OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE

Transcriptie

1 OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE Dag 6.1 Systemen: ontwerpproces Verwarming & SWW Piotr Wierusz-Kowalski LENTE

2 2 DOELSTELLING(EN) VAN DE PRESENTATIE Geheugenopfrisser D3 (theoretisch begrip): primaire energie Het proces van de selectie van verwarmings- en SWW-systemen in het kader van residentiële projecten begrijpen Integratie van een goede coördinatie tussen de architectuur en de systemen (verwarming en sanitair warm water) Opvolging van de evolutie van de beslissingen op basis van een VOORBEELDGEBOUWproject

3 3 INHOUDSOPGAVE GEHEUGENOPFRISSERS DAG THEORETISCHE BEGRIPPEN PROCES

4 4 PREMIE- & CERTIFICATIECRITERIA RESIDENTIËLE PROJECTEN Passieve nieuwbouw (in Brussel) Bron: Vademecum PHP 2014

5 5 PREMIE- & CERTIFICATIECRITERIA RESIDENTIËLE PROJECTEN ZLE-renovatie (in Brussel) Opmerkingen: er bestaan eveneens criteria voor: N passieve renovatie = zoals passieve nieuwbouw N LE-renovatie N gemengde bouw N + andere criteria voor het Waalse en het Vlaamse Gewest Bron: Vademecum PHP 2014

6 6 VAN NETTOBEHOEFTEN NAAR PRIMAIRE ENERGIE - GROOTHEDEN - Residentiële Residentiële projecten

7 7 VAN NETTOBEHOEFTEN NAAR PRIMAIRE ENERGIE - IN DE WINTER Transmissieverliezen Verliezen door opzettelijke ventilatie Opleiding Systemen: Verwarming & SWW = - - = + = - + = + = 3. Verliezen door in-/exfiltratie 4. Totale verliezen van de gebouwschil 5. Toevoer door zoninstraling 6. Interne warmtetoevoer 7. Netto-energiebehoeften voor de verwarming 8. Verliezen van het systeem 9. Bruto-energiebehoeften voor de verwarming 10. Eventuele thermische zonne-energie 11. Productieverliezen 12. Eindverbruik voor de verwarming 13. Omzettingsverliezen 14. Primaire-energieverbruik voor de verwarming Bron: formation PEB Wallonie Bron: Guide PEB RW 3.2

8 8 VAN NETTOBEHOEFTEN NAAR PRIMAIRE ENERGIE VERWARMING - Systemen Bron: Energie +

9 9 VAN NETTOBEHOEFTEN NAAR PRIMAIRE ENERGIE Omzetting in primaire energie Noodzaak de verschillende energiebronnen op voet van gelijkheid te plaatsen N Inachtneming van alle transformaties vereist vóór levering aan de eindgebruiker N Identieke waarden voor EPB en PHPP maar verschillend in Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Waals Gewest Energievector Pf g CO 2 /kwh * /kwh Fossiele brandstoffen 1, ,06 Elektriciteit 2, ,17 Elektriciteit via WKK -2, variabel Biomassa 0,32 (1,00)?? 0,05 * Source : BS

10 10 VAN NB NAAR PRIMAIRE ENERGIE VERWARMING PRIMAIRE ENERGIE Omzettingstabel voor de omzetting in primaire energie: Energievector Pf Fossiele brandstoffen 1,00 Vergelijking van de productietechnieken: Nettobehoeften: 15 kwh Verdelingsverliezen van het verwarmingsnet: 1,0 kwh Elektriciteit 2,50 Elektr. via WKK -2,50 Biomassa 0,32 Systeem Brutobehoeften [kwh] Eindenergie [kwh] Kosten [ /m²] Primaire energie [kwh p ] Alles elektrisch 15+ verlies = 15,0 15/100 % = 15,0 15 x 0,17 = 2,55 15 x 2,5 = 37,5 Gasverwarmings -ketel 15+ verlies = 16,0 16/95 % = 16,8 16,8 x 0,06 = 1,01 16,8 x 1 = 16,8 Warmtepomp 15+ verlies = 16,0 16/2,5 = 6,4 6,4 x 0,17 = 1,09 6,4 x 2,5 = 16,0 Biomassa 15+ verlies = 16,0 16/85 % = 18,8 18,8 x 0,05 = 0,94 18,8 x 0,32 = 6,2

