Prioritering van microplastics bronnen. Anja Verschoor

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Prioritering van microplastics bronnen. Anja Verschoor"

Transcriptie

1 Prioritering van microplastics bronnen Anja Verschoor

2 Aanleiding Kaderrichtlijn Mariene strategie Indicator 10 : 'Marine litter does not cause harm to the coastal and marine environment' Trends in amount, distribution and where possible, composition of micro-particles (in particular microplastics) (10.1.3) OSPAR Action programme -Action 46 Evaluate all products and processes that include (primary) microplastics and act, if appropriate, to reduce their impact on the marine environment.

3 Plastic productie (miljoen ton)

4 Primair Secundair By gentlemanrook - originally posted to Flickr as Plastic Pellets - "Nurdles"

5 Soorten plastic

6

7 Photo by Shutterstock;

8

9 Towards a definition of microplastics Rapport 2015 Consistente monitoring Transparante risico beoordeling Wettelijke zekerheid Level playing field

10 Elements of microplastic definition 1. Chemische samenstelling 2. Verschijningsvorm 3. Grootte 4. Oplosbaarheid 5. Afbreekbaarheid

11 definitie van plastic ISO: a material which contains as an essential ingredient a high polymer and which, at some stage in its processing into finished products, can be shaped by flow. REACH: a polymer material is defined as a substance meeting the following criteria : a) Over 50 percent of the weight for that substance consists of polymer.

12 Chemische samenstelling Petro-based and bio-based polymers Natural and artificial biopolymers Modified natural bio-polymers Inorganic and hybrid polymers Composite materials

13

14 Wat is vast?

15 Rubber = plastic? Synthetic polyisoprene (IR for Isoprene Rubber) Polybutadiene (BR for Butadiene Rubber) Chloropene rubber (CR), polychloroprene, Butyl rubber (copolymer of isobutylene and isoprene, IIR) Halogenated butyl rubbers (chloro butyl rubber: CIIR; bromo butyl rubber: BIIR) Styrene-butadiene Rubber (SBR) Nitrile rubber (copolymer of butadiene and acrylonitrile, NBR) Hydrogenated Nitrile Rubbers (HNBR) EPM (ethylene propylene rubber EPDM rubber (ethylene propylene diene rubber Epichlorohydrin rubber (ECO) Polyacrylic rubber (ACM, ABR) Silicone rubber (SI, Q, VMQ) Fluorosilicone Rubber (FVMQ) Fluoroelastomers (FKM, and FEPM) Perfluoroelastomers (FFKM) Polyether block amides (PEBA) Chlorosulfonated polyethylene (CSM), Ethylene-vinyl acetate (EVA) Thermoplastic elastomers (TPE) Polyurethane elastomer

16 Grootte WG-GES van KRM: Large microplastics 1-5 mm Small microplastics 20 um-1 mm IUPAC um EU recommendation nano: nm

17 Oplosbaarheid REACH poorly water soluble: < 1mg/L Voor screening vooraf Let op condities, o.a. ph en temperatuur

18 Afbreekbaarheid Criteria for persistency according to REACH Annex XIII [45]. Compartment Half-life (days) Marine water >60 days Fresh- or estuarine water >40 days Marine sediment >180 days Fresh- or estuarine sediment >120 days Soil >120 days

19 Discussiepunten 1. Kunnen organisch-anorganische hybride polymeren (bijvoorbeeld silicone) beschouwd worden als een bron van microplastics? 2. Kunnen elastomeren, vervormbare plastics als vaste materialen worden beschouwd? 3. Is een ondergrens nodig als afbakening met nano-deeltjes? 4. Welke testen kunnen gedaan worden om de afbreekbaarheid van microplastics vast te stellen. 5. Hoe moet de emissies en effecten van microplastics worden uitgedrukt: als massa, aantal deeltjes of anders 6. Wat zijn de consequenties van de definitie voor beleid en industrie?

20 Inventarisatie van microplastic bronnen en emisssies 2014 RIVM m.m.v. Deltares en RWS Doel: Selecteer bronnen die het meest relevant zijn voor verder onderzoek naar mogelijke emissiereducerende maatregelen.

21 Gebaseerd op: Selectie van bronnen Alle sectoren, processen en productgroepen uit de emissieregistratie (4 experts) Resultaten expert meeting (n=21) Literatuur, internet

22 Discharge to surface water Industry Oil refineries Sewage sludges Energy sector STP Effluent Traffic and transport Consumers Construction Waste disposal Trade, services and government Discharge to sewer Discharge to air Transboundary transfers Air Deposition /run-off Sewer Stormwater overflows Rainwater drains Untreated sewage Deposition Surface water Agriculture Nature Discharge to soil Agricultural and natural soils Run-off and leaching Transboundary rivers Legend Sources Compartment Discharge Legend Transfer Transboundary input

23 Prioritering Multi Criteria Analyse: 1. volume van de emission, 2. aanwezigheid van alternatieven 3. mogelijkheid van quick win maatregelen, 4. perception of risk 5. Handelingsperspectief van de consument

