(Jheronimus van Aken) Jheronimus (Joen) Bosch Jeroen Bosch of Hiëronymus Bosch

Transcriptie

1 (Jheronimus van Aken) Jheronimus (Joen) Bosch Jeroen Bosch of Hiëronymus Bosch

2 Geboren te s- Hertogenbosch rond 1450 Gestorven in dezelfde plaat op 15 augustus 1516 Anoniem. Jheronimus Bosch. Ca Arras, Bibliothèque Municipale.

3 Jeroen Bosch kwam uit een geslacht van Schilders afkomstig uit Aken Zijn grootvader Jan van Aken was schilder, van zijn vijf zonen werden er vier ook schilder. Via Nijmegen vestigde hij zich in Den Bosch Jeroen Bosch kreeg zijn opleiding waarschijnlijk van zijn vader

4 Thomas van Aken ca /1411 Thomas van Aken voor 1411 Jan van Aken ca Thomas van Aken ca Jan van Aken ca (?) Goessen van Aken ca Anthonis van Aken ca Goessen van Aken ca ca Jheronimus van Aken alias Bosch ca Jan van Aken ca Anthonis van Aken ca

5 Over het leven van Jeroen Bosch is weinig bekend Waarschijnlijk zetten Jheronimus en zijn broer Goessen het familieatelier voort Ca trad hij in het huwelijk met Aleid van de Meervenne, telg uit een welgestelde koopmansfamilie.

6 Anoniem. De lakenmarkt te s-hertogenbosch, het huis Inden Salvatoer, waar Bosch woonde, is het zevende huis van rechts. Ca s- Hertogenbosch, Noordbrabants Museum Den Bosch had ca inwoners Een welvarende stad

7 Huidig pand

8 Jeroen Bosch polychromeerde ook, ontwierp gebrandschilderde ramen, borduursels en geelgieterswerk

9 Hij werd tijdens zijn leven hoog gewaardeerd maar werd nooit rijk Bijvoorbeeld 1505 maakte hij werk in opdracht van Filips de Schone

10 Het woud heeft oren, het veld heeft ogen De voorstelling is een letterlijke uitbeelding van het gezegde Horen, zien en zwijgen en is meer algemeen een oproep tot terughoudendheid Berlijn, Kupferstichkabinett Dat Velt heft ogen/ dat Wolt heft oren/ Ick wil sien/ swijghen ende hooren (Het veld heeft ogen. Het woud heeft oren. Ik wil zien, zwijgen en horen)

11 Het woud heeft oren, het veld heeft ogen Vos:zinnebeeld van misleiding en bedrog. Haan: zinnebeeld van dwaasheid en hoogmoed, of juister: dwaasheid door hoogmoed Boek der Wijsheid van de Oude Wijsgeren van Johannes van Capua De Uil; symbool staat voor de bedrieglijke verleiding, het kwaad dus

12 Anoniem (Nederlanden). Het veld heeft ogen. Het woud heeft oren. Ik wil zien, zwijgen en horen. Berlijn, Kupferstichkabinett.

13 Achterzijde

14 Museum Boijmans Van Beuningen Locatie Rotterdam Kunstenaar Jheronimus Bosch Type Pen en bruine inkt op papier Afmetingen 14 19,6 cm

15 Moderne Devotie De Illustre Lieve Vrouwe Broederschap is een in 1318 opgericht oecumenisch genootschap in de Nederlandse stad 's- Hertogenbosch. Het bestaat nog steeds Vermelding van Bosch in het wapenboek van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. Ca

16 Inschrijvingen van nieuwe leden van de broederschap, onder wie de schilder Jheronimus Bosch

17 Enkele Werken

18 Landlopertriptiek Landloper Het Narrenschip Gulzigheid en Lust De dood van een vrek Middenpaneel is onbekend (verloren gegaan)

19 De marskramer (Verloren Zoon of De landloper) Verblijfplaats Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam Jheronimus Bosch ca of later Olieverf op paneel 71 70,6 cm

20

21

22 Symboliek????? Bijvoorbeeld Landloper: de herberg/bordeel verwijzen naar onkuisheid en de koe en de ekster naar drankzucht Of (Verloren Zoon) de deugd en ondeugd: pollepel en het kattenvel (symbolen van spilzucht en onheil) een varkenspoot en schoenmakersels (een gelukssymbool en een teken van vlijtigheid)

23 Pieter Balten. Een opvoering van de klucht 'Een cluyte van Plaeyerwater' op een Vlaamse kermis, detail. Ca Amsterdam, Theater Instituut Nederland.

24 Het is een out segghen, verstaet diet can: Een monnic, leec, man, pape, hont, meersman, Elc weet wel dat se tsamen disconderen [6] (Het is een oud gezegde, probeert het te begrijpen: monnik en leek, echtgenoot en pastoor, hond en marskramer, iedereen weet dat ze het slecht met elkaar kunnen vinden) De hond is mogelijk een verwijzing naar de duivel

25 Het is een out segghen, verstaet diet can: Een monnic, leec, man, pape, hont, meersman, Elc weet wel dat se tsamen disconderen [6] (Het is een oud gezegde, probeert het te begrijpen: monnik en leek, echtgenoot en pastoor, hond en marskramer, iedereen weet dat ze het slecht met elkaar kunnen vinden) De doornenkroning van Christus, detail. Ca of later. Londen, National Gallery.

26 Het is een out segghen, verstaet diet can: Een monnic, leec, man, pape, hont, meersman, Elc weet wel dat se tsamen disconderen [6] (Het is een oud gezegde, probeert het te begrijpen: monnik en leek, echtgenoot en pastoor, hond en marskramer, iedereen weet dat ze het slecht met elkaar kunnen vinden) Honden staan om mij heen, een woeste bende sluit mij in, zij hebben mijn handen en voeten doorboord Psalm 22:17

27 De stok symboliseert mogelijk standvastigheid in het geloof Pieter Bruegel de Oude. Pelgrim. Ca Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen.

28 In 1931 wist het toenmalige Museum Boymans het ondanks de crisis voor ƒ van Goudstikker te kopen. De marskramer voor werd DM gekocht door de Amsterdamse kunsthandelaar Jacques Goudstikker.

29 Het Narrenschip Museum Louvre Locatie Parijs Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar ca of later Type Olieverf op paneel Afmetingen cm

30 Wir faren umb durch alle landt All port durchsuchen wir, und gstadt Wir faren umb mit grossem Schad Und künnent doch nit treffen wol Den staden do man lenden sol Unser umbfaren ist on end Dann keyner weisz, wo er zu lend Und hart doch keyn ruw tag, und naht Uff wiszheyt unser keyner acht. Wij varen rond door ieder land. Elke haven en stand doorzoeken wij. Wij varen rond met grote schade en kunnen de plek waar we moeten landen maar niet vinden. Onze rondreis is zonder eind, want niemand weet waar hij landen kan. En niemand rust, zowel overdag als 's nachts, en geen van ons slaat acht op de wijsheid. Sebastian Brant. Het gedicht Narrenschiff (Het narrenschip) van Sebastian Brant, uitgegeven in 1494.

31

32 Gulzigheid Zotskolf Alle gekheid op een stokje

33

34 Allegorie op de gulzigheid museum; Yale University Art Gallery Locatie New Haven Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar Ca of later Type Olieverf op paneel Afmetingen 35,9 31,4 cm

35

36

37 Dood van een vrek Museum National Gallery of Art Locatie Washington Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar Ca of later Type Olieverf op eikenhouten paneel Afmetingen cm

38 De ars moriendi, Latijn voor "de kunst van het sterven", is een religieus streven dat in het christendom van de middeleeuwen belangrijk was. De katholieken bidden "... en behoed ons voor een plotselinge dood" opdat zij een waardig sterfbed zullen kennen.

39

40

41

42

43 Musée du Louvre Locatie Parijs Kunstenaar Anoniem (naar Jheronimus Bosch) Jaar 16e eeuw Type Penseel in donkergrijze inkt, wit gehoogd, op grijs papier Afmetingen 25,5 15 cm

44

45 Dood van een vrek Museum National Gallery of Art Locatie Washington Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar Ca of later Type Olieverf op eikenhouten paneel Afmetingen cm

46 Atelier van Robert Campin. Werl-drieluik, linker binnenluik Madrid, Prado.

47 Hooiwagentriptiek Landloper Hooiwagen

48 Museum Museo del Prado Locatie Madrid Kunstenaar Jheronimus Bosch en/of atelier Jaar 1515 Type Olieverf op paneel Afmetingen cm

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58 Trompen = bedriegen

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69 Laatste Oordeel

70 1464 Stadsbrand in Den Bosch ca inwoners

71

72

73

74

75

76

77

78 Wenen

79 Jheronimus Bosch navolger. De Zeven Hoofdzonden, detail.

80 Jheronimus Bosch of naar Jheronimus Bosch. De goochelaar. Ca of later. Saint- Germain-en-Laye, Musée Municipal.

81

82

83 Och wat vintmen coenskens in tswerelts ronden Die door den guijckelsack wonder connen brouwen En doen tuolck spouwen met hare loose vonden wonder op de tafele waer dore sij huijs houwen daeroen betrouwse niet tot gheene stonden want verloordi oock borse tsoude brouwen. (Och wat vindt men kunstjes in de wereld. Zij die door de goochelzak wonderen kunnen brouwen doen het volk wonderlijke dingen uitbraken op de tafel. Daardoor halen ze hun slag thuis. Vertrouw hen dus nooit, want als je ook je beurs verloor zou het je berouwen)

84 Tekening Goochelaar. Parijs, Louvre.

85

86

87

88 Goochelaar verwijzen naar het flegmatisch temperament en het element water

89 Vrij naar Jheronimus Bosch. De keisnijding. Ca Naar Jheronimus Bosch (?). De goochelaar. Ca

90 Meester snijt die keye ras Mijne name Is lubbert das Museum Museo del Prado Locatie Madrid Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar ca of later Type Olieverf op paneel Afmetingen 47,5 34,5 cm

91

92

93

94 Kei is ook bloem of anjelier in het oud Nederlands Lubben is ontmannen of castreren Das stond bekend als een lui dier

95 Wapenbord van Eduard IV ( ), koning van Engeland, in zijn hoedanigheid van ridder in de orde van het Gulden Vlies. Ca 's-hertogenbosch, Noord-Brabants Museum.

96 Broederschapretabel Maria retabel in de Lieve Vrouwe Broederschap in de St. Janskerk

97 Johannes de Evangelist op Patmos Jheronimus Bosch Olieverf op paneel 63 43,3 cm Gemäldegalerie, Berlijn

98

99

100

101

102 Passie (achterzijde) Pelikaan in het midden

103

104

105 De Heilige Johannes de Doper in de wildernis Museum Museo Lázaro Galdiano Locatie Madrid Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar 1489 of later Type Olieverf op paneel Afmetingen 49 40,5 cm

106

107

108

109

110 Ecce Homo Datum tussen 1480 en 1490 Techniek olieverf en tempera op eikenhouten paneel Afmetingen Hoogte: 71 cm. Breedte: 61 cm. Huidige locatie Städel Museum 1938 gerestaureerd

111

112

113 Martin Schongauer, Ecce Homo, Engraving 15. th century

114 De Kruisdraging van Christus Verblijfplaats Kunsthistorisches Museum Locatie Wenen Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar Ca Type Olieverf op paneel Afmetingen cm (ingekort)

115

116

117

118

119

120 Christuskind Of de onschuld.

121 Museum Museum Boijmans Van Beuningen Locatie Rotterdam Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar ca Type Olieverf op paneel Afmetingen ,5 cm Heilige Christoforus

122

123

124

125 Wilgefortis de Baardheilige St. Anthony in Meditation Oak, 105 x 27.5 cm; Venice, Gallerie dell Accademia The Crucified Female Martyr Oak, 105 x 63 cm; Venice, Gallerie dell Accademia Monk Leading a Soldier Oak, 105 x 28 cm; Venice, Gallerie dell Accademia

126

127 Virgo fortis = sterke maagd

128

129

130 Hans Memling Triptiek of Adriaan Reins (closed) 1480 Oil on oak panel, 45,3 x 15,3 cm (each wing) Memlingmuseum, Sint- Janshospitaal, Bruges

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

142 St. Anthonius Oak, 85.4 x 29.2 cm; Venice, Gallerie dell Accademia St. Jerome Oak, 85.7 x 60.0 cm; Venice, Gallerie dell Accademia St. AEgidius Oak: 85.7 x 28.9 cm; Venice, Gallerie dell Accademia

143

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154 Verblijfplaats Albertina Locatie Wenen Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar Type Pen in ijzergallusinkt Afmetingen 19,2 27 cm

155

156

157

158 De heilige Egidius of Gillis (Athene, rond Saint-Gilles, Camargue, 1 september 724) was van adellijke afkomst. Gillis stichtte rond 680 een klooster in het latere Saint-Gilles en werd er abt.

159

160

161

162

163

164 Fall of the Damned Oak, 88.8 x 39.6 cm; Venice Palazzo Grimani Hell Oak, 88.8 x 39.6 cm; Venice Palazzo Grimani

165

166

167 Earthly Paradise Oak, 88.5 x 39.8 cm; Venice, Palazzo Grimani Ascent into Heaven Oak, 88.8 x 39.9 cm; Venice, Palazzo Grimani

168

169

170 Laatste Oordeel Museum Groeninge museum Locatie Brugge Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar Circa 1486 of later Type Olieverf op eikenhoute n paneel Afmetinge n 99,5 117,5 cm

171

172

173

174

175

176

177 Laatste Oordeel Museum Groeninge museum Locatie Brugge Kunstenaar Jheronimus Bosch Jaar Circa 1486 of later Type Olieverf op eikenhoute n paneel Afmetinge n 99,5 117,5 cm

178

179

180

181

182

183

184

185

186

187

188

189

190 Brussel. Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België. Calvarie met schenker Paneel: 74,7 x 61 cm een dorre boom af, waaraan opnieuw bladeren groeien

191 Jheronimus Bosch. Driekoningendrieluik [detail]. Ca Madrid, Prado.

192 Breughel: Dulle Griet

193