11 11 VAN NETTOBEHOEFTEN NAAR PRIMAIRE ENERGIE - SWW - Systemen Ogenblikkelijke productie Productie met (semi)accumulatie Platenwarmtewisselaar KW Bron: Energie + KW Afhankelijk/onafhankelijk van de verwarming Radiatorkringen WW SWW-productie KW KW Bron: Energie + LT-retour HT-retour Bron: Bulex Begrippen hernieuwbare energiebronnen

12 12 VAN NETTOBEHOEFTEN NAAR PRIMAIRE ENERGIE SWW Oefening Vergelijking van de productietechnieken: N Appartement 80 m² 2,33 personen Nettobehoeften = 14,9 kwh/jaar.m² N Bij gecentraliseerde productie opslag + verdeling = 9,9 kwh/jaar.m² Systeem Brutobehoeften [kwh] Eindenergie [kwh] Kosten [ /m²] Primaire energie [kwh p ] Alles elektrisch 14,9 + 9,9 = 24,8 24,8/100% = 24,8 24,8 x 0,17 = 4,22 24,8 x 2,5 = 62,0 Thermische zonnepanelen + elektriciteit (14,9 + 9,9) x 60% = 14,9 14,9/100% = 14,9 14,9 x 0,17 = 2,53 14,9 x 2,5 = 37,3 Warmtepomp 14,9 + 9,9 = 24,8 24,8/2,0 = 12,4 12,4 x 0,17 = 2,11 12,4 x 2,5 = 31,0 Gasverwarmingsketel 14,9 + 9,9 = 24,8 24,8/85% = 29,2 29,2 x 0,06 = 1,75 29,2 x 1,0 = 29,2 Thermische zonnepanelen + gasverwarmingsketel (14,9 + 9,9) x 60% = 14,9 14,9/85% = 17,5 17,5 x 0,06 = 1,05 17,5 x 1,0 = 17,5 Biomassa 14,9 + 9,9 = 24,8 24,8/80% = 31,0 31,0 x 0,05 = 1,55 31,0 x 0.32 = 9,9

13 13 VERWARMING EN SWW CONCLUSIE Verwarming en SWW bij ZLE en passief: 1. Grote verschillen met betrekking tot: het voorkomen van de behoeften de vereiste relatieve vermogens de werkingstemperatuur 2. Verdeling van de energiebehoeften (verwarming en SWW) verschilt sterk t.o.v. de verdeling bij traditionele ontwerpen Bij het analyseren van de keuze van een warmteproductiesysteem moet rekening worden gehouden met deze specifieke kenmerken

14 14 INHOUDSOPGAVE GEHEUGENOPFRISSERS DAG THEORETISCHE BEGRIPPEN PROCES

15 15 PROCES INLEIDING SCHETS VOOR INSCHRIJVING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE SCHETS- VOOR- DEFINITIEF INSCHRIJ- VING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE (SO) (VO) (DO) (I) (W) (OP) (EX)

16 16 PROCES - INLEIDING ENE08 ENE10 De integratie van de systeem oplossingen dient zo vroeg mogelijk in het ontwerpproces voorzien te worden. De systemen op een niet-aangepast ontwerp enten, resulteert meestal in technisch-economische problemen en in een verlies aan comfort voor de gebruiker. Het is van cruciaal belang vanaf het schetsontwerp systeem gericht te denken en ook reeds in het voorontwerpstadium de grootste aandacht en zorg aan de systemen te besteden. Geldende certificatiecriteria N Vademecum PMP raadplegen (ook in het stadium van het indienen van de vergunningsaanvraag) N Definitie van de opdracht & overeenkomst Beschikbare budgetparameters N Economische-rendabiliteitdoelstellingen? N Mogelijkheid tot overinvestering?