24 Results

25 Results

26 Vervolg emissieschatiingen Voor NL en OSPAR Schurende reinigingsmiddelen Bandenslijtsel Verf Voor OSPAR ook Pellets Vezels Kunstgras Cosmetica

27 27

28 Hybride Polypropylene Polyethylene Polystyrene Silicone

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 30 872 Landelijk afvalbeheerplan Nr. 206 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 11 juli 2016 Betreft Stand van zaken microplastics

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 11 juli 2016 Betreft Stand van zaken microplastics > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456

Nadere informatie

The Water Emissions Inventory, a Planning Support System aimed at reducing the pollution of water bodies

The Water Emissions Inventory, a Planning Support System aimed at reducing the pollution of water bodies The Water Emissions Inventory, a Planning Support System aimed at reducing the pollution of water bodies EMISSIE SYMPOSIUM Utrecht, March 15 th 2012 http://weiss.vmm.be weiss@vmm.be 1. Waarom WEISS INHOUD

Nadere informatie

nano en (leef)milieu dik van de meent

nano en (leef)milieu dik van de meent nano en (leef)milieu dik van de meent 1 30 november 2010 inhoud 1. waarom? 2. wat? 3. hoe? 2 Waarom? Publieke zorg consumentenproducten voeding. milieu? 3 Wat? Definitie Europese Commissie Nanomaterial

Nadere informatie

Sundt, P., P. E. Schulze and F. Syversen (2014) Sources of microplastics-pollution to the marine environment, Norwegian Environment Agency, Norway

Sundt, P., P. E. Schulze and F. Syversen (2014) Sources of microplastics-pollution to the marine environment, Norwegian Environment Agency, Norway Bijlage 3 bij de brief Uitvoering van toezeggingen AO Grondstoffen en Afval d.d. 25 juni 2015 en stand van zaken diverse acties beleidsprogramma VANG : bronnenaanpak microplastics Focus van de aanpak Met

Nadere informatie

Plastics: ontwikkelingen internationaal en activiteiten RWS

Plastics: ontwikkelingen internationaal en activiteiten RWS Plastics: ontwikkelingen internationaal en activiteiten RWS Frederieke Knopperts Water, Verkeer en Leefomgeving Inhoud Beleidskader: Kaderrichtlijn Mariene Strategie Internationale samenwerking: OSPAR

Nadere informatie

NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS. NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans

NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS. NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans NWA CIRCULAIRE ECONOMIE EN GRONDSTOFFENEFFICIËNTIE Een duurzame circulaire economie gaat uit van volledige herbruikbaarheid

Nadere informatie

I.S.T.C. Intelligent Saving Temperature Controler

I.S.T.C. Intelligent Saving Temperature Controler MATEN & INFORMATIE I.S.T.C. Intelligent Saving Temperature Controler Deze unieke modulerende zender, als enige ter wereld, verlaagt het energieverbruik aanzienlijk. Het werkt in combinatie met de energy

Nadere informatie

NATIONALE MAATSCHAPPIJ DER BELGISCHE SPOORWEGEN TECHNISCHE BEPALING VOORWERPEN VAN GEVULKANISEERD RUBBER EN THERMOPLASTISCH RUBBER

NATIONALE MAATSCHAPPIJ DER BELGISCHE SPOORWEGEN TECHNISCHE BEPALING VOORWERPEN VAN GEVULKANISEERD RUBBER EN THERMOPLASTISCH RUBBER NATIONALE MAATSCHAPPIJ DER BELGISCHE SPOORWEGEN TECHNISCHE BEPALING L - 21 VOORWERPEN VAN GEVULKANISEERD RUBBER EN THERMOPLASTISCH RUBBER UITGAVE : 06/2005 Index 1. Onderwerp...3 2. Vergelijkende tabel...3

Nadere informatie

EmissieRegistratie door een buitenlandse bril

EmissieRegistratie door een buitenlandse bril EmissieRegistratie door een buitenlandse bril Emissiesymposium 2015 Joost van den Roovaart Inhoud Buitenlandse toepassingen Relatie emissies waterkwaliteit Oproep Nederlandse EmissieRegistratie Gestart

Nadere informatie

TNO Triskelion BV REACH: is de arbeidshygiënist uitgespeeld?

TNO Triskelion BV REACH: is de arbeidshygiënist uitgespeeld? TNO Triskelion BV REACH: is de arbeidshygiënist uitgespeeld? 2 april 2014 REACH Registratie 38533 registraties, 7605 unieke stoffen Implementatie in volle gang blootstellingscenario s Evaluatie 2012: 36

Nadere informatie

TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN

TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN PTV 832 TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN COPROO GIETIJZEREN DEKSELS: OPLEGGINGEN VAN ELASTOMEER - GEVULKANISEERDE RUBBERR Versie 1.0 van 2013-05-13 Goedgekeurd door de Adviesraad rubber op 24-05-2013 Bekrachtigd

Nadere informatie

Nota: Vele andere kwaliteiten op aanvraag. Deze kwaliteiten zijn veelal op korte termijn leverbaar. Vraag ons technisch handboek over

Nota: Vele andere kwaliteiten op aanvraag. Deze kwaliteiten zijn veelal op korte termijn leverbaar. Vraag ons technisch handboek over O-Ringen Eriks biedt u uit voorraad standaard O-ringen in hardheid 60 en 70 shore aan, in respectievelijke compounds 714166 en 714177. Daarnaast zijn uiteraard O-ringen in diverse kwaliteiten en hardheden

Nadere informatie

E riks : Innovatie en kwaliteit in rubbertechnologie

E riks : Innovatie en kwaliteit in rubbertechnologie E riks : Innovatie en kwaliteit in rubbertechnologie DESIGN INNOVATIE PROBLEM SOLVING ERIKS staat bekend als toonaangevende technische handelsonderneming met een zeer breed assortiment wertuigbouwkundige

Nadere informatie

Besluitenlijst CCvD HACCP/ List of decisions National Board of Experts HACCP

Besluitenlijst CCvD HACCP/ List of decisions National Board of Experts HACCP Besluitenlijst CCvD HACCP/ List of decisions National Board of Experts HACCP Dit is de actuele besluitenlijst van het CCvD HACCP. Op deze besluitenlijst staan alle relevante besluiten van het CCvD HACCP

Nadere informatie

CHROMA STANDAARDREEKS

CHROMA STANDAARDREEKS CHROMA STANDAARDREEKS Chroma-onderzoeken Een chroma geeft een beeld over de kwaliteit van bijvoorbeeld een bodem of compost. Een chroma bestaat uit 4 zones. Uit elke zone is een bepaald kwaliteitsaspect

Nadere informatie

Cilindrische Trillingdempers RVS

Cilindrische Trillingdempers RVS NIEUW! RVS A4 Cilindrische Trillingdempers RVS Cilindrische Trillingdempers RVS GMT biedt een compleet assortiment cilindrische trillingdempers in de uitvoeringen A, B, C, D en E in Roestvaststaal. Materiaal

Nadere informatie

Besluitenlijst CCvD HACCP/ List of decisions National Board of Experts HACCP

Besluitenlijst CCvD HACCP/ List of decisions National Board of Experts HACCP Besluitenlijst CCvD HACCP/ List of decisions National Board of Experts HACCP Dit is de actuele besluitenlijst van het CCvD HACCP. Op deze besluitenlijst staan alle relevante besluiten van het CCvD HACCP

Nadere informatie

BESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE

BESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE BESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE An Vercalsteren An.vercalsteren@vito.be VITO Unit Duurzaam Materialenbeheer Minaraad hoorzitting: Indicatoren voor een circulaire economie 18/5/2017 OUTLINE

Nadere informatie

Thermal Coating implementation project.

Thermal Coating implementation project. Thermal Coating implementation project Menso.Molag@TNO.NL VVG: Dutch Automotive LPG association Coating implementatie onderzoek 1. Onderzoek naar de effectiviteit van hittewerende bekledingssystemen Convenant:

Nadere informatie

IenM & INTERREG: Circulaire economie

IenM & INTERREG: Circulaire economie IenM & INTERREG: Circulaire economie Inhoud INTERREG t.o.v. andere fondsen context INTERREG zelf De programma s: verschillend en hetzelfde Toegevoegde waarde Succesvol project Deelname INTERREG 2007-2013

Nadere informatie

Statische Afdichtingen

Statische Afdichtingen www.sealsupply.nl Statische Afdichtingen Product Beschrijving Type Materialen Afmetingen (diverse hardheden) O-ring OR-10 NBR, FKM, EPDM, VMQ, DIN 3771-1, ISO 3601-1, HNBR, FFKM, FVMQ, FEPM, SMS 1586,

Nadere informatie

BIG DATA, BIG BUSINESS, BIG TROUBLE?

BIG DATA, BIG BUSINESS, BIG TROUBLE? BIG DATA, BIG BUSINESS, BIG TROUBLE? Marketing, Big Data en privacyregels Jitty van Doodewaerd Compliance officer -DDMA - 14 november 2013 - Big data & marketing (Energieverbruik, KNMI data en bouwjaar

Nadere informatie

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management Policy Aspects of Storm Surge Warning Systems Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Contents Water in the Netherlands What kind of information and models do we need? Flood System

Nadere informatie

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie 2e Risk Event 2019 11 april 2019 The S T R A T E G I C A D V I S O R Ymanagement school of the autonomous University of Antwerp 2 Prof. dr. Hans

Nadere informatie

Materials Passports. C2C Café, Oktober Co-funded by the Horizon 2020 Framework Programme of the European Union

Materials Passports. C2C Café, Oktober Co-funded by the Horizon 2020 Framework Programme of the European Union Co-funded by the Horizon 2020 Framework Programme of the European Union Materials Passports C2C Café, Oktober 2018 Hein van Tuijl, managing director, EPEA Nederland 1 EPEA INTERNATIONALE UMWELTFORSCHUNG

Nadere informatie

Workflow en screenshots Status4Sure

Workflow en screenshots Status4Sure Workflow en screenshots Status4Sure Inleiding Het Status4Sure systeem is een ICT oplossing waarmee de transportopdrachten papierloos door het gehele proces gaan. De status kan gevolgd worden door de logistieke

Nadere informatie

Esther Lee-Varisco Matt Zhang

Esther Lee-Varisco Matt Zhang Esther Lee-Varisco Matt Zhang Want to build a wine cellar Surface temperature varies daily, seasonally, and geologically Need reasonable depth to build the cellar for lessened temperature variations Building

Nadere informatie

EMAS, een stap dichter bij het waarmaken van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen

EMAS, een stap dichter bij het waarmaken van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen EMAS, een stap dichter bij het waarmaken van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen Prof. dr. Sandra Rousseau Centrum voor Economie en Duurzaam Ondernemen CEDON Brussel, 4 oktober 2016 Sustainable development

Nadere informatie

WS 8 End of waste - Einde afval Einde verhaal. Glas, afval of grondstof?

WS 8 End of waste - Einde afval Einde verhaal. Glas, afval of grondstof? WS 8 End of waste - Einde afval Einde verhaal Glas, afval of grondstof? 06/04/2011 Nature is beautiful > Inhoud 1. Overzicht van de markt a. Marktevolutie b. Levenscyclus van glas c. Stake holders 2. EOW

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

Stormwater Basics. Daniel Zerr UW Extension Natural Resource Educator

Stormwater Basics. Daniel Zerr UW Extension Natural Resource Educator Stormwater Basics Daniel Zerr UW Extension Natural Resource Educator Outline What is a watershed? What is storm water? How do we manage storm water? What can you do? What Is a Watershed? A watershed is

Nadere informatie

{gallery}product2{/gallery} Wat zijn de voordelen van het verwarmen met houtbriketten?

{gallery}product2{/gallery} Wat zijn de voordelen van het verwarmen met houtbriketten? {gallery}product2{/gallery} Houtbriketten zijn gemaakt van droog, houtbriketten onbehandeld houtafval vorm zoals zijn zaagsel geperst en snippers met een restv uit d Bioenex OÜ biedt uitstekende kwaliteit

Nadere informatie

Resultaten Derde Kwartaal 2015. 27 oktober 2015

Resultaten Derde Kwartaal 2015. 27 oktober 2015 Resultaten Derde Kwartaal 2015 27 oktober 2015 Kernpunten derde kwartaal 2015 2 Groeiend aantal klanten 3 Stijgende klanttevredenheid Bron: TNS NIPO. Consumenten Thuis (alle merken), Consumenten Mobiel

Nadere informatie

Technische Gegevens. Kunststof Plaatmateriaal. Dikte 2 mm

Technische Gegevens. Kunststof Plaatmateriaal. Dikte 2 mm Tel. 074 2500969 Fax: 074 2500961 Technische Gegevens Kunststof Plaatmateriaal Dikte 2 mm Kerfslagproef Als er losse scherpe en/of zware onderdelen in de achterbak tegen de zijwanden komen kunnen er gaten

Nadere informatie

LIFE Focus: Milieu en Klimaat

LIFE Focus: Milieu en Klimaat LIFE Focus: Milieu en Klimaat John Heynen 10 juni 2016 L Instrument Financier pour l Environnement Focus sessie Milieu en Klimaat Hoofdlijnen goede LIFE aanvraag Beleidsprioriteiten Presentatie PNO Vragen

Nadere informatie

Scheepvaart. Ronald van der A, Folkert Boersma, Jieying Ding RIVM, 1 June 2018

Scheepvaart. Ronald van der A, Folkert Boersma, Jieying Ding RIVM, 1 June 2018 Scheepvaart Ronald van der A, Folkert Boersma, Jieying Ding RIVM, 1 June 2018 Luchtvervuiling door zeeschepen vanuit de ruimte gezien Wat is er te detecteren? Waar is het meetbaar? Wat is de relatie met

Nadere informatie

Blik van de IGJ op implementatie veiligheidskenmerken

Blik van de IGJ op implementatie veiligheidskenmerken Blik van de IGJ op implementatie veiligheidskenmerken Mieke van der Meulen BOGIN symposium - veiligheidskenmerken 2 Inhoud Fabrikanten Groothandels - risk based verificatie Aggregatie van codes Inrichting

Nadere informatie

Experiences with ATES applications in Belgium Operational results and energy savings

Experiences with ATES applications in Belgium Operational results and energy savings Experiences with ATES applications in Belgium Operational results and energy savings H.Hoes 1 Klik om ATES het opmaakprofiel system results van de Monitoring within Energy Demonstration Program to 30%

Nadere informatie

What issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy?

What issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy? Figuur 1.1: Waar moet de Provincie Limburg klimaatadaptatiebeleid voor ontwikkelen? inhoudelijk Huidig beleid Gevolgen klimaatverandering Witte vlekken procesmatig Aansluiting ander beleid Rol provincie

Nadere informatie

Interaction Design for the Semantic Web

Interaction Design for the Semantic Web Interaction Design for the Semantic Web Lynda Hardman http://www.cwi.nl/~lynda/courses/usi08/ CWI, Semantic Media Interfaces Presentation of Google results: text 2 1 Presentation of Google results: image

Nadere informatie

Inventarisatie en prioritering van bronnen en emissies van microplastics

Inventarisatie en prioritering van bronnen en emissies van microplastics Inventarisatie en prioritering van bronnen en emissies van microplastics RIVM Briefrapport 20140110 14 oktober 2014 Anja Verschoor et al. RIVM Briefrapport 250012001-14 oktober 2014 Colofon RIVM 2014 Delen

Nadere informatie

3e Mirror meeting pren April :00 Session T, NVvA Symposium

3e Mirror meeting pren April :00 Session T, NVvA Symposium 3e Mirror meeting pren 689 13 April 2017 14:00 Session T, NVvA Symposium steps since April 2016 The enquiry (June to August 2016) performed by the national bodies. Resulting in 550 comments. Three/Four

Nadere informatie

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Safe production of Marine plants and use of Ocean Space 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Waarom dit project? De 2050 Challenge 2050: 10 billion people Voedsel Water

Nadere informatie

Mechanische slangafsluiters serie OV Mechanical Pinch Valves of OV Series

Mechanische slangafsluiters serie OV Mechanical Pinch Valves of OV Series serie OV of OV Series Veilig geregeld Safety regulated Mechanische slangafsluiters: Armaturenoplossing voor het afsluiten en regelen Ook grotere deeltjes vaste stof worden door de bijzonder slijtagearme

Nadere informatie

Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen. Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006

Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen. Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006 Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006 Opbouw presentatie 1. Uitgangspunten veranderingen G2 - > G3 2. Overzicht belangrijkste

Nadere informatie

eigenschappen is SBR één van de meest kleur populaire rubberkwaliteiten voor industriële treksterkte

eigenschappen is SBR één van de meest kleur populaire rubberkwaliteiten voor industriële treksterkte plaatrubber SBR - op rol Styreen Butadieen Rubber (SBR) kwaliteit : SBR Met zijn goede mechanische en elastische hardheid : 70 Shore A ± 5 eigenschappen is SBR één van de meest populaire rubberkwaliteiten

Nadere informatie

Inspectie beleid GDP Guideline. Ageeth Dekker Senior Inspecteur

Inspectie beleid GDP Guideline. Ageeth Dekker Senior Inspecteur Inspectie beleid GDP Guideline Ageeth Dekker Senior Inspecteur Agenda 1. Inleiding 2. Groothandelsvergunning 3. GDP inspecties, rapportage en certificaat 4. Samenvatting 5. Vragen 2 Inleiding Nieuwe GDP

Nadere informatie

Alcohol policy in Belgium: recent developments

Alcohol policy in Belgium: recent developments 1 Alcohol policy in Belgium: recent developments Kurt Doms, Head Drug Unit DG Health Care FPS Health, Food Chain Safety and Environment www.health.belgium.be/drugs Meeting Alcohol Policy Network 26th November

Nadere informatie

Enkele klanten. Copyright 2012 IP Bank BV

Enkele klanten. Copyright 2012 IP Bank BV CGE Risk Management Solutions B.V. 1 Methods & Training Research Building concepts 2 Software Standard tools Industry leading 3 4 Development Projects Capturing industry expertise Partners Training Consultancy

Nadere informatie

Chemische reinheid van producten. Freek Molkenboer

Chemische reinheid van producten. Freek Molkenboer Chemische reinheid van producten Freek Molkenboer Inhoudsopgave Wat is chemische reinheid, definitie en voorbeelden van werkgebieden waar chemische reinheid essentieel is voor het goed functioneren van

Nadere informatie

EC-modellering in Vlaanderen: het effect van snelheidsverlaging op snelwegen

EC-modellering in Vlaanderen: het effect van snelheidsverlaging op snelwegen 19/04/2012 EC-modellering in Vlaanderen: het effect van snelheidsverlaging op snelwegen Wouter Lefebvre en vele anderen VVM 19/04/2012 2 Inhoudstafel» Methodologie» Validatie» Case study 19/04/2012 3 Methodologie»

Nadere informatie

Welke standaard is het beste? 4 december 2008, Bianca Scholten, bianca.scholten@task24.nl, tel. 06 52 45 25 98

Welke standaard is het beste? 4 december 2008, Bianca Scholten, bianca.scholten@task24.nl, tel. 06 52 45 25 98 Welke standaard is het beste? 4 december 2008, Bianca Scholten, bianca.scholten@task24.nl, tel. 06 52 45 25 98 Level 4 Business Planning & Logistics ISA-99 beveiliging binnen het control domain Level 3

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET

TRACTATENBLAD VAN HET 16 (1969) Nr. 8 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2011 Nr. 131 A. TITEL Overeenkomst tussen de Regering van het Koninkrijk der Nederlanden en de Regering van de Republiek der Filipijnen

Nadere informatie

Developments in SWAT modelling

Developments in SWAT modelling Developments in SWAT modelling Erik Querner Environmental Modelling SWAT model SWAT use in the Limpopo basin > SWAT CUP New developments: Link SIMGRO SWAT Rainfall runoff module for shallow groundwater

Nadere informatie

Salespresentatie Colorex

Salespresentatie Colorex praktijkgerichte emissiebeoordeling van cleanroomvloeren Inleiding Oprichting van een alliantie Cleanroom geschikte materialen CSM alliantie: Cleanroom geschikte materialen Machines en materialen De huidige

Nadere informatie

Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING

Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING Ad Jeuken, Climate proof fresh water supply (CPFWS) Inhoud Onderzoek vanuit kennis voor klimaat De

Nadere informatie

Notitie : In de grond gevormde palen met grondverwijdering

Notitie : In de grond gevormde palen met grondverwijdering Notitie : In de grond gevormde palen met grondverwijdering Waarom een notitie? Waarom een notitie? Onduidelijkheid van de norm? Waarom een notitie? Onduidelijkheid van de norm? of Landelijk handelen volgens

Nadere informatie

Implementeren van complianceen risicomanagement met Panoptys

Implementeren van complianceen risicomanagement met Panoptys Implementeren van complianceen risicomanagement met Panoptys Michiel Bareman 11 september 2014 1 Panoptys is alziend Argus Panoptys was een reus uit de Griekse mythologie die over zijn gehele lichaam honderd

Nadere informatie

Hydrogeologische maatregelen zelfvoorzienendheid in de Zuidwestelijke Delta, NL: GO-FRESH

Hydrogeologische maatregelen zelfvoorzienendheid in de Zuidwestelijke Delta, NL: GO-FRESH Hydrogeologische maatregelen zelfvoorzienendheid in de Zuidwestelijke Delta, NL: GO-FRESH Gualbert Oude Essink Deltares/UU, The Netherlands More information: www.go-fresh.info Gezette stappen sinds 2004

Nadere informatie

wetenschappelijke kennis toepasbaar

wetenschappelijke kennis toepasbaar Innovatieve verpakkingsmaterialen bij TNO Maarten Bijl Missie TNO maakt wetenschappelijke kennis toepasbaar om het innovatief vermogen van bedrijfsleven en overheid te versterken 2 1 TNO ± 4500 werknemers

Nadere informatie

FHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC

FHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC FHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC Innovaties in Zonne-energie ~~~~ een bloeiend stukje Nederlandse kenniseconomie Waarom zonne-energie? Prijsdaling PV modules Average module spot price

Nadere informatie

Welkom. Digitale programma: #cmdag18. Dagvoorzitter Prof. dr. Arjan van Weele NEVI hoogleraar inkoopmanagement.

Welkom. Digitale programma: #cmdag18. Dagvoorzitter Prof. dr. Arjan van Weele NEVI hoogleraar inkoopmanagement. Welkom Dagvoorzitter Prof. dr. Arjan van Weele NEVI hoogleraar inkoopmanagement Digitale programma: www.contractmanagementdag.nl #cmdag18 #cmdag18 Programma 09.45 Welkom door Prof. Dr. Arjan van Weele

Nadere informatie

Relationship between dustiness/ viscosity and dermal exposure in deposition

Relationship between dustiness/ viscosity and dermal exposure in deposition WORKING FOR A HEALTHY FUTURE Relationship between dustiness/ viscosity and dermal exposure in deposition Een studie ter ondersteuning van Dermal ART 28-03-2012 Stan de Poot Hoofdvakstage Occupational and

Nadere informatie

rubber & kunststoffen

rubber & kunststoffen rubber & kunststoffen rubber profielen rubber afdichtingen stanswerk pakkingen rubber plaat T e c h n o a h B V p o s t b u s 2 4 0 0 7 3 0 0 7 D A R o t t e r d a m tel. +31 10-21 52 515 info@technoah.nl

Nadere informatie

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal Jan Peter Lesschen Kimo van Dijk en Oene Oenema Introductie Bodemvruchtbaarheid ongelijk verdeeld in de wereld Natuurlijke

Nadere informatie

Vlaams Kenniscentrum water. Van projectidee tot projectconsortium

Vlaams Kenniscentrum water. Van projectidee tot projectconsortium Vlaams Kenniscentrum water Van projectidee tot projectconsortium ca. 600 calls -> 96 calls Intern gebruik -> nuttig voor Vlaanderen 96 calls -> 34 calls -> 6 thema s o o o o o o Sustainable rural development

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Analyse 6 januari 203, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

2 e webinar herziening ISO 14001

2 e webinar herziening ISO 14001 2 e webinar herziening ISO 14001 Webinar SCCM 25 september 2014 Frans Stuyt Doel 2 e webinar herziening ISO 14001 Planning vervolg herziening Overgangsperiode certificaten Korte samenvatting 1 e webinar

Nadere informatie

Laboratory report. Independent testing of material surfaces. Analysis of leaching substances in treated wood samples conform guide line EU 10/2011

Laboratory report. Independent testing of material surfaces. Analysis of leaching substances in treated wood samples conform guide line EU 10/2011 Independent testing of material surfaces Laboratory report Analysis of leaching substances in treated wood samples conform guide line EU 10/2011 Customer Wasziederij De Vesting BV Trasweg 12 5712 BB Someren-Eind

Nadere informatie

INSPIRE ruimtelijke datadiensten. INSPIRE Kennissessie Amersfoort, 5 juli 2016

INSPIRE ruimtelijke datadiensten. INSPIRE Kennissessie Amersfoort, 5 juli 2016 INSPIRE ruimtelijke datadiensten INSPIRE Kennissessie Amersfoort, 5 juli 2016 Agenda Ruimtelijke datadiensten ook wel.. Spatial Data Services of SDS ook wel diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens

Nadere informatie

Mechanically Actuated Valves

Mechanically Actuated Valves 2.1 page 21 2.1 Mechanically Actuated Valves Selected models are available for explosion hazardous environment. They are ATEX-Ex certified. For detailed information refer to chapter 2.14. Selected models

Nadere informatie

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor)

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor) Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor) Let op: Als het flexibele draad van dit licht beschadigd is, dient het te worden vervangen door iemand van de technische service, of

Nadere informatie

ScaldWIN, een project voor een betere waterkwaliteit. Veronique Van Den Langenbergh Projectcoördinator Antwerpen, 19 mei 2011

ScaldWIN, een project voor een betere waterkwaliteit. Veronique Van Den Langenbergh Projectcoördinator Antwerpen, 19 mei 2011 ScaldWIN, een project voor een betere waterkwaliteit Veronique Van Den Langenbergh Projectcoördinator Antwerpen, 19 mei 2011 1 Inhoud Algemeen kader ScaldWIN Een tussentijdse balans 2 Algemeen kader Kaderrichtlijn

Nadere informatie

Innovatie en RWS. Een scherpe vraag en samenwerking in ketens en netwerken

Innovatie en RWS. Een scherpe vraag en samenwerking in ketens en netwerken Innovatie en RWS Een scherpe vraag en samenwerking in ketens en netwerken In today s business environment, Innovation means survival. David Gann. 2 RWS Innovatie Innovatie Innovation is the process by

Nadere informatie

LCA, wat kan je er mee. Sustainability consultant gaasbeek@pre sustainability.com

LCA, wat kan je er mee. Sustainability consultant gaasbeek@pre sustainability.com LCA, wat kan je er mee Anne Gaasbeek Anne Gaasbeek Sustainability consultant gaasbeek@pre sustainability.com PRé Consultants PRé is pionier i van LCA sinds 1990; ontwikkelaar van Ecoindicator and ReCiPe

Nadere informatie

Plastic in de oceaan, een publiek debat

Plastic in de oceaan, een publiek debat Plastic in de oceaan, een publiek debat Waarom is plastic vervuiling een probleem? Ronny Blust Professor Milieufysiologie en Toxicologie Universiteit Antwerpen JPI Oceans- Ephemare project 1 Het probleem

Nadere informatie

THERMOPLASTISCHE LAGERBLOKKEN THERMOPLASTIC BEARING UNITS

THERMOPLASTISCHE LAGERBLOKKEN THERMOPLASTIC BEARING UNITS THERMOPLASTISCHE LAGERBLOKKEN THERMOPLASTIC BEARING UNITS WBT THERMOPLASTISCHE LAGERBLOKKEN WBT lager blokken zijn gemaakt van PBT high-grade, glass-filled thermoplastisch polyester en zij zijn compleet

Nadere informatie

Betonbuizen, de riolering voor de toekomst Koen Heyens FEBE

Betonbuizen, de riolering voor de toekomst Koen Heyens FEBE Betonbuizen, de riolering voor de toekomst Koen Heyens FEBE 21/05/201 1 Buizenstelsel De riolering voor de toekomst Have you ever felt that you have been dropped in the middle of a battle zone? If not,

Nadere informatie

Toolbox for Circle Regions. UrbanWINS Webinar

Toolbox for Circle Regions. UrbanWINS Webinar Toolbox for Circle Regions UrbanWINS Webinar 5-7-2017 Paul Mul paul.mul@rhdhv.com Programme Toolbox for Circle Regions How does it work? Some examples Case 1: Plastic factory city Almere Case 2: Circular

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET

TRACTATENBLAD VAN HET 43 (1998) Nr. 4 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2010 Nr. 115 A. TITEL Protocol bij het Verdrag van 1979 betreffende grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand,

Nadere informatie

Risk & Requirements Based Testing

Risk & Requirements Based Testing Risk & Requirements Based Testing Tycho Schmidt PreSales Consultant, HP 2006 Hewlett-Packard Development Company, L.P. The information contained herein is subject to change without notice Agenda Introductie

Nadere informatie

Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0

Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0 Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0 Ir. Piet van Luijk / min. BZK 03-12-2013 1 Waar staan we Bepalingsmethode die aansluit op Europese bepalingsmethoden Nationale MilieuDatabase die geschikt

Nadere informatie

412151 140426 412151 140426 C TEBODIN 2007 Scenario Input Description [Maximum Values if weather occurs multiple times] Discharge Results Toxic Results Flammable Results General Radiation results Explosion

Nadere informatie

1.3 DUURZAAM ONTWIKKELEN IN DE PRAKTIJK

1.3 DUURZAAM ONTWIKKELEN IN DE PRAKTIJK 1.3 DUURZAAM ONTWIKKELEN IN DE PRAKTIJK Coert Zachariasse, CEO Delta Development Group Stefan Schuwer, lid Raad van Bestuur Ymere Paul Splinter, medewerker communicatie en professionalisering NEPROM Gespreksleider:

