NVNLP Secretariaat / Ledenadministratie info@nvnlp.nl

Transcriptie

1 Colofon INzicht is een uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Neurolinguïstisch Programmeren (NVNLP) en verschijnt vier keer per jaar. Leden ontvangen INzicht gratis. De kosten voor een los abonnement bedragen 39,00 p.j. incl. verzendkosten De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen berust bij de auteurs. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden brieven, advertenties, mededelingen of kopij te weigeren, aan te passen of in te korten. Overname van redactionele artikelen (niet ondertekend of ondertekend met naam of initialen van een redactielid) is toegestaan met bronvermelding. Voor overname van gesigneerde artikelen en/of illustraties is voorafgaand toestemming van de rechthebbende(n) vereist. Inhoud Bestuursberichten Ingezonden brieven Ledencolumn Boekenrubriek Speelwijzer Adreslijst NVNLP instituten Algemene artikelen - Unleash the power within Het veld is niet het gebied Kids NLP: Tijdlijn op eigen wijze Aan deze editie werkten mee: Gerda Aberson (eindredactie) Angélique de Graaff Theo Legters Bianca Minkman Helen te Vaanholt Jannette van Viegen Petra Vink Spelteam redactie: inzicht@nvnlp.nl Vormgeving: Dubbeljoe - Oss / Linda van de Werf Artikelen thema NLP & Gezondheid - Neem heft in eigen hand met NLP Het onbewuste en gezondheid NLP: effectieve placebotechniek Mindfulness timmert aan de weg De Los-op methode NLP en Gezondheid Protocol Post Traumatische Stress Stoornis Drukwerk en verzending: Geers Offset - Gent Sluitingsdatum inzending kopij INzicht: winternummer 2007: NVNLP bestuur: Dick Kleijne, voorzitter Jannette van Viegen, secretaris vacature, penningmeester Gerda Aberson, algemeen bestuurslid Bestuur: bestuur@nvnlp.nl Informatie over het lidmaatschap van de NVNLP en haar statuten is op te vragen bij het secretariaat. NVNLP Secretariaat / Ledenadministratie info@nvnlp.nl 1

2 Bestuursberichten NVNLP-Najaarscongres Over Wereldmodellen, Derde Generatie NLP én de Gezondheid van de NVNLP Als kersverse nieuwe voorzitter presenteer ik graag deze mooie Herfsteditie van INzicht waar zoveel mensen superhard aan hebben gewerkt. Je hebt er vast naar uitgekeken. Het resultaat mag er zijn! Maar hoezo: HERFST-editie? Het is toch al half november? Is INzicht niet een tikkeltje te laat? Ja, dat is waar. Daar staat tegenover dat als je, na lezing van dit nummer, een blik slaat op de aankondiging van het volgende nummer dan hoef je gelukkig niet zo lang meer te wachten! Voor de mismatchers Wat is er nog meer mis? Er gaan verhalen en twee strategische commissies en drie ALV's in een jaar is dat niet wat veel? Ja, dat is ook waar. De NVNLP zit in een tamelijk plezierige stroomversnelling; er is dan ook buitengewoon veel aan de hand. De vragen rondom de strategisch te varen koers van de NVNLP zijn eerder dit jaar, voor de ALV onbeantwoord gebleven. Daarnaast leek de NVNLP bestuurlijk intern verscheurd te worden, waren er kapers op de kust en ook met betrekking tot de voorgenomen internationale inbedding van de NVNLP is er nogal wat gaande. Wie zou gedacht hebben dat in het huis van de timmerman de drempels los liggen en dat de kinderen van de schoenmaker met gaten in de zolen lopen? Wie zou hebben kunnen denken dat een bonte verzameling van tegengestelde wereldmodellen ons bijna deed struikelen? Waren de NLP-vooronderstellingen in dit kader niet toereikend? Viel er nog iets te herkaderen? Te swishen? Afhakers, muiters, criticasters Hielp hier geen taalpatroon of was ook de NVNLP bijna verloren gegaan aan datgene wat blijkbaar sinds mensenheugenis van alle tijden zou zijn? Maar toch, met de passie en de mooie intentie van de leden (waarvan vele van het eerste uur! ) tijdens de laatste ALV is de oorspronkelijke intentie van de NVNLP van de tijdlijn geplukt en gekalibreerd en tot standaard verheven. Er is een nieuw en krachtig elan gecreëerd om (met alle NVNLP-ers die zich echt betrokken voelen) zowel naar binnen als naar buiten, van nu af aan weer met alleen het NLP-verenigingsbelang voor ogen; zeer ecologisch NLP in de praktijk te gaan brengen in onze samenwerking, communicatie en doelstellingen. Dát paaltje is, zoals dat heet: met ruime meerderheid van stemmen, geslagen. En nu... verder! Hoe we de Nederlandse Vereniging voor NLP, die zich al bijna 25 jaar verbonden heeft aan een rotsvast vertouwen in en enorm enthousiasme voor NLP vooral weer leuk kunnen en zullen maken, voor àlle betrokkenen?! Bijvoorbeeld met deze (en alle volgende) steeds mooier wordende INzichten... Bijvoorbeeld met de ALV op 1 december waar NLP-ers van het eerste uur zich weer aan verbonden hebben Bijvoorbeeld met het indrukwekkende NVNLP- Najaarscongres op zaterdag 1 december over het vraagstuk Derde Generatie NLP dat aan deze ALV voorafgaat en waarvan je hiernaast nog eens op een rijtje ziet wèlke NLP-kopstukken allemaal superenthousiast hun (NLP-) expertise gratis met je willen delen... Ja, dat is ook helemaal waar Dat is: allemaal NVNLP! Dick Kleijne NVNLP voorzitter d.kleijne@nvnlp.nl State of the art NLP-congres: Derde Generatie NLP: Hype of Logische ontwikkeling? zaterdag 1 december 2007, Eemnes uur Wat is dat toch; Derde Generatie NLP en wat zijn de verschillen en overeenkomsten met het vertrouwde NLP? Wil je er alles van weten? Er zijn experts die je alle in's en out's zullen vertellen. Vertrekpunt is: Tweede Generatie NLP met al zijn verworvenheden. Het ontdekkingsframe zal zijn wat Derde Generatie NLP daar (mogelijk) aan toe kan voegen. En wil je het ook zelf ervaren? Na de inleiding van Lucas Derks, Bouke de Boer en Paul Liekens zullen 6 workshopgevers van hoge reputatie op hun expertgebied in 2 parallelsessies je laten horen, zien, voelen en ontdekken, waar Derde Generatie NLP over gaat. Bouke de Boer Systemisch werk & NLP Paul Liekens (kwantum-) Sjamanisme & NLP Jorrit Jorritsma Biodanza/4 Rhythms & NLP Wibo van Gennip Hartcoherentie/Het hart & NLP Tom de Kock The Law of Attraction & NLP Tom Overmars The Journey & NLP Kijk op de website van voor bijzonderheden over deze workshops meld je aan op: office@nvnlp.nl om van een plaats verzekerd te zijn. gratis voor NVNLP leden Leden mogen gasten meenemen. Je gast moet wel vooraf 60,00 catering- en administratiekosten voldoen Wibo van Gennip en Gerda Aberson,NVNLP Najaarscongrescommissie, office@nvnlp.nl 2 3

3 Ingezonden brieven In deze rubriek verwelkomen we reacties van INzicht-lezers op eerder gepubliceerde artikelen, maar ook op het bonte scala van wat zich in en rond de wereld van NLP afspeelt. In alle gevallen gaat de redactie van INzicht ervan uit dat iedereen recht heeft op zijn eigen model van de wereld. De redactie neemt dan ook geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van de ingezonden brieven. Brief aan de NLP-gemeenschap Nederland Deze brief schrijf ik om verschillende redenen. Allereerst wil ik het NLP Research and Recognition Project aankondigen, beschrijven wat we hopen te bereiken en wat we al aan het doen zijn. Daarnaast wik ik aandacht besteden aan de ecologische zorgen die sommigen over het project hebben. Dit alles omdat het project uiteraard niet kan zonder uw ondersteuning en hulp. Het Project Iedereen met kennis over NLP, hoe gering die kennis ook is, weet uit ervaring hoe snel en effectief de inzet ervan is. Helaas moeten we ook constateren dat de wetenschappelijke basis ervoor ontbreekt. Door buitenstaanders, met name in de hulpverlening, wordt NLP dan ook vaak afgedaan als een modegril, kwakzalverij of new age geneuzel. Door dit vooroordeel komen talloze cliënten niet in contact met NLP. Omdat de NLPtechnieken niet volledig worden onderzocht, geven ze momenteel onvoldoende bijdragen aan praktijkmensen in het veld van therapie, opvoeding, business, genezing en andere disciplines. Het doel van het NLP Research and Recognition Project is het ondersteunen, coördineren en werven van fondsen voor zorgvuldig uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek. Projectmanagement Het project wordt geleid door dr. Frank Bourke. Hij is een toonaangevend psycholoog die al zo n dertig jaar met NLP in zijn praktijk werkt. Als onderzoeker gevormd aan het Institute of Psychiatry te Londen heeft hij onderwijs gegeven aan de Cornel Universiteit. Daarna heeft hij een psychiatrisch management instituut opgezet dat uiteindelijk uitgegroeid is tot twaalf vestigingen. Na 11 september is Frank naar New York vertrokken om met de 800 overlevenden van de AON Corporation te werken aan herstel. Door het gebruik van NLP technieken bleek hij sneller en effectiever in staat de verschijnselen van PTSS bij de overlevenden te behandelen. Toen hij kanker bleek te hebben heeft Steve Andreas hij zijn NLP-vaardigheden ingezet om aan pijnbestrijding te doen en de genezing te bevorderen. Als overlever kwam hij tot het inzicht dat hij zijn verdere leven wilde wijden aan NLP-onderzoek en erkenning. Frank presenteerde zijn projectvoorstel op de Oktober 2006 Conferentie van het Institute for the Advanced Studies of Health (IASH) in San Francisco. Het project is groot opgezet. Er zijn duizenden mensen bij betrokken en het zal miljoenen dollars en jaren werk vergen. Voor verdere informatie verwijs ik naar de website van NLP Research and Recognition. Specifieke uitkomsten Het eerste programma is de ontwikkeling van een Hyperlink Bibliotheek. Hierin worden alle verwijzingen naar NLP publicaties en onderzoekswerk opgenomen in een doorzoekbare database. Deze bibliotheek is een essentieel onderdeel van het programma, om in aanmerking te komen voor onderzoeksgelden en sponsorgeld is openbare en toegankelijke informatie zeer belangrijk. We hebben twee presentaties ingediend voor de jaarlijkse bijeenkomst van de International Society for Traumatic Stress Studies (ISTSS) in november Eén heeft het visueel-kinesthetische dissociatieproces als onderwerp. De ander Snelle Oogbewegingen integratie, de NLP versie van EMDR. Indien de presentaties geaccepteerd worden, hopen we vertrouwen en interesse bij gevestigde onderzoekers op te kunnen bouwen. De Faculteit aan de Marshall Universiteit heeft onderzoeksvoorstellen geïnitieerd. De huidige doelstellingen zijn beschreven in het Project Actie Plan op de NLP Research and Recognition website en ook andere specifieke plannen zullen worden opgesteld wanneer het project zich verder ontwikkelt. Ecologische aspecten Toen Frank zijn voorstel indiende op de IASH conferentie werden enkele zorgpunten over het project naar voren gebracht en bediscussieerd. Inmiddels is een discussiegroep ingesteld op de website waar alle aspecten door de belangstellenden bediscussieerd kunnen worden. Het eerste zorgpunt dat ik zelf had was: waar halen we zoveel miljoenen vandaan? Frank heeft zowel de achtergrond als de professionele ervaring met het werven van financiële fondsen bij filantropische instituten. Daarnaast heeft hij een uitgebreid netwerk van mensen met ervaring hierin. Het merendeel van de gelden zal niet uit onze eigen zakken komen. Een ander zorgpunt is dat het IASH slechts een relatief klein gedeelte van de NLP-gemeenschap vertegenwoordigt. Zal dit project resulteren in het promoten van hun commercieel succes ten koste van de rest van ons? De leden van IASH hebben ervoor gestemd het project goed te keuren als een soort non-profit sponsorschap. Een soort paraplu ten behoeve van de financiering middels aanvragen. Ik roep iedereen die nonprofit organisaties kent die onze doelen kunnen en willen ondersteunen, op zich bij ons aan te melden. Het huidige projectcomité bestaat uit Frank Bourke, Robert Dilts, Judith Delozier, Tim Hallborn, Dee Kinder en Suzy Smith. Het project is uitdrukkelijk opgezet om iedereen in het veld mee te laten profiteren, ook degenen die momenteel geen actieve bijdrage leveren. Niemand wordt bevoorrecht. Licensiëring Als laatste kwam de vraag op of als we succesvol zijn in het bewijzen dat NLP-methoden werken, die dan toegeëigend zullen worden door professionals en wordt het gebruik door de rest van ons illegaal? Er zitten verschillende aspecten aan deze vraag. Licensiëring staat los van het gebruik van specifieke methoden. De methoden van cognitieve gedragstherapie dat is het meest vergelijkbaar met die van NLP en waarvan sommige methoden het meest gevalideerd zijn door wetenschappelijk onderzoek, kunnen zowel door professionals als niet-gelicenseerden gebruikt worden. Licensiëring geeft alleen maar aan wie zijn diensten aan het publiek mag aanbieden onder een specifieke professionele titel. Ik denk dat je zou kunnen beweren dat, indien het R&R project succesvol is door te bewijzen dat NLP werkt, vele cliënten eerder NLP-ers opzoeken dan gelicensieerde professionals. Hierdoor kunnen zij profiteren van andere NLP-methoden die wetenschappelijk nog niet gevalideerd zijn. 4 5

