Nieuwsbrief Groene Zorg

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Groene Zorg Uitgave van het Steunpunt Groene Zorg mei 2003 Steunpunt Groene Zorg Minderbroedersstraat Leuven tel 016/ fax 016/ groenezorg@boerenbond.be Internet: Inhoud: De Bijster, een korte kennismaking Verzekeringen Groene zorg bij de noorderburen Verslag demodag 3 april Oost-Vlaamse meldpunt voor zorgboeren Vraag en aanbod Agenda WWWeetjes Redactie: Lieven Vandeputte, Peggy Pepermans, Peter Dauwe, Willem Rombaut, Lisan Beijer, Katrien Goris Verantwoordelijke Uitgever: Sonja De Becker, Algemeen Secretaris Wat is dementie? Wat doet RVT De Bijster? Een korte kennismaking Rust- en Verzorgingstehuis De Bijster verricht al 24 jaar lang baanbrekend werk in de verzorging van dementerende personen. Momenteel wonen er 113, voornamelijk oudere, dementerende personen. De bewoners zijn opgedeeld in homogene leefgroepen, op basis van gelijkaardige woon-, zorg- en leefbehoeften: - twee huizen voor beschermd wonen en twee leefgroepen voor begeleidingsbehoeftigen (lichte dementie) - twee leefgroepen voor verzorgingsbehoeftigen (matige dementie) - twee leefgroepen voor verplegingsbehoeftigen (ernstige dementie) De leefgroepen worden begeleid door een multidisciplinair team dat bestaat uit verpleegkundigen, verzorgenden, opvoedsters, kinesitherapeuten, ergotherapeuten, animatoren, logopedisten,. Dit team beslist over een eventuele overplaatsing van de bewoner naar een andere leefgroep. Maar wat is dementie eigenlijk? Dementie is een verzamelbegrip. Het kan veroorzaakt worden door een zeventigtal verschillende aandoeningen waaronder de ziekte van Alzheimer en vasculaire problemen. De kans op dementie neemt toe met de leeftijd: vanaf 65 jaar bestaat er 5 % kans op dementie, vanaf 80 jaar is dit al 20 %. Momenteel zijn er ongeveer dementerenden in België, slechts 3 % daarvan is opgenomen in voorzieningen. Dat wil dus zeggen dat de meeste dementerenden worden opgevangen door familie, vrienden of kennissen mantelzorgers worden zij genoemd. Bij dementie valt het korte termijngeheugen het snelst weg, het lange termijngeheugen blijft het langst intact. Uiteindelijk blijven enkel herinneringen uit de vroegste levensfase over tot ook deze wegvallen in de allerlaatste fase 1

2 van dementie. Bij de opvang van dementerenden is het dus belangrijk om een omgeving te creëren gelijkaardig aan die waar de personen vroeger in verbleven. Andere symptomen van dementie zijn afasie (problemen met taal), apraxie (problemen met praktisch handelen) en agnosie (problemen met herkenning). Deze symptomen worden in een beginfase vaak moeilijk onderkend. De behandeling van dementie blijft heel moeilijk aangezien de oorzaak nog niet gekend is. Daarom is het verloop van dementie totnogtoe onomkeerbaar. Er bestaan wel een aantal middelen die op het geheugen inwerken en zo het proces kunnen vertragen. Ook een aantal omgevingsfactoren, zoals de aanwezigheid van herkenbare prikkels, kunnen het proces beïnvloeden. Zo kan het voor dementerende personen die altijd in een agrarische omgeving geleefd hebben, heel heilzaam zijn wanneer ze geregeld in een zorgboerderij worden opgevangen. Daarom is RVT De Bijster momenteel, samen met Landelijke Thuiszorg, op zoek naar land- en tuinbouwgezinnen. Spreekt dit je wel aan? Meer informatie: Hilde Weckhuysen, 016/ Verzekeringen en Groene Zorg: zorg dat je in orde bent Wanneer je zorgvragers opvangt op je land- of tuinbouwbedrijf, moet je natuurlijk ook zorgen dat de verzekeringen in orde zijn. Zorgvragers kunnen immers een ongeval hebben op je bedrijf. Of misschien kunnen ze zelf schade veroorzaken? We geven hier een beknopt overzicht van de verzekeringen die op zorgboerderijen van toepassing zijn. In ieder geval neem je best contact op met je eigen verzekeringsagent of