17 17 PROCES INLEIDING SCHETS Context en eisen Centralisering versus individualisering Rode draad VOOR INSCHRIJVING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE SCHETS- VOOR- DEFINITIEF INSCHRIJ- VING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE (SO) (VO) (DO) (I) (W) (OP) (EX)

18 18 PROCES SCHETS Context en eisen Centralisering of individualisering? Energievector? (gas, elektriciteit, biomassa, ) Hernieuwbare energie? Primaire energie Type systeem? (verwarmingsketel, WP, Joule-effect ) Type verwarmingslichaam? Gecombineerde productie voor verwarming en sanitair warm water? SO VO DO I W OP EX

19 19 PROCES SCHETS Centralisering vs individualisering Specifieke vraag van de klant: N Individualisering van de facturen en van het onderhoud N >< Noodzaak het onderhoud te centraliseren? Gebruik en valorisatie van specifieke uitrustingen? N Thermische zonnepanelen, N Warmtekrachtkoppeling, Plaatsruimte: N In collectieve ruimten? N >< of in privéruimten? SO VO DO I W OP EX

20 20 PROCES SCHETS Centralisering vs individualisering Voordeel van centralisering N Plaatswinst in de privézones (appartementen). N Geen gasdistributie op de site, dus vereenvoudiging van de brandveiligheidsvoorschriften. N Centralisering van de interventiezones voor de onderhoudsploegen. N Vermindering van het totale geïnstalleerde vermogen met gelijktijdigheidfactor. N Mogelijkheid geavanceerde technieken te gebruiken. Nadeel van centralisering N Plaatsverlies voor de collectieve zones N Geen gas meer voor kookfornuizen. N Complexere technische installaties. N Complexere coördinatie m.b.t. het traject en de verdeling van de technieken. N Problematiek van de omslag van de energiefacturering. SO VO DO I W OP EX

21 PROCES SCHETS Rode draad VOORBEELDGEBOUW 100: OCMW BRUYN WEST N Bouw van 79 woningen en van een gemeenschapsruimte met zeer hoge energie- en milieuprestaties. N 5 gebouwen waarvoor de passiefontwerpcriteria worden toegepast. N Duurzaam beheer van het regenwater. N Inrichting van de onmiddellijke omgeving. Zomerzonnewende Winterzonnewende Bron Pierre Blondel Architectes SO VO DO I W OP EX

22 22 PROCES INLEIDING SCHETS VOOR Bouwfysica Concept Hernieuwbare energie Uitrustingen Dimensionering Inplanting Validatie INSCHRIJVING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE SCHETS- VOOR- DEFINITIEF INSCHRIJ- VING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE (SO) (VO) (DO) (I) (W) (OP) (EX)

23 23 PROCES VOOR Bouwfysica Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE Optimalisatie van de gebouwschil Ventilatie en dichtheid SWW: aantal bewonerequivalenten Systemen Verwarming SWW Nettobehoeften V V Brutobehoeften - - Eindenergie - - Primaire energie - - SO VO DO I W OP EX

24 24 PROCES VOOR Bouwfysica : rode draad Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE 100 N Optimalisatie van de gebouwschil: K15 N Ventilatie en dichtheid: systeem D (90 %)+ h 50 < 0,6h -1 N SWW: aantal bewonerequivalenten: NL 15 & PHPP = 40 bewoners Systemen [kwh/jaar.m²] Verwarming SWW Nettobehoeften 12,6 14,9 Brutobehoeften - - Eindenergie - - Primaire energie - - SO VO DO I W OP EX

25 25 PROCES VOOR Concept Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE Centralisering/ individualisering Opslag, Systemen Verwarming SWW Nettobehoeften V V Brutobehoeften V V Eindenergie - - Primaire energie - - SO VO DO I W OP EX

26 26 PROCES VOOR Concept: rode draad Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE 100 Concept: N Centralisering gecombineerde productie van warmte en SWW N SWW-lus met opslag N Gecentraliseerde luchtverwarming + geïndividualiseerde naverwarming Systemen [kwh/jaar.m²] Verwarming SWW Nettobehoeften 12,6 14,9 Brutobehoeften 14,6 25,8 Eindenergie - - Primaire energie - - SO VO DO I W OP EX

27 27 PROCES VOOR Hernieuwbare energie Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE Uitvoerbaarheidstudies van de technieken N Type EPB N Zonne-energie, warmtekrachtkoppeling of biomassa? Bij groot systeem, bij voorkeur centralisering Zonne-energie: Laat voortijdig uitschakelen van ketel toe Gebruik van gratis energie Warmtekrachtkoppeling: OK bij zeer groot systeem OK bij constante basisbehoeften Quicscan (zonne-energie) Cogencalc (warmtekrachtkoppeling) Photovotacalc (fotovoltaïsche) Biomassa (in ontwikkeling) Systemen Verwarming SO VO DO I W OP EX SWW Nettobehoeften V V Brutobehoeften V V Eindenergie (1/2) (1/2) Primaire energie - -

28 28 PROCES VOOR Hernieuwbare energie: rode draad Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE 100 Thermische zonnepanelen (40 % zonnefractie): N 25 m² thermische zonnepanelen N 2 reservoirs van 750 liter N Warmteaanvulling door gasverwarmingsketel Potentieel voor fotovoltaïsche zonnepanelen Systemen [kwh/jaar.m²] Verwarming SWW Nettobehoeften 12,6 14,9 Brutobehoeften 14,6 25,8 Eindenergie (14,6) (15,48) Primaire energie - - SO VO DO I W OP EX

29 29 PROCES VOOR Uitrustingen Physique Bouwfysica du bâtiment Systemen Systèmes Niveau de Isolation Isolatie & Orientation Orientatie Hernieuwbare Energies Eau chaude Prestatieniveau Ventilation Ventilatie Etanchéité Dichtheid Concept Verwarming Chauffage SWW performance Compactheid Compacité & Toevoer Apports renouvelables energie sanitaire Très basse Zeer lage energie énergie K20 K30 + Systeem Système D h 50 < < 1,5 1,5? +?? Passief Passif K10 K20 ++ Systeem Système D HR h 50 < < 0,6 0,6? ++! EP PE! EP PE Keuze van de systemen N Impact rendement N Impact omzettingsfactor N + hulpuitrustingen Voordimensionering (vermogen plaatsruimte, ) eindenergie primaire energie Systemen Verwarming SWW Nettobehoeften V V Brutobehoeften V V Eindenergie V V Primaire energie V V SO VO DO I W OP EX

30 30 PROCES VOOR Uitrustingen: rode draad Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE 100 Keuze van de systemen: N Condenserende verwarmingsketel N Aardgas N + hulpuitrustingen Hulpsystemen voor bepaalde zones: N Elektrische boiler 15 liter voor het SWW in de keuken N Elektrische hulpverwarming (2 types) Systemen [kwh/jaar.m²] Verwarming SWW Nettobehoeften 12,6 14,9 Brutobehoeften 14,6 25,8 Eindenergie 15,0 17,2 Primaire energie 22,2 17,2 SO VO DO I W OP EX

31 31 PROCES VOOR Dimensionering Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE Productie N Vermogen volumes, enz. N Technische lokalen, Verdeling N Akoestische criteria N Thermische isolatie Afgifte N Verwarmingslichamen N Andere systemen SO VO DO I W OP EX

32 32 PROCES VOOR Dimensionering: rode draad Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE 100 Productie N Vermogen volumes, enz.: Verwarmingsketel van 65 kw (! norm voor technische lokalen) 750 liter SWW met semiaccumulatie N Technische lokalen: inplanting in kelderverdieping Verdeling: voordimensionering van de plaatsruimte Afgifte: N systeem met uitsluitend lucht N elektrische hulpsystemen SO VO DO I W OP EX

33 33 PROCES VOOR Inplanting Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE Minimalisering van de thermische verliezen N verbonden aan de verdeling en het verbruik van de hulpsystemen voorkeur geven aan productie zo dicht mogelijk bij de energieafnamepunten Toegankelijkheid en onderhoud aan de eindgebruiker denken! SO VO DO I W OP EX

34 34 PROCES VOOR Inplanting: rode draad Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE 062 Bron: fotografie MK Engineering SO VO DO I W OP EX

35 35 PROCES VOOR Validatie Bouwfysica Systemen Prestatieniveau Isolatie & Compactheid Orientatie & Toevoer Ventilatie Dichtheid Concept Hernieuwbare energie Verwarming SWW Zeer lage energie K20 K30 + Systeem D h 50 < 1,5? +?? Passief K10 K20 ++ Systeem D HR h 50 < 0,6? ++! PE! PE Afronden en valideren in coördinatie met BH/AR Indiening van de vergunningsaanvraag N Voordimensionering N Inplanting en plaatsruimte N Uitvoerbaarheidstudies (hernieuwbare energie) +2 maand na ontvangst van de vergunning indienen van de optionele premiebelofteaanvraag (PMP) Volledige invoer PHPP, inclusief systemen (PE) SO VO DO I W OP EX

36 36 PROCES VOOR Validatie: rode draad 100 Bron: MK Engineering SO VO DO I W OP EX

37 37 SCHETS & VOOR VRAGEN/ANTWOORDEN/DEBATTEN?

38 38 PROCES INLEIDING SCHETS VOOR Dimensionering Definitie van het materieel Gedetailleerde inplanting Regeling INSCHRIJVING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE SCHETS- VOOR- DEFINITIEF INSCHRIJ- VING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE (SO) (VO) (VO) (I) (W) (OP) (EX)

39 39 PROCES Gedetailleerde dimensionering Berekening van de verliezen volgens NBN EN RUIMTE WANDEN LENGTE BREEDTE NETTO-OPP. U DT Qt (W) Slaapk Translucide wanden (vensters, lichtkoepels, ) 0 0 3,1 0, Buitenmuren van voor- en zijgevels 0 0 4,4 0, Buitenmuren tegen vorstvrije ruimte 0 0 1,5 0, Plafond onder verwarmde ruimte 0 0 8, Plafond onder dak 0 0 3,2 0, Binnenmuren en scheidingsmuren tussen 14. entiteiten , totaal Qt binnent 20 buitent Extractie vervuilde lucht Q Extr binnent afv.t Qv (W) 0, Pulsie hygiënische lucht Q Puls binnent pul.t Qv (W) 1, Niet-gecontr. infiltratie Opp. ruimte = 12 m² 0,36 x V x (Oi - Oeb) Nettohoogte ruimte = 3 m Volume binnent buitent Qv (W) 0, verhoging oriëntatie Mo = 0,000 verhoging koude wand Mpf = 0,00185 x pf x kpf = 0,006 W/m² TOTALE VERLIEZEN = (Qt + Qv) x (1 + Mo + Mpf) x 1,07 (opstarttijd) 20,7 248 Bron: MK Engineering Gedetailleerde dimensionering van het SWW-verbruik SO VO DO I W OP EX

40 40 PROCES Gedetailleerde inplanting Algemene inplanting op plan en coördinatie N Luchtbehandeling N Verwarming N SWW Bron: MK Engineering 100 SO VO DO I W OP EX

41 41 PROCES Gedetailleerde inplanting Inplanting detail schacht luchtbehandeling en verwarming Impact van de thermische isolatie op de plaats in de schacht 100 Bron: MK Engineering SO VO DO I W OP EX

42 42 PROCES Gedetailleerde inplanting Inplanting detail schacht sanitair warm water Bron: MK Engineering 100 SO VO DO I W OP EX

43 43 PROCES Regeling 2 regelingniveaus: N De systemen: beheer van de uitrustingen Optimalisatie van de energieprestatie De verschillende gevallen en situaties bekijken Gasfabrieken vermijden! N De gebruiker: beheer van het comfort Optimalisatie van het comfort Toegang voorzien voor de controle van de privé-uitrustingen Bedieningen moeten intuïtief worden Rekening houden met vereiste boekhouding en monitoring en met diverse EPB-voorschriften SO VO DO I W OP EX

44 44 PROCES INLEIDING SCHETS VOOR INSCHRIJVING Doelstellingen Documenten WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE SCHETS- VOOR- DEFINITIEF INSCHRIJ- VING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE (SO) (VO) (DO) (I) (W) (OP) (EX)

45 45 PROCES INSCHRIJVING Doelstellingen Doelstellingen: N De onderneming informeren over de energie-uitdagingen en de gevolgen voor een juiste prijsopgave N De onderneming verantwoordelijk maken voor haar resultaatverplichtingen N Fouten, gebreken en verrassingen tijdens de werken verhoeden SO VO DO I W OP EX

