Tekst 1 Rust, reinheid en pillen Gebruik van geneesmiddelen door kinderen neemt sterk toe

Transcriptie

1 Actuele opdracht leesvaardigheid Rust, reinheid en pillen november hv Opdracht 1 Noteer kort je mening over de volgende stellingen. a Medicijnen zorgen voor een wereld zonder ziekte. b Geneesmiddelen moeten eerst op dieren en daarna op mensen getest worden. c Vooral de fabrikanten worden beter van medicijnen. d Dankzij een simpel pilletje kun je prima met ADHD leven. Opdracht 2 Lees tekst 1 verkennend. a Kijk naar de bron van tekst 1. Welk tekstdoel verwacht je? b Welke tekstvorm verwacht je? Kies uit: A uiteenzetting B nieuwsbericht c Noteer de kenmerken van de tekstvorm die je bij opdracht 2b hebt gekozen. d Lees alinea I. Heeft deze alinea de kenmerken die je bij opdracht 2c hebt genoteerd? e Lees alinea X. Heeft deze alinea de kenmerken die je bij opdracht 2c hebt genoteerd? f Tekst 1 heeft een titel en een ondertitel. Welk doel heeft de titel? Kies uit: A aandacht trekken B onderwerp aankondigen C mening geven D stelling noemen g Welk doel heeft de ondertitel? Kies uit de antwoorden bij 2f. Tekst 1 Rust, reinheid en pillen Gebruik van geneesmiddelen door kinderen neemt sterk toe I II 5 10 III 15 Het is niet zo dat ze graag medicijnen geeft aan kinderen, zegt kinderarts Gerbrich van der Meulen. Maar soms moet het. Als je te pas en te onpas hormoonzalf op een kinderhuid smeert, dan beschadigt dat de huid. Maar niet als je met beleid smeert. En de jeuk en wonden die ze krijgen van de eczeem, zonder die zalf, zijn voor een kind heel vervelend. Kinderen (tot en met zeventien jaar) slikken, smeren en inhaleren meer medicijnen dan ooit tevoren, blijkt uit cijfers die de Stichting Farmaceutische Kengetallen samenstelde op verzoek van deze krant. De grootste groei zit in laxeermiddelen, psychiatrische medicijnen en middelen tegen allergische reacties. Allemaal voor ziektes en syndromen die vaker voorkomen dan vroeger. De stijging komt deels doordat artsen beter naar kinderen kijken dan vroeger. Maar ook doordat de leefomstandigheden de afgelopen veertig jaar zijn veranderd: kinderen eten minder regelmatig en minder gezond waardoor steeds meer kinderen poepproblemen hebben. Pedagogen en kinderpsychiaters wijzen er ook telkens op dat het dagelijks leven hectischer is dan vroeger: vaak werken