makelaar om deze zaken te bespreken. Misschien ben je al in orde of hoeven enkel de bestaande polissen uitgebreid te worden? Bescherming van de zorgvrager als persoon Een zorgvrager die meehelpt of opgevangen wordt op een land- of tuinbouwbedrijf, wordt blootgesteld aan het risico op een lichamelijk ongeval in het kader van de uitgevoerde activiteiten. Het is belangrijk dat de zorgvrager die het slachtoffer wordt van een dergelijk ongeval kan terugvallen op een degelijke verzekering. De specifieke situatie van de zorgvrager zal uitwijzen welke verzekeringen het meest aangewezen zijn: Als er sprake is van een arbeidsovereenkomst de zorgvrager staat onder gezag, leiding en toezicht van een werkgever en ontvangt een loon voor de geleverde arbeid dan valt de zorgvrager onder het toepassingsgebied van de verplichte arbeidsongevallenverzekering. De verzekeringsplicht rust dan op de werkgever. Dit is de zorgboer in het geval van een zorgboerderij of de zorginstelling wanneer de zorgvrager op een instellingsboerderij wordt tewerkgesteld. Als er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst de zorgvrager wordt eerder opgevangen, begeleid en ongedwongen ingeschakeld in het leven op de boerderij en ontvangt geen loon dan moet gedacht worden in de richting van een lichamelijke ongevallenverzekering. Dit kan in de vorm van een sommenverzekering, waarbij het uit te keren bedrag vooraf wordt afgesproken. Hierbij is het belangrijk dat men voorziet in een afdoende dekking voor zware ongevallen dodelijke of met blijvende ongeschiktheid met daarnaast een luik dat de terugbetaling van de geneeskosten regelt. Een andere mogelijkheid is een ongevallenverzekering op basis van de arbeidsongevallenwet. Bij gebrek aan 2

3 een reëel loon zullen in dat geval de vergoedingen berekend worden in functie van een overeengekomen fictief jaarloon (vb euro) Eventueel kan er zelfs gekozen worden voor een lichamelijke ongevallenverzekering voor onbezoldigde helpers. Deze is in veel bedrijfspolissen van landbouwbedrijven voorzien, maar heeft wel een aantal beperkingen (vb. arbeidsweg niet verzekerd, niet voor inwonenden). Twee andere belangrijke aandachtspunten zijn de weg naar en van de zorgboerderij, en het al dan niet permanent verblijven (inwonen) op de zorgboerderij: Als de arbeidsongevallenwet van toepassing is dan is de arbeidsweg automatisch meeverzekerd. Bij een lichamelijke ongevallenverzekering is de weg naar en van de plaats waar de activiteit wordt uitgevoerd niet altijd in de dekking begrepen. In dat geval moet hiervoor dus een uitbreiding aan de verzekeraar gevraagd worden. Als een zorgvrager inwoont op een boerderij dan is een ongevallenverzekering privé-leven aangewezen. Op die manier geniet hij/zij van een 24u24 dekking. Aansprakelijkheid van de zorgvrager Een zorgvrager die schade veroorzaakt aan een derde kan hiervoor mogelijk burgerrechtelijk aansprakelijk (BA) worden gesteld. Wanneer hij die schade veroorzaakt in zijn privé-leven dan kan een verzekering BA privé-leven de geldelijke gevolgen van zijn aansprakelijkheid opvangen. Of hij tijdens zijn activiteiten op een zorgboerderij in zijn privéleven of beroepsleven is, zullen de omstandigheden moeten uitwijzen. De mogelijkheid bestaat ook dat de zorgboer of de zorginstelling aansprakelijk gesteld wordt voor de daden van de zorgvrager die hij onder zijn hoede heeft. In dat geval kan men een beroep doen op een verzekering BA exploitatie. Om misverstanden te vermijden doet de zorgboerderij er goed aan om de aanwezigheid van zorgvragers te melden aan zijn burgerlijke aansprakelijkheidverzekeraar. Men moet er zich wel van bewust zijn dat deze aansprakelijkheidsverzekeringen niet alle schade zullen vergoeden. Zo zal bijvoorbeeld de schade die een zorgvrager toebrengt aan het materiaal van de