Nadere informatie

Outline. Beleidsevaluatie: een inleiding

Outline. Beleidsevaluatie: een inleiding Beleidsevaluatie: een inleiding CPS-studiedag: "Evaluatie van veiligheidsbeleid en -plannen: integraal en geïntegreerd?" 22 februari 2011 - Antwerpen Bart De Peuter Instituut voor de Overheid, K.U.Leuven

Nadere informatie

Theorie emissiehandel. & de EU ETH. Edwin Woerdman. - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL)

Theorie emissiehandel. & de EU ETH. Edwin Woerdman. - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL) 12 mei 2017 Theorie emissiehandel & de EU ETH Edwin Woerdman - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL) Emissiehandel wereldwijd Cap-and-trade (effectief

Nadere informatie

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Impact en disseminatie Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Wie is wie? Voorstel rondje Wat hoop je te leren? Heb je iets te delen? Wat zegt de Programma Gids? WHAT DO IMPACT AND SUSTAINABILITY MEAN? Impact

Nadere informatie

Plastics are forever? Science Café Nijmegen. Gijsbert Tweehuysen Kastoro Consulting mei 2013

Plastics are forever? Science Café Nijmegen. Gijsbert Tweehuysen Kastoro Consulting mei 2013 Plastics are forever? Science Café Nijmegen Gijsbert Tweehuysen Kastoro Consulting mei 2013 Wie staat er voor u? ( 50) Gijsbert Tweehuysen ( 70) TU-Delft, Industrieel Ontwerpen ( 80) DSM packaging expert

Nadere informatie

Milieueffecten van antifouling

Milieueffecten van antifouling Milieueffecten van antifouling op zoek naar milieuvriendelijke middelen voor de recreatievaart Els Smit RIVM Centrum voor Veiligheid van Stoffen en Producten Inhoud 1. Wie zijn wij 2. Toegelaten biociden

Nadere informatie

Water use in the EU Refining Industry. Klaas den Haan, TC Water

Water use in the EU Refining Industry. Klaas den Haan, TC Water Water use in the EU Refining Industry Klaas den Haan, TC Water an Industry perspective Introduction CONCAWE & Klaas den Haan The European regulatory environment Substances Emissions Water & Groundwater

Nadere informatie

Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of Houthandel Wijers vof (09.09.14)

Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of Houthandel Wijers vof (09.09.14) Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of (09.09.14) Content: 1. Requirements on sticks 2. Requirements on placing sticks 3. Requirements on construction pallets 4. Stick length and

Nadere informatie

Biodegradeerbaar als verzekeringspolis De waarheid over (bio)plastic

Biodegradeerbaar als verzekeringspolis De waarheid over (bio)plastic Biodegradeerbaar als verzekeringspolis De waarheid over (bio)plastic Martin Tietema Directeur KNN Bioplastic 22 juni 2016 Phario confidential The New Plastics Economy Rethinking the future of plastics

Nadere informatie

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu A. van der Drift December 2013 ECN-L--13-081 GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu Bram van der Drift Clean Tech Business Day 11 december

Nadere informatie

GOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST

GOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST National Treasury/ Nasionale Tesourie 838 Local Government: Municipal Finance Management Act (56/2003): Draft Amendments to Municipal Regulations on Minimum Competency Levels, 2017 41047 GOVERNMENT NOTICE

Nadere informatie

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 055/02 Paper 2 Reading MARK SCHEME Maximum Mark: 45 Published This mark scheme is published

Nadere informatie

Bareld Bruining ZIN & ONZIN VAN ON-LINE PROCESS ANALYZERS

Bareld Bruining ZIN & ONZIN VAN ON-LINE PROCESS ANALYZERS Bareld Bruining ZIN & ONZIN VAN ON-LINE PROCESS ANALYZERS AGENDA q Skilledin introductie q Zin & Onzin van On-line process analyzers q Samenvatting TRAIN TO RETAIN TRAIN TO RETAIN -TRAINING Development

Nadere informatie

MATRIJSVERVUILING. Onderzoek naar parameters die matrijsvervuiling veroorzaken, en mogelijke oplossingsrichtingen. VKRT Ben van Baarle

MATRIJSVERVUILING. Onderzoek naar parameters die matrijsvervuiling veroorzaken, en mogelijke oplossingsrichtingen. VKRT Ben van Baarle MATRIJSVERVUILING Onderzoek naar parameters die matrijsvervuiling veroorzaken, en mogelijke oplossingsrichtingen 1 Invloed temperatuur Vervuiling Temperatuur C 2 Invloed injectiesnelheid Vervuiling 175

Nadere informatie

Stand van zaken (potentieel) Zeer Zorgwekkende Stoffen (en een klein beetje REACH)

Stand van zaken (potentieel) Zeer Zorgwekkende Stoffen (en een klein beetje REACH) Stand van zaken (potentieel) Zeer Zorgwekkende Stoffen (en een klein beetje REACH) Dirk van Well NRK-Voorlichtingsbijeenkomst over Gevaarlijke Stoffen, Arbo en Energie 6 juni 2019 Inhoud (p)zzs Historische

Nadere informatie