2 IV V VI VII VIII 50 IX 55 X 60 beide ouders buitenshuis, de kinderen gaan naar de crèche en de naschoolse opvang en niet per se naar de basisschool om de hoek. Op school verlangt de juf dat ze zelfstandig werken en dus grote discipline opbrengen. Het aantal kinderen dat moeite heeft om zich aan te passen en een diagnose krijgt voor een psychiatrische of gedragsstoornis stijgt gestaag. Neem autisme waar volgens de Gezondheidsraad 1 procent van de bevolking mee kampt. Autistische kinderen raken in paniek van te veel geluid en drukte en worden soms agressief. Steeds vaker krijgen ze een antipsychoticum om dat te onderdrukken ( keer vorig jaar). Nadeel is dat het middel de eetlust fors opwekt waardoor die kinderen vaak dikker worden. Naar schatting 5 procent van alle kinderen lijdt aan ADHD. Ze kunnen zich maar kort concentreren en zoeken voortdurend prikkels en opwinding. Zij krijgen s ochtends methylfenidaat (ritalin), een amfetamine die tijdelijk de rust en concentratie in het hoofd vergroot. Het middel werkt maar vier uur, waardoor ze tussen de middag opnieuw een pilletje moeten nemen. Een minderheid krijgt het duurdere concerta (niet volledig vergoed) dat de hele dag werkt. En dan is er de groeiende groep kinderen met een allergie. Wetenschappers weten niet precies hoe het komt, zegt kinderarts Van der Meulen, maar sinds de jaren vijftig is de hoeveelheid mensen die atopisch is (lijdt aan één of meer allergieën), elke tien jaar verdubbeld en nu is 20 tot 25 procent van de bevolking in Europa dat. Zij gebruiken hormoonzalfjes en -sprays die allergische reacties als jeuk en infecties onderdrukken. Het gebruik is bij Nederlandse kinderen in zes jaar met 20 procent gestegen tot ruim recepten in Is al die medicatie voor kinderen nodig? Vaak wel, zegt Van der Meulen, die werkt in het Groningse Martiniziekenhuis. Ze is één van de vijf kinderallergologen in Nederland. Neem de spuit met adrenaline die ongeveer kinderen altijd op zak hebben. Ze lijden aan een ernstige voedselallergie, zoals pinda- of tarweallergie. Eten ze per ongeluk iets met pinda, dan kunnen ze een dodelijke allergische reactie krijgen. Zij, of hun ouders, moeten dan onmiddellijk adrenaline inspuiten. Sommige kinderen zijn zo allergisch dat ze zelfs een aanval kunnen krijgen als ze iemand zoenen die pindakaas heeft gegeten. Elk jaar overlijdt een kind aan voedselallergie in Nederland. 3 tot 5 procent van alle kinderen heeft nu een voedselallergie, twee keer zo veel als tien jaar geleden. Sommige kinderen zijn allergisch voor gluten. Die allergie is anders dan die voor noten; hij tast de darmen aan waardoor het kind niet goed groeit, een bolle buik krijgt (zoals bij ondervoeding) of rare ontlasting. De darmen nemen de noodzakelijke bouwstoffen niet op. Met een glutenvrij dieet zijn die kinderen goed af. Het grootste deel van de allergische kinderen heeft astma en/of eczeem en is gevoelig voor stofjes in de lucht, poezen, pollen en vocht. Die groep lijkt niet meer te groeien. Er zijn tal van medicijnen voor die de werking van histamine onderdrukken. Histamine komt vrij in de bloedbaan als het lichaam in contact is geweest met een stof waar het kind allergisch voor is. Van de histamine kan het kind een ernstige huidreactie krijgen of heel benauwd worden. Ook op allergische kinderen zijn leefomstandigheden van invloed: meer kinderen leven in de stad dan op een boerderij, zoals vroeger. Volgens kinderallergoloog Van der Meulen valt bijvoorbeeld op dat kinderen die opgroeien op een boerderij of met broertjes of zusjes of huisdieren, gemiddeld minder kans hebben op astma of eczeem. Opmerkelijk is dat veel medicijnen die kinderen gebruiken, niet zijn getest op