zorgboer niet vergoed worden. Ook de schade die voorvloeit uit het niet of slecht uitvoeren van contractuele verbintenissen is uitgesloten. Voor bepaalde types van zorgvragers, met een mentale handicap of zware psychische problemen, kan de vraag gesteld worden of zij wel toerekeningsvatbaar zijn, en met andere woorden voor hun daden aansprakelijk kunnen gesteld worden. Aansprakelijkheid na levering Het is ook aan te raden dat de zorgverlener een verzekering Burgerrechtelijke Aansprakelijkheid na levering sluit. Als hij producten verkoopt, dan kan hij immers aansprakelijk gesteld worden voor schade die dit product veroorzaakt. Denk bijvoorbeeld dat personen ziek worden door het drinken van de verkochte melk. Dit is eigenlijk een algemene verzekering waarover een landbouwer steeds zou moeten beschikken, of hij nu met zorgbehoevenden werkt of niet. Hoever staat het bij onze Noorderburen? Groene zorg in Nederland De laatste drie jaren is het aantal landbouw-zorginitiatieven in Nederland enorm gestegen (van 75 naar 325!) en ook het aantal doelgroepen is sterk 3

4 toegenomen. Niet alleen personen met een handicap of psychiatrische patiënten worden op boerderijen opgevangen maar ook depressieve mensen, senioren en kinderen uit de bijzondere jeugdzorg. Vaak worden doelgroepen gecombineerd: zo blijken mensen met een verstandelijke handicap en (ex-)verslaafden het vaak heel goed met elkaar te vinden. De grootste vraag naar zorgboerderijen komt in Nederland momenteel uit de stedelijke gebieden: zowel vraag van kansarmen of overlastgroepen naar zinvolle dagbesteding als van managers die even tot rust willen komen of groepen die aan teambuilding willen doen. Deze vraag wordt onder meer gestuurd door een algemeen verschijnsel in de samenleving waarbij steeds meer aandacht geschonken wordt aan een gezonde leefomgeving. Toekomstperspectieven Het oude beeld van landbouw&zorg (waarbij vooral met verstandelijk gehandicapten gewerkt wordt), maakt stilaan plaats voor een imago als gezondheidsdienst die zowel preventief als curatief kan werken. Ook wordt het steeds belangrijker om rond de stedelijke centra regionale netwerken uit te bouwen waarin o.a. landbouwers, welzijnswerkers en managers vertegenwoordigd zijn zodat vraag en aanbod aan elkaar kunnen gekoppeld worden. Wanneer alle nieuwe doelgroepen worden meegerekend, is er immers plaats voor duizenden zorgboerderijen. Boeren aan Welzijn Oost-Vlaams meldpunt voor zorgboeren Aanvullend op de werking van het Steunpunt Groene Zorg, werd in Oost- Vlaanderen gestart met het meldpunt Groene Zorg Oost-Vlaanderen - Boeren aan Welzijn. Het gaat hierbij om een pilootproject, dat in een beperkt gebied op een heel intensieve manier boeren en tuinders en zorginstellingen wil benaderen rond groene zorg. Het project wordt uitgevoerd door Landelijke Gilden in het kader van het Vlaamse Programma voor Plattelandsontwikkeling. Doe je nu reeds als land- of tuinbouwer aan zorgopvang? Of voel je er wel iets voor om in de toekomst mensen met beperkte mogelijkheden op het bedrijf te ontvangen? Dan kun je dat nu melden bij het meldpunt Groene Zorg Oost- Vlaanderen. Indien gewenst komt één van de medewerkers bij jou langs voor een kennismaking: wat interesseert jou als boer of tuinder en wat kan het meldpunt Groene Zorg Oost-Vlaanderen voor jou doen? Ook kan dan alvast een idee gegeven worden van enkele concrete vragen van zorginstellingen uit de buurt. Maar misschien zit je nog met een heleboel praktische vragen en problemen waarover je eerst duidelijkheid wil. Om jou daarbij te helpen werkt meldpunt Groene Zorg Oost-Vlaanderen nauw samen met het Steunpunt Groene Zorg dat omtrent de omkadering van zorg op land- en tuinbouwbedrijven alle deskundigheid in huis heeft. Samen met Landelijke Gilden stapte ook het Steunpunt Welzijn Zuid-Oost- Vlaanderen in het project. Zij verzorgen in de eerste plaats de contacten met de welzijnssector. Ook daar wordt het project op ruime schaal bekend gemaakt. Geïnteresseerde zorginstellingen worden zo ook uitgenodigd om zich kenbaar te maken. Op die manier kunnen zij op steun rekenen bij hun zoektocht naar een geschikt land-of tuinbouwbedrijf. Besluit : Wie in Oost-Vlaanderen overweegt om te starten met groene zorg kan best ook eens bij het meldpunt Groene Zorg O.