Leiden begint met warmte

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Leiden begint met warmte"

Transcriptie

1 Leiden begint met warmte Om invloed uit te oefenen, en om te leiden, moet je de balans vinden tussen competentie en warmte. Amy J.C. Cuddy, Matthew Kohut en John Neffinger 24

2 Leiden begint met warmte Is het beter als mensen van je houden of als ze je vrezen? Niccolò Machiavelli piekerde 500 jaar geleden over dit tijdloze raadsel en hield een slag om de arm: Het antwoord is misschien dat je beide moet zijn, zei hij, maar omdat het moeilijk is om ze in één persoon te verenigen, is het veel veiliger om te worden gevreesd dan bemind. De gedragswetenschappen zijn inmiddels met onderzoek gekomen waaruit blijkt dat Machiavelli het deels bij het rechte eind had. Als we anderen beoordelen met name onze leiders kijken we eerst naar twee eigenschappen: hoe beminnelijk zij zijn (hun warmte, verbondenheid of betrouwbaarheid) en hoe afschrikwekkend zij zijn (hun kracht, macht of competentie). Er is weliswaar enig meningsverschil over de juiste etiketten voor deze eigenschappen, maar de onderzoekers zijn het erover eens dat dit de twee primaire dimensies van sociale beoordeling zijn. Waarom zijn deze eigenschappen zo belangrijk? Omdat ze antwoord geven op twee kritieke vragen: Wat voor bedoelingen heeft deze persoon met mij? en Kan hij of zij deze bedoelingen waarmaken? Samen vormen deze beoordelingen het fundament van onze emotionele en gedragsmatige reacties op andere mensen, groepen en zelfs merken en bedrijven. Uit onderzoek van een van ons, Amy Cuddy, en haar collega s Susan Fiske (Princeton) en Peter Glick (Lawrence University) blijkt dat mensen die als competent worden beoordeeld maar onvoldoende warmte uitstralen vaak ressentiment in anderen oproepen, een emotie die aan twee kanten snijdt en zowel respect als wrevel meebrengt. Als we iemand respecteren, willen we samenwerken of ons affiliëren met die persoon, maar wrevel kan diezelfde persoon kwetsbaar maken voor harde represailles. Denk maar aan de in ongenade gevallen Tyco-CEO Dennis Kozlowski, wiens extravagantie een onsympathieke publieke figuur van hem had gemaakt. Aan de andere kant roepen mensen die als warm maar incompetent worden beoordeeld vaak medelijden op, iets wat eveneens een mix van emoties met zich meebrengt: compassie maakt dat we degenen met wie we medelijden hebben helpen, maar ons gebrek aan respect brengt ons er uiteindelijk toe om ze te veronachtzamen (denk aan werkers die worden gemarginaliseerd als ze hun pensioen naderen of aan een werknemer met achterhaalde vaardigheden binnen een bedrijfstak die zich snel ontwikkelt). Natuurlijk merken we talloze andere eigenschappen van mensen op, maar die zijn bij lange na niet zo invloedrijk als warmte (verbondenheid, betrouwbaarheid) en kracht (macht, competentie). Sterker, inzichten uit de psychologie laten zien dat deze twee dimensies bepalend zijn voor meer dan 90% van de variantie in de positieve of negatieve indrukken die we ons vormen van de mensen om ons heen. Dus wat is beter, geliefd zijn of sterk zijn? De meeste leiders van tegenwoordig benadrukken hun kracht, competentie en prestaties op het werk, maar dat is precies de verkeerde aanpak. Leiders die kracht overbrengen voordat ze vertrouwen hebben gevestigd, lopen het risico dat ze vrees oproepen en daarmee een hele berg ongewenst gedrag. Angst kan ondermijnend werken op het cognitief potentieel, De meeste leiders benadrukken hun competentie, maar dat is precies de verkeerde aanpak de creativiteit en probleemoplossing en kan maken dat medewerkers verstijven en zelfs afhaken. Vrees is een heftige emotie met langdurige effecten. Hij brandt zich in ons geheugen op een manier zoals dat niet gebeurt bij meer ingetogen emoties. Onderzoek van Jack Zenger en Joseph Folkman maakt dit punt volkomen duidelijk: in een studie naar leiders waren slechts 27 leiders beoordeeld in het onderste kwartiel in termen van likeability en in het bovenste kwartiel in termen van algehele leiderschapseffectiviteit met andere woorden, de kans dat een manager die totaal niet geliefd is wordt beschouwd als een goede leider, is slechts zo n 1 op de Steeds meer onderzoek wijst erop dat de manier om invloed uit te oefenen en om te leiden begint met warmte. Warmte is het toevoerkanaal naar invloed: het faciliteert vertrouwen en de communicatie en opneming van ideeën. Zelfs een paar kleine non-verbale signalen een knikje, een glimlach, een open gebaar kunnen mensen al laten zien dat je het fijn vindt om in hun gezelschap te zijn en dat je aandacht hebt voor de dingen die hen bezighouden. Door de prioriteit aan warmte te geven helpt dat je om je meteen te verbinden met degenen om je heen, waarmee je toont dat je ze hoort, dat je ze begrijpt en dat ze je kunnen vertrouwen. Als kracht eerst komt De meesten van ons werken er hard aan om te laten zien hoe competent we zijn. We willen onszelf zien als zijnde sterk en we willen dat anderen ons op dezelfde manier zien. We richten ons erop om twijfels over onze kracht af te slaan en om overvloedig bewijs te leveren van onze competentie. We voelen ons ertoe genoodzaakt te laten zien dat we het werk aankunnen door te proberen met de meest vernieuwende ideeën te komen op meetings, door de eerste te zijn die een uitdaging oppakt en door de meeste uren te maken. We zijn zeker van onze eigen intenties en voelen dus niet de noodzaak om te bewijzen dat we betrouwbaar zijn ondanks dat bewijs van betrouwbaarheid het eerste is waar we naar kijken in anderen. De organisatiepsychologen Andrea Abele (van de Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg) en Bogdan Wojciszke (van de Uniwersytet Gdański) hebben dit verschijnsel gedocumenteerd voor een heel scala van settings. In één experiment werd aan participanten gevraagd om te kiezen tussen trainingsprogramma s gericht op competentiegerelateerde vaardigheden (zoals tijdmanagement) en warmtegerelateerde training (zoals het geven van sociale ondersteuning). De meeste participanten kozen competentiegebaseerde training voor zichzelf maar training in softe vaardigheden voor anderen. In een ander experiment werd aan participanten gevraagd om 25

3 een gebeurtenis te beschrijven die hun zelfbeeld heeft gevormd. De meesten vertelden over zichzelf verhalen waarin de nadruk werd gelegd op hun eigen competentie en hun autonomie ( Ik heb het examen voor mijn vlieglicentie meteen de eerste keer gehaald ), maar als ze een soortgelijke gebeurtenis rond iemand anders vertelden, focusten op de warmte en generositeit van die persoon ( Mijn vriend gaf het kind van zijn buren privéles wiskunde en wilde daar niet voor worden betaald ). Het vooropstellen van competentie ondermijnt echter het leiderschap: zonder fundering van vertrouwen is er goede kans dat mensen in de organisatie zich naar buiten toe misschien schikken naar de wensen van de leider maar zich privé waarschijnlijk niet conformeren dus de waarden, cultuur en missie van de organisatie niet oprecht en blijvend adopteren. Werkplekken waar geen vertrouwen heerst hebben vaak een cultuur van iedere medewerker voor zich, waarbij mensen vooral vinden dat ze er goed op moeten letten hun belangen te beschermen. Mensen worden dan vaak onwillig om anderen te helpen, want ze weten niet of hun inspanningen wederzijds zullen zijn of worden Hoe zullen mensen reageren op je stijl? Uit onderzoek van Amy Cuddy, Susan Fiske en Peter Glick blijkt dat de manier waarop anderen jouw niveau van warmte en van competentie beoordelen, bepalend is voor de emoties die je oproept en voor je vermogen om een situatie te beïnvloeden. Als je bijvoorbeeld zeer competent bent maar slechts matige warmte toont, krijg je mensen met je mee maar krijg je niet hun echte toewijding en steun. En als je helemaal geen warmte toont, pas dan op voor degenen die je inspanningen misschien proberen te laten ontsporen en misschien je carrière. Hoog Warmte Medelijden Passieve beschadiging Verachting Actieve toewijding Actieve beschadiging Bewondering Passieve steun Ressentiment Laag Competentie Hoog Slechts 1 op de 2000 managers die totaal niet geliefd zijn, wordt beschouwd als een goede leider erkend. Het resultaat: gezamenlijke organisatiemiddelen worden slachtoffer van de tragedie van de meent. Als warmte eerst komt De meesten van ons streven ernaar om onze kracht te tonen, maar onze warmte draagt beduidend meer bij aan hoe anderen ons beoordelen en ook wordt onze warmte als eerste beoordeeld, daarna pas onze competentie. Sociaal psycholoog Alex Todorov (Princeton) en zijn collega s bestuderen de cognitieve en neurale mechanismen die onze spontaneous trait inferences sturen: de impulsieve beoordelingen die we over mensen vormen als we kort naar hun gezicht kijken. Het onderzoek laat zien dat mensen bij het vormen van die beoordelingen warmte consequent sneller oppikken dan competentie. Deze voorkeur voor warmte geldt ook in andere gebieden. In een studie onder leiding van Oscar Ybarra van de University of Michigan identificeerden deelnemers aan een woordspelletje warmtegerelateerde woorden (zoals vriendelijk ) aanzienlijk sneller dan competentiegerelateerde woorden (zoals vaardig ). Gedragseconomen hebben aangetoond dat economische voordelen aanzienlijk groter zijn als mensen als betrouwbaar worden beoordeeld. Zo vroegen Mascha van t Wout (Brown University) en Alan Sanfey (University of Arizona) aan mensen hoe een schenking moest worden verdeeld. Spelers investeerden meer geld, zonder garantie het terug te krijgen, in partners die zij als betrouwbaarder percipieerden op basis van een vluchtige blik op hun gezicht. In managementsettings vergroot vertrouwen het delen van informatie, de openheid, soepelheid en samenwerking. Als mensen erop vertrouwen dat hun collega s de juiste dingen doen en zich aan hun verplichtingen houden, zijn planning, coördinatie en uitvoering een stuk makkelijker. Vertrouwen faciliteert ook de uitwisseling en acceptatie van ideeën het stelt mensen in staat om elkaars boodschap te horen en geeft een impuls aan de kwantiteit en kwaliteit van de ideeën die binnen een organisatie worden voortgebracht. Zeer belangrijk: vertrouwen biedt de mogelijkheid om de attitudes en opvattingen van mensen te veranderen, en niet alleen hun gedrag naar buiten toe. Dat is de sweet spot voor het uitoefenen van invloed en voor je vermogen om mensen je boodschap volledig te laten accepteren. De gelukkige strijder De beste manier om invloed te krijgen is warmte en kracht combineren hoe moeilijk dat ook is volgens Machiavelli. Deze twee eigenschappen kunnen elkaar zelfs versterken: als we het gevoel hebben 26