3 70 kinderen. Dat is niet verplicht, omdat testen op kinderen wordt beschouwd als onethisch. Wel moeten alle medicijnen op volwassenen worden getest voordat ze op de markt kunnen worden gebracht. Kinderarts Jan-Peter Rake zegt daarover: We passen de volwassen dosering vaak aan aan de lengte en het gewicht van het kind. Maar we weten niet precies of het effect, of bijwerkingen, hetzelfde zijn als bij volwassenen. Bron: Frederiek Weeda, NRC Handelsblad op 9 november 2012 Opdracht 3 Lees alinea I tot en met III nauwkeurig. a Welke twee bronnen heeft de schrijver gebruikt voor dit artikel? b Wat zijn de twee hoofdoorzaken voor het meer voorkomen van ziektes en syndromen (r. 10)? c Leid de betekenis van hectisch (r. 15) uit de context af. d Heeft alinea II een kernzin? Zo ja, welke? e Heeft alinea III een kernzin? Zo ja, welke? Opdracht 4 Lees alinea IV en V nauwkeurig. a Waaraan hebben kinderen moeite om zich aan te passen (r. 19)? b Waarnaar verwijst dat (r. 23)? c Welk oorzaak-gevolg wordt in het slot van alinea IV genoemd? d Leg uit dat concerta een beter medicijn is dan ritalin. e Waarom krijgen niet alle kinderen die aan ADHD lijden, het beste medicijn? Opdracht 5 Lees alinea VI tot en met IX nauwkeurig. a En dan (r. 32) geeft een opsomming aan. Wat wordt er opgesomd? b Wat betekent atopisch (r. 34)? c Waarnaar verwijst dat (r. 36)? d Van der Meulen is één van de vijf kinderallergologen in Nederland (r ). Zijn er veel of weinig kinderallergologen in Nederland? Licht je antwoord toe. e Wat leid je af uit het gegeven Elk jaar overlijdt een kind aan voedselallergie in Nederland (r )? f Waarom is een allergie voor gluten erger dan een allergie voor noten? Opdracht 6 Lees alinea X nauwkeurig. a Waarom zou het testen van medicijnen op kinderen als onethisch (r. 67) worden beschouwd? b Waarom is het eigenlijk wel nodig om medicijnen op kinderen te testen? c Waarnaar verwijst daarover (r. 68)? d Is de laatste alinea van tekst 1 typerend voor een nieuwsbericht of voor een beschouwing? Leg je antwoord uit. Opdracht 7 Kijk terug op tekst 1. a Geeft de schrijver van tekst 1 zijn mening? b Heeft tekst 1 een tweedeling of een driedeling?

4 c d e f g Leg uit dat je antwoord op opdracht 7a en 7b past bij de tekstsoort waar tekst 1 bij hoort. Bij tekst 1 stond de volgende inleiding: Kinderen gebruiken steeds meer medicijnen. Omdat ze ADHD hebben, of last van allergieën. Hoe komt dat? Is het echt nodig? En ook: zijn al die medicijnen wel veilig? Welke vraag wordt in tekst 1 niet beantwoord? Welke twee groepen worden in alinea IV tot en met IX genoemd? Welke van die groepen groeit het sterkst? Leg je antwoord uit. Leg de titel Rust, reinheid en pillen uit. Opdracht 8 Kies één van de onderwerpen en verzamel er informatie over. a Het ontwikkelen van nieuwe medicijnen. b De prijs van medicijnen. c Het testen van medicijnen. d De behandeling van ADHD. Opdracht 9 Gebruik de informatie uit opdracht 8. a Ben je over één van de stellingen uit opdracht 1 anders gaan denken? b Noteer kort de informatie die je van mening heeft doen veranderen. c Ben je bij één van de stellingen uit opdracht 1 bij je mening gebleven? d Noteer kort de informatie die je mening ondersteunt. Opdracht 10 Lees eerste de hele opdracht. a Noteer op een los blaadje de informatie uit opdracht b of d. b Schrijf daaronder: c Schrijf daaronder één van de stellingen uit opdracht 1. Opdracht 11 Lees eerste de hele opdracht. a Geef het losse blaadje door. b Zes klasgenoten schrijven onder de stelling hun naam en eens of oneens. Opdracht 12 Bekijk het resultaat op jouw blaadje. a Hoeveel klasgenoten waren het met je eens? b Hoeveel klasgenoten waren het met je oneens? c Wat is je conclusie over je argument en stelling? Opdracht 13 Bekijk de cartoon. a Wat is de strekking van de cartoon? b Noteer je reactie op het volgende gegeven. Per Nederlander wordt dit jaar gemiddeld euro uitgegeven aan zorg. Dat is het dubbele van het bedrag dat in 2000 aan zorg werd uitgegeven. c Denk je dat onze gezondheidszorg betaalbaar blijft? d Licht je mening toe.

5 Bron: