis verwijderd. De stoma wordt gevormd door een stuk dunne darm. Uitgebreide uitleg hieromtrent zal gegeven worden door de uroloog en de stomaconsulente. De opname Voordat u wordt opgenomen hebt u waarschijnlijk al verschillende onderzoeken, zoals een bloedonderzoek, poliklinisch gehad. Ook hebt u meestal al een bezoek aan de stomaconsulente gebracht, die u uitgebreid heeft ingelicht over de stoma, de zorg hieromtrent en de gevolgen van een stoma. U wordt 2 dagen voor de operatie verwacht op de verpleegafdeling. Een verpleegkundige houdt een opname gesprek met u en eventueel uw partner. In dit gesprek wordt met u het volgende besproken; de reden van opname, het te verwachten verloop van de opname, hoe de operatiedag en de dagen erna eruit zullen zien. U krijgt informatie over de gang van zaken op de afdeling. Er wordt een stomaplaats bepaald en er wordt een zakje met een beetje water aangemaakt zodat u thuis er alvast aan kan wennen. Indien mogelijk wordt er een bezoek gebracht aan de afdeling Intensive Care, waar u na de operatie een nacht naar toe gaat. Ook zal uw thuissituatie worden besproken om tijdig eventuele thuiszorg in te kunnen schakelen. Hierna mag u naar huis. De volgende dag wordt u om uur weer op de afdeling verwacht. Er wordt bloed afgenomen en de arts kijkt of de stomaplaats goed is. Op de afdeling Radiologie plaatst men een sonde bij u; op de dag van de operatie krijgt u via deze sonde voeding toegediend. Hierdoor wordt u zo goed mogelijk gevoed wat belangrijk is voor uw herstel. Diezelfde avond wordt begonnen met het toedienen van Fragmin in het bovenbeen om stolling van het bloed (trombose) te voorkomen en krijgt u een laxeermiddel om het laatste gedeelte van de darmen leeg te maken. Indien nodig wordt er een longarts en/of een internist in de voorbereidingen betrokken.

3 De operatiedag U bent vandaag nuchter; dit wil zeggen dat u niet mag eten, drinken of roken. Een half uur voordat u geopereerd wordt, krijgt u een tabletje om rustig te worden. Tevens krijgt u een injectie in het bovenbeen. Hierdoor vermindert de speekselproductie tijdens de operatie. Dit veroorzaakt een droge mond. Eventuele sieraden, protheses (bijvoorbeeld een kunstgebit) en contactlenzen moet u uitdoen. Het patiëntenvervoer of een verpleegkundige brengt u naar de operatiekamer. U krijgt een infuus en wordt u in slaap gebracht. De operatie duurt ongeveer 5 à 6 uur. Het herstel Post-operatieve zorg op korte termijn Na de operatie gaat u naar de afdeling Intensive Care, meestal gedurende 24 uur. U hebt een maagsonde (dit is een slangetje via de neus in de maag). Dit is nodig omdat er een naad in de darmen is gemaakt en de maag en dus ook de darmen, op deze manier leeg worden gehouden. Mogelijk hebt u een centrale lijn. Dit is een infuus via een grote ader, gelegen bij het sleutelbeen. Via dit infuus krijgt u vocht en eventuele medicijnen toegediend. Tevens hebt u een infuus in de arm, waardoor u vocht toegediend krijgt. Twee wonddrains in de buik zorgen voor de afvoer van wondvocht. Tijdens de operatie worden ureterkatheters geplaatst. Dit zijn slangetjes die in de nieren liggen en door de urineleiders via de stoma naar buiten komen. Zij zorgen ervoor dat de urine kan worden afgevoerd. In het begin produceren deze katheters veel omdat de urineleiders door de ingreep gezwollen zijn. Dagelijks worden zij doorgespoten om de afvoer van de urine te garanderen. Elke dag wordt u geheel op bed gewassen en verzorgd. Tevens krijgt de stoma de nodige aandacht. U mag de eerste dagen niets eten of drinken. De arts bepaalt wanneer u hiermee mag starten. Tevens zal er regelmatig bloed worden geprikt. Afhankelijk van uw algehele toestand wordt de dag na de operatie gekeken of u al even uit bed mag. Post-operatieve zorg op lange termijn Nadat u een aantal dagen op de afdeling bent en weer langzaam herstelt, zullen stap voor stap uw maagsonde, het infuus etcetera worden verwijderd. Het bewegen (mobiliseren) en de zelfstandigheid bij de verzorging worden uitgebreid als het goed gaat. Maagsonde Als de darmen goed op gang komen en de maagsonde daardoor niet teveel meer produceert, wordt er in opdracht van de arts een stopje op geplaatst. Daarnaast mag u beginnen met het drinken van enkele slokjes water. Na 2-3 uur wordt er gekeken of er nog veel sappen in de maag zitten. Is dit niet het geval dan mag de maagsonde worden verwijderd. Voeding Voor uw herstel is uw voedingstoestand erg belangrijk. Als u voor deze operatie problemen had met eten of u viel af zonder dat u dit wilde, kunt u via uw behandelend arts een doorverwijzing vragen naar de diëtist. Kort na de operatie gaat er dan gestart worden met sondevoeding. Sondevoeding is een vloeibare voeding welke wordt toegediend via een slangetje in de neus (ook wel neussonde genoemd). Het bevat alle calorieën, eiwitten, vitamines, mineralen en vocht die u nodig hebt voor een goed herstel. De neussonde is 1 dag voor uw operatie aangebracht op de afdeling Radiologie.

