Provinciaal blad van Noord-Brabant

Transcriptie

1 Provinciaal blad van Noord-Brabant ISSN: Onderwerp Schriftelijke vragen inzake Beantwoording schriftelijke vragen op grond van het Reglement van Orde over het bestrijdingsmiddel Imidacloprid. Schriftelijke vragen van het lid van Provinciale Staten Mevrouw F.C.C.M. van Iersel d.d. 6 april 2012 Bijlage(n) 1 Bij brief van 6 april 2012, ingekomen op 10 april 2012, heeft u namens de SPfractie op grond van het Reglement van Orde voor Provinciale Staten meerdere schriftelijke vragen gesteld. De SP-Statenfractie in Noord-Brabant heeft kennis genomen dat in Brabant in toenemende mate het middel Imidacloprid (zenuwgif) wordt toegepast bij de boomteelt en aardbeienteelt. Bronvermelding: Zie en het artikel landbouwgif dat in de Volkskrant is verschenen op 19 maart j.l. in het Wetenschappelijk tijdschrift Science. Naar aanleiding hiervan heeft de SP de volgende vragen: De SP is bezorgd over toename van het middel Imidacloprid bij deze teelten. De MTR normen in het oppervlakte water zijn vele malen overschreden, deze stof al enkele jaren een zeer belangrijkste probleemstof in het oppervlaktewater - Deelt GS deze zorgen? - Is GS in overleg met de waterschappen en of het rijk over dit onderwerp? Het middel Imadaclprid blijft zeer lang circuleren in het milieu en heeft voor de mens en dier een negatieve invloed. Dit is gebleken uit een recent Japans onderzoek. Er ontstaat een verminderde ontwikkeling van de hersenen bij baby s en de ontwikkeling van Alzheimer en Parkinson wordt versneld. - Is de GS op de hoogte van dit onderzoek, wat gaat u met deze gegevens doen en op welke termijn kan de Statenfractie informatie hierover ontvangen? Bijen krijgen het zenuwgif binnen via besmette wilde planten en oppervlaktewater met als gevolg dat ze verzwakken en doodgaan. Voor andere insecten als muggen, vliegen, kevers en libellen, geldt een vergelijkbaar verhaal: Insecten in het algemeen zijn belangrijk in ecosystemen omdat andere organismen van hen afhankelijk zijn, als voedsel of voor bestuiving. Zonder insecten geen voedsel voor o.a. vogels en vleermuizen en nauwelijks bloeiende bloemen.

2 - Is GS van mening dat dit een zorgelijke ontwikkeling is? - Welke maatregelen zou GS kunnen nemen om de bijen (en insecten) sterfte te beperken? - Houdt GS in het ecologische beleid rekening met deze negatieve gevolgen, en probeert GS deze ontwikkelingen te remmen? zo ja op welke manier? Zo nee, waarom niet? Behandeling van de bodem met langzaam afbreekbare neonicotinoïdeinsecticiden zoals imidacloprid betekent dat vrijwel alle insecten in de bodem zullen worden vergiftigd. Afbraak van organische stof zal hierdoor in gevaar komen. Dit betekent dat de bodemstructuur wordt aangetast en daarmeede voedselproductie - Is GS bereid om de toepassing van het voorzorgsprincipe bij toelating van bestrijdingsmiddelen ter discussie te stellen en te pleiten voor een verbod op het gebruik van neonicotinoïden? Met vriendelijke groet, Francy van Iersel Antwoord van Gedeputeerde Staten d.d. 24 april 2012 Wij beantwoorden deze schriftelijke vragen als volgt. 1. De SP is bezorgd over toename van het middel imidacloprid bij de boomteelt en aardbeienteelt. De MTR-normen in het oppervlaktewater zijn vele malen overschreden. Deze stof is al enkele jaren een zeer belangrijke probleemstof in het oppervlaktewater. - Deelt GS deze zorgen? - Is GS in overleg met de waterschappen en/of het rijk over dit onderwerp? Ja. In 2007 is een Brede screening bestrijdingsmiddelen voor het Maasstroomgebied gehouden, waaruit is gebleken dat de voorlopige ad-hoc- MTR-norm (Maximaal Toelaatbaar Risico) voor imidacloprid in de waterschapsgebieden van de Brabantse Delta en Aa en Maas op een aantal meetpunten is overschreden. De waterschappen zijn als waterbeheerder verantwoordelijk voor de kwaliteit van de oppervlaktewateren. Met de waterschappen wordt de waterkwaliteit zowel ambtelijk als bestuurlijk regelmatig besproken. Op initiatief van de provincie Noord-Brabant is de Brede screening bestrijdingsmiddelen Maasstroomgebied in 2011 opnieuw uitgevoerd. De resultaten zijn nog in bewerking. Wij hebben geen apart overleg met het rijk over dit onderwerp. Een toelichting op de ad-hoc-mtr-norm is terug te vinden in de bijlage. 2. Het middel imidacloprid blijft zeer lang circuleren in het milieu en heeft voor de mens en dier een negatieve invloed. Dit is gebleken uit recent Japans onderzoek. Er ontstaat een verminderde 2/4

3 ontwikkeling van de hersenen bij baby s en de ontwikkeling van Alzheimer en Parkinson wordt versneld. - Is GS op de hoogte van dit onderzoek? - Wat gaat u met de gegevens doen? - Op welke termijn kan de Statenfractie informatie hierover ontvangen? Nee. De toelating van gewasbeschermingsmiddelen is landelijk geregeld waarvoor het rijk verantwoordelijk is via de Commissie toelating gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Het Ctgb onderzoekt de relevantie van allerlei (inter)nationale onderzoeken en studies naar de toepassing van stoffen op de Nederlandse situatie en gaat na of er onaanvaardbare risico s zijn voor de veiligheid van mens en dier, voor de gebruiker, voor de consument, voor de drinkwatervoorraden en voor het ecosysteem. Zonodig wordt de toelating verboden of het gebruik van het middel via gebruiksvoorschriften aangepast. Onlangs nog op11 april 2012 heeft het Ctgb een in wetenschapsblad Science gepubliceerde studie naar de effecten van Imidacloprid onderzocht op de Nederlandse situatie van toelatingen en is tot de conclusie dat er geen onaanvaardbare risico s zijn. De Europese Commissie heeft de studie neergelegd voor een oordeel bij de Europian Food Safety Authority (EFSA). De provincie speelt in het toelatingsbeleid van het rijk en in Europa geen rol. Op de site ( van het Ctgb zijn het toelatingsbeleid, het volledige bericht over de Science-publicatie van Imidacloprid evenals andere relevante onderzoeken en studies over dit middel terug te vinden. 3. Bijen krijgen het zenuwgif binnen via besmette wilde planten en oppervlaktewater met als gevolg dat ze verzwakken en doodgaan. Voor andere insecten als muggen, vliegen, kevers en libellen geldt een vergelijkbaar verhaal. Insecten in het algemeen zijn belangrijk in ecosystemen omdat andere organismen er van afhankelijk zijn, als voedsel of voor bestuiving. Zonder insecten geen voedsel voor o.a. vogels en vleermuizen en nauwelijks bloeiende bloemen. - Is GS van mening dat dit een zorgelijke ontwikkeling is? - Welke maatregelen zou GS kunnen nemen om de bijen- en insectensterfte te beperken? - Houdt GS in het ecologisch beleid rekening met deze negatieve gevolgen en probeert GS deze ontwikkelingen te remmen? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet? Ja, GS deelt deze zorg omdat deze ontwikkeling op gespannen voet kan komen te staan met het bevorderen van biodiversiteit. Echter zoals bij vraag 2 al is beantwoord ligt de verantwoordelijkheid voor het toelatingsbeleid van gewasbeschermingsmiddelen bij het rijk.vooralsnog zullen wij gezien de publicaties in de regiobladen de mogelijke effecten op de biodiversiteit in breder verband bezien en eventueel op later termijn onze mogelijke actieve rol in deze bepalen. Wij wachten in deze evenwel de landelijke en mondiale ontwikkelingen n.a.v. de publicaties af. 3/4

4 4. Behandeling van de bodem met langzaam afbreekbare neonicotinoïde-insecticiden als imidacloprid betekent dat vrijwel alle insecten in de bodem zullen worden vergiftigd. Afbraak van organische stof zal hierdoor in gevaar komen. Dit betekent dat de bodemstructuur wordt aangetast en daarmee de voedselproductie. - Is GS bereid om de toepassing van het voorzorgsprincipe bij toelating van bestrijdingsmiddelen ter discussie te stellen en te pleiten voor een verbod op het gebruik van neonicotinoïden? Voor zover bekend worden in Nederland geen neonicotinoïden aan de bodem toegediend. Dat ligt ook niet voor de hand omdat deze stoffen juist heel goed aan het gewas zijn toe te dienen of zelfs aan het zaaizaad. Omdat het middel bij de zaadbehandeling wordt afgedekt met een beschermende coating zal het merendeel via de kiemplant in het gewas terecht komt en dat een eventuele negatieve invloed op het bodemleven beperkt zal zijn. Wij zien dan ook geen reden om vanuit onze verantwoordelijkheid voor bodembescherming te pleiten voor een verbod op neonicotinoïden en de discussie aan te gaan bij het rijk over het voorzorgprincipe. 4/4

5 Bijlage 1 bij Provinciaal Blad : Technische korte toelichting op het gebruik van bestrijdingsmiddel Imidiacloprid en publicatie van de Commissie gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Imidacloprid is een middel die in de landbouw (boomteelt) gebruikt wordt als zaadbehandelingsmiddel ter bestrijding van bladluis en andere schadelijke insecten en door afspoeling in het oppervlaktewater terecht kan komen. Voor imidacloprid is door het rijk nog geen MTR-norm vastgesteld. Daarom wordt door de waterschappen de meetresultaten vaak getoetst aan een voorlopige norm, de ad-hoc MTR. Deze norm kent een extra veiligheidsmarge (factor 100 lager) omdat nog onvoldoende onderzoeksresultaten bekend zijn over de toxiciteit voor het waterleven. Inmiddels is er wel een Europese norm waaraan getoetst kan worden, de MAC-waarde. De ad-hoc MTR voor imidacloprid bedraagt 0,013 μg/l en de MAC-waarde bedraagt 0,2 μg/l. In de Brede screening bestrijdingsmiddelen Maasstroomgebied 2007 werd de ad-hoc MTR voor imidacloprid bij Waterschap Brabantse Delta 6 keer overschreden (van de 48 metingen) en bij Waterschap Aa en Maas 2 keer (van de 56 metingen). Bij de andere Brabantse waterschapen werden geen normoverschrijdingen gevonden. Op initiatief van de provincie Noord-Brabant is de Brede screening bestrijdingsmiddelen Maasstroomgebied in 2011 opnieuw uitgevoerd. De resultaten zijn nog in bewerking. Zodra de resultaten bekend zijn zal met de waterschapen worden bezien of actie nodig is. Daarbij zal ook worden gekeken naar verwante stoffen, zoals bijv. thiacloprid omdat voor deze stof in een ander kader al wel incidenteel MTR-overschrijdingen zijn geconstateerd. Het probleem van imidiacloprid speelt overwegend bij gewasgebonden insecten die plaatselijk zeer massaal kunnen optreden en die geen toegevoegde waarde hebben voor het ecosysteem. Om schade aan nuttige insecten te voorkomen heeft het Ctgb de toelating in Nederland voor gewassen die aantrekkelijk zijn voor bijen en hommels ingetrokken. Omdat imidacloprid en andere neonicotinoïden tegenwoordig in gewassen als aardbeien en bepaalde boomkwekerijgewassen ook als gewasbehandelingsmiddel worden gebruikt is het denkbaar dat toevallig aanwezige insecten worden geraakt. De verantwoordelijkheid om hier een goede afweging te maken ligt bij het rijk en de Europese commissie : Ctgb weegt recente studies neonicotinoïden mee bij nieuwe toelatingen Science publiceerde op 29 maart j.l. twee studies naar de effecten van imidacloprid en thiamethoxam houdende zaaizaadbehandelingsmiddelen op honingbijen en hommels.

6 Het Ctgb heeft de relevantie van deze studies voor de huidige toepassingen van beide stoffen in Nederland onderzocht. De grenswaarden die zijn aangehouden bij de beoordeling van middelen op basis van deze stoffen zijn lager dan de waarden waarbij de studies effecten constateren. Op grond hiervan concludeert het Ctgb dat deze studies geen nieuw licht werpen op de toelaatbaarheid van het huidige toegelaten gebruik van imidacloprid en thiamethoxam in Nederland. Eind april levert de Europese Commissie naar verwachting de resultaten van de beoordeling door EFSA van de studies over imidacloprid en thiamethoxam. In afwachting hiervan zal het Ctgb bij nieuwe aanvragen van middelen op basis van alle neonicotinoïden ook de resultaten van beide twee studies bij de beoordeling meewegen. De mondiale bijensterfte en het mogelijk verband met toegelaten gewasbeschermingsmiddelen heeft continu de aandacht van het Ctgb. Nieuwe onderzoeksresultaten worden door het Ctgb voortdurend betrokken bij het beoordelen van de risico s. Conclusie over toegelaten gebruik van imidacloprid als zaadbehandeling Een van de onlangs gepubliceerde studies richt zich op de effecten van imidacloprid op hommelvolken1). In Nederland heeft imidacloprid als zaadbehandeling momenteel geen toelating meer in gewassen die aantrekkelijk zijn voor bijen en hommels. De situatie zoals in deze studie nagebootst zal zich in Nederland dus niet voor doen. Het Ctgb concludeert dat ook op basis van de nieuwe inzichten die deze recent gepubliceerde studie biedt, de risico s van het in Nederland toegelaten gebruik van imidacloprid op basis van de gebruiksvoorschriften aanvaardbaar zijn. De blootstelling van bijen en hommels aan andere toepassingen van imidacloprid zal lager zijn dan bij zaadbehandeling. Hierbij zullen dus ook geen onaanvaardbare risico s optreden. Conclusie over het gebruik van thiamethoxam als zaadbehandeling Uit het onderzoek 2 naar thiamethoxam blijkt dat honingbijen die hieraan blootgesteld waren, hun volk minder goed konden terugvinden dan bijen die niet blootgesteld zijn. Thiamethoxam heeft in Nederland een toelating als zaadbehandeling in twee voor bijen aantrekkelijke gewassen (maïs en erwten). Het onderzoek2) gebruikte doseringen die tenminste vijf keer hoger zijn dan de veldrealistische concentratie waarop het Ctgb heeft beoordeeld en die aanvaardbaar is bevonden. Deze bevindingen worden bevestigd door langjarige veldstudies in maïs. Het Ctgb concludeert dat ook op basis van de nieuwe inzichten die de recent gepubliceerde studie biedt, de risico s van het in Nederland toegelaten gebruik van thiametoxam op basis van de gebruiksvoorschriften aanvaardbaar zijn. De blootstelling van bijen en hommels aan andere toepassingen van thiamethoxam zal lager zijn dan bij zaadbehandeling. Hierbij zullen dus ook geen onaanvaardbare risico s optreden. Vervolgacties De Europese Commissie heeft beide studies neergelegd voor een oordeel bij de EFSA (Europian Food Safety Authority) Dit wordt voor eind april 2012 verwacht. De Commissie heeft de EFSA gevraagd of de doseringen realistisch en representatief zijn voor toelatingssituaties in alle lidstaten en of de nieuwe 2/3

7 onderzoeksresultaten extrapoleerbaar zijn naar andere neonicotinoïden die voor zaadbehandeling gebruikt worden, met name clothianidin. Nederland en de Europese Commissie hebben ook de lidstaten die het Europese dossier van beide stoffen hebben opgesteld om een snelle reactie gevraagd zodat binnen Europa eenduidig kan worden gereageerd en zonodig op Europees niveau dezelfde actie kan worden ondernemen. De Europese Commissie zal EFSA in een aparte opdracht ook vragen een overzicht te maken van de bestaande data van risico's voor bijen van neonicotinoïden. De recent gepubliceerde studies voegen nieuwe informatie toe aan het al uitgebreide dossier van deze stoffen. De resultaten vragen om aanvullend onderzoek, bijvoorbeeld om te bepalen bij welke concentraties juist geen effecten meer laten zien (NOEC-waarden: No Observed Effect Concentration) en om te bepalen wat de relevantie is van de gevonden effecten voor de veldsituatie. Het Ctgb bepleit om ook de effecten op andere bijensoorten dan de honingbij beter te bekijken. Europese ontwikkelingen op dit vlak zijn reeds in gang gezet. Het Ctgb draat hier namens Nederland aan bij door deelname aan de EFSA werkgroep die zich richt op het schrijven van een guidance document voor de risicobeoordeling voor bijen met betrekking tot gewasbeschermingsmiddelen. Geen gevolgen voor toelaatbaarheid Het Ctgb concludeert na bestudering van de recent gepubliceerde studies, dat de onderzoeksresultaten geen gevolgen hebben voor de toelaatbaarheid van de in Nederland beschikbare middelen. Er is geen aantoonbaar verband tussen de bij het toegelaten gebruik voorkomende blootstelling en effecten op de Nederlandse bijenpopulatie die op dit moment een ingrijpen door het Ctgb op de lopende toelatingen in Nederland rechtvaardigen. Het Ctgb zal echter de resultaten van deze studies meewegen bij de beoordeling van nieuwe aanvragen tot toelating van middelen voor zaadbehandeling op basis van imidacloprid, thiamethoxam of andere neonicotioniden. Bronnen: 1) Neonicotinoid Pesticide Reduces Bumble Bee Colony Growth and Queen Production. Penelope R. Whitehorn, Stephanie O Connor, Felix L. Wackers, Dave Goulson. Published Online March Science DOI: /science ) A Common Pesticide Decreases Foraging Success and Survival in Honey Bees. Mickaël Henry, Maxime Beguin, Fabrice Requier, Orianne Rollin, Jean- François Odoux, Pierrick Aupinel, Jean Aptel, Sylvie Tchamitchian, Axel Decourtye. Published Online March Science DOI: /science : Uitgegeven, 26 april 2012 De secretaris van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant, drs. W.G.H.M. Rutten 3/3