46 46 PROCES INSCHRIJVING Documenten Opstellen van de inschrijvingsdocumenten N Bestek Zie model BB en aanbevelingen op Energie + en BIM Specifiek BB voor de energieprestaties voorzien? Berekeningsbases preciseren Klein systeem: de installateur om een berekeningsnota vragen De structuur detailleren (productie verdeling afgifte regeling) Verwijzen naar de geldende normen Monitoringprestaties voorzien voor de aannemer N Omstandige opmetingsstaten Met voorschriften inzake de te leveren energieprestaties (indien geen BB) N Plannen en schema s SO VO DO I W OP EX

47 47 PROCES INLEIDING SCHETS VOOR INSCHRIJVING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE SCHETS- VOOR- DEFINITIEF INSCHRIJ- VING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE (SO) (VO) (DO) (I) (W) (OP) (EX)

48 48 PROCES WERKEN Analyse van de technische fiches N Controle van het te leveren materieel Analyse van de uitvoeringsplannen Opvolging van de uitvoering N Uitvoering (thermische isolatie, sectie van de netten, geschiktheid van het geleverde materieel, enz.) N Coördinatie tussen technische percelen met het perceel Architectuur N Luchtdichtheid PHPP: bijwerking en actualisering Certificatiedossier samenstellen SO VO DO I W OP EX

49 49 PROCES INLEIDING SCHETS VOOR INSCHRIJVING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE SCHETS- VOOR- DEFINITIEF INSCHRIJ- VING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE (SO) (VO) (DO) (I) (W) (OP) (EX)

50 50 PROCES OPLEVERING Indienststelling en controle: N van de goede werking N werkelijke doeltreffendheid van de uitrustingen Samenstelling van het as built -dossier N Geheel van de technische fiches N As built -plannen N Opleiding, gebruiksaanwijzingen, onderhoudsprogramma vereist voor de gebruiker Controle van de regelingparameters N voornaamste oorzaak van slechte werking en bron van optimalisatie Opvolging van de reparaties en opheffing van de opmerkingen N gedurende de hele garantieperiode SO VO DO I W OP EX

51 51 PROCES OPLEVERING Voltooiing van het certificatiedossier N Invoeren van de laatste gewijzigde elementen in het PHPP N HVAC-plannen N Technische fiches, enz. SO VO DO I W OP EX

52 52 PROCES INLEIDING SCHETS VOOR INSCHRIJVING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE Opleiding en scholing van de gebruikers Exploitatiemonitoring SCHETS- VOOR- DEFINITIEF INSCHRIJ- VING WERKEN OPLEVERING EXPLOITATIE (SO) (VO) (DO) (I) (W) (OP) (EX)

53 53 PROCES EXPLOITATIE Opleiding en scholing Opleiding van de gebruiker ( technische scholing): bedoeld voor de gebruiker ( de exploitant) N Uitleggen van het concept van het gebouw N Uitleggen van de bedieningen en toestellen ter plaatse N Gebruikershandleiding 042 N Eerste contactopneming bijzonder belangrijk! Bron: Cäat & MDW Architecture SO VO DO I W OP EX

54 54 PROCES EXPLOITATIE Exploitatiemonitoring Exploitatiemonitoring N Ervaring van de bewoners /gebruikers N Opneming van het verbruik ter controle Doelstellingen: bepaling van de corrigerende maatregelen N op het vlak van het gedrag van de gebruiker N op het vlak van de parameterinstelling van de systemen SO VO DO I W OP EX

55 55 OM TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE Belang van de integratie van de systemen vanaf het voorontwerp Centralisering en individualisering: open debat; voor elk project opnieuw te onderzoeken Een betere coördinatie tussen de architectuur en de systemen verbetert eveneens de energieprestaties Belang van het inzicht van de eindgebruiker in de werking van de systemen en de mogelijke toegangen

56 56 TOOLS EN REFERENTIES Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.: N Vademecum PMP N N Diverse normen waaronder NBN B & NBN EN Referentie Praktische handleiding voor de duurzame bouw en andere bronnen: N Praktische handleiding voor de duurzame bouw en renovatie van kleine gebouwen: Fiche: ENE08 ENE10

57 57 CONTACT Piotr Wierusz-Kowalski Ingenieur-projectbeheerder Contactgegevens: : 02/ : p.kowalski@mkengineering.be

58 58?

59 59 DANK U VOOR UW AANDACHT