4 Leiden begint met warmte dat we over persoonlijke kracht beschikken, helpt dat ons om opener te zijn, ons minder bedreigd te voelen en minder bedreigend te zijn in stressvolle situaties. Als we ons zelfverzekerd en kalm voelen, stralen we authenticiteit en warmte uit. Inzichten in onze chemische samenstelling werpen enig licht op hoe dit werkt. De neuropeptiden oxytocine en arginine vasopressine bijvoorbeeld zijn gekoppeld aan ons vermogen om ons aan anderen te hechten, om warmte te voelen en betuigen, en om ons altruïstisch te gedragen. Uit recent onderzoek komt ook naar voren dat in het dierenrijk gevoelens van kracht en macht nauw verbonden zijn met twee hormonen: testosteron (verbonden aan assertiviteit, verminderde angst en bereidheid om te concurreren en risico s te nemen) en cortisol (verbonden met stress en stressreactiviteit). Voor een studie van Jennifer Lerner, Gary Sherman, Amy Cuddy en hun collega s werd bij honderden mensen die Harvard-executiveopleidingen volgden in een lab hun cortisolniveau vergeleken met het gemiddelde niveau van de algemene bevolking. Deze leiders rapporteerden minder stress en angst dan de algemene bevolking, en hun psychologie ondersteunde dat: hun cortisolniveau was beduidend lager. Daar komt bij: hoe hoger hun positie en hoe meer ondergeschikten zij manageden, hoe lager hun cortisolniveau. Waarom? Hoogstwaarschijnlijk omdat deze leiders hun gevoel van controle hadden vergroot een psychologische factor waarvan bekend is dat hij een krachtig stressbufferend effect heeft. Volgens onderzoek van Pranjal Metha (University of Oregon) en Robert Josephs (University of Texas) hebben de effectiefste leiders, ongeacht hun sekse, een uniek psychologisch profiel met relatief veel testosteron en relatief weinig cortisol. Zulke leiders zien problemen onder ogen zonder zich zorgen te maken. Hun gedrag is niet relaxed, maar emotioneel gezien zijn ze wel relaxed. Zij worden vaak gezien als happy warrior, en het effect van hun houding op degenen om hen heen is vaak fascinerend. Deze gelukkige strijders stellen ons gerust: voor wélke uitdagingen we ook staan, uiteindelijk komt het goed. Ann Richards, voormalig gouverneur van Texas, speelde de happy warrior door haar assertiviteit en gezag te koppelen aan een grote glimlach en gevatte opmerkingen, wat duidelijk maakte dat zij niet ten onder zou gaan in de politieke jungle. Tijdens crises zijn dit de mensen die het lukt om het invloedskanaal open te houden en misschien zelfs uit te breiden. De meeste mensen haten onzekerheid, maar ze tolereren het een stuk beter als er een leider is die ze volgens hen beschermt, helder denkt en kalm en moedig is. Dit zijn de mensen die we vertrouwen. Dit zijn de mensen naar wie we luisteren. Er zijn fysieke oefeningen die kunnen helpen om zelfvertrouwen te verzamelen en zelfs om je lichaamschemie zo te veranderen dat die meer op die van een happy warrior lijkt. Dana Carney, Amy Cuddy en Andy Yap stellen dat mensen machtsposes aannemen die binnen het dierenrijk worden geassocieerd met dominantie en kracht. Deze lichaamshoudingen zijn open, expansief en ruimte-innemend zie Wonder Woman en Superman voor je die zich breed maken met hun handen op de heupen en hun voeten gespreid. Door gedurende slechts twee minuten voorafgaand aan een sociale ontmoeting een dergelijke houding aan te nemen, blijkt uit hun onderzoek, verhoogden participanten hun testosteronniveau aanzienlijk en verlaagden ze hun cortisolniveau flink. Houd in het achterhoofd dat de signalen die we uitzenden ambigu kunnen zijn we zien iemands reactie op onze aanwezigheid maar we weten niet zeker waar die persoon op reageert. We voelen de warmte van een leider misschien maar zijn er onzeker over of die op ons is gericht. We voelen iemands kracht maar hebben bevestiging nodig dat die gericht is op de gezamenlijke uitdaging waar we voor staan. En, zoals we eerder opmerkten, beoordelingen worden vaak snel gevormd, op basis van non-verbale signalen. Vooral in situaties waarin veel druk op de ketel staat, is het nuttig voor leiders om eerst vooraf een korte opwarmprocedure te doen om in de juiste gemoedstoestand te komen, waarbij een houding wordt gerepeteerd en aangenomen die helpt om positieve non-verbale signalen uit te zenden. We noemen dit een inside-out-strategie in tegenstelling tot de outside-in-strategie, waarbij je probeert om op het moment zelf op bewuste wijze specifiek non-verbaal gedrag te vertonen. Denk aan het verschil tussen method-acting en klassiek acteren. Bij method-acting ondergaat de acteur de gevoelens van het personage en levert hij op natuurlijke wijze een authentieke uitvoering. Bij klassiek acteren leren acteurs om hun non-verbale signalen heel precies te beheersen. Over het algemeen is de insideout-aanpak effectiever. Er zijn veel tactieken voor het projecteren van warmte en competentie, en die kunnen naar behoefte worden ingezet. Twee van ons John Neffinger en Matt Kohut werken met leiders uit alle rangen en standen om het uiten van zowel non-verbale als verbale signalen te leren beheersen. Laten we kijken naar een paar best practices. Hoe je warmte overbrengt Met pogingen om warm en betrouwbaar over te komen door je nonverbale signalen bewust te beheersen, kun je jezelf flink in de voet schieten. Maar al te vaak kom je dan houterig en niet-authentiek over. Hier volgen manieren om die valkuil te ontlopen. Vind het juiste niveau Als mensen warmte willen uitstralen, voeren ze vaak het enthousiasme in hun stem op, waarbij ze hun stemvolume en dynamisch bereik vergroten om over te brengen dat ze vol geestdrift zijn. Dat kan effectief zijn in de juiste setting, maar als degenen om je heen niets hebben gedaan om je bewieroking te verdienen, zullen ze ervan uitgaan dat je doet alsof je zonder aanzien des persoons bij iedereen loopt te slijmen. Een betere manier om vocale warmte te creëren is praten met een lagere toonhoogte en minder volume, zoals je zou doen als je een vriend of vriendin zou troosten. Mik op een toon waaruit blijkt dat je levelt met mensen en dat je het eerlijke verhaal vertelt, zonder voorwendsels of emotionele franje. Als je dat doet, geef je als sig- 27

5 naal af dat je erop vertrouwt dat degenen met wie je praat dingen op de juiste manier aanpakken. Je zou zelfs af en toe een persoonlijk verhaal kunnen vertellen een verhaal dat privé aanvoelt maar niet misplaatst in een vertrouwende tone of voice om te laten zien dat je toegankelijk en open bent. Stel dat je verbondenheid wilt creëren met nieuwe werknemers die je voor het eerst ontmoet. Je zou dan meteen met iets persoonlijks kunnen komen, bijvoorbeeld dat je nog goed weet hoe je je voelde toen je op een vergelijkbaar Waarom warmte kracht overtroeft De voorrang van warmte manifesteert zich op vele onderling verbonden manieren die krachtig onderstrepen hoe belangrijk het is om je eerst met mensen te verbinden voordat je probeert om ze te leiden. De behoefte om zich ergens bij aan te sluiten Mensen hebben behoefte om erbij te horen, om een gevoel van thuishoren te hebben. Sommige psychologen zouden in feite stellen dat de drijfkracht om zich te affiliëren bij onze primaire behoeften als mens behoren. Experimenten van neurowetenschapper Naomi Eisenberger en collega s wijzen erop dat deze behoefte zo groot is dat we als we uitgestoten worden zelfs door virtuele vreemdelingen pijn ervaren die verwant is met sterke fysieke pijn. Wij tegen hen De afgelopen decennia hebben weinig gebieden zo veel aandacht gekregen van sociale-psychologieonderzoekers als groepsdynamiek en niet voor niks: de voorkeur voor de groep waartoe iemand behoort, is zo sterk dat mensen zelfs onder extreme omstandigheden bijvoorbeeld in de wetenschap dat het lidmaatschap van een groep willekeurig is toegewezen en dat de groepen zelf arbitrair zijn medegroepsleden prefereren boven niet-leden. Als leider moet je ervoor zorgen dat je deel uitmaakt van de sleutelgroepen in je organisatie. In feite wil je het ambitieuze lid van de groep zijn, de gekozen vertegenwoordiger van de groep. Zodra je een van hen wordt het management, de leiding begin je mensen kwijt te raken. De wens om te worden begrepen Mensen verlangen er diep naar om te worden gehoord en gezien. Hoe belangrijk het ook is voor goed leiderschap om zich in te leven in andere perspectieven, als mensen een machtspositie hebben vermindert dat hun inzicht in de zienswijzen van anderen. Als we macht hebben over anderen, neemt ons vermogen om ze als individuen te zien af. Daarom moeten leiders zich welbewust en consequent inspannen om zich voor te stellen dat ze in de schoenen staan van de mensen aan wie ze leiding geven. Wie met zichzelf verbonden is, kan zich veel makkelijker met anderen verbinden punt zat in je carrière. Dat is vaak al voldoende om een sfeer van gelijkgezindheid te creëren. Bevestig gevoelens Voordat mensen besluiten wat ze van je boodschap vinden, besluiten ze wat ze van jou vinden. Als je je mensen laat zien dat je de wereld ongeveer op dezelfde manier ziet als zij, laat je niet alleen empathie zien maar ook, in hun ogen, gezond verstand de ultieme kwalificatie die je nodig hebt als je wilt dat mensen naar je luisteren. Dus als je wilt dat collega s naar je luisteren en het met je eens zijn, wees het dan eerst eens met hen. Stel dat je bedrijf door een grote reorganisatie gaat en dat er in jouw groep grote bezorgdheid is over de mogelijke gevolgen van de verandering voor de kwaliteit, innovatie, banen. Erken de angsten en zorgen van mensen als je met ze praat, zowel op formele bijeenkomsten als bij gesprekjes bij de waterkoeler. Kijk ze in de ogen en zeg tegen ze: Ik weet dat er op dit moment bij iedereen veel onzekerheid is, en het is inderdaad onrustbarend. Mensen zullen het respecteren dat je man en paard noemt en zullen er meer open voor staan om te luisteren naar wat je hebt te zeggen. Glimlach en meen het Als we oprecht glimlachen, versterkt de warmte zichzelf: als we ons blij voelen gaan we glimlachen, en glimlachen maakt ons blij. Deze gezichtsfeedback is bovendien besmettelijk. Mensen hebben de neiging om zich te spiegelen aan elkaars non-verbale expressies en emoties, dus als we iemand echte warmte zien uitstralen, kunnen we het niet nalaten om zelf ook te glimlachen. Warmte is uiteraard niet makkelijk te faken, en niemand trapt in een beleefde glimlach. Om warmte te tonen moet je het echt voelen. Bij een natuurlijke glimlach zijn niet alleen de spieren rond de mond betrokken maar ook die rond de ogen de kraaienpootjes. Hoe produceer je een natuurlijke glimlach? Probeer waar je op dat moment ook bent een reden te vinden om blij te zijn, zelfs al zou je er je toevlucht toe moeten nemen dat je hartelijk lacht om de lastige situatie waarin je zit. Introverte mensen kunnen in sociale situaties één persoon kiezen op wie ze zich richten. Dat helpt je om het gevoel van comfort te krijgen dat je met goede vrienden of familie hebt. KNP werkte een keer met een manager die er problemen mee had om zich te verbinden met haar medewerkers. Zij had carrière gemaakt als een zeer analytische ingenieur en toonde competentie en vastberadenheid maar niet veel warmte. Ons viel echter iets op: als zij praatte over waar zij was opgegroeid en over de levenslessen die zij had geleerd van de hechte gemeenschap in haar buurt, 28

6 Leiden begint met warmte ontspande zij helemaal en kreeg zij een big smile op haar gezicht. Door voortaan een korte anekdote over haar opvoeding te vertellen aan het begin van een meeting of presentatie, lukte het haar om haar collega s een warme en herkenbare kant van zichzelf te laten zien. Eén ding moet je vermijden: met opgetrokken wenkbrauwen glimlachen tegen iemand die ouder dan vijf is. Dat straalt namelijk uit dat je er overdreven op gebrand bent om te behagen en om geliefd te zijn. Het straalt ook angst uit, die net als warmte besmettelijk is. Je verliest er meer aan kracht door dan dat je er aan warmte mee wint. Hoe je kracht overbrengt Kracht of competentie kun je vestigen via de houding die je aanneemt, je reputatie en je feitelijke prestaties. Wat niet wegneemt dat je fysieke aanwezigheid, of manier van doen, altijd van belang is. Hoe je je gedraagt bepaalt natuurlijk niet hoe bekwaam of vakkundig je bent, maar het wordt wel gezien als sterke aanduiding van je attitude hoe serieus je bent en hoe vastbesloten je bent om een uitdaging aan te pakken en dat is een belangrijk onderdeel van je algehele kracht. De kunst is om een manier van doen te cultiveren die kracht uitstraalt zonder bedreigend over te komen. Alles-onder-controlegevoel Warmte is dan misschien moeilijker te faken, maar zelfvertrouwen is moeilijker om jezelf aan te praten. Het gevoel een bedrieger te zijn dat je eigenlijk niet de positie zou mogen hebben die je hebt en dat je zult worden ontmaskerd komt veel voor. Twijfel aan jezelf ondermijnt je vermogen om vertrouwen, enthousiasme en passie uit te stralen totaal precies de kwaliteiten die je présence geven. Sterker: als jij jezelf als een bedrieger ziet, zullen anderen dat ook doen. Zelfverzekerdheid en het gevoel dat je dingen onder controle hebt, gaan erover dat je met jezelf verbonden bent. En als we met onszelf verbonden zijn, is het veel makkelijker om ons met anderen te verbinden. Bepaalde lichaamshoudingen kunnen helpen, zoals we al hebben besproken. We noemen deze houdingen weliswaar machtsposes maar ze vergroten niet je dominantie over anderen het gaat over jouw persoonlijke macht, jouw macht als persoon. Recent onderzoek van Dacher Keltner van de University of California in Berkeley laat zien dat je, als je je op die manier machtig voelt, je angsten en remmingen opzij kunt zetten die je in de weg kunnen staan om je zo volledig mogelijke, meest authentieke en enthousiaste zelf te brengen naar een beroepsmatige situatie waarin veel op het spel staat zoals een verkoopverhaal voor investeerders of een speech voor een invloedrijk publiek. Sta rechtop Het is moeilijk te overschatten hoe belangrijk een goede lichaamshouding is bij het overbrengen van gezag en serieuze bedoelingen. Zoals Maya Angelou schreef: Sta rechtop en besef wie je bent, dat je boven je omstandigheden uittorent. Met een goede lichaamshouding wordt niet bedoeld de overdreven pose met de borst naar voren zo- Breng je warmte over? Hoe je jezelf in werksettings presenteert, bepaalt voor een flink deel hoe anderen je percipiëren. Zelfs als je niet het gevoel hebt dat je een warme persoonlijkheid bent, kan het de weg naar invloed voor je vrijmaken als je deze aanpakken oefent en toepast in formele en informele situaties. WARM Als je staat, plaats je gewicht dan primair op één heup om te voorkomen dat je star of gespannen overkomt. Houd je hoofd enigszins omhoog en houd je handen in een open en verwelkomende stand. KOUD Vermijd dat je met je kin naar beneden staat. Draai je lijf niet af van de ander(en). Sta niet met je handen gesloten en vermijd scherpe bewegingen. WARM Leun naar voren op een niet-agressieve manier om belangstelling en betrokkenheid te tonen. Plaats je handen comfortabel op je knieën of laat ze op de tafel rusten. Mik op lichaamstaal die professioneel maar relaxed aanvoelt. KOUD Buig je lijf niet weg van de ander(en). Je armen over elkaar slaan is een teken van koudheid en gebrek aan ontvankelijkheid. Vermijd om in de houding of in een ag ressieve houding te zitten. 29

7 als een soldaat die in de houding staat, en ook niet dat je je kin zover mogelijk omhoog moet steken. Het betekent alleen maar dat je je volledige lengte moet inzetten en je spieren gebruikt om de S-curve in je ruggengraat recht te zetten in plaats van een ingezakte houding te hebben. Het klinkt triviaal, maar als je je lichaam maximale fysieke ruimte laat innemen maakt dat een aanzienlijk verschil in hoe je publiek op je reageert maakt niet uit hoe lang je bent. Houd je bewegingen onder controle Als je beweegt, of als je je verplaatst, doe dat dan welbewust en precies naar een specifieke plek en zwaai niet ongecontroleerd met je ledematen rond. En als je niet meer beweegt, zit of sta dan gewoon stil. Zenuwachtig bewegen, niet stil zitten en andere visuele ruis zenden het signaal uit dat je dingen niet onder controle hebt. Onbeweeglijkheid suggereert kalmte. Combineer dat met een goede houding en je realiseert waardigheid iets wat op balans en stabiliteit duidt, belangrijke aspecten voor leiders van een geloofwaardige présence. Met name mooi rechtop staan is een erg goede manier om kracht over te brengen omdat het niet botst met warmte op de manier waarop andere signalen van kracht dat vaak doen scherpe bewegingen, een gefronste wenkbrauw, een opgeheven kin. Mensen die hun kinderen leren om rechtop te staan en te glimlachten, hebben iets in de gaten: deze eenvoudige combinatie is misschien wel de beste manier om tegelijkertijd kracht en warmte uit te stralen. ***** Als je anderen effectief wilt leiden, moet je de warmte/competentiedynamiek goed hebben. Het is moeilijk om beide eigenschappen tegelijkertijd uit te stralen, maar ze kunnen elkaar versterken en dat kan veel opleveren. Het voelt goed om het vertrouwen en de waardering van de mensen om je heen te verdienen. Het voelt eveneens goed als je een situatie onder controle hebt. Als je beide doet, kun je mensen effectiever beïnvloeden. De strategieën die we voorstellen lijken aanvankelijk misschien wat vreemd, maar ze zullen al snel een loop van positieve feedback creëren. Als je kalm en zelfverzekerd bent, creëert dat ruimte om warm, open en begrijpend te zijn en om te kunnen handelen op manieren die je waarden en prioriteiten uitdrukken en weerspiegelen. Als je je warmte vestigt, wordt je kracht ontvangen als welkome geruststelling. Je leiderschap wordt geen dreiging maar een cadeau. Amy J.C. Cuddy is universitair hoofddocent bedrijfsbestuur aan Harvard Business School. Matthew Kohut en John Neffinger zijn principal bij KNP Communications en zijn de auteurs van Compelling people: the hidden qualities that make us influential (Hudson Street Press, augustus 2013) Harvard Business Review. Distributed by The New York Times Syndicate. Translated and reprinted by permission of Harvard Business Review. This article was originally published under the English title Connect, Then Lead by Amy J.C. Cuddy, Matthew Kohut, and John Neffinger in Harvard Business Review, July-August Vertaling: drs. E. Kerkman 30

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren.

Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren. FEEDBACK WAT IS FEEDBACK EIGENLIJK? Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren. Hiermee is feedback een belangrijk middel

Nadere informatie

ogen en oren open! Luister je wel?

ogen en oren open! Luister je wel? ogen en oren open! Luister je wel? 1 Verbale communicatie met jonge spelers Communiceren met jonge spelers is een vaardigheid die je van nature moet hebben. Je kunt het of je kunt het niet. Die uitspraak

Nadere informatie

Oefening: Profiel en valkuilen vragenlijst

Oefening: Profiel en valkuilen vragenlijst Oefening: Profiel en valkuilen vragenlijst Dit is een korte vragenlijst die bedoeld is om een aantal van je denkbeelden, attitudes en gedrag in werksituaties in kaart te brengen. Wees zo eerlijk mogelijk

Nadere informatie

Direct MEER impact met je uitstraling. Marlie Franssen Color Connect 2015

Direct MEER impact met je uitstraling. Marlie Franssen Color Connect 2015 Direct MEER impact met je uitstraling Marlie Franssen Color Connect 2015 Dit is ie! Je E-book voor meer impact met je uitstraling. Veel vrouwen worstelen met het probleem hoe ze zichzelf kunnen laten zien.