-Vl. Boeren aan Welzijn aankloppen. Zij helpen jou graag vooruit! Contactgegevens Meldpunt Groene Zorg Oost-Vlaanderen Boeren aan Welzijn tel. 053/ groenezorg-ovl@welzijn.net 4

5 Verslag mobiele demonstratiedag Groene Zorg, 3 april Op deze vierde demonstratiedag stond het verhaal van de zorgboeren centraal. We bezochten drie bedrijven waar op de één of andere manier zorgvragers worden opgevangen en lieten de zorgboeren en tuinders aan het woord. In Zottegem bezochten we het bedrijf van Daniël en Magda De Langhe Morel, een gemengd landbouwbedrijf. Zij vangen enkele dagen per week twee personen met een mentale handicap op. Hun gasten Peter en Jo hebben geleerd om vrij zelfstandig te werken. Ze komen immers al sinds respectievelijk 10 en 9 jaar naar de boerderij. Patrick en Gerda Braem De Meyer uit Dikkebus vangen ook al lange tijd zorgvragers op op hun rundveebedrijf. Ze hebben ervaring met heel diverse doelgroepen, zo ontvingen ze al personen met een mentale handicap, sociaal verwaarloosde jongeren en daklozen. Op het glastuinbouwbedrijf van Dirk en Griet Decru Leroy in Staden worden bloemen en planten gekweekt. Ook zij vangen soms jongeren op uit de bijzondere jeugdzorg. Deze jongens of meisjes worden dan enkele dagen tot weken volledig opgenomen in het gezin. Was u er graag bij geweest? Helaas, maar in het najaar volgen er zeker nog zulke demonstratiedagen. Volledige verslag: Diane Goris op 016/ of via groenezorg@boerenbond.be Vraag en aanbod De volgende organisaties werken nu al samen met land- en tuinbouwbedrijven en/of zijn regelmatig op zoek naar nieuwe bedrijven om mee samen te werken. Voor meer informatie kan u contact opnemen met het Steunpunt Groene Zorg (016/ ) of rechtstreeks met de onderstaande vermelde contactpersoon: Over heel Vlaanderen Wingerdbloei vzw laat als overgang tussen een gesloten voorziening en het leven op vrije voeten de begeleide meisjes een tweetal maanden meewerken op enkele land- en tuinbouwbedrijven in Frankrijk. De organisatie wil graag ook met Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven samenwerken. Contactpersoon: Siska Baert, tel. 03/ Het project de BOER op van Open Haard vzw laat minderjarigen met opvoedingsproblemen zes maand meewerken en meeleven op een land- of tuinbouwbedrijf in Vlaanderen, kortere perioden zijn echter ook mogelijk. Voor de verder uitbouw van het project de BOER op is Open Haard vzw nog op zoek naar Vlaamse land- en tuinbouwgezinnen. Contactpersoon: Mireille Verplancke, tel. 09/ Het Onthaal-, Oriëntatie- en Observatiecentrum De Waai uit Eeklo werkt momenteel aan een boerderijproject voor jongens tussen 12 en 15 jaar. Hiervoor zijn ze op zoek naar land- of tuinbouwbedrijven die bereid zijn om gedurende drie dagen een achttal jongeren en twee begeleiders in te schakelen bij het werk op de boerderij. Qua accommodatie hebben zij enkel een klein stukje veld nodig om iglotenten op te slaan. Naast dit project is er ook vraag naar kortdurende individuele projecten, vooral voor oudere jongeren (tussen 15 en 18 jaar). Ook hier moeten de jongeren gedurende een aantal dagen kunnen meewerken op het bedrijf. Contactpersoon: Bart Hoeree, tel. 09/ Vlaams-Brabant De Wissel vzw zoekt land- en tuinbouwbedrijven in Midden-Brabant en Hageland waar jongvolwassen begeleide meisjes zinvol kunnen meewerken tijdens de dag. De meisjes 5