4 vervolg Ingezonden brieven Sommigen hebben expliciet verklaard dat NLP zich niet leent voor wetenschappelijk onderzoek. Persoonlijk denk ik, in bezit zijnde van een harde wetenschappelijke achtergrond in de chemie, dat alles van waarde onderzocht kan worden. Onderzoek in de breedst en fundamenteel mogelijke zin is simpelweg een manier om fantasie en werkelijkheid van elkaar te scheiden. Bovendien, met NLP s sterke nadruk op zintuigen gebaseerde bewijsprocedures, gedetailleerde interventiepatronen, snelle resultaten en gedragsmatige toetsing van die resultaten, denk ik dat NLP veel gemakkelijker onderzocht kan worden dan de meeste andere therapeutische benaderingen. Participeren Wij nodigen u uit om een bezoek te brengen aan de website Daar vindt u een meer gedetailleerde presentatie van de projectdoelen. Meldt u aan om de doelen van het project te ondersteunen. Een aantal individuen en organisaties die hebben deelgenomen aan de IASH 2006 Conferentie, met inbegrip van NLP Comprehensive, NLPCA, NLPU, NLP NY, Canadese Associatie voor NLP en NLP Midwest, hebben aangegeven het R&R Project te willen ondersteunen. De lijst van onze projectsponsoren, zowel individuen als organisaties, groeit nog dagelijks. Registratie geeft u tijdig toegang tot de voortgang in het project en geeft u de mogelijkheid om deel te nemen. Op dit moment zijn wij allen onbetaalde vrijwilligers. Indien u zich op dit moment nog niet bij ons aan wilt sluiten, volg dan in ieder geval ons project en overweeg om later alsnog bij ons aan te sluiten. Dank voor uw tijd en aandacht en voor het werk dat u allen doet. Steve Andreas The NLP Research and Recognition Project, San Mateo, California, Contact auteur: sa_inquiry@steveandreas.com Steve Andreas, psycholoog, is samen met zijn vrouw Connirae sinds 1977 NLP Master Trainer. Publicaties van hun (beider) hand zijn o.m.: Bandler, Richard, Grinder, Steve Andreas & Connirae Andreas, Frogs Into Princes (1979) Bandler, Richard, Grinder, Steve Andreas & Connirae Andreas, Trance-Formations (1981) Bandler, Richard, Grinder, Steve Andreas & Connirae Andreas, Using Your Brain for a Change (1985) Andreas, Steve & Connirae Andreas, Change Your Mind and Keep the Change (1987) Steve Andreas & Connirae Andreas, Heart of the Mind (1989) Steve Andreas, Virginia Satir: The Patterns of Her Magic (1991) Steve Andreas, Transforming Your Self (2002) Steve Andreas, Six Blind Elephants (2006) Velen hebben de boeken van Anthony Robbins gelezen, bijvoorbeeld 'Je ongekende vermogens'. Voor mij was na het lezen van zijn boeken de volgende stap om hem mee te maken tijdens een training. Ik schreef me afgelopen zomer in voor 'Unleash the power within'. Mijn doelstelling was: de personal power structuur en werkwijze van Tony Robbins te ondergaan en zo mogelijk te modelleren. Na deze inspirerende Personal Power meester in London te hebben beleefd, kan ik uit ervaring vertellen: Change is only a second away! Docklands, London: Vrijdag 22 juni, de eerste dag van de training. Inschrijven kan vanaf 8:30. Ik ben op tijd, samen met duizenden anderen. Het is groot, het is reusachtig groot. Nadat ik rond tienen alle badges en workbooks heb ontvangen, is de keus, de stad in of in de rij voor een goede plek in de zaal. Ik besluit tot het laatste. De training start om 13:00, dus nog even te gaan. Het is een goede keus. Te zien aan de hal waar de ingang is, zullen er vele mensen komen. En dan is een plek van waaruit Tony ook goed te zien is, niet zo gek. De rij groeit en groeit. Om 12:30 mogen we, onder begeleiding van de 'crowd control' naar binnen. Een enorme hal, stoelen, opzwepende muziek, grote tv schermen en een enorm podium. Hier gaat het de komende 4 dagen gebeuren! Nicole Bakker Unleash the power within Verslag van de training van Anthony Robbins, juni 2007, Docklands, London Niet succesvol gedrag wordt beloond Iedereen wil aandacht, een gezonde menselijke basisbehoefte. In de dagelijkse praktijk is het vaak zo dat je meer aandacht krijgt met niet-succesvol dan met (wel-)succesvol gedrag. Mensen geven meer aandacht aan anderen met wie het minder goed gaat dan met hen zelf. Dus aandacht voor wat nog niet een succes is. Is iemand succesvol, dan gaan we er al snel niet op in. Tel daar bij op de Nederlandse cultuur dat niemand boven het maaiveld mag uitsteken. Voila, niet succesvol zijn wordt beloond. Nicole Bakker En om 13:00 klinkt het 'dancers on stage'. Vanaf het podium wordt de hele zaal opgezweept op mee te dansen en om te bewegen. Om 13:30 maakt Tony Robbins zijn entree. Het gejuich barst los. De energie in de hal is al flink gestegen, en nu Tony binnenkomt verdubbelt het 'in a heart beat'. En dit proces zal het hele weekend doorgaan. Opbouwen van energie, verdubbelen, opbouwen en weer verder verdubbelen, naar een optimale 'peak state'. De basis van de filosofie van Tony Robbins is de samenhang tussen fysiologie, focus en mindset. We kennen het allemaal: je energie gaat naar waar je je op focust, je mindset is bepalend voor je gevoelens, of je kansen wel of niet opmerkt en je gehele fysiologie kan dit versterken of juist niet. Deze eerste dag worden we stap voor stap meer in contact met ons lichaam gebracht. Dansen, juichen en lachen geven je een 'boost' van energie. Door fysiek bezig te zijn, verandert je mindset. Hoe verder de dag vordert, hoe blijer iedereen is, hoe meer energie en kracht er in de zaal aanwezig is. En hoe krachtiger je jezelf vervolgens voelt. De kracht van Tony is dat hijzelf die energie ook is: Walk the talk. Actief in houding en toon doet hij zijn verhaal. Ieder half uur worden we uit de stoel getrommeld om te bewegen, te dansen, te juichen en elkaar te omarmen. En door dit 6 7

5 iedere keer te herhalen wordt je gevoel steeds beter. Waar je denkt dat je aan je top bent, brengt Tony je verder, en verder, en nog eens verder. Dat doet hij, vanaf 13:30 tot het einde van de avond om 23:00. Aan één stuk door staat hij op het podium en weet hij iedereen mee te nemen in de energie. Continu bouwen we aan onze 'peak state'. Een sterk anker wordt gecreëerd voor het gevoel van euforie, het gevoel van kracht, energie en enthousiasme. Voor Tony is het duidelijk, je mindset heeft alles met je gevoel te maken, met je emoties. En je emoties beïnvloed je door je fysiologie, hoe je beweegt. Het heet niet voor niets e-motie. De motie en de emotie zijn nauw met elkaar verbonden. De dag is een opmaat voor de vuurloop die avond. Er wordt vertrouwen gekweekt dat ieder van ons het kan, over hete kolen lopen. En om 22:00 gaan we, alle , in een lange rij naar buiten. Het doet je ook de hele organisatie bewonderen als je die massa mensen ziet, dansend over de parkeerplaats, op weg naar de vuurloop. Er is een fantastische coaching 'on the spot' vlak voor de kolen. Mensen die het nog een hele uitdaging vinden worden krachtig toegesproken en vertrouwen gegeven. En een waterslang aan het eind, voor wie de voeten wil koelen. Alles compleet veilig. Een vuurloop is en blijft een fantastische ervaring. Mij geeft het nog dagen een apart soort energie, een oerkracht van moeder aarde zelf. Doelen stellen Henry Kissinger heeft ooit gezegd: 'If you don't know where you're going, every road will get you nowhere'. Zonder doel zul je nooit komen waar je eigenlijk wilt zijn. Tony Robbins vergelijkt het hebben van een doel met de reis van een vliegtuig. Om ergens te komen Het fysieke lichaam speelt een belangrijke rol in de training. Vandaar ook dat de laatste dag aandacht wordt besteed hoe je een gezond en energiek lichaam krijgt. Motto: weet wat je eet en weet wat je doet. Je lichaam is het instrument waarmee je focus en mindset bewerkstelligt. En die moet in topconditie zijn om ons doel te bereiken. We bewegen vaak te weinig en eten zoveel rommel. En het lichaam moet dat opruimen en dat is energie die je ook aan het bereiken van je doel had kunnen besteden. Change is only a second away! moet je weten wat je doel is, zoals een vliegtuig een bestemming heeft. Om er te komen is massive action nodig. Blijf je thuis stil achter de geraniums zitten, dan kom je er ook niet. Net zoals een vliegtuig de hangar uit moet en veel energie nodig heeft om van de grond te komen en te vliegen. En als laatste moet je continu je koers checken. Iedereen raakt wel eens van koers. Door te weten waar je heen wilt, stel je je actie bij zodat je steeds weer op koers en dichter bij je doel komt. Een vliegtuig is 99% van de tijd van koers en past zijn vlucht aan zodat het toch de bestemming haalt. Ongewenst gedrag loslaten Vaak staan angsten in de weg om je doel te bereiken. Alle angsten zijn terug te voeren op twee basis angsten. De eerste is 'ik ben niet goed genoeg'. En de tweede is 'ze houden niet van mij'. Met name de tweede heeft een relatie met onze belangrijkste basisbehoefte. Iedereen wil dat er iemand van hem of haar houdt. En de angst dat we dat kwijt raken is een van de grootste barrières om te veranderen. Zo durven we misschien niet van baan te veranderen omdat we denken dat we niet slim genoeg zijn voor datgene wat we werkelijk willen. Of zijn we bang onze vrienden te verliezen als we zeggen dat we meer diepgang willen. Het erkennen van onze diepste angst is de eerste stap. Kracht verheffen De volgende stap in het proces om 'onze kracht los te maken' is het creëren van 'leverage' oftewel hefboom. Het is niet altijd eenvoudig om te veranderen. Maar als de motivatie groot genoeg is, lukt het. Als de hefboom sterk genoeg is, ben je in staat de grootste verandering te maken. Veel mensen hebben bewust of onbewust allerlei redenen om hun oude gedrag, hun oude mindset te behouden. En als je hefboom dan niet sterk genoeg is, zal er ook niets veranderen. Dus we moeten onze hefboom groter en sterker maken. Een van de manieren die Tony Robbins gebruikt is om je te laten associëren in het negatieve gevoel/gedrag waarmee je wilt stoppen. En ook dat gaat tot de uiterste grens en verder zodat je het gevoel hebt 'nee, dit niet, dit wil ik niet meer'. Dán is er genoeg 'leverage' en ben je gemotiveerd genoeg en is er ruimte om nieuw gedrag te integreren. Dit nieuwe gedrag kan van alles zijn en hoeft niet eens een grote verandering te zijn. Zoals Anthony Robbins een olietanker maar een klein beetje van zijn koers hoeft af te wijken om volgende maand een grote verandering te laten zien in de weg en het doel waar het heen gaat, 'the 2mm change'. Nieuw gedrag Eigenlijk is het heel eenvoudig een nieuw gedrag aan te nemen als je het oude gedrag gemakkelijk kan los laten. Er is ruimte, er zijn kansen om te grijpen. Zo integreer je je nieuwe patroon. Om je nieuwe gedrag te blijven voeden en ondersteunen wordt aangeraden je in de omgeving van mensen te begeven die al doen of hebben wat jij wilt. Om je te helpen dit nieuwe gedrag na de training ook daadwerkelijk vorm te geven is er voor hen die willen een (telefonisch) coachingsgesprek mogelijk met een van de mensen uit het MUST team. Het MUST team is een groep coaches die met Tony Robbins meereizen en de ondersteuning bieden voor de deelnemers. Zo word je blijvend gefocust en hou je de energie van 'Unleash the power' krachtig. En vier ieder succes, ook al gaat het (nog) niet helemaal zoals je wilt. Elke stap is er één. Bevestig jezelf iedere keer in je kracht, die je de energie geeft om verder te gaan. Door je grenzen heen, om te bereiken wat je wilt en te worden wie je bent. Het leven van Anthony Robbins Tony Robbins is geboren op 29 februari 1960 in California, USA. Hij nam stappen om zijn leven drastisch te veranderen op het moment dat zijn leven bestond uit rekeningen, schulden, overgewicht en doelloosheid. Tony veranderde zijn leven en ontwikkelde structuren om de levens van duizenden anderen te veranderen. NLP is de basis van zijn training en coaching. Inmiddels bereikt hij miljoenen, via zijn boeken, audio cd's en zijn seminars. Een compleet nieuw perspectief Voor mijzelf waren het vier absoluut fantastische dagen. Nog meer dan ik dat al had, heb ik het besef gekregen dat mijn lichaam een instrument is om mijn doelen te bereiken. Door fysiek in top conditie te zijn, heb ik de energie om mijn doelen te bereiken. Met de juiste focus en de juiste mindset. In mijn eigen werk zal ik het fysieke lichaam meer aandacht geven, net zoals Tony. Op dit vlak is Anthony Robbins een fantastisch model en de herinnering aan 'Unleash the power within' een sterk anker om 'in a heartbeat' in 'peak state' te komen. Zoals Anthony Robbins al stelde: Change is only a second away! Nicole Bakker is gecertificeerd NLP-trainer bij Amayu Ontwikkeling en Training in Amsterdam. Voor meer informatie of contact: Wilt u zelf Anthony Robbins live meemaken in London? Anthony komt in februari 2008 nog een keer naar London om deze training te geven. U treft de advertentie voor deze training van de Europese agent (met EUR 50,= korting voor NVNLP-ers) op pagina

6 In gesprek met Dilts en Delozier over Derde Generatie NLP Het veld is niet het gebied Annemie Hanssen Derde Generatie NLP is een veelbesproken nieuwe ontwikkeling in NLP-land. Of hebben we het gewoon over een nieuwe marketingtruc? Het fenomeen lokt in ieder geval discussie uit; reden te meer voor de NVNLP om het tot thema van het Najaarscongres Tijdens mijn deelname aan de Coaching and Modeling Certification, in Santa Cruz California afgelopen augustus, had ik de mogelijkheid om de NLP-kopstukken Robert Dilts en Judith Delozier uitgebreid naar hun visie op dit schijnbaar controversiele thema te vragen. Getransformeerd door hun seminar, nam ik na afloop beiden een interview af. Hieronder leest u wat ik uit de mond van Robert en Justyh optekende over de oosprong, het doel. Van Derde Generatie NLP. Op 1 december a.s. houdt de NVNLP in Nederland haar congres met als thema het vinden van een antwoord op de vraag: Derde Generatie NLP, marketingstrategie of logische ontwikkeling? Wat is volgens jou het antwoord op die vraag? Dilts: Milton Erickson zou zeggen: invariably, dat hangt er vanaf. Als je het mij vraagt, is het geen marketingstrategie. Het doel van derde generatie NLP is om een differentiatie, een verfijning van NLP te realiseren. Dat heeft weer ten doel om meer bewustzijn te creëren.. Was het een marketingstrategie, dan zouden we zeggen: hier is iets totaal nieuws dat je van ons moet kopen en het is beter dan de andere generaties, beter dan andere modellen. Dat is echter niet het geval. Eerste en tweede generatie NLP is nog steeds even waardevol en belangrijk als het altijd was. Maar derde generatie NLP maakt dingen mogelijk die niet mogelijk zijn met eerste en tweede generatie NLP. Kort gezegd beschrijft eerste generatie NLP het cognitieve brein en de cognitieve structuren van de ervaring. Tweede generatie NLP heeft het psycho-somatische brein en haar structuren in kaart gebracht, maar dit betekent niet dat de cognitieve structuur niet meer geldt of bruikbaar is. Je brengt ze meer bij elkaar. Derde generatie NLP brengt daarbij een notie van een wetend veld, iets wat je niet kunt benaderen met een cognitieve en somatische structuur. Veel andere stromingen en methoden kennen ook een veld, spiritualiteit, verlichting, healing etcetera. Wat heeft NLP daar aan toe te voegen en is het nog wel nodig als het er al is? Dilts: Ja, NLP is daar inderdaad niet uniek in.. Wat de bijdrage van NLP is en altijd is geweest, is het modelleren van wat er al is aan kennis in die verschillende zienswijzen en het integreren daarvan in ene heldere, bruikbare structuur. Zo is NLP ontstaan, door het modelleren van uitzonderlijke hypnotherapeuten, systeemtherapeuten, gestaltterapeuten; de therapeutische stromingen waartoe zij behoren, bestonden al. Zo is iets ontstaan dat die therapieën overstijgt en bruikbaar maakt voor andere disciplines, zoals in bedrijfskundig procesmanagement, in marketing en dergelijke. Er is iets nieuws ontstaan door te modelleren wat er al is. De kracht van NLP is dat het zich niet richt op de inhoud, maar op het proces. Het gaat over de structuur, niet over een normen en waarden- systeem. Als ik bijvoorbeeld het sjamanisme modelleer, dan modelleer ik de structuur van de werkzame delen van het sjamanisme. Ik hoef niet het waarden en normensysteem van het sjamanisme over te nemen. Dat maakt het veel breder bruikbaar. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor het metamodel, dat taalpatronen 11

7 nieuw bewustzijn gecreëerd kan worden, een bewustzijn van iets dat er altijd al was in het gebied, in de werkelijkheid, maar dat nog niet overal zo wordt benoemd en begrepen. De grootste uitdaging is proper naming, juist benoemen. Want elke benoeming is immers een weglating, vervorming en generalisatie van de werkelijkheid. Als NLP de studie van de structuur van de subjectieve ervaring is, is Derde Generatie dan de studie van de structuur van de inter-gerelateerde ervaring? Dilts: Dat is een zeer goede vraag! Ik moet denken aan een van eerste lessen die ik kreeg van John Grinder. Als iemand een vraag stelde, dan kon hij plotseling zijn lessen onderbreken en tegen ons zeggen: ik wil dat jullie je realiseren hoe belangrijk dit moment is. Niemand heeft deze vraag ooit eerder gesteld in de geschiedenis, omdat niemand eerder de mogelijkheid of de attentie had om het uit te drukken in taal en die vraag te stellen. Realiseer je hoe belangrijk dat is. Want zo n vraag stellen opent de mogelijkheid voor een nieuwe realiteit. Wat ik waardeer in je vraag is in de eerste plaats het benoemen van NLP als studie van de structuur van de subjectieve ervaring. Dat is wat NLP in wezen is en altijd zal blijven. En studie betekent: studeren, het is een proces dat altijd doorgaat. Je kunt altijd verder studeren en leren. Het is een ontwikkeling, het groeit, het staat niet stil. In de tweede plaats, het gaat om de structuur van de subjectieve ervaring. Het gaat niet om de inhoud van de ervaring. Dus in de studie van dingen zoals het veld en energie en dergelijke is het een beetje zoals in de tijd dat ik de neurologische niveaus aan het uitwerken was, zoals bijvoorbeeld het niveau van spiritualiteit. En mensen zeiden tegen me, spiritualiteit, spirit, dat is toch geen NLP, wat moeten we daar nu mee. Maar als ik een spirituele ervaring heb, dan is dat mijn subjectieve ervaring, dus hoe kun je zeggen dat dat geen NLP is, NLP is immers de studie van de subjectieve ervaring. Alles wat ik menselijkerwijs kan ervaren, is dus onderdeel van NLP. Vervolgens is de vraag: hoe kan ik de structuur van die ervaring benoemen, niet de inhoud, de betekenis die ik eraan geef, maar de structuur ervan. Als we zaken als de structuur van wetende velden en energievelden gaan beschrijven, zullen mensen ook weer gaan zeggen: dat heeft toch niks te maken met NLP. Maar als men subjectief iets van een energieveld ervaart, dan is het iets waarvan NLP de structuur kan gaan bestudedecember omvat die zijn gemodelleerd van onder andere gestalttherapeuten en systeemtherapeuten. Ik hoef het niet eens te zijn met een van die therapieën, ik hoef zelfs geen therapeut te zijn. Ik kan het metamodel gebruiken als manager, of als docent of voor mezelf in alledaagse situaties. Judith en jij schrijven momenteel een boek over Derde Generatie NLP. Waarom dit boek? Dilts: Derde Generatie NLP is in feite niets nieuws; het was er al vanaf het begin van NLP. Het behelst het gedeelte dat nog niet beschreven is. Je vindt het niet terug in de stappen van zes-staps herkaderen of het metamodel, elk model is nu eenmaal een weglating, vervorming of generalisatie van iets anders. Bij Milton Erickson was zeker sprake van werken met een veld, maar dat werd niet beschreven in het boek Patronen van Milton Erickson volume 1. Men beschreef Ericksons taalpatronen. Dus Judith en ik vinden dat Derde Generatie NLP op een bepaalde manier niets nieuws is. Wat wel nieuw is, is de manier waarop het nu de aandacht krijgt die het verdient. Als deze aandacht zorgt voor meer aandacht voor NLP in het geheel, dan maakt Derde Generatie NLP de eerdere generaties NLP krachtiger en bruikbaarder. Is het niet een onmogelijke opgave om zoiets als de structuur van een wetend veld, van energieën en dergelijke te beschrijven? Dilts: Het is eigenlijk hetzelfde als de ontwikkeling van NLP- begrippen zoals strategieën en overtuigingen. Voordat deze zaken zo benoemd werden in NLP, was het moeilijk om erover te praten. Een van de eerste dingen die ik van John Grinder leerde, in de tijd dat NLP nog geen NLP heette, was stap in je ervaring en neem waar, merk iets op wat je nog niet eerder zo hebt waargenomen en benoem het, geef het een naam. En merk dan hoe je besef van die ervaring verandert nadat je het een naam hebt gegeven. Ik weet nog dat ik aan hem vroeg wat hij bedoelde met: nog niet eerder zo waargenomen, waarop hij zei: wat is dat? Ik vroeg: wat? En hij zei: je ogen gingen zojuist in die richting. Oh, zei ik, daar was ik me niet van bewust, en ik geloof dat ik het benoemde als een onbewuste aanwijzing of zoiets. Toen gebeurde het verbazingwekkende, want ineens begon ik al die dingen te zien die mensen deden met hun ogen, een heel nieuwe wereld ging voor me open, een wereld die er altijd al was, maar waar ik me nooit van bewust was geweest. Dat is de kracht van het benoemen, de kracht van het woord. Zo denk ik overigens ook dat door het benoemen van iets als Derde Generatie NLP een 13

8 ren. Het gaat niet om de inhoud van de ervaring we moeten proberen zo zuiver mogelijk de structuur ervan te beschrijven. Want elke ervaring is een beleving van de werkelijkheid en elke ervaring is in die zin waar. Mensen hebben transpersoonlijke ervaringen en je kunt niet zeggen: dat is onzin, of dat heeft niks met NLP te maken. De definitie van NLP is zo krachtig en helder: alles wat een mens subjectief kan ervaren is de moeite waard om te bestuderen in de context van NLP. Dus als iemand tegen je zegt; jouw ervaring telt niet, of wat jij ervaart, is niet waar, dan is dat voor mij geen NLPer. Een NLP-er zegt: elk subjectieve ervaring heeft waarde en is waar voor die persoon op dat moment, om dan vervolgens de structuur in kaart te brengen. Om daar een vorm voor te vinden, daar zoeken we naar in Derde Generatie NLP. Dit juist benoemen en nieuwe structuren vinden voor menselijke ervaringen kan nieuwe mogelijkheden creëren voor mensen. Maar waarom al die moeite om het in woorden te proberen te vatten? Dilts: Dat heeft te maken met missie en zingeving. De start van NLP heeft voor mij de toon gezet voor wat NLP in wezen beoogt: het modelleren van, het leren van healers, mensen die anderen kunnen helen. Die meer gezondheid en welzijn kunnen brengen voor anderen. Bandler en Grinder zeiden in hun eerste boek The structure of magic : het grootste verschil tussen bijzonder begaafde mensen en zij die worstelen met hun leven, is hun rijkdom, de uitgebreidheid van hun kaart van de wereld. Zij hadden meer flexibiliteit en meer keuzemogelijkheden. Hoe meer keuzemogelijkheden mensen zien in een gegeven situatie, des te gezonder en gelukkiger ze zullen zijn. Des te meer zullen ze door zelf te groeien, de mogelijkheid hebben anderen te ondersteunen en te laten groeien. Voor mij is NLP iets dat je voor jezelf en anderen toepast in dienst van meer heling, betere communicatie, betere relaties. Zoals Bandler en Grinder al zeiden in de eerste dagen van NLP: NLP is het generen van groei en keuzemogelijkheden. Helpen om mensen naar een meer gewenste toestand te brengen en meer keuzemogelijkheden te laten zien. Tony Robbins maakte een rake opmerking toen hij zei: alles verandert voortdurend maar het is niet altijd een vooruitgang. Niet alleen verandering, maar vooruitgang dat is waar het bij het bestuderen van de structuur van de subjectieve ervaring om gaat. Iedereen heeft subjectieve ervaringen en die kunnen op zichzelf heel onplezierig zijn. De vraag is hoe je die subjectieve ervaring kunt gebruiken en benutten voor vooruitgang. Laatst sprak ik over het ontwikkelingsproces van mijn moeder, in de tijd dat haar borstkanker terugkwam. Dat ervoer ze op dat moment als het ergste wat haar kon overkomen. En later, toen ze er op terug keek, welke levenskrachten dat in haar had losgemaakt, zag ze het als het beste dat haar in leven was overkomen. Dat is, waar NLP over gaat en over zou moeten gaan: mensen instrumenten bieden voor verandering, voor leren, voor vooruitgang, instrumenten die mensen leren dat er meer mogelijk is, dat er een keus is. Het doel van Derde Generatie NLP is voor mij om een hoger niveau van bewustzijn te genereren, zodat nieuwe ontwikkelingen kunnen ontstaan. Als je bijvoorbeeld naar de fysica van Albert Einstein kijkt en ze vergelijkt met de fysica van Newton, dan zou je kunnen zeggen, Newton was eerste generatie fysica. Einstein s relativiteitstheorie maakte niet dat Newtons wetten ongeldig werden, ze zijn nog steeds even geldig en worden tot vandaag aan toe overal gebruikt. Maar door Einsteins ontdekkingen kunnen we veel meer begrijpen en benutten in bijvoorbeeld de quantum fysica dan voorheen. Het brengt nieuwe mogelijkheden in de wereld. En dat is wat ik ook met derde generatie NLP beoog. Overigens, met de naam generatie wil ik ook zeggen dat het niet het werk is van een paar mensen die ineens iets nieuws ontdekken en beweren dat ze de waarheid in pacht hebben. De reden dat ik het generatie noem, is dat het gaat om een ontwikkeling, het genereren van mogelijkheden die overal al plaatsvinden. Ik denk dan ook aan andere gebieden en mensen die niks met NLP te maken hebben. Er is een ontwikkeling aan de gang in onze wereld op vele gebieden en niveaus. Het is een beweging die zich ontvouwt op allerlei gebied, in de fysica, in andere vormen van therapie, in coaching, in de gezondheidszorg. Het benoemen van derde generatie NLP is geen marketingstrategie omdat het juist erkent wat er al gebeurt in de wereld en het juist versterkt door het juist te benoemen en er meer bewustzijn in te brengen. Visie Judith Delozier Na dit gesprek met Robert Dilts vroeg ik Judith Delozier wat haar visie is op Derde Generatie NLP vanuit haar kennis en voorkeur voor het kinesthetische, haar besef van de wijsheid van het lichaam. Delozier: De verschuiving van aandacht binnen NLP is 15

9 meestal een teken dat er sprake is van modelleren (nieuwe ontwikkelingen). Bijvoorbeeld in de jaren 80 verschoof de aandacht van het individu naar de relatie tussen mensen waardoor een model als perceptuele waarnemingsposities ontstond. Als we de diepere structuren modelleren om een perspectiefwisseling te krijgen, ontdekken we dat perceptuele posities waardevol zijn. Door bijvoorbeeld in tweede positie te gaan (in de schoenen van iemand anders gaan staan) kunnen we iets van een diepere structuurverbinding ervaren. Dus, als het lichaam (het kinesthethische systeem) een representatiesysteem is en de somatische syntax (complexe fysiologie) net zoiets is als het meta-model (taal) van het lichaam, dan kan Derde Generatie NLP helpen om het modelleren van de dieptestructuur meer mogelijk te maken. Dit leidt ons natuurlijkerwijs naar meer symbolisch werken met archetypen, zoals heroes journey (naar J. Campbell), de Vijf Ritmes (Gabrielle Roth) en de Mandala van Zijn (Richard Moss) en naar andere modellen die werkzaam zijn op het gebied van symbolen, metaforen, beweging, energieën en de archetypische energieën zelf. Wij zijn bezig om modellen te ontwikkelen voor dit proces. waardevol voor het werken aan mijn persoonlijke groei. Ik hoop dat Derde Generatie NLP ons ook weer nieuwe geschenken gaat brengen waar we ons voordeel mee kunnen doen. Annemie Hanssen is.. en geeft NLP trainingen en advies traint vanuit haar instituut Blissconsulting. Voor meer info: Contact auteur:.. Tel Dilts benadrukt tot slot het belang van de NLP-vooronderstelling de kaart is nooit het gebied (de beschrijving van de werkelijkheid is nooit de werkelijkheid zelf). Dilts: Als we praten over een wetend veld of over een energieveld, dan kan ik nooit zeker weten of dat echt bestaat, ik weet wel dat het aanwezig is op de kaart. En als het aanwezig is op de kaart, dan is de enige relevante vraag: is het bruikbaar, is het nuttig? Dat zal de uiteindelijke test zijn voor de waarde van Derde Generatie NLP. Dat doet me weer denken aan de begintijd van NLP, toen begrippen als herkaderen en communiceren met delen (: gedeelten, sub-persoonlijkheden in jezelf) in ontwikkeling waren. Ik herinner me een conversatie met John Grinder: Praten met delen, dat klinkt niet echt wetenschappelijk te bewijzen zoals oogpatronen, en representatiesystemen (visueel, auditief, kinestetisch, etcetera). Op de een of andere manier is er toch een deel van mij dat protesteert tegen dit hele idee van delen. En John Grinder begon heel hard te lachen en ik realiseerde me: oooh, dat is dus wat we bedoelen met delen. Je kunt discussiëren of het fenomeen delen wel bestaat en dat er toch niet zoiets is als kleine mensjes die binnenin je rondrijden en elk een andere kant op willen, maar blijkbaar is het iets waar we ons voordeel mee kunnen doen als we het principe van delen gaan gebruiken. Toen ik dat eenmaal accepteerde, ging ik het gebruiken en ervaarde ik het als zeer 17

10 Ledencolumn In de ledencolumn geven INzicht lezers blijk van het hebben van inzicht, wijsheid, humor, NLP-begaafdheid, parate kennis, de gave des woords of affiniteit met een bepaald NLP-specialisme. Het woord is aan Jan van Hoof. Lichaam en Geest Dilts Lichaam en geest zijn één! Onmiskenbaar. Denk maar aan die mensen die migraine krijgen bij stress, maagklachten etc... zo werkt het ook omgekeerd. In mijn karatecarrière was het credo ook al "een gezonde geest in een gezond lichaam". Grootmeesters in karate wisten dat al 3000 jaar geleden. Om optimaal te kunnen functioneren spelen er vier dingen een rol: je talenten, je mentale staat, je emotionele staat en je fysieke staat. Het is bijvoorbeeld onmogelijk om wereldkampioen sprinten te worden met een gebroken been... Als je mentaal, emotioneel en fysiek in balans bent kun je je talenten optimaal benutten! In veel gevallen hebben mensen hierin echter geen balans, saboteren één van de aspecten of slaan er in door. Je fysiek saboteren doe je bijvoorbeeld met roken, drinken of niet sporten. Emotioneel kun je beschadigd zijn en op slot gaan, het contact met je omgeving verliezen. Angsten of beperkende overtuigingen kunnen je tegen houden om je talenten te benutten "dat lukt me toch niet..." en ik garandeer je... je krijgt gelijk. Maar dat leg ik nog wel eens uit, het self-fulfilling effect van overtuigingen. Maar toch... there's only one way namelijk: er door heen! Mentaal ingesteld: uit je verdriet, janken, ben boos, schreeuw... Fysiek ingesteld: leer ontspannen... stilstaan!... Emotioneel: leer relativeren... Alleen in balans ga je je doelen bereiken en maak je echt contact met je omgeving en JEZELF. Vlucht dus niet van aspecten van jezelf want dan zul je dus altijd maar een gedeelte van jezelf zijn! Het mooiste cadeau dat je jezelf kunt geven is... jezelf zijn! Sommige mensen slaan echter door in één van de aspecten uit bescherming. Veel topmensen in het zakenleven worden bijvoorbeeld mentaal, lekker makkelijk als je narcistisch alleen je eigen doelen wilt bereiken. Zo ben je lekker ongevoelig voor de levens die je verwoest door als een beul met je mensen om te gaan. Ik kom ook vaak mensen tegen die bang zijn voor hun emoties en zo alles wegredeneren. Mensen die doorslaan in fysiek zijn de doeners, altijd bezig druk, druk, druk! Altijd doen en verwachten dat hun omgeving dat ook doet anders worden ze gefrustreerd. Oppassen, de hartaanval wacht rond je 50ste... En mensen die emotioneel doorslaan zijn de sponzen die niet meer in beweging komen en blijven hangen in "hun slechte jeugd" of "het onrecht in de wereld". En je zult het geloven of niet, ook achter deze vernietigende vormen van doorslaan zit altijd een positieve intentie

11 thema: NLP & Gezondheid Bianca Minkman Neem heft in eigen hand met NLP Yoka Brouwer over gezondheid, gezondheidszorg en het welzijn van ouderen Dat NLP een positieve invloed heeft op de gezondheid van mensen, staat voor NLPtrainer Yoka Brouwer als een paal boven water. Ook de gezondheidszorg, juist in deze tijd van marktwerking, kan nog veel meer profiteren van NLP. Bijvoorbeeld op het gebied van het welzijn van ouderen, waarvoor Brouwer een initiatief ontwikkelt. Yoka Brouwer (foto: Henk van Kooten) over 1979,1980 was er niet veel te vinden. Totdat ik hoorde dat Jaap Hollander van het IEP een workshop organiseerde met Anné Linden. Ik heb hem opgespoord en de workshop bezocht, er kwamen veel mensen op af. Omdat ik toen al afwisselend in de VS en in Nederland woonde, kon ik het Engels goed volgen en direct reageren zonder lastige vertaalslagen. Er was een klik tussen mij en NLP, ik ben er helemaal ingedoken. Diverse opleidingen heb ik gevolgd, waaronder die bij Leslie Cameron Bandler waarbij de psychologische structuur van emoties een belangrijke rol speelt. Met die kennis kan ik mensen helpen hun kernvraag oftewel virtual question te vinden. Bij het IEP geef ik in de practitionersopleiding een keuzeworkshop hierover. Ik ben nog steeds enthousiast over de fantastische mogelijkheden die NLP ons biedt. Vooral dat we de keuze hebben om op een andere manier naar dingen te kijken. Het verband tussen mentale en fysieke gezondheid heeft Yoka Brouwer altijd al geïntrigeerd. Niet verbazingwekkend als je bedenkt dat zij is afgestudeerd in psychologie en holistisch therapeute is. Toch is zij begonnen als computerprogrammeur, een heel andere tak van sport. Hoe heeft Brouwer de overstap naar gezondheid gemaakt? Op het eerste gezicht lijkt het misschien raar, omdat computers het etiket dragen van technisch en exact. Ze hebben ook niets te maken met menselijk invoelingsvermogen, essentieel als we het over gezondheid hebben. Maar het zijn wel machines die beperkt worden door de mens. Ze kunnen nog zo slim zijn, als ze niet goed worden geprogrammeerd of bediend, werken ze niet. En NLP is een prachtige manier om de mens te optimaliseren! Ook een soort programmeren Toch begon de overstap naar gezondheidszorg niet met NLP, maar met Touch for Health. Het was overigens geen overstap maar een geleidelijke ontwikkeling. In mijn werk als computerprogrammeur kwam ik namelijk in aanraking met Touch for Health. Dat is een methode waarbij je door middel van spiertesten blokkades in het menselijke energiesysteem kan opheffen zodat de natuurlijke genezende energie weer op gang komt. Eerst vond ik het nonsens en wilde ik er niets van weten. Omdat ik er toch mee moest werken, vond ik dat ik me er dan maar in moest verdiepen. Anders zou ik mijn kostbare energie alleen maar verspillen. Door een bezoek aan een oogarts tijdens de periode dat ik met de methode werkte, ben ik ervan overtuigd geraakt dat het toch werkte. Hij constateerde dat mijn ogen beter geworden waren terwijl dat in mijn omstandigheden eigenlijk helemaal niet mogelijk was. Toen besloot ik er echt werk van te maken en heb de methode vanuit de VS naar Nederland gehaald. Dat was in In 1979 introduceerde zij vervolgens toegepaste kinesiologie voor professionals, die gemachtigd zijn diagnoses te stellen. Touch for Health is voor iedereen toegankelijk, het meer omvattende toegepaste kinesiologie in die tijd niet. Klik met NLP Hoe kwam Brouwer in aanraking met NLP? In mijn praktijk gaven mensen aan dat ze door met mij te praten zich beter gingen voelen. Toen ik in de VS was bij een conferentie over Touch for Health, was er een workshop over NLP. Ik dacht onmiddellijk: dit is iets voor mij, dit is een goede aanvulling. Hier moet ik meer van weten!. Eenmaal terug in Nederland ben ik gaan zoeken, maar in die tijd we hebben het dan Keuze in perspectief Dat laatste is volgens Brouwer ook precies de belangrijkste toegevoegde waarde van NLP voor gezondheid. NLP is geen wondermiddel waarmee je ziektes kunt genezen, maar het kan je wel helpen je situatie anders te bekijken. Dat is goed voor je welzijn en heeft dus indirect zeker een belangrijk, positief effect op gezondheid, legt Brouwer uit. Het is natuurlijk wel zo dat als mensen negatieve overtuigingen hebben over ziektes en gezondheid, ze een ziekte anders zullen beleven. Mensen die boos zijn en zich verzetten tegen hun ziekte, die God of de buitenwereld de schuld geven, blijven slachtoffer en richten al hun energie op wat ze niet meer kunnen. Ik kan me voorstellen dat als je ziek bent je wellicht denkt: dat is makkelijk praten. Het is echter wel zo dat jij alleen verantwoordelijk bent voor hoe je met je ziekte omgaat en je je kunt afvragen waarom je deze ziekte hebt. Ik heb dat van dichtbij meegemaakt met mijn man Dick. Hij is overleden aan kanker. Toen hij de diagnose te horen kreeg, werd hem verteld dat hij nog maar vier weken te leven zou hebben. Stel je voor! Dat was heel moeilijk, maar hij heeft besloten nog zo veel mogelijk uit de tijd te halen die hem restte. Voor de mensen die niet zo denken, is dat vaak moeilijk te begrijpen. Zo vroeg een zuster in het ziekenhuis hem eens hoe het met hem ging. Waarop Dick antwoordde: fantastisch! en dat meende hij, hij voelde zich die dag goed. Je zag de zuster denken. Ze zei: Maar u gaat toch dood? Waarop Dick zei: maar ik bén het nog niet!. Het was een moeilijke tijd waarbij NLP mij heeft geholpen toch effectief het noodzakelijke werk te kunnen doen, zodat ik nog de tijd had er zo veel mogelijk voor Dick te zijn. Ik weet zeker dat Dick zijn dood anders heeft beleefd door op het leven gericht te blijven in plaats van alleen maar te denken aan de dood. Dat is een kwestie van overtuigingen, daarom kan NLP zo veel betekenen voor gezondheid, met name welzijn. In balans met NLP Brouwer ziet NLP dus vooral als een methode om effectiever met gezondheidskwesties om te gaan, waardoor het welzijn wordt bevorderd. NLP kan niet genezen; kan het wel ziekten voorkomen? Het kan zeker helpen kwalen te voorkomen, antwoordt Brouwer. Denk aan hart- en vaatziekten die vaak veroorzaakt worden door stress. NLP helpt je te relativeren en zaken in een ander perspectief te zien. Dat werkt stressverlagend. Helaas is het niet zo dat NLP-ers dus gevrijwaard zijn van stressgerelateerde ziektes. Er zijn ook lichamelijke factoren. Maar als je zo gezond mogelijk leeft en je wordt toch ziek, wil dat niet zeggen dat je dus een mislukking bent. Je hebt je verantwoordelijkheid genomen om zo gezond mogelijk te leven. NLP kan je helpen balans te brengen tussen lichamelijke en geestelijke gezondheid. Bijvoorbeeld door te besluiten iets niet 20 21

12 thema: NLP & Gezondheid meer te doen of te eten. Als je dat niet lukt, kan NLP je helpen te onderzoeken welke belemmerende overtuigingen hier een rol spelen. ik heb ervaren dat het wel effect heeft. Er zijn nu eenmaal dingen die wel werken en die we nog niet kunnen verklaren. Zo dachten we twintig, dertig jaren geleden ook dat meridianen onzin waren. Totdat we elektrische velden op het lichaam konden meten. Verschillende plekken gaven andere vibraties, als je die punten met elkaar verbindt, juist, dan heb je de meridianen! In 1978, de tijd dat ik met Touch for Health begon, vonden doktoren het ook maar onzin dat vitamine E goed zou zijn voor het hart. Twintig jaar later kwamen ze erachter dat het wel degelijk zo was. Als het nog niet wetenschappelijk bewezen is, wil het nog niet zeggen dat het niet werkt. Verder vind ik: baat het niet, dan schaadt het niet. Ik herinner me nog een interview met mij voor de radio uit die tijd. De interviewer had niets op met alternatieve methoden en stelde dat het probleem was dat wij veel te veel tijd namen voor patiënten! In de holistische aanpak zetten wij alle lichamelijke en geestelijke aspecten op een rijtje en evalueren alle mogelijkheden. De patiënt ervaart inderdaad dat er naar hem wordt geluisterd en er tijd voor hem wordt genomen in plaats van dat hij een medisch geval is. na ontslag of hun pensioen in een gat vallen. Dat ze dan mislukt zouden zijn of niet meer nuttig voor de maatschappij, is een saboterende overtuiging waar je met NLP prima aan kunt werken. NLP kan ouderen helpen hun volledige identiteit te ontwikkelen. Wederom gaat het erom mensen ervan bewust te maken dat ze de keuze hebben om anders met dingen om te gaan. Daarom wil ik een netwerk opzetten waarin ouderen elkaar kunnen activeren en helpen. Het netwerk kan zich ook actief opstellen naar anderen dan ouderen om de schat aan ervaring in te kunnen zetten. Dat kan heel concreet zijn: een oudere die bijvoorbeeld veel van zijn stad weet, kan zijn kennis inzetten door toeristen te begeleiden of andere geïnteresseerden informatie te geven. Zo iemand ervaart dan dat hij nog zeker nuttig is en dat is heel belangrijk voor zijn welzijn. Internet kan bij dit netwerk goed worden ingezet. Ik ben bezig nog meer ideeën te ontwikkelen om speels met verandering van overtuigingen bij ouderen om te gaan. Biodanza kan bijvoorbeeld een rol gaan spelen. Je gaat er nog zeker meer van horen! Energiebron Brouwer is een sprankelende, enthousiaste persoonlijkheid die enorm energiek is, ondanks dat zij niet meer piepjong is. Waar haalt zij toch die energie vandaan? Nou, ook ik merk dat ik niet meer met vier uur slaap per nacht toekom hoor, maar vijf uur. Tja je wordt iets ouder hè. Ik leef zo gezond mogelijk maar eet ook wel eens een gebakje, ik ontzeg me niet alles. NLP helpt mij met moeilijke kwesties om te gaan en kritisch naar mijn overtuigingen te kijken, dat scheelt veel negatieve energie. Als ik ergens mee zit, kijk ik naar mijn virtual question, mijn missie: heb ik hier genoeg van geleerd? Als het antwoord nee is, nou, dan moet ik dus doorleren. Is het antwoord ja, dan is het tijd de ervaring en kennis door te geven aan anderen. Alles wat ik tegenkom, hoe moeilijk ook, maakt mij uiteindelijk een betere persoonlijkheid. Ik geloof absoluut dat als ik de beste Yoka ben die ik kan zijn, ik dan in overeenstemming ben met het universum en mijn ervaring en energie kan aanboren om anderen verder te helpen. Alleen dat al heeft een positief effect. Tijd nemen om Brouwer is behalve trainer ook auteur. Ze schreef met Dick het boek het ABC van NLP en in 1996 verscheen het boek NLP en gezondheid. Was dit een reactie op twee boeken van Robert Dilts uit 1990, te weten Change in belief systems with NLP en Belief; pathways to health & well being, over het werken met er echt te zijn voor iemand, wat is daar fout aan? Ouderennetwerk In deze tijd van marktwerking in de gezondheidszorg is dat nou juist wat er nogal eens bij in schiet. Effectief zijn betekent tegenwoordig zo min mogelijk tijd inves- Yoka Brouwer is psychologe, holistisch therapeut en NLP-trainer bij het IEP en is voornemens om zelfstandig Virtual Questions workshops te gaan geven. contact en info: overtuigingen en de relatie ervan met gezondheid? teren, want tijd is geld. Is marktwerking in dit licht yokabr@yahoo.com Nee, die boeken waren niet de aanleiding hoewel ik voor NLP en gezondheid dan een kans of een bedrei- door workshops van Dilts op dat gebied wel ben geïn- ging? Juist een kans!, antwoordt Brouwer stellig. spireerd voor mijn eigen workshops. Overigens heb ik toestemming van Dilts om hier workshops NLP & gezondheid te geven. Omdat ik zulke positieve reacties op mijn workshops kreeg, heeft uitgeverij Ankh NLP is weliswaar een investering in jezelf die even tijd vergt, maar het levert veel welzijn op. Uiteindelijk zal het voor de gezondheidszorg alleen maar positief zijn als mensen meer hun eigen verantwoordelijkheid dur- Tekst: Bianca Minkman, freelance journalist Minkman Journalistieke Producties, Enschede contact: minkmanjp@home.nl Hermes mij benaderd om op basis van mijn workshops ven en kunnen nemen hoe om te gaan met hun en mijn eigen ervaringen met NLP en gezondheid een gezondheid. Er liggen juist enorme kansen voor NLP en boek te schrijven, dat heb ik gedaan. gezondheid. Denk in dit kader bijvoorbeeld aan het Geen bewijs, dus werkt niet? Is de visie van Brouwer op gezondheid en de rol van welzijn van ouderen. Dat houdt me enorm bezig. Ik ben zelf ook al wat ouder (67) maar ga echt niet achter de geraniums zitten! Ja, als je daar voor kiest, dan NLP in de loop der tijd op basis van ervaringen mis- is daar niks mis mee. Maar als je denkt dat er geen schien nog veranderd? Nee, in mijn werk ben ik juist andere optie is, omdat je als oudere voor de maat- bevestigd in mijn overtuiging dat je zelf verantwoorde- schappij toch geen nut meer hebt, dan ben ik het daar lijk bent voor hoe je met je ziekte omgaat en dat NLP hartgrondig mee oneens. Senioren kunnen juist nog je daarbij kan helpen. NLP is overigens niet het enige heel veel betekenen voor de maatschappij juist omdat middel, zo werk ik ook met Bachbloesems en andere zij niet zo veel meer moeten, zij kunnen ervaring en bloesemtherapieën. Of dat niet zweverig is in vergelij- een rustpunt bieden. Ouderen kunnen zich actiever king met het rationelere NLP? Ha, je hebt volkomen opstellen naar de maatschappij en elkaar, dat zal hun gelijk!, lacht Brouwer. Maar ja, het werkt wel bij eigen welzijn bevorderen. Tegenwoordig verbinden veel bepaalde dingen. Het kan ondersteuning bieden. Ook al mensen hun identiteit met hun werk. Maar is je werk: kunnen we de werking niet wetenschappelijk verklaren, wat je doet of wie je bent? Je ziet dan dat veel mensen 22 23

13 thema: NLP & Gezondheid Anita Pardijs en John Martinus Het onbewuste en gezondheid Luisteren naar de signalen van je lichaam Ineens zijn daar rsi-klachten, krijg je last van een Twee vragen die vaak al veel licht op de achterliggende knie, heb je ernstige keelpijn, hoor je dat je galstenen hebt, burn-out verschijnselen, de ziekte niet meer doen? en Wat moet of mag ik door het ziek oorzaak werpen, zijn: Wat kan ik door het ziek zijn nu van Pfeiffer, een hartritmestoornis. Je kunt op zijn nu wel doen? verschillende manieren kijken naar deze klachten. Een van de manieren is ze te beschouwen als Wat is de boodschap? boodschap van je onbewuste. Werken met het Door met je aandacht naar binnen te gaan, door onbewuste is een essentieel onderdeel van NLP. gewoon even stil te zijn of met behulp van meditatie of Dit artikel gaat over de rol van je onbewuste in zelfhypnose, kun je onderzoeken wat de positieve ziek zijn en hoe NLP je kan helpen. intentie van de klacht is. Wat wil je onbewuste je vertellen? Bijvoorbeeld bij moeheid; werk je eenvoudigweg Je onbewuste wil het beste voor je, we zeggen wel te hard of ben je met dingen bezig die negatieve energie vragen? Luister en ga als het ware in gesprek met eens het is je beste vriend. In NLP leer je dat je onbewuste zorg draagt voor je emoties, voor je herinneringen, voor je lijf en dat het boven alles streeft naar eenpijn, nu in je leven? Je kunt kijken wat er de afgelo- de klacht. Hoe past de vermoeidheid, de rsi, de rugheid; naar heel zijn. Ziekte kun je zien als niet-heel pen tijd gebeurd is en er mogelijk mee te maken heeft; zijn. Dit uit zich vervolgens in het lichaam als een wat heb je wel en wat heb je niet gedaan? Wat laat je klacht, zoals bijvoorbeeld rugpijn, een allergie of hoofdpijn. Je zou het ook feedback kunnen noemen van je zien? Wat wil je liever niet doen dat mogelijk juist wel mogelijk onderbelicht, welk deel van jezelf laat je niet onbewuste. Door werkelijk te kijken en te luisteren een oplossing is? Welke emoties spelen er, wat uit je naar de lichamelijke klacht en het te interpreteren, kun wel en wat uit je niet? je de weg ontdekken om weer heel te worden. In NLP leer je dat je onbewuste onverwerkte negatieve Stap 1: Luisteren en interpreteren De eerste stap is het luisteren naar de signalen van je lichaam. Kunnen luisteren vraagt om acceptatie van de klacht die er nu is, in plaats van het wegdrukken of er boos over zijn. Het vraagt ook dat je aan de kant van de oorzaak staat en open staat voor het antwoord. Lampje emoties onderdrukt om jezelf te beschermen en ze presenteert als het tijd is om ze te verwerken en ze los te laten. Is er een emotie waar je nu aandacht aan hebt te geven? Een aandoening of pijn kan ook een signaal zijn dat het tijd is om een oud patroon los te laten, om te vergeven, om afscheid te nemen of om een ander pad in te slaan. Als er in het dashboard van je auto een controlelampje brandt, weet je dat er iets mis is. Je weet ook dat je zo snel mogelijk moet stoppen. Als je zelf niet handig bent met auto s zul je naar de garage gaan. Stel nu dat de monteur alleen het controlelampje weghaalt en zegt: Zo, dat lampje brandt niet meer, u kunt weer verder. Ja hallo, zo kan ik het ook, nu is het probleem natuurlijk nog niet opgelost, zul je zeggen. Op deze manier kun je ook naar ziek zijn kijken. Een lichamelijke klacht, pijn en ongemak zijn controlelampjes die gaan branden. Het heeft geen zin om er boos op te worden of ze te negeren. Als je er te lang mee doorloopt gaan er mogelijk meer lampjes branden. Ze zijn er om je aandacht te richten op een achterliggend probleem en onbewust weet je waar het over gaat. Wat verklap je met je uitspraken? Let op de taal die je gebruikt. Je vertelt er vaak meer mee dan je denkt als je zegt dat je de buik ergens van vol hebt, dat het als een steen op je maag ligt, dat jij je gal komt spuwen, dat je uit je vel knapt van woede, dat je er strontziek van bent, dat je iets op je lever hebt of dat het zwaar op je schouders drukt. Hoe je het ook kunt bekijken Niets heeft betekenis behalve de betekenis die jij er aan geeft. Er zijn boeiende boeken geschreven over de betekenis van ziekten, zoals De zin van Ziek zijn van Dethlefsen en Dahlke en De sleutel tot zelfbevrijding van Beerlandt. Inspirerend op dit gebied zijn bijvoorbeeld ook de boeken van Deepak Chopra, Louise Hay, Joseph Murphy en Brandon Bays. Deze boeken kunnen een handige hulpbron zijn bij het interpreteren van je klachten. Ze dragen vele betekenisherkaderingen aan die inzicht geven in de boodschappen van je onbewuste. Bijvoorbeeld: Als je niet af en toe figuurlijk je gal spuwt en je boosheid uit, kun je verbitterd raken en raakt de boosheid versteend in het lichaam. Uiteindelijk kan het lichaam letterlijk gal gaan spuwen en galstenen aanmaken. Een stijve nek kan een uiting zijn van iets waar je halsstarrig aan vasthoudt door angst of onzekerheid en waar je niet voor wilt buigen. Ben je bereid breder om je heen te kijken en flexibeler te zijn? Stap 2: Reageren en veranderen Als je zicht hebt op de boodschap van je onbewuste, vraag jezelf dan af hoe je met de achterliggende oorzaak van je klacht hebt om te gaan. Daarbij kun je aandacht geven aan het zowel fysiek, emotioneel, mentaal als spiritueel niveau. En dat kan natuurlijk prima naast het opvolgen van je doktersadvies, naast medicijnen of naast een operatie. Fysiek Wat voel je dat je lichaam nodig heeft? Heb je behoefte aan meer beweging of juist meer rust, is het tijd om andere voeding te eten, heb je medicatie nodig of een bepaalde lichamelijke behandeling? Emotioneel Heeft je ziek zijn te maken met verdriet, boosheid, angst, schuldgevoel,? Als je ontdekt dat je klacht door onverwerkte of niet-geuite emoties komt, ga er dan mee aan de slag. Je kunt je negatieve emoties, trauma s en oude patronen loslaten met behulp van werken op de tijdlijn of visual squash. Kijk ook welke hulpbronnen je juist goed kunt gebruiken, maak er contact mee en integreer ze, bijvoorbeeld met hypnosetechnieken. Mentaal We weten dat lichaam en geest elkaar beïnvloeden. Je gedachten en je zelfbeeld zijn van grote invloed op je lichaam en hoe je met je lichaam omgaat, heeft effect op je geest. Een meisje dat over de ommekeer in haar anorexiaperiode vertelde, verwoordde het als volgt: Ik dacht als mijn geest mijn lichaam ziek kan maken, dan kan het mij ook beter maken. Beperkende overtuigingen en waarden kun je aanpakken met submodaliteiten, met herkaderen, met tijdlijntechnieken en met visual squash. Creëer gezonde overtuigingen. Pas je taalgebruik van binnen en van buiten aan. Je onbewuste kan geen ontkenning vasthouden en alles waar jij je tegen verzet wordt groter. Dus wees voorzichtig met bijvoorbeeld ik wil niet ziek zijn, ik ben de 24 25

14 thema: NLP & Gezondheid Lucas Derks Benut ook je kennis van modelleren. Hoe gaan anderen met ziekte om en wat zijn hun overtuigingen, hun waarden en strategieën? Er zijn inspirerende voorbeelden, in het groot en in het klein, van mensen die zichzelf hebben kunnen helen door de reis naar binnen te maken. Een bekend voorbeeld is Brandon Bays die haar ervaringen heeft beschreven in het boek De helende reis. Is de cliënt, de therapeut of de methode doorslaggevend? NLP: effectieve placebotechniek NLP biedt veel manieren om anders met ziekte om te gaan, gebruik ze. Wees dankbaar naar je lichaam en je onbewuste. Je kunt er op vertrouwen! Een uitspraak van een dankbare cliënt: Na die sessie met jou, heb ik duidelijk veel meer zelfvertrouwen in mijn werk en ook de conflicten met mijn vrouw komen niet meer voor. Wat doet een dergelijk overduidelijk succes met jou als NLP-er? Ben je blij voor die meneer? Bewijst het jouw genialiteit? Is het de superieure technologie van NLP of is het misschien gewoon het placebo- effect? Sociale wetenschappers, met in de jaren zestig de Britse psycholoog Eysenck voorop, stellen dat psychotherapie haar resultaten dankt aan o.a. placebo-effecten (het effect van positieve verwachtingen, niet syno- pijn in mijn buik zat,. en met negatieve gedachten niem met nep dus). Voor veel mensen betekent dat over anderen en de wereld om je heen: je onbewuste ondubbelzinnig, dat psychotherapeuten charlatans zijn. neemt alles persoonlijk op. Je gedachten en woorden Maar de therapeuten (en de coaches) lijden daar niet inderdaad niet de technieken, maar de positieve ver- zijn voeding voor het lichaam. Wees positief, lief en onder; sterker nog, er komt alleen maar meer vraag wachtingen die de therapeut oproept, die voor resulta- voedend voor jezelf en voor je lijf. Wees dankbaar voor naar hun diensten. ten zorgen. Battino baseert zich op effectonderzoek, je lichaam en de signalen die het je geeft. Uiteindelijk In het jaar 1999 baarden de psychologen Hubble, zoals dat van de klinisch psycholoog Bruce Wampold. communiceer je altijd met jezelf! Duncan en Miller opzien met hun analyse hiervan. Zij Ook baseert hij zich op het boek van Duncan, Miller en onderscheidden vier factoren die het effect van psycho- Sparks The Heroic Cliënt: Als een cliënt zijn problemen Spiritueel therapie bepalen: oplost in psychotherapie, dan komt dat voor rekening Ziek zijn geeft ook de mogelijkheid tot spirituele groei. 1 Veranderingen die buiten de therapie plaatsvinden van de cliënt en niet door wat de therapeut doet. In de Het kan je helpen nader tot jezelf te komen en het kan (bepalen 40% van het effect), psychotherapie is de cliënt de held! De cliënt wordt je inzichten geven die je meer innerlijke vrede bren- 2 De therapeutische relatie (bepaalt 30% van het echter alleen de held als hij positieve verwachtingen gen. Bekijk je ziek zijn en de klachten ook in dit licht. effect) van de therapie heeft, aldus Battino. Hij geeft aan hoe Hoe past het in je groeiproces en het levenspad dat je 3 Placebo-effect en de verwachting (bepalen 15% de hulpverlener doelgericht een kader van positieve bewandelt? Soms zegt iemand dat hij een heel ander van het effect) verwachtingen kan scheppen. mens is geworden door zijn ziekte; zachter, echter of 4 Therapeutische technieken en methoden (bepalen meer zichzelf. Of dat de ziekte een keerpunt was in zijn 15% van het effect) Voor een NLP-er is het creëren van een positief ver- leven, dat het inzicht heeft gegeven om een andere Zij menen dat de eigen inbreng van de cliënt buiten de wachtingskader net zo goed een techniek als rapport weg in te slaan en dat hij nu weet wat werkelijk therapiesessies om cruciaal is. Daarnaast is ook de maken een techniek is om de therapeutische relatie belangrijk voor hem is. therapeutische relatie van grote invloed op het eindre- productief mee te houden. Als het gaat om de letterlij- Stap 3: Blijf open staan en kijken Met het werkelijk luisteren naar je onbewuste en de signalen van je lijf, kies je niet voor een quick fix methode; het is een doorlopend proces. Als klachten zich weer aandienen, weet dan dat het tijd is om er opnieuw aandacht aan te geven. Mogelijk op een andere laag dan je al hebt gekeken. Blijf open staan, wees flexibel en blijf aan de kant van de oorzaak. Anita Pardijs en John Martinus werken beiden als NLP-trainer en personal coach binnen hun instituut ITAN NLP opleidingen. Ze geven NLP-opleidingen in Groningen, Zwolle en Amersfoort. info en contact auteurs: sultaat. Placebo-effecten en de gebruikte technieken dat waar therapeuten het altijd over hebben zijn minder belangrijk. De vraag is dus: Maken we ons als NLP-ers druk om niks, met al onze technieken? Maakt het in wezen niet uit wat we doen? Positief verwachtingskader In zijn boek Expectation, schrijft de Amerikaanse psychotherapeut Rubin Battino het als volgt: Het zijn ke stappen om verwachtingen te creëren, dan toont Battino zich een eclecticus en verwijst hij naar NLP, Ericksoniaanse hypnotherapie, Solution Focused therapy en Kopp s Metaphoric Therapy. Een andere vraag die hij in Expectations beantwoordt, is: als het vooral de verwachtingen zijn die het werk doen, wat voor nuttigs kan je dan nog meer doen in een therapiesessie om de rest van de tijd te vullen als de verwachtingen al goed zijn? 26 27

15 thema: NLP & Gezondheid Misverstand Naar mijn mening berust het onderscheid tussen technieken enerzijds en de overige genoemde beïnvloedende factoren in psychotherapie anderzijds op een misverstand. Dat wat die onderzoekers de therapeutische relatie, de hulpbronnen van de cliënt en diens zelfwerkzaamheid noemen, worden immers ook door de therapeut beïnvloed. Om veranderingen buiten de therapie te realiseren (extra-therapeutic change), kun je bijvoorbeeld uitdagende huiswerkopdrachten meegeven. Van tevoren kun je cliënten hun doelstellingen laten formuleren, e-coaching laten doen, vragenlijsten laten invullen die tot zelfreflexie voeren, of ze hun levensverhaal laten opschrijven. De therapeutische relatie is afhankelijk van de rapport -technieken van de therapeut. Kortom, er is dus eigenlijk niets wat buiten de methode of de techniek valt. Er zijn wel specifieke therapeutische technieken, zoals in NLP Change personal history, die alleen maar effect hebben als ze met rapport en in een positief verwachtingskader worden uitgevoerd, met een cliënt die er thuis ook nog werk van maakt. Positieve verwachting cruciaal voor resultaat therapie Het placebo-effect wordt ook in de somatische gezondheidszorg vaak fout geïnterpreteerd. Bij het placeboeffect gaat het niet om een exotisch fenomeen, maar om de normale manier waarop mensen genezen. Wanneer een orthopedisch chirurg bijvoorbeeld een gebroken been zet, dan helpt dat niets als het eigen regeneratieve vermogen van zijn patiënt niks doet. Want dan blijft het, een goed gezet, maar nog steeds gebroken been. Maar zo n been geneest meestal vanzelf, ook zonder chirurg, alleen soms schots en scheef. In de psychotherapie relativeert men het belang van de andere factoren, naast de specifieke technieken, het (medische) model van aan de ene kant een indicatiestelling en aan de andere een therapiekeuze. Of met andere woorden, als de therapeutische relatie, de verwachtingen en de motivatie van de cliënt goed zijn, dan kan een goede cliënt ook met de foute techniek zijn problemen oplossen. Maar met wèl een goede techniek, echter zònder rapport, positieve verwachting en zelfredzaamheid, gebeurt er niets. Placebo-nocebo Jaap Hollander en ik besteedden in ons boek Essenties van NLP (1996) twee hoofdstukken aan dit thema, onder de titels Placebo-effecten en Nocebo-effecten. We willen hiermee een praktische vertaling geven aan het besef, dat een hulpverlener het probleemoplossend vermogen van zijn cliënt kan activeren en deactiveren. De vraag is: Wat is het gedrag waarmee een NLP-er iemand kan motiveren om zijn eigen boontjes te doppen? Het NLP onderwijs is sterk gericht op de overigens fantastische - technieken: we leren logische niveaus, kerntransformatie enzovoort. Daarbij moeten we bedenken dat juist die technische kant met rapport, kaderen, huiswerkopdrachten, doelen stellen daarbij inbegrepen de kracht van NLP is. Mensen die stellen dat NLP te technisch is, hebben er weinig van begrepen en kunnen beter iets anders gaan doen. Want het gaat er in NLP juist om, vage dingen zoals het scheppen van een positief verwachtingskader realiseerbaar, overdraagbaar en zintuiglijk toetsbaar te maken. Latente vermogens activeren Als NLP werkt doordat het de latente vermogens van de cliënt activeert en hem motiveert deze te gebruiken en er is alle reden om daarvan uit te gaan dan kunnen we terecht stellen, dat het een technologie is waarmee placebo-effecten opgeroepen worden. Of zoals Milton Erickson het zei: Psychotherapie werkt door de creatieve hulpbronnen van de cliënt te activeren. Wanneer een NLP-er dit beseft, zal hij automatisch het positieve verwachtingskader ondersteunen en versterken. Maar wat hij óók zal doen is de negatieve verwachtingen (Nocebo-effect: wanneer iemand denkt dat hij ziek is (of wordt), dan maakt zijn brein dat meestal net zo goed waar als wanneer hij denkt te gaan genezen) bij zijn gesprekspartners ontkrachten. De werkzaamheid van NLP-technieken is diep verweven met het placebo-effect. Immers, de NLP-er gaat ervan uit dat de cliënt reeds over de hulpbronnen beschikt om zijn probleem op te lossen. Deze basisaanname impliceert een positieve verwachting bij de coach die hij of zij als het goed is automatisch op zijn cliënt overdraagt. Battino schrijft dat, ook al weet hij wel dat zijn cliënten soms terugkomen, zijn eigen verwachting bij elke sessie is: Dit is de laatste sessie die je nodig hebt!. Lucas Derks is sociaal psycholoog, hypnotherapeut en NLP-Master/Trainer en auteur. Hij is een van de Nederlandse pioniers op het gebied van NLP. In 1984 schreef hij het boek Geheime Psychologie, waarin de integratie van NLP binnen de sociale wetenschappen centraal staat. Samen met Jaap Hollander (IEP) schreef hij de standaardwerken NLP in Nederland (1990) en Essenties van NLP (1996). In 2000 publiceerde hij een boek over het Sociale Panorama dat inmiddels in meerdere talen is verschenen. meer informatie en contact: sociaalpanorama@hetnet.nl Literatuur: Hubble, M.A., Duncan, B.L. en Miller, S.D., 1999, The Heart & Soul of Change; What works in Therapy. American Psychological Association, Washington, DC Battino, R.,2006 Expectation; The Very Brief Therapy Book. Crown House, Carmarthen, UK. Derks, L.A.C., Hollander, J. 1996, Essenties van NLP. Servire, Utrecht. Duncan, B.L., Miller, S.D. en Sparks, J.A. 2004, The Heroic Client; A revolutionary way to improve effectiveness trough client-directed, outcome-informed therapy. San Francisco: Jossey-Bass Wampold, B.E. 2001, The great psychotherapy debate; Models, methods and findings. Mahwah, NJ: Lauwrence Erlbaum Associates. Lucas Derks 28 29

16 thema: NLP & Gezondheid Kees Dullemond Mindfulness timmert aan de weg Doen om simpelweg te Zijn Maar liefst 800 psychotherapeuten kwamen erop af: een seminar eind juni aan de Vrije De derde edele waarheid is dat er een weg uit dit lijden is. Deze waarheid is controversiëler dan je op het eerste gezicht zou denken. Velen hebben de overtui- Belangrijkste ingrediënten van mindfulness De belangrijkste ingrediënten van mindfulness zijn Universiteit Amsterdam over ging dat de beëindiging van het lijden onmogelijk is. acceptatie, zijn in het hier en nu en waardebewustzijn. mindfulness. En dat terwijl de Het leven is niet compleet als er geen lijden meer zou spreker, Jon Kabat Zinn, er vijf zijn. Zonder dalen geen pieken, wat een saaiheid. Acceptatie jaar geleden nog geen volle Alsof je schoenen draagt, die twee maten te klein zijn Verstorende emoties ontstaan doordat het kunstmatige zalen mee trok, integendeel. omdat het zo fijn is om ze na een lange wandeling uit Zelfbeeld niet wil of kan aanvaarden wat zich op dit Sinds deze Amerikaanse micro- te trekken. Of vinden we eigenlijk dat wij het geluk moment aandient. We keuren de ervaring af, we ver- bioloog, zo n dertig jaar geleden niet verdienen (een onderzoekje waard)? Of is het cal- oordelen het en kunnen alleen reactief en automatisch begon met het geven van mind- vinisme: dienen we God door te lijden? vanuit onze emoties reageren op wat zich aandient. fulness trainingen in het De vierde edele waarheid is de waarheid van het acht- Dat betekent vaak dat we ons vooral richten op het Massachusetts Medical Centre in voudige pad. Dat is de aanwijzing over de ontsnap- object van onze emotie. We projecteren onze emotie de VS is de belangstelling voor pingsroute uit dit lijden, waarin mindfulness een vooral naar buiten. Dit is een manier van het Zelfbeeld mindfulness flink toegenomen. belangrijke plaats inneemt. om zijn afgescheidenheid te bevestigen. De effectiviteit als het gaat om De plek van onderzoek is de emotie zelf. stressreductie en de behandeling Als er lijden is, is er ook geluk. In tegenstelling tot Als we echt ja kunnen zeggen tegen de ervaring, kun- van depressies is dan ook bewe- vreugde en plezier is geluk geen emotionele toestand nen we ernaar kijken en de emotie zien als een pro- zen. Wat kan mindfulness toe- die een reactie is op (gedachten over) de buitenwereld, duct van onze geest, meer niet. Door de ervaring te voegen aan NLP? maar een staat van zijn die het gevolg is van persoon- accepteren, hoeven we ook niet in te grijpen. lijke ontwikkeling. Het is een gekozen respons op de De letterlijke vertaling van to be mindful is aandachtig zijn of gewaar zijn. Mindfulness betekent: voluit levend, in ieder moment gewaar zijn van de ervaring, accepterend en zonder oordeel, waarbij wij ons niet identificeren met die ervaring. Op zich is dat niets nieuws; Eckhart Tolle bijvoorbeeld heeft in zijn boek De kracht van het NU acceptatie en leven in het hier en nu zeer goed beschreven. Een absolute aanrader om te lezen! Mindfulness is echter ook een methode, waarin meditatie een belangrijke plaats inneemt als het ne omstandigheid. Het is meer dan vreugde of plezier. Dieper, echter en meer dan een goed gevoel. Lijden en geluk Mindfulness heeft zijn wortels in het boeddhisme. Daarom eerst een korte beschrijving van de vier edele waarheden, de kern van het boeddhisme. De eerste edele waarheid is de waarheid van het lijden. De simpele vaststelling dat er lijden is, bewustzijn van het lijden. Dit lijkt een open deur maar als NLP-er binnen- en buitenwereld in plaats van een reactie. Verantwoordelijkheid in plaats van reactiviteit. Reactiviteit zorgt ervoor dat je je emoties projecteert op de buitenwereld en op jezelf met alle destructieve gevolgen van dien. Geluk is ultieme vrijheid. Zelfbeeld In het boeddhisme spreekt men van verstorende emoties. Deze komen voort uit een neiging van de geest om zichzelf te zien als een onafhankelijk, afgescheiden Zelf : het Zelfbeeld. Dit Zelfbeeld hecht zich als een Zijn in het hier en nu Je kunt alleen maar mindful zijn vanuit het Hier en Nu. Op het moment dat je je zorgen gaat maken over de toekomst of spijt gaat hebben over het verleden start het lijden. Lijden heeft zijn wortels in de tijd. Het Zelfbeeld bezit je verleden. Het is mijn verleden, mijn pijn, mijn schuld. Het Zelfbeeld bezit ook je toekomst, bepaalt het slagen of niet-slagen. Het zijn mijn verlangens en mijn verwachtingen. Wanneer resultaat van die methode. Mindfulness heeft zeer weten we hoe lastig het is om een problem-state goed magneet aan gedachten, gevoelens en ervaringen gerichte interventies en oefeningen die je in contact helder te krijgen. De eerste stap naar verandering is zodat dit Zelfbeeld groter en belangrijker wordt. Mijn brengen met zijn. Geen overbodige luxe, want dikwijls de onderkenning van het lijden. gedachten, mijn gevoelens en mijn ervaringen en leven we in een soort trance: we draaien op de auto- De tweede edele waarheid is de oorzaak van het lij- belevingen. Emoties zorgen ervoor dat ons Model matische piloot onze programma s af, reageren op den. Deze oorzaak is onze fundamentele onwetendheid of the World intact blijft. Eén van de belangrijk- prikkels of vanuit onze emoties. Toch kennen we alle- over de werkelijkheid. In NLP-termen zouden we zeg- ste lessen die we kunnen leren uit het boeddhis- maal de momenten waarin we mindful zijn. Dat zijn gen dat we de kaart en het gebied met elkaar verwar- me is de illusie van dit Zelf. Het Zelf bestaat niet momenten waarop we volledig in up-time zijn en ons- ren, of dat we de oppervlakte- en dieptestructuur voor als onafhankelijke ding. Bandler en Grinder zei- zelf vergeten. Luisteren naar mooie muziek, kijken de referentiestructuur houden. De kern van die onwe- den al dat als je het niet in een kruiwagen kunt naar een mooie zonsondergang, een goeie vrijpartij. tendheid is ons idee dat we een onafhankelijke Ik stoppen, het een proces is. Het Zelf is een voort- Deze belevingen kunnen ons in contact brengen met bezitten. Dat we vanuit dat Ik de binnenwereld en de durend proces van constructie, voornamelijk van- een geluksbeleving, die eigenlijk losstaat van die exter- buitenwereld in bedwang moeten en kunnen houden. uit vergelijkingen met de buitenwereld

17 thema: NLP & Gezondheid je het Zelfbeeld uit het oog verliest verdwijnt de tijd. Wanneer je in het Hier en Nu bent, vervaagt het Zelfbeeld. Waardenbewustzijn Waardenbewustzijn houdt in dat je je bewust bent van waar je gewoonlijk voor vlucht en wat je probeert na te streven. Mindfulness gaat over het (voor een deel) toelaten van wat je vanuit angst wilt vermijden en het loslaten van wat je dwangmatig nastreeft. Je kiest ervoor te functioneren vanuit je hoogste waarden, bijvoorbeeld liefde en mededogen. Mindfulness: hoe doe je dat? Je kunt mindful zijn door onthecht te observeren, je ervaringen te benoemen en de ervaring volledig durven te beleven. Onthecht observeren NLP heeft het gevaar in zich je te leren je systematisch van het geluk af te keren Registreer wat er nu gebeurt, de gedachten of gevoelens die je hebt of wat je via je zintuigen waarneemt. Interpreteer niet, oordeel niet, neem alleen waar. Wees gewaar. Benoemen Benoem wat je ervaart. Gedachte, warmte, jeuk aan je neus, geluid, gedachte, glimlach, staan, stappen, zitten, stoel etcetera. Benoem het niet als: ik denk, ik voel, mijn gedachte of mijn gevoel. Dit heet defuseren, het loskoppelen van het Zelf van de ervaring. Met andere woorden, het loslaten van de identificatie met de ervaring. Je bent de ervaring niet, er is een ervaring. Het is een verschijnsel van voorbijgaande aard. Participeren Volledig de ervaring ingaan zonder de aandacht op het Zelf te richten met een hoge mate van aanwezigheid en lef. Ga de verbinding met de ander aan in contact met dit gewaarzijn en in contact met zich steeds versterkende core-states zoals liefde en mededogen. Nut mindfulness voor NLP-ers In NLP krijgen we alle tools in handen om anders te leren denken, voelen en doen en daarmee een betere wereld te scheppen. Het risico hiervan is dat we onze neiging tot controle voeden. Eén van de meest diepgewortelde misverstanden is het idee dat we gelukkig zullen zijn als we alles krijgen wat we willen. Leren krijgen wat je wilt, is een tussenstap in persoonlijke ontwikkeling en bewustwording waar je weer aan voorbij zult moeten gaan. Hierin blijven hangen, is een gevaarlijke valkuil. Geluk is een zijnstoestand en niet iets wat je kunt verwerven. We leggen in NLP zoveel nadruk op ons denken, voelen en doen dat we ze onwillekeurig een belangrijkere plaats in ons leven geven dan ze verdienen. Het Zijn dreigt naar de achtergrond te verdwijnen. Gedachten en gevoelens heb je en door meer en meer nadruk te leggen op dat wat je hebt, maakt dat je je er onwillekeurig meer mee identificeert. Het zijn mijn gedachten en mijn gevoelens. Zeker als ik ze ge-upgrade heb met NLP! En als je je gevoelens en gedachten wilt veranderen omdat je ze niet accepteert zoals ze zijn, accepteer je jezelf niet zoals je bent. NLP heeft in die zin het gevaar in zich je te leren je systematisch van het geluk af te keren. De illusie van Ik, Mij en Mijn is een onderbelicht metaprogramma. Wat is dat Ik dan dat denkt, voelt en doet. Het Zelf is een proces, een snijpunt van allerlei processen zelfs, en geen vaste onafhankelijke en afgescheiden entiteit. Voor je Zelfbeeld is dat een onverdraaglijke gedachte en het zal zich daar met hand en tand tegen verzetten. Het zal alles doen om zichzelf te bevestigen, zich in het centrum van de belangstelling te plaatsen, zich zo belangrijk mogelijk te laten zijn. Als het niet door de bevestiging door de buitenwereld is, dan is het wel door verstorende emoties en gepieker. Van doen naar zijn Jon Kabat Zinn noemt het een overgang van humandoings naar human-beings. Meer contact met ons Zelfzijn vergroot ons vermogen om echt in contact te zijn, zonder van alles te moeten doen. Het Zijn is ook een plek van toevlucht, het oog in de orkaan waar je door te oefenen altijd toegang toe hebt, zelfs in de meest lastige momenten van je leven. Wakker worden! Iemand vroeg eens aan de Boeddha: 'Bent U God?' Boeddha antwoordde: 'Nee, ik ben geen God' 'Als U geen God bent, wat bent U dan wel? 'Boeddha zei: 'Ik ben wakker' NLP kan je helpen met het krijgen wat je wilt, maar kan je ook helpen in contact te komen met je hoogste waarden en op een ecologische en effectieve manier met het hier en nu. NLP kan je ondersteunen met het loslaten van identificaties die je kleiner houden dan je werkelijk bent. Denk aan de logische niveaus van Dilts. Alles onder de streep ben je niet maar heb je en zal je ook weer kwijtraken, hoe je het ook wendt of keert. Oefen alvast maar in loslaten! Elkaar versterken Mindfulness en NLP kunnen hand in hand een belangrijke bijdrage leveren aan gezondheid, welzijn en geluk. Zij hebben dat afzonderlijk al voldoende aangetoond. De resultaten van NLP zijn u bekend; die van mindfulness wellicht niet. De resultaten van mindfulness zijn baanbrekend te noemen en betreffen een afname van diverse lichamelijk en geestelijke klachten. Van vermindering van angstklachten, verminderde kans op terugkeer van depressies, een verbeterde afweer, minder stress, minder vermoeidheid en slapeloosheid, meer ontspanning, kortom meer kwaliteit van leven. Er is zelfs vastgesteld dat het een gunstige invloed heeft op het terugdringen van psoriasis. In de psychotherapie is mindfulness inmiddels ook bekend. Een combinatie van cognitieve gedragstherapie en mindfulness wordt wel Derde Generatie Psychotherapie genoemd. Mindfulness is daarbij vooral een niet-talige aanvulling. Mindfulness en NLP tesamen, elkaar ondersteunend en bekrachtigend, bieden ons nog zoveel meer mogelijkheden. Een ijzersterk koppel dat ons helpt om wakker te worden en om ons bewustzijn te ontwikkelen. En om meer liefde en mededogen te manifesteren. Mooi, toch? Kees Dullemond is praktiserend boeddhist, Master-practitioner NLP, Transpersoonlijke coach/counselor en eigenaar en trainer van trainings- en coachingsbureau Duír Consult. contact auteur: kees.dullemond@duirconsult.nl Kees Dullemond 32 33

18 Natuurlijk is in bovenstaande veel NLP te herkennen. Vaak vullen we aan met systemisch werk en traumawerk, en ook oplossingsgericht werken/milton-taal krijgt een belangrijke plek. En wat is dan de reden dat dit in elk geval in onze ervaring zoveel krachtiger werkt dan met bestaande NLP-modellen? Mijn verklaring is dat bovenstaand werk veel directer aansluit bij en werkt met het niveau van dieptestructuur zoals door Chomsky omschreven. Cliënten laten vaak ook blijken dat ze het gevoel hebben dat ik ze zo goed begrijp terwijl ik vaak geen flauw benul heb waar ze mee bezig zijn. Ik denk dan bijvoorbeeld aan een cliënt die het zo lastig vond om prikkels te filteren. Ik vroeg haar waar prikkels binnenkomen en toen gaf ze aan dat dat in haar rechteroor was. Ik vroeg hoe ze daar informatie filterde en ze gaf aan dat er een deur zat. Op de vraag of dat is hoe ze het wilde, gaf ze aan dat het handiger was dat het een draaideur zou zijn en riep daarna dat een kantelraam natuurlijk nog beter was. Ze keek me aan met een triomfantelijke blik alsof dat voor mij ook vanzelfsprekend zou zijn! Veel therapieën gaan er vanuit dat je enig begrip zult moeten hebben van de dieptestructuur wil je goed met de cliënt kunnen werken. Bij de helende reis is er een moment dat je door het probleem heen moet vallen. Een metafoor die voor mij niet werkte en waarbij ik me afvroeg of ik ooit eerder een probleem had opgelost door er doorheen te gaan. Wat te doen als jij er achthema: NLP & Gezondheid Cathelijne Wildervanck De Los-op methode ADHD-centrum Zuid-Holland bewandelt volgens sommigen een hele nieuwe weg. En toch: ons verhaal is absoluut niet nieuw. Het verhaal is namelijk: als je gelooft dat iets niet kan, zul je zeker gelijk krijgen. Als je gelooft dat iets wél kan, is er een gerede kans dat je gelijk krijgt. Wij zijn gestart met de overtuiging dat aan ADHD wel iets te doen valt, dit in tegenstelling tot de opvatting van de reguliere wetenschap. De resultaten zijn, ik zou bijna zeggen uiteraard, veelbelovend. We hebben inmiddels zo onze eigen recepten van werken ontwikkeld. Gebaseerd op NLP en op andere methodieken. Zo is ook de methode ontwikkeld die we als werknaam de Los-op methode hebben meegegeven en die hierna uiteen gezet wordt. Beeldspraak In de praktijk van het ADHD-centrum merken we nogal eens dat mensen datgene wat ze als probleem ervaren (onbewust) als een metafoor opgeslagen hebben. Neem bijvoorbeeld de man die bij ons kwam met de klacht: het is zo n kermis in mijn hoofd. Of een collega die zei dat zijn hoofd aanvoelde als een ontplofte confettifabriek. Zo zijn er ook mensen die een knoop in hun buik hebben, iets voelen drukken op hun schouders of er geen gat meer in zien. Vanuit de NLPgedachte zou je dan bijvoorbeeld aan de hand van drivers kunnen sleutelen aan de submodaliteiten. En zo hebben we vaak voor elk type probleem een bepaalde oefening. En merk je ook wel eens dat bijvoorbeeld het fobiemodel nét niet zo krachtig werkt als je zou hopen? Of dat een six-step-reframing in wat meer dan die 6 stappen beland? Hoe zou het zijn als je wél binnen de grenzen van een model kunt werken maar niet de muren daarvan hoeft te ervaren bij het vinden van een oplossing? Hoe zou het zijn, als je uitgaat van de gedachte dat de manier waarop iemand zijn probleem weergeeft ook de sleutel tot de oplossing geeft? Hoe zou het zijn als je door nóg dichter bij het ontwerp van het probleem te blijven, het nog sneller en blijvender kan oplossen? Een voorbeeld uit de praktijk In een sessie met een jonge vrouw kwam de wens naar voren iets te doen als het gaat om haar studieproblemen. Ze is zeer gemotiveerd als het gaat om stages en praktijkopdrachten en zodra ze met de studieboeken aan de slag gaat, gaat het mis. Coach: Wat is het eerste dat je doet of voelt als je gaat beginnen met studeren? Cliënt: Dan is het alsof alles in mijn lichaam samentrekt en spant. Ik krijg een gevoel van spanning in mijn buik en krijg geen lucht meer. Cliënt wil nog veel meer vertellen en begint te ratelen en gaat snel weg bij dat onplezierige gevoel. Logisch! Ik ga over naar de volgende zet. Coach: En hoe zou je je voelen als dat er niet meer zou zijn? Cliënt: O heerlijk, dan zou ik me ontspannen voelen. Vrij! Cliënt begint weer van alles te vertellen en gaat weg bij dat gevoel van ontspannen en vrij. Dus toch nog een andere insteek kiezen. Mijn ervaring is namelijk dat als je vraag echt raak is, de cliënt als vanzelf met zijn aandacht bij de waarneming blijft. Coach: Dat gevoel in je buik, is dat alleen een gevoel of heb je daar ook een beeld bij? Cliënt: Dat is alleen een gevoel, ik heb daar geen beeld bij Coach: En stel dat je bij dat gevoel een beeld zou hebben: wat zou dat dan zijn? Cliënt: (gaat duidelijk even naar binnen om hier een antwoord op te vinden. Nu zijn we echt begonnen, na enige tijd). Dat ziet eruit als een korset, zo eentje met van die touwtjes aan de achterkant. Coach: Wat zou je met dat korset willen doen? Cliënt: Een schaar pakken en doorknippen Coach: Ga je gang Cliënt staart ongeveer een minuut en begint dan te lachen: het lukt niet! Coach: Als iets er al zolang zit kan ik me voorstellen dat het even tijd vraagt Cliënt gaat ongevraagd weer verder en na weer een minuut: zo, het is doorgeknipt. Coach: Waar is het nu? Cliënt: Het ligt op de grond. Coach: En hoe voelt het nu in je buik? Cliënt: Ik krijg lucht! Er is ineens ruimte en al het vet mag weer lekker lubberen! Dit voelt echt super lekker! (dit is ook zeer duidelijk te zien aan de hand van fysiologie, ademhaling, etc.) Cliënt komt uit zichzelf weer terug met haar aandacht in de ruimte (up-time). Ik vraag haar of we nog iets moeten doen met haar studievraag. Ze geeft aan dat ze vindt van niet en dat het gewoon even tijd nodig heeft dat alles in haar buik zich reorganiseert. Na enige tijd praten voel ik me toch geroepen een vorm van future-pace te doen. Ik vraag haar zich voor te stellen dat ze gaat studeren en vraag haar wat ze ziet. Aan haar fysiologie (kalibreren) is duidelijk dat er nu wél een prettig beeld ontstaat. Ik vraag ernaar in structuur: is het kleur of zwart/wit, is het dichtbij of ver weg etcetea. Uit al haar reacties blijkt dat de submodaliteiten prettig zijn. Toch heb ik nog even de vraag gesteld: als dit beeld, dat al zo prettig is, op een of andere manier nóg krachtiger zou kunnen zijn zodat het nog meer voor je werkt, wat zou je er dan nog aan veranderen of toevoegen? Antwoord: niets, het is goed zo! The menu is not the meal 34 35

19 thema: NLP & Gezondheid terlangs wil, onderdoor of het gewoon weg kunt blazen? Ik merkte dat de voorgeschreven beeldspraak voor mij in elk geval niet werkte en vast voor meer ook mensen niet. Ik bedacht me dat dit wel eens de reden zou kunnen zijn dat vrijwel elke methodiek aanhangers heeft en ook mensen die er niets mee kunnen. Helende reis, voice dialoque, sociaal panorama, TA, archetypen van Jung, innerlijk kind: het zijn allemaal abstracties die de cliënt weer terug zal moeten vertalen naar zijn gebied. Zelfs als NLP-er zijn we nogal eens geneigd voor de cliënt te bepalen wat goed voor hem of haar is. Wij bepalen wat iemands drivers zijn en hoe de cliënt dus het probleem (letterlijk!) kleiner kan maken, verder weg kan zetten of lichter kan zien. En hoe zou het zijn als je er vanuit gaat dat dat helemaal niet nodig is? Als iemand zegt: ik zit enorm op slot, is dat voor ons voldoende om dan te vragen en is dat hoe je het zou willen"? Zo nee: wat zou je er mee willen doen? De cliënt kan vervolgens zelf het proceswerk doen en je sluit nog meer aan bij iemands voorkeurmanier om situaties en emoties aan zichzelf weer te geven. Werk dit blijvend zou je je kunnen afvragen? Wat zo mooi is om te zien, is dat bij het veranderen van het beeld er lichamelijk vaak heel veel gebeurd. Kennelijk vindt er op een diepe laag zo n krachtige herkadering plaats. Het laten verdwijnen van een snelkookpan, het doorknippen van het korset of het afbreken van een kermis laat heel veel dat daar mee verbonden was óók verdwijnen. Was ik in het begin nog verbaasd dat het zoveel effect had, nu sta ik er absoluut niet meer van te kijken. En blijkbaar weet het lichaam heel goed wanneer het écht goed is opgeruimd. Het recept probleemweergave is de sleutel tot de oplossing Vanuit de aanpak in ons dagelijkse werk is er een stramien ontstaan dat in een aantal stappen te omschrijven valt. Natuurlijk is dit recept niet de enige weg naar Rome en slechts een instrument. Wie een messenset koopt is nog geen sterkok. Wel levert dit een instrument op dat prachtig geïntegreerd kan worden in andere benaderingen en soorten van therapie en kernachtig verandering kan creëren. 1. Wat is het op te lossen probleem? Vraag de cliënt het probleem/de ongewenste emotie te definiëren. Dat kan doorgaans snel en in maximaal één zin. Of het van belang is om door te vragen zodat je bij het wérkelijke probleem komt, kun je natuurlijk op basis van andere modellen en eerdere ervaring beoordelen. Het doet overigens niet ter zake of je het probleem begrijpt, immers alles wat de cliënt je vertelt is op niveau van oppervlaktestructuur en dus niet het niveau waarmee je wilt werken. 2. Op zoek naar de dieptestructuur Vraag aan de cliënt: dat probleem of die emotie, heb je daar een beeld bij of een bepaald gevoel in je lichaam? Dat is ALTIJD het geval. Als dat in eerste instantie niet het geval is kun je de cliënt er naartoe leiden met bijvoorbeeld vragen uit het oplossingsgericht werken of vanuit traumawerk voorbereiden dat de cliënt weer meer in staat is contact te maken zijn eigen waarneming. Blijf vooral uit de inhoud, een beschrijving is voldoende. Zoals Bandler zegt: the menu is not the meal. 3. Wat zou je anders willen? Als de cliënt het beeld of het gevoel omschreven heeft, vraag dan of dat is zoals hij/zij het wil. Het antwoord is vrijwel altijd: NEE, dit is niet zoals ik het wil. Vervolgens kun je vragen: Hoe wil je het dan wel/wat zou je er aan willen doen? Elke gedachte die opkomt is goed. Vaak wil de cliënt het beeld/gevoel weg hebben of veranderen zodanig dat het wél functioneel is. Dan antwoord ik meestal: ga je gang. Soms gaat iemand dan aan de slag en vaak vinden mensen dat zo gek dat ze wat hulpvragen nodig hebben. 4. Afsluiten Je kunt de cliënt vragen of het goed is zo of dat er nog wat meer nodig is. Ook hier hoef je vaak geen suggesties aan te dragen, de cliënt voelt het zelf wel. Soms heeft het even tijd nodig. Ons advies is om niet na te praten, want dat trekt het veranderproces weer naar het cognitieve. Of zoals Einstein zei: een probleem wordt per definitie opgelost met een andere manier van denken dan de manier waarmee het probleem gecreëerd is. Hoe nieuw is nieuw Wie een kookboek schrijft, ontdekt niet de aardappel! Hooguit ontdek je exotische en minder bekende groenten. Ons recept is gebaseerd op veel bekende en sommige wat minder bekende stromingen en theorieën. Het is een mix van alles wat we in de loop der jaren opgepikt hebben. NLP speelt daarbij een belangrijke rol, en dan vooral omdat je als NLP-er gewend bent om processen te begeleiden vanuit rapport, met het oog op structuren van communicatie in plaats van inhoud en met de vaardigheid tot kalibreren wat er bij de cliënt gebeurd. Inhoudelijk vinden we in onze aanpak ook systemisch werk, Solution Focused Brief Therapy, clean language en somatic experience terug. De kracht van de methode zit onder meer in: 1. je doorloopt een continu proces van tientallen Test Operate Test Exit -trajecten. Je kunt dus heel snel bijstellen als een ingang voor een cliënt niet werkt. 2. je laat zowel structuur als inhoud voor 100% bij de cliënt en begeleidt alleen het proces. Je hebt veel minder te maken met keuze van voor-gedefinieerde technieken en kunt daardoor nog veel vloeiender volgen en leiden. 3. vergaande integratie van de vooronderstelling dat iedereen alle hulpbronnen al in zich heeft, zelfs als het gaat om het proces om weer met (de visuele weergave van) die hulpbronnen in contact te komen. Als begeleider neem je dan de rol om te faciliteren dat een cliënt er ook daadwerkelijk bij kan en dat het proces oplossingsgericht blijft. Met name dat laatste maakt dat instrumenten vanuit NLP, Systemisch werk, SFBT en somatic experience voor ons van groot belang zijn. Gezondheid Vaak komen mensen bij ons centrum als ze al een heel lang traject achter de rug hebben. Niet altijd is het leuk om dan te horen dat verandering vaak snel gerealiseerd kan worden. Als NLP-ers weten we allemaal hoe snel verandering kan gaan, zeker als je de juiste chunck(grootte) te pakken hebt. Misschien juist daarom verbaas ik me over wat in het paradigma van veel mensen niet kan. Immers wat bijvoorbeeld een eeuw geleden als wetenschappelijke waarheid gold, is nu veelal achterhaald. En andersom dacht men vroeger van veel dat het niet mogelijk was, terwijl dat nu de normaalste zaak van de wereld is. Denk aan het bestaan van bacteriën, de wereld die echt niet plat bleek te zijn, communicatie via een draadje of de kraamvrouwenkoorts die te voorkomen zou zijn door meer hygiëne. De kans is groot dat datgene waarvan we nu zeggen dat het niet kan, over honderd jaar boerenwijsheid is. Mijn persoonlijke missie is om de grenzen steeds verder op te rekken als het gaat om geestelijke en lichamelijke gezondheid. We hebben nu positieve ervaring met ziektes als ADHD, ADD, depressie, borderline, etc. We zetten ook stappen op het pad van datgene dat als nog meer somatisch beschouwd wordt bijvoorbeeld RSI, migraine, rugklachten en autoimmuunziekten. Ongetwijfeld heeft dat wat Deepak Chopra beschrijft als kwantumgenezing ook een structuur. Wat mij betreft gaan we die structuur snel doorgronden! Cathelijne Wildervank, Master Practitioner, is mede-oprichter van het ADHD-centrum Zuid-Holland. Het centrum biedt individuele begeleiding, maar ook opleidingen voor ADHD-ers, ouders en professionals. voor meer info: contact auteur: c.wildervanck@adhd-zh.nl 36 37

20 thema: NLP & Gezondheid Gil Olaerts NLP en Gezondheid Onze gezondheid is een kostbaar bezit. Regelmatig hoor je mensen zeggen: Oud worden is niets, zolang we maar gezond blijven. Voor veel mensen hangt hun leven van hun gezondheid af en laat ons eerlijk zijn; het leven is eenvoudiger met een goede gezondheid. Lichamelijke pijn of letsel halen bij de meeste van ons hun mentale kracht, zelfvertrouwen en veerkracht naar beneden. In dit artikel lees je dat NLP een uitstekend hulpmiddel is om inzicht te krijgen in de onderliggende structuur van onze ziekte-symptomen en om onze gezondheid te optimaliseren. Ziekte; een verstoring van energievelden? Elk ziektesymptoom wijst op een verstoring van de Ook homeopathie, reiki, neuraaltherapie en anderen zijn geneeswijzen die gebaseerd zijn op het genezen van een verstoring in het energetisch evenwicht van de mens. Hierbij kun je de mens in een vereenvoudigd model zien als: componenten van gevoelens, denken en lichaam. Deze drie variabelen of aspecten weerspiegelen het mens-zijn van dat ogenblik en staan niet lineair tegenover elkaar ook al lijkt het soms dat het ene de oorzaak is en het andere het gevolg. Ze functioneren eerder als een holon. Holons zijn op zich staande gehelen die met elkaar verbonden zijn en een uitdrukking zijn van een mens. (Een holon is een Griekse uitdrukking voor iets dat tegelijkertijd een geheel en een onderdeel is.) Elke verandering in één van de holons verandert het geheel waarvan ze deel uit maken en omgekeerd. richten op een ontsnapping aan de leeuw. Voor het gegrom ging alle aandacht naar het overwinnen van de bacteriën. Je was niet in staat om overeind te komen. Het gegrom geeft je de energie om vuur te maken of in je auto te geraken en weg te vluchten of om gelijk welke andere oplossing te verzinnen. Het zal je lichaam niets opleveren als je nu verder je energie steekt in het overwinnen van de bacteriën als de leeuw je kan oppeuzelen. Het lichaam stopt dus de strijd tegen de bacteriën en mobiliseert energie om de confrontatie met de leeuw te kunnen vermijden. Symptomen en NLP vooronderstellingen Wat geeft nu een verandering in één van de aspecten van ons mens-zijn? Zoals we in NLP cursus gezien hebben, wordt elk persoonlijke energievelden. Via acupunctuur zijn wij ons bewust geworden van de energievelden die door en/of rond ons fysieke lichaam stromen. Elke ziekte of symptoom zou te maken heb- Ziekte en gezondheid als externe manifestatie en gedrag We kunnen een incongruentie tussen het gezegde en gedrag bewust of onbewust gestuurd en kan je lichamelijke symptomen van ziekte vergelijken met een gedrag. 1 Aan de basis van elk gedrag ligt een positieve ben met een teveel en/of te weinig aan energie op de bijhorende gevoelens van iemand herkennen via intentie: Stel dat elk symptoom, elke ziekte eigen- specifieke punten op ons lichaam. Deze zijn gerela- minimal cues. Dit zijn kleine, zintuiglijk waarneemba- lijk een positieve intentie heeft t.o.v. je totaliteit, je teerd met het orgaan dat de oorzaak zou zijn van het re, fysieke veranderingen van die persoon. Zo kun je mens-zijn. symptoom. de ziektesymptomen beschouwen als de externe mani- 2 Mensen maken de beste keuze die ze op dat ogen- festatie of de fysieke uitdrukking van de bewuste en/of blik hebben: het onderbewuste maakt een voor onbewuste interne processen van de mens. Ofwel het hem beste keuze van dat ogenblik. Het herkent concreet worden van een abstract bewust en/of onbe- enkel de ziekte als middel om aan de intentie te wust denken. Dit is, in NLP-termen, het complex equi- voldoen. valence van een criterium; het zintuiglijk specifieke 3 De wereldkaart is niet de wereld: Het onderbewus- equivalent van een persoonlijke waarde. te handelt vanuit zijn eigen model van de wereld, hun doelstellingen te bereiken: Het onderbewuste Het fysieke niveau van de mens is dus een weergave opgebouwd uit vroegere ervaringen, gedachten en heeft alle middelen om zijn positieve intentie te van zijn denken en/of gevoelens en omgekeerd. patronen. De gedachten, ideeën, overtuigingen die verwezenlijken. de persoon heeft meegekregen vanuit de omgeving 6 De betekenis van je communicatie is het effect dat Stel dat een mens beschikt over 100% energie. Als één en ervaringen vanuit zijn kinderjaren, of zelfs uit je bereikt, onafhankelijk van je intentie: De ziekte van de aspecten van het menselijk zijn extra energie vorige levens kunnen de keuze bepalen. is het effect dat het onderbewuste bereikt en is nodig heeft, gaat dit ten koste van de andere aspec- Vergeet niet dat ook baby s met een verleden ter onafhankelijk van zijn intentie. ten. Zo kan een mens zich moe en uitgeput voelen wereld komen. Steeds meer komt de wetenschap 7 Kracht is de kunst om resultaten te bereiken zoals door het vele piekeren of door lichamelijke letsels. tot de ontdekking dat er een energetische over- we ze bedoeld hebben: het onderbewustzijn heeft Bijvoorbeeld; je ligt in een tent in de Afrikaanse savan- dracht is van informatie die in de cellen wordt de flexibiliteit om het doel te bereiken, zo kan ne en je hebt een zware bacteriële infectie met hevige opgeslagen. depressie tot kanker leiden en huiduitslag tot diaree als gevolg. Je hoort het krachtige gebrul van 4 Falen bestaat niet, er is alleen feedback: Een astma, indien de boodschap van de symptomen een leeuw buiten je tent. Op dat ogenblik nemen de symptoom of ziekte is een leerpunt. niet begrepen wordt, verandert het onderbewuste hersenen de beslissing om de overblijvende energie te 5 Mensen hebben de hulpbronnen; de middelen om zijn koers