Nadere informatie

E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER

E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER INLEIDING Het geven van feedback is een kunst. Het is iets anders dan het uiten van kritiek. Het verschil tussen beide ligt in de intentie. Bij

Nadere informatie

Susanne Hühn. Het innerlijke kind. angst loslaten

Susanne Hühn. Het innerlijke kind. angst loslaten Susanne Hühn Het innerlijke kind angst loslaten Inhoud Inleiding 7 Hoe ontstaat angst? 11 Wegen uit de angst 19 Het bange innerlijke kind leren kennen 35 Meditatie Het bange innerlijke kind leren kennen

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Luisteren en samenvatten

Luisteren en samenvatten Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister

Nadere informatie

Blok 3. Gesprekstechnieken, 2 uur

Blok 3. Gesprekstechnieken, 2 uur Blok 3. Gesprekstechnieken, 2 uur Wat is communicatie LSD (luisteren, samenvatten en doorvragen) Open vragen stellen Waarderend gesprek Hoe geef je feedback (doorlopend proces) Oefenen d.m.v. rollenspellen

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd

Nadere informatie

Feedback. in hapklare brokken

Feedback. in hapklare brokken Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

Compassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman

Compassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Compassie leven 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Inhoudsopgave Voorwoord Wekelijkse inspiraties 01 Geweld in de taal? Wie, ik?

Nadere informatie

Kan dat? Ook als je het van huis uit niet zo hebt meegekregen?

Kan dat? Ook als je het van huis uit niet zo hebt meegekregen? Omdat je je kennis wilt delen, nieuwe klanten wilt werven, politiek of maatschappelijk gezien een boodschap wilt overbrengen, je onderneming wilt promoten. Redenen genoeg om een sterke spreker te willen

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

De Inner Child meditatie

De Inner Child meditatie De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun

Nadere informatie

Hoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie

Hoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie Hoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie Weet jij in welke opzichten jij en je partner een prima relatie hebben en in welke opzichten je nog wat kunt verbeteren? Na het doen van de test en het lezen van de resultaten,

Nadere informatie

Feedback ontvangen. Feedback ontvangen is moeilijk. Hoe gaan we om met feedback?

Feedback ontvangen. Feedback ontvangen is moeilijk. Hoe gaan we om met feedback? 2 7 Feedback ontvangen Feedback kun je zien als een cadeau. Je kunt het aannemen, uitpakken en er je voordeel mee doen. Of je neemt het cadeau aan, bedankt de gever en legt het vervolgens in een kast om

Nadere informatie

Personal Branding voor Ingenieurs

Personal Branding voor Ingenieurs Personal Branding voor Ingenieurs 8 juni 2012 Lustrumsymposium Jullie doelen - succesvolle loopbaan - een baan vinden - de allerbeste zijn? - Saskia Slotboom 2012 2 Personal Branding Tools en praktische

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf

Nadere informatie

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend

Nadere informatie

Je doel behalen met NLP.

Je doel behalen met NLP. Je doel behalen met NLP. NLP werkt het beste als al je neurologische niveaus congruent zijn. Met andere woorden: congruent zijn betekent wanneer je acties en woorden op 1 lijn zijn met je doelen, overtuigingen,

Nadere informatie

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

Nadere informatie

Master in. Leadership MAAK HET VERSCHIL IN 2015 VERBIND HART EN HARD START: FEB 2015 KLANTWAARDERING:

Master in. Leadership MAAK HET VERSCHIL IN 2015 VERBIND HART EN HARD START: FEB 2015 KLANTWAARDERING: Master in Leadership MAAK HET VERSCHIL IN 2015 VERBIND HART EN HARD START: FEB 2015 KLANTWAARDERING: Master in Leadership Weet jij wat jouw hart sneller doet kloppen? Collega s die precies doen wat jij

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken

Nadere informatie

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is

Nadere informatie

Leer hoe je effectiever kunt communiceren

Leer hoe je effectiever kunt communiceren Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de

Nadere informatie

14-7-2012. Carol Dweck. Wat is Intelligentie?

14-7-2012. Carol Dweck. Wat is Intelligentie? Carol Dweck Wat is Intelligentie? 1 Wat is Intelligentie? Wat is Intelligentie? Meervoudige Intelligentie - Gardner 2 Voorlopige conclusie In aanleg aanwezig potentieel (50% erfelijk bepaald) Domeinspecifiek

Nadere informatie

Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve

Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve Themabundel Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve Assistent medewerker Dit project is mede mogelijk gemaakt met een bijdrage uit het Europees Sociaal Fonds Voorwoord Deze themabundel is bedoeld

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

In balans door. centreren

In balans door. centreren In balans door centreren Centreren Om je lichaam en geest op een lijn te brengen is centreren een belangrijke vaardigheid. In eerste instantie is centreren je aandacht naar je een punt 3 tot 5 centimeter

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Bewustwording dag 1 Ik aanvaard mezelf zoals ik nu ben.

Bewustwording dag 1 Ik aanvaard mezelf zoals ik nu ben. Het meditatieprogramma duurt veertig dagen en bestaat uit tien affirmaties. Het is fijn om gedurende dit programma een dagboek bij te houden om je bewustwordingen en ervaring op schrijven. Elke dag spreek

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les twee Welkom bij les twee van deze e-cursus waarin we je willen laten zien hoe je groter kunt worden zodat je problemen

Nadere informatie

Dit werkblad kun je gebruiken om aantekeningen te maken tijdens de presentatie en om na afloop te reflecteren en te oefenen met wat je gehoord hebt.

Dit werkblad kun je gebruiken om aantekeningen te maken tijdens de presentatie en om na afloop te reflecteren en te oefenen met wat je gehoord hebt. Dat je een voorkeur hebt voor het een, wil natuurlijk niet zeggen dat je het ander niet kunt of kunt leren! Iedereen kan zich bekwamen in een bepaalde vaardigheid. Als je maar gemotiveerd bent en vertrouwen

Nadere informatie

Energiek de lente in!

Energiek de lente in! Miniboekje Energiek de lente in! 10 tips voor meer balans & energie Beste lezer, Dit boekje is een klein cadeautje voor u! De lente is weer begonnen en de bomen staan te popelen om uit te lopen. Koeien

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les drie WELKOM BIJ LES DRIE VAN DEZE E-CURSUS WAARIN WE JE WILLEN LATEN ZIEN HOE JIJ GROTER KUNT WORDEN ZODAT JOUW PROBLEMEN

Nadere informatie

Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk?

Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Zodra er twee of meer mensen in 1 ruimte zijn is er sprake van communicatie, ook al wordt er niet gesproken. Het is

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding

Nadere informatie

- Elkaar leren kennen: warming-ups en spelletjes om het ijs te breken - 5 minuten zelfbewustzijn begrijpen anderen respecteren om de beurt iets doen

- Elkaar leren kennen: warming-ups en spelletjes om het ijs te breken - 5 minuten zelfbewustzijn begrijpen anderen respecteren om de beurt iets doen - Elkaar leren kennen: warming-ups en spelletjes om het ijs te breken - Belangrijke namen 7 luisteren karaktereigenschappen 5 minuten zelfbewustzijn begrijpen anderen respecteren om de beurt iets doen

Nadere informatie

Leren/coachen van meisjes - Dingen om bij stil te staan

Leren/coachen van meisjes - Dingen om bij stil te staan De ontwikkeling van vrouwen en meisjes in het rugby heeft de afgelopen jaren flink aan momentum gewonnen en de beslissing om zowel heren als dames uit te laten komen op het sevenstoernooi van de Olympische

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

Hoe word je succesvol in sales

Hoe word je succesvol in sales Hoe word je succesvol in sales Verkopen gaat niet vanzelf. Zeker niet in deze tijd. Toch zijn nog steeds veel verkopers erg succesvol. Dat komt niet door het product of de dienst die ze aanbieden, maar

Nadere informatie

Communicatie op de werkvloer

Communicatie op de werkvloer Communicatie op de werkvloer Voor een goede communicatie op de werkvloer is het noodzakelijk dat we letterlijk dezelfde taal spreken. Een goede kennis van het vakjargon is dan ook erg belangrijk. Net zo

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Huiselijk geweld tussen zussen

Huiselijk geweld tussen zussen Huiselijk geweld tussen zussen Motiverende gespreksvoering: Casus huiselijk geweld tussen zussen Door drs. Sergio van der Pluijm Een tijd terug had ik een jonge vrouw (18) van allochtone afkomst in begeleiding

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Tot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten

Tot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten Tot een geloofsgesprek komen I Ontmoeten Het geloofsgesprek vindt plaats in een ontmoeting. Allerlei soorten ontmoetingen. Soms kort en eenmalig, soms met mensen met wie je meer omgaat. Bij de ontmoeting

Nadere informatie

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel. 4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,

Nadere informatie

Verantwoordelijkheid ontwikkelen. Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress

Verantwoordelijkheid ontwikkelen. Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress Verantwoordelijkheid ontwikkelen Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress 1 Inhoud Inleiding 3 A Verantwoordelijkheid nemen voor jezelf 4 - Goede afspraken maken - Stel

Nadere informatie

Verbindingsactietraining

Verbindingsactietraining Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken

Nadere informatie

Handleiding bij het invullen

Handleiding bij het invullen O L A 4243 North Sherry Drive Marion, IN 46952 jlaub@indwes.edu (765) 677-2520 Organizational Leadership Assessment Beoordeling van Leiderschap in Organisaties Handleiding bij het invullen Het doel van

Nadere informatie

Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen.

Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. In de TA wordt gesproken over het begrip strook. Een strook is een eenheid van erkenning. Mensen hebben een sterke

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Kinderen helpen met Focussen

Kinderen helpen met Focussen Kinderen helpen met Focussen Enkele raadgevingen voor begeleiders Simon Kilner Vertaling Some Guidelines for Companions door Evelien Kroese En is het Ok om? Hoe zegt je kind nee? Wat is Focussen? Focussen

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie

Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie 1. De meeste mensen zijn primair: A. visueel ingesteld. B. kinesthetisch ingesteld. C. socialistisch ingesteld. D. auditief ingesteld. 2. Wat is het belangrijkste

Nadere informatie

Je gezicht en houding. spreken boekdelen!

Je gezicht en houding. spreken boekdelen! Ronald Dingerdis Je gezicht en houding 5 spreken boekdelen! Iedereen lekt non-verbale communicatie. Het is menselijk en het gebeurt gewoon. Het is ook logisch want communicatie bestaat voor het grootste

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Mijn kind heeft een LVB

Mijn kind heeft een LVB Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar

Nadere informatie

Kernwaarden Hollands Kroon CONCEPT

Kernwaarden Hollands Kroon CONCEPT Kernwaarden CONCEPT 1. Bevlogenheid We zijn betrokken en gedreven in wat we doen voor onze omgeving en voor onszelf. We voelen ons verantwoordelijk voor het resultaat. We maken kenbaar wat onze toegevoegde

Nadere informatie

Rapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:

Rapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email: Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties

Nadere informatie

Accuraat communiceren

Accuraat communiceren Accuraat communiceren Erna Pluym Senior Trainer Consultant/ Business Development Manager erna.pluym@acerta.be 0472 92 11 66 Communicatie, waarom zo belangrijk? Communicatie, waarom zo belangrijk? Had ik

Nadere informatie

Light up your fire voordat burnout toeslaat. Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent

Light up your fire voordat burnout toeslaat. Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent Light up your fire voordat burnout toeslaat Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent Wat is jouw droom? Vuur - energie Waarden, zaken die voor jou belangrijk zijn in je leven

Nadere informatie

Feedback geven en ontvangen

Feedback geven en ontvangen Feedback geven en ontvangen 1 Inleiding In het begeleiden van studenten zul je regelmatig feedback moeten geven en ontvangen: feedback is onmisbaar in de samenwerking. Je moet zo nu en dan kunnen zeggen

Nadere informatie

WERKBOEK. compassiechallenge. 10 dagen / minder perfectie meer mildheid. Stephanie van Workum ACT COACH. Naam: Datum:

WERKBOEK. compassiechallenge. 10 dagen / minder perfectie meer mildheid. Stephanie van Workum ACT COACH. Naam: Datum: WERKBOEK compassiechallenge 10 dagen / minder perfectie meer mildheid Stephanie van Workum ACT COACH Naam: Datum: compassiechallenge 10 dagen / minder perfectie meer mildheid Wat fijn dat je meedoet met

Nadere informatie

Mijn nieuwe school, een nieuwe start.

Mijn nieuwe school, een nieuwe start. Mijn nieuwe school, een nieuwe start. Naam: Mijn oude school weerbaar.info Mijn nieuwe school Als je naar het middelbaar onderwijs gaat is alles nieuw. Je klasgenoten, de docenten, de school, de regels

Nadere informatie

Luisteren is geen trucje

Luisteren is geen trucje Luisteren is geen trucje Luisteren is geen vaardigheid, al wordt er wel vaak zo over gesproken. Luisteren is veel meer een kwestie van houding, zelfs van zijn. Dat klinkt je wellicht zweverig in de oren,

Nadere informatie

YVONNE THUIJS GOEDE RELATIE MET JE KIND

YVONNE THUIJS GOEDE RELATIE MET JE KIND YVONNE THUIJS het geheim van een GOEDE RELATIE MET JE KIND - www.blij-kind-24-7.nl - kijk naar je kind maak tijd vrij... en geef aandacht, vertrouwen en liefde 1 aandacht blij kind 24 7 betekent groeien

Nadere informatie

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014)

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Inleiding De kern van (autisme)vriendelijke communicatie is echt contact, gebaseerd op

Nadere informatie

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar

Nadere informatie

EN ALS HIJ KAN LEZEN, STUUR IK M NAAR DE CHINESE LES.

EN ALS HIJ KAN LEZEN, STUUR IK M NAAR DE CHINESE LES. 3 1 2 EN ALS HIJ KAN LEZEN, STUUR IK M NAAR DE CHINESE LES. Realistisch kijken naar wat kinderen wel en niet kunnen. WAT KAN JE KIND (AL)? Natuurlijk verwacht je veel van je kind. Dat het snel nieuwe dingen

Nadere informatie

5 lessen uit een businessroman over een vastgelopen ceo - MT.nl

5 lessen uit een businessroman over een vastgelopen ceo - MT.nl Website: MT.nl 5 lessen uit een businessroman over een vastgelopen ceo 13 november 2015 5 managementlessen uit een businessroman over een ogenschijnlijk succesvolle ceo die volkomen vastloopt. Het staat

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar

Nadere informatie

Authentiek Leiderschap,

Authentiek Leiderschap, Authentiek Leiderschap, Zijn of gevonden worden? www.authentiekleiderschap.nl Geluks- en Succescurve Succes Geluk Tijd Midlife Authentiek Leiderschap: ontwikkel over de as van leiderschap. Omgeving Waarnemen

Nadere informatie

Bevlogenheid het resultaat van leiderschap

Bevlogenheid het resultaat van leiderschap Bevlogenheid het resultaat van leiderschap Hans Aerts Werken is leuk, het is zinvol. Het leidt tot enthousiasme en geluk. Ook hoor je vaak dat werken structuur en houvast biedt in je leven. Werken is niet

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Het sprekende hart. van. Louise Hay

Het sprekende hart. van. Louise Hay Het sprekende hart van Louise Hay Ik draag dit boek op aan jouw hart. Je hart is jouw machtscentrum. Ik heb geleerd dat creëren makkelijk is als gedachten van liefde recht uit je hart komen. Maak nu aanspraak

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord. Tip 1. Voel je goed. Tip 2. Blijf trouw aan jezelf. Tip 3. Durf je kwetsbaar op te stellen.

Inhoud. Voorwoord. Tip 1. Voel je goed. Tip 2. Blijf trouw aan jezelf. Tip 3. Durf je kwetsbaar op te stellen. 1 Inhoud Voorwoord Tip 1. Voel je goed. Tip 2. Blijf trouw aan jezelf. Tip 3. Durf je kwetsbaar op te stellen. Tip 4. Ga hem niet verzorgen of bemoederen. Tip 5. Leer van het verleden en kies opnieuw.

Nadere informatie

Trainershandleiding Brugklas Bikkels. Inkijkexemplaar

Trainershandleiding Brugklas Bikkels. Inkijkexemplaar Trainershandleiding Brugklas Bikkels versie 2014 Inhoudsopgave Introductie Organiseer je training Praktische tips De werkmap Powerpoint presentatie Ouderbrieven Draaiboek Bijeenkomst 1 Bijeenkomst 2 Bijeenkomst

Nadere informatie

18-9-2014. Pedagogische opleiding theorie. Doelstellingen. Doelstellingen. Hoofdstuk 1 Communicatie en feedback. De kennis over de begrippen:

18-9-2014. Pedagogische opleiding theorie. Doelstellingen. Doelstellingen. Hoofdstuk 1 Communicatie en feedback. De kennis over de begrippen: Pedagogische opleiding theorie Hoofdstuk 1 Communicatie en feedback Doelstellingen De kennis over de begrippen:, feedback, opleiden en leren kunnen uitdrukken en verfijnen Doelstellingen De voornaamste

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding

STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING Inleiding De door leidinggevenden gehanteerde stijlen van beïnvloeding kunnen grofweg in twee categorieën worden ingedeeld, te weten profileren en respecteren. Er zijn twee profilerende

Nadere informatie

Quiz Welk type verkoper ben jij?

Quiz Welk type verkoper ben jij? Uitleg Lees iedere stelling door en noteer een cijfer van 1 tot 4 bij ieder antwoord. Een 1 betekent dat het antwoord jou het BESTE omschrijft, en een 4 dat het antwoord jou het SLECHTSTE omschrijft. Gebruik

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. Whatever comes. Let it come. Whatever stays. Let it stay. Whatever goes. Let it go

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. Whatever comes. Let it come. Whatever stays. Let it stay. Whatever goes. Let it go YOGA LIFESTYLE FEBRUARI 2017 YOGA & MEDITATIE Geef jezelf de aandacht en de liefde die je verdient! Maak verbinding met jezelf Ga mee op reis in dit avontuur van zelfontwikkeling en persoonlijke groei!

Nadere informatie