6 kunnen dan gedurende enkele weken één of meerdere dagen per week komen meewerken. Contactpersoon: Jan Nijs, tel. 016/ of 016/ Bas vzw begeleidt jongeren werden door verwezen via de Jeugdrechtbank. Ondanks alle negativiteit merken ze echter dat heel wat van deze jongeren zich nog verbonden weten met kinderen, met dieren, met de natuur, met onschuld misschien. Daarom zoeken ze boeren en tuinders om mee vorm te geven aan een meer dan zinvolle, nabije, groene, samen gedragen zorg met aandacht voor de eigen verantwoordelijkheid van de jongere. Contactpersoon: Hans Depoortere, tel. 016/ De Kiem is een centrum voor beroepsopleiding uit Aarschot en verzorgt opleiding en begeleiding naar werk voor laaggeschoolden en personen met een handicap. Voor de richting groendienst en tuinonderhoud zijn zij geregeld op zoek naar stageplaatsen in het arrondissement Leuven waar de cursisten ervaring kunnen opdoen onder de vorm van een stage. Contactpersoon: Mieke Delen, tel. 016/ Oost-Vlaanderen Wunian vzw uit Gent zoekt land- en tuinbouwbedrijven in de ruime landelijke regio rond Gent om mee samen te werken. Een van de door hen begeleide mensen, Danny, droomt ervan om op een echte boerderij te kunnen meewerken, voor de dieren te zorgen en op het land te werken. Contactpersoon: Marc Snellings, tel. 09/ t Keerhof vzw wil een pilootproject opzetten waarbij therapie met landbouwdieren centraal staat. Ze zijn nog op zoek naar een land- of tuinbouwbedrijf dat bereid is om tegen vergoeding aan dit project mee te werken. Contactpersoon: Katrien Kintaert, tel. 09/ Observatie- en Behandelingsscentrum De Waai is continu op zoek naar land- of tuinbouwbedrijven die een dagbesteding kunnen bieden aan jongeren die bij hen in behandeling zijn. De periode dat de jongeren tewerkgesteld zijn, kan sterk verschillend zijn maar meestal gaat het om ongeveer 1 maand. Ook bedrijven met para-agrarische activiteiten mogen zich aanmelden. Contactpersoon: Cyriel Craeghs, tel. 09/ De Stichting Welzijn voor Ouderen wil graag een alternatief aanbieden voor opvang in een bejaardentehuis. Daarom zijn ze op zoek naar welkomboerderijen waar ouderen kunnen opgevangen worden tijdens de dag of voor een paar dagen. Het project loopt in de regio Meetjesland. Contactpersoon: Tinne Poels, tel. 09/ West-Vlaanderen Oranjehuis vzw uit Heule is een organisatie die opvang en begeleiding biedt aan jongeren uit de bijzondere jeugdzorg tussen twaalf en achttien jaar. Voor de verdere uitbreiding van hun groenezorgproject zijn ze nog op zoek naar land- en tuinbouwbedrijven in regio Kortrijk (dagformule), en over heel de provincie (formule met overnachting). Contactpersoon: Katrien Verhulst, tel. 056/ t Groot Hersberge vzw is gestart met een groenezorgproject voor opvang van begeleide jongens met schoolmoeheid. Ze zoeken daarvoor nog land- en tuinbouwbedrijven in een straal van maximum 25 km rond Torhout, die eventueel ook overnachtingsmogelijkheid kunnen bieden. Contactpersoon: Eddy Hosten, tel. 050/ Limburg Huize Augustinus vzw uit Zutendaal zoekt samenwerking met land- en tuinbouwbedrijven in regio Lanaken. Op deze manier willen zij hun jongeren een zinvolle dagbesteding aanbieden. 6

7 Verblijven voor een langere periode zijn ook mogelijk, in dat geval mogen de bedrijven ook wat verder van de instelling gelegen zijn. Contactpersoon: Michel Rosius, tel. 089/ Antwerpen Landelijke Thuiszorg vzw wil vanaf volgend jaar licht dementerende senioren, die altijd in een agrarische woon- en werkomgeving geleefd hebben, een dagbesteding aanbieden op een actief land- en tuinbouwbedrijf. Hiervoor zijn ze nog op zoek naar geïnteresseerde land- en tuinbouwgezinnen. Contactpersoon: Hilde Weckhuysen, tel. 016/ Een alleenstaande moeder uit Zoersel zoekt een land- of tuinbouwbedrijf in de omgeving waar haar gehandicapte zoon twee dagen per week kan meewerken. Liefst werkt zij samen met een boer of tuinder die al enige ervaring heeft met personen met een licht mentale handicap. Contactpersoon: Lieve Van Mirlo, tel. 03/ Wilt u ook graag uw vraag of aanbod in deze rubriek laten verschijnen? Neem dan contact op met het Steunpunt Groene Zorg op 016/ Agenda Landelijke Open Dag Zorgboerderijen, Kom kijken hoe dat werkt! Bij onze noorderburen zijn de voorbereidingen voor de landelijke open dag zorgboerderijen voor 2003 weer in volle gang. Deze wordt gehouden op zaterdag 21 juni 2003! U bent van harte welkom op ruim 55 zorgboerderijen verspreid over het hele land. Een leuke kans om zo'n bedrijf van dichtbij te zien. Iedere zorgboerderij geeft deze dag een eigen invulling. Soms worden er hapjes en drankjes aangeboden (vaak zelf gemaakt), soms kunt u actief meedoen met het werk of een creatieve activiteit. In ieder geval krijgt u de gelegenheid om te zien en te horen hoe een werkdag op de zorgboerderij die u bezoekt er uit ziet. Alle deelnemende zorgboerderijen staan vermeld op de website ag.html. Als u klikt op één van de provincies, ziet u welke zorgboerderijen in die provincie mee doen aan de landelijke open dag. Cursus hippotherapie In de vorige nieuwsbrief bespraken we al de cursus hippotherapie die georganiseerd zou worden aan de Arteveldehogeschool in Gent. De data voor deze cursus zijn nu gekend! Noteer in je agenda: vrijdag 12 en zaterdag 13 september, zaterdag 27 en zondag 28 september, vrijdag 24 en zaterdag 25 oktober, vrijdag 14 en zaterdag 15 november, vrijdag 12 en zaterdag 13 december (onder voorbehoud). Inschrijven doe je vóór 30 mei. Meer informatie: info.compahs.gezondheidszorg@artevelde hs.be of 09/ Opleiding tuintherapeut De zogenaamde 24-uurs economie, de prestatiedwang en de voortdurende stress leiden tot een groeiend aantal afhakers en opgebrande thuiszitters. Het maakt duidelijk dat de grenzen tussen stabiel en labiel vaag zijn en dat het wat verouderde begrip gehandicapt ook verruimd kan worden tot tijdelijk disfunctioneren. Als tuintherapeut kan je de hulpvrager zo goed mogelijk in zijn of haar ontwikkeling ondersteunen door gezondmakend te werken. Het Kraaybeekerhof in Nederland organiseert een opleiding tot tuintherapeut. De opleiding bestaat uit 30 dinsdagen van 9.15u tot 17.30u en start op 30 september Meer informatie: info@kraaybeekerhof.nl of /

8 WWWeetjes De website van Steunpunt Groene Zorg werd recent vernieuwd en sterk uitgebreid. Je bent altijd welkom om een kijkje te komen nemen. Zoek je steun voor je project? Koning Boudewijnstichting lanceert het jaar rond projectoproepen rond heel uiteenlopende thema s. Momenteel zoeken ze onder andere projecten rond: -verbeteren van levensomstandigheden van personen met een handicap, -mensen met verminderde mobiliteit toegang verlenen tot groene recreatie, -herstel van de band tussen psychosociaal kwetsbare jongeren en hun omgeving. STEUNPUNT GROENE ZORG Het Steunpunt Groene Zorg wil groene zorg in Vlaanderen actief bevorderen door: - het informeren van boeren en tuinders - het ondersteunen en begeleiden van nieuwe initiatieven rond landbouw en zorg - het mee zoeken naar oplossing voor praktische problemen die zich daarbij stellen - het signaleren van vragen vanuit de zorgsector voor samenwerking met land- en tuinbouwbedrijven - het organiseren van uitwisselingsinitiatieven tussen boeren en tuinders en zorgorganisaties Steunpunt Groene Zorg Vlaanderen Postbus Leuven tel: 016/ fax: 016/ groenezorg@boerenbond.be Deze nieuwsbrief kadert in het demonstratieproject Diverse vormen van nieuwe zorgfuncties op land- en tuinbouwbedrijven, medegefinancierd door de Europese Unie en de Administratie Landen Tuinbouw van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. 8