4 De sonde is bewust in de 12-vingerige darm, voorbij de maag, gelegd. Hiermee wordt voorkomen dat u last krijgt van misselijkheid als gevolg van de sondevoeding. De eerste dagen na de operatie krijgt u alleen sondevoeding en mag u niet eten of drinken. Daarna wordt, afhankelijk van het verloop van uw herstel, de voeding uitgebreid. U begint voorzichtig met helder vloeibaar drinken (thee, water, appelsap en bouillon). Als dit goed gaat, wordt uitgebreid naar vloeibare voeding en vervolgens naar vaste voeding. De diëtist adviseert u hierin. De sondevoeding wordt in overleg met de arts afgebouwd als uw toestand dit toelaat. Op langer termijn hebt u, naar verwachting, geen klachten meer met eten en drinken. Infuus in de arm Het infuus in uw arm zorgt ervoor dat u voldoende vocht binnenkrijgt. Tevens kan via dit infuus eventueel medicatie worden toegediend. Als uw algehele toestand het toelaat, kan ook dit infuus verwijderd worden. Wonddrains Wanneer de afvoer van wondvocht minimaal is, mogen de wonddrains in opdracht van de arts één voor één worden verwijderd. Meestal zit hier 1 á 2 dagen tussen. Ureterkatheters De functie van een ureterkatheter is er voor te zorgen dat de verbinding tussen de ureters en de darm goed kan genezen. De 10 e en 11 e dag na de operatie worden deze katheters één voor één verwijderd. De stoma De stoma wordt gemaakt van een stuk dunne darm. De grootte slinkt in de loop der tijd doordat de zwelling afneemt. Over de stoma heen zit een plak met zakje. In de plak zit een opening die precies op maat wordt gemaakt ter grootte van de stoma. Dagelijks wordt de stoma verzorgd. Er is een slijm- en vlokkenproductie, omdat de stoma gemaakt is van een darm. Dit kan verminderen, maar is verder wel blijvend aanwezig. Tijdens uw verblijf op de afdeling wordt u betrokken bij de verzorging van de stoma. In het begin wordt deze geheel door de verpleegkundigen verzorgd. Stap voor stap wordt u geleerd deze zelf te verzorgen. Ook uw eventuele partner wordt bij dit proces betrokken. Mocht het nodig zijn dan kan er na ontslag nog ondersteuning bij de verzorging van de stoma verkregen worden door de thuiszorg. Tevens is contact met de stomaconsulente van groot belang voor een goede begeleiding van u en uw stoma. Hechtingen De hechtingen van de wond worden vaak de 11 de of 12 de dag na de operatie verwijderd. Rondom de stoma zijn de hechtingen zelfoplosbaar. Na ± 2 á 3 weken, als alles goed gaat, mag u naar huis. De arts vertelt u wat u thuis wel en niet mag doen (zie adviezen voor thuis). Op de afdeling wordt er voor gezorgd dat u de materialen rondom de stomazorg in huis hebt. Adviezen voor thuis Moeheid In het ziekenhuis hebt u misschien het gevoel dat u tot heel wat in staat bent, maar eenmaal thuis valt dat vaak tegen. Het betreft immers een grote operatie. U bent sneller moe en kunt minder dan u dacht. Het beste kunt u toegeven aan deze moeheid en de rust nemen waar u lichaam om vraagt. Een operatie vereist immers veel energie. Te hard van stapel lopen, heeft vaak een averechts effect. Uw lichaam geeft aan wat u wel en

5 niet aankunt en het is belangrijk dat u hiernaar luistert. Begin met regelmatig een stukje lopen en voer de afstand indien mogelijk iedere dag een beetje op. Probeer op deze manier stapje voor stapje weer wat energie op te bouwen. Doe dus nog geen inspannende sportactiviteiten. Zorg dat u op tijd rust. Sta 's morgens laat op en probeer 's middags een uurtje te rusten. Ook is het verstandig om 's avonds weer vroeg naar bed te gaan. De eerste zes weken is het raadzaam om geen auto te rijden in verband met de vermoeidheid. Dit kan uw alertheid in het verkeer nadelig beïnvloeden. Daarnaast geeft uw autoverzekering 6 weken geen dekking vanwege de operatie en de narcose. Complicaties/risico s Incontinentie Door de stoma bent u continu incontinent van urine. Deze urine wordt opgevangen in het stomazakje. Impotentie Het komt vaak voor dat mannen impotent worden als gevolg van deze operatie. Dit komt doordat de zenuwen die een erectie veroorzaken, beschadigd kunnen raken tijdens de operatie. Dit is vaak niet te vermijden. Impotentie kan zowel lichamelijke als emotionele gevolgen met zich meebrengen. Door impotentie voelen veel mannen zich niet volledig man meer. Praat hierover met uw behandelend arts als u hier vragen of onzekerheden over hebt. Er zijn namelijk hulpmiddelen om een erectie op te wekken. Natuurlijk zijn er nog meer gevolgen door deze operatie. Deze worden, door de stomaconsulente, uitgebreid met u doorgenomen. Leefregels Het is verstandig de eerste 6 weken zoveel mogelijk rust houden. De wond heeft tijd nodig om te helen. Gedurende 6 weken: mag u geen inspannende sportactiviteiten (zoals balsporten, paardrijden, fitness, atletiek e.d.) beoefenen; mag u geen bad of sauna nemen, wel een douche; moet u zorgen voor goede hygiëne; de wond schoon spoelen onder de douche met een zachte straal; moet u de wond aan de lucht laten drogen; mag u geen zwaar huishoudelijk werk; zoals stofzuigen, ramen zemen etc. verrichten of zwaarder tillen dan ongeveer 6 kilo (bijvoorbeeld boodschappentassen); mag u geen druk op en rond het wondgebied zetten; moet u als u last van overgewicht hebt, erop letten dat de wond niet gaat smetten. Dit kunt u voorkomen door een droog gaasje op de wond, tussen de buikplooi, in te leggen; kunt u (lichte) activiteiten geleidelijk hervatten; mag u trappen lopen. Luister naar uw lichaam en neem op tijd rust. Moeheid is een normale klacht na de operatie. Geadviseerd wordt de eerste 6 weken niet te fietsen en geen auto te besturen. Fietsen is een redelijk zware inspanning en bij het besturen van een auto moet u in staat zijn een noodstop te maken. Dit gaat gepaard met zware druk op de buik. U mag wel in een auto zitten, die door iemand anders bestuurd wordt.

6 Aandachtspunten Over de stomazorg wordt u door de stomaverpleegkundige geheel ingelicht en begeleid. Bij stekende pijn, koorts (boven 38,5ºC) of als de wond rood en warm aanvoelt moet u contact opnemen met polikliniek Urologie. Laat u ophalen met een rolstoel (de afstand van de verpleegafdeling naar de uitgang is groot). De hechtingen rondom het stoma zijn zelfoplosbaar. De hechtingen van de wond worden vaak de 11 de of 12 de dag na de operatie verwijderd (tijdens opname). Als u nog vragen hebt kunt u altijd contact opnemen met de polikliniek tijdens kantooruren, telefoonnummer (013) en buiten kantooruren met de huisartsenpost. Tot slot Als u na het lezen van deze brochure nog vragen hebt, kunt u deze stellen aan uw behandelend arts, de afdelingsarts, stomaverpleegkundige of de verpleegkundigen van de verpleegafdeling. Ook kunt u contact opnemen met onderstaande patiëntenvereniging. Patiëntenvereniging Nederlandse Stomavereniging Bisonspoor KZ Maarssen Telefoon: (0346) Fax: (0346) info@stomavereniging.nl Website: Belangrijke telefoonnummers Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis Locatie St. Elisabeth (algemeen): (013) Etage C, kamer 1 t/m 16 (C1): (013) Route 18 Polikliniek Urologie: (013) Secretariaat Urologie: (013) Stomaverpleegkundige Ilonka Arends: (013) Vraag om verbonden te worden met sein 6047 Gerda van Driesten: (013) Vraag om verbonden te worden met sein 8039 Verpleegkundig specialist continentie; Ellen Martin: (013) Urologie, Copyright Afdeling Communicatie Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis