Kids-Gea! Alles over libellen op pagina 2. Maak een libel Kijk op pagina 4. Kijk op pagina 6 en 7 voor leuke activiteiten

Transcriptie

1 Kids-Gea! Alles over libellen op pagina 2 Maak een libel Kijk op pagina 4 Kijk op pagina 6 en 7 voor leuke activiteiten Gratis jeugdbijlage bij het ledenblad van It Fryske Gea Herfst 2015

2 Flitsende vliegers Ben jij bang voor libellen? Misschien herken jij het wel. Zit je net lekker in de zon te genieten van het uitzicht over een meertje. Maar dan vliegt er zo n zoemende libel langs. Razendsnel komt hij op je af. Wat nu? Moet je wegwezen? Of kun je rustig blijven zitten? Wil jij meer weten over dit insect? Lees dan verder. Zo groot als een zwarte kraai In Fryslân leven ongeveer 55 soorten libellen. Je kunt ze vaak vinden aan de waterkant van schone meren en plassen. 300 miljoen jaar geleden vlogen libellen ook al rond op aarde. Ze waren er dus al in de tijd van de dinosauriërs. Libellen zagen er eigenlijk hetzelfde uit als nu, maar dan veel groter. Het waren de grootste insecten die ooit rondvlogen. Heb je wel eens een zwarte kraai zien vliegen? Zo groot waren toen de libellen! Vliegende v reters Een libel is een echt roofdier. Om goed te kunnen jagen is hij goed bewapend. Hij heeft namelijk twee enorm goede ogen. Op een afstand van 30 meter kan de libel zelfs kleine vliegjes ontdekken. Razendsnel vliegt hij naar muggen en vliegen. Daarbij vliegt hij soms 50 kilometer per uur. Dat is zo snel als een rijdende auto in de stad. Met zijn stevige kaken wordt de prooi verscheurd en opgepeuzeld, zelfs terwijl ze vliegen. Nimf In de natuur 2 Bijten of prikken? Sommige mensen zijn bang voor libellen. Op zich heel begrijpelijk, want je verwacht in dat De gevlekte witsnuitlibel is grote achterlijf ook een net uit de larve gekropen heel lange angel. Maar het is een fabeltje dat libellen prikken of bijten. Libellen hebben namelijk geen angel, maar natuurlijk wel kaken,.hiermee zullen ze nooit uit zichzelf jou gaan bijten. Van larve tot libel Libellen leven het grootste deel van hun leven onder water. Eerst leggen ze hun eitjes in of bij het water. De dieren hebben hier een goede reden voor. Wanneer de eieren uitkomen, verstoppen de jongen zich meteen in het water. De larven, ook wel nimfen genoemd, zijn echte veel vraten. Ze eten echt alles wat los en vast zit. Daarbij pakken ze gewoon waterdiertjes die even groot zijn en zelfs hun eigen soortgenoten. Doordat de larven zoveel eten groeien ze ook heel snel. Na een tijdje past de larve niet meer in zijn huid en barst dan uit zijn vel. Gelukkig is zijn nieuwe jas weer groter en kan hij verder groeien. Bij elke vervelling lijkt de larve steeds meer op een echte libel. Na ongeveer 10 tot 13 keer vervellen is hij bijna volwassen en dan Uitsluipen Wanneer de larve volgroeid is, gaat hij op zoek naar een geschikte plek om uit het water te kruipen. Meestal is dat een stengel van een waterplant. Eenmaal uit het water vervelt de larve voor de laatste keer en komt er een prachtige libel tevoorschijn. De libel blijft een tijdje zitten om op te drogen en kleurloos bloed door zijn vleugels te pompen. Zodra hij droog is maakt hij zijn eerste testvlucht. We noemen dit hele proces uitsluipen. Wist je dat.... een libel achteruit kan vliegen?

3 Paringswiel bloedrode heidelibel Tandemvliegen Volwassen libellen gaan op zoek naar een partner. De mannetjes zoeken een mooie plek uit aan het water en verdedigen dit tegen indringers. De vrouwtjes zwerven juist een beetje rond. Zo vinden ze een mannetje om te paren. Het paren is nogal ingewikkeld. Als ware acrobaten buigen ze het lichaam zo dat het vrouwtje het zaad kan opnemen. Ondertussen vormen ze met hun lange lichamen een soort wiel of hartje. We noemen dit ook wel een paringswiel. Het mannetje en vrouwtje blijven net zo lang als een tandem vliegen totdat alle eitjes zijn gelegd. Ze moeten wel even geduld hebben, want de glaslibel legt namelijk 1000 eitjes. Zonaanbidders Houd jij van de zon? Libellen zijn echte zonaanbidders en vliegen daarom op zonnige dagen bij het water rond. Ze zijn koudbloedig en hebben de zonnestralen nodig om op te warmen en actief te worden. Is het erg warm? Dan verstoppen de libellen zich in de schaduw. Zo beschermen ze zichzelf tegen oververhitting, want deze insecten kunnen zichzelf niet afkoelen. Viervlek De meeste libellen hebben bijzondere namen. Het lantaarntje, weidebeekjuffer, bruine glazenmaker en viervlek spreken tot de verbeelding. Alle libellen hebben aan de voorkant van de vleugels een soort stip. De viervlek heeft halverwege elke vleugel een extra stip en dus vier extra vlekken. Vandaar de naam. Viervlek Paardenbijter De paardenbijter bijt geen paarden, maar is wel een veelvoorkomende libellensoort. Hij is te Paardenbijter herkennen aan twee gele banden op zijn borst. Daarnaast heeft hij ook een mozaïek van lichte vlekken op zijn donkere achterlijf. Steenrode heidelibel Het mannetje van de steenrode heidelibel is een herkenbare man. Hij draagt een steenroodkleurig pak en heeft op zijn kop een zwarte streep. Deze streep lijkt op een keurige snor. Platbuik Tip! Platbuik Steenrode heidelibel De platbuik oogt nogal fors. Door zijn brede en platte achterlijf is hij gemakkelijk te herkennen. De vrouwtjes hebben een geel achterlijf en die van de mannetjes is blauw. Wil je libellen kijken? Bezoek dan onze libellenvlonder op de Delleboersterheide. In de natuur 3

4 Maak een libel Lijkt het je leuk om zelf een libel te knutselen? Je kunt natuurlijk op verschillende manieren een libel maken. Deze mooie libel kun je ophangen, zodat je er nog meer van kunt genieten. Wat heb je nodig? Houten knijper Verf of viltstiften Dik papier Wol Lijm Hoofdje (kun je ook zelf maken van wol) Eventueel nep-oogjes Zwarte stift Aan de slag! Verzamel alle spullen op het lijstje Versier de houten knijper Knip de vleugels uit het papier Kleur met de stift op elke vleugeltje een zwart stipje Plak de vleugels op de knijper Maak een hoofdje van wol of papier Plak het hoofdje op de vleugels Versier het hoofdje met ogen Tip! Je kunt zelf een hoofdje maken van wol. Wikkel de draad om je vinger. Steek daarna een draad door de wikkel en knoop de draad strak vast. Knip de wikkel door en je hebt een hoofdje. Doe het zelf 4

5 5

6 Doe mee! Ga mee! Activiteiten Geef je op!! Spannende spinnen Zaterdag 5 september uur Avond in het moeras Vrijdag 11 september uur Spelletjes-excursie Woensdag 23 september uur Op zoek naar eekhoorns Woensdag 30 september uur Mandefjild Egelhotel timmeren Woensdag 30 september uur Keltiker Skar Egelhotel timmeren Zondag 4 oktober uur Natuur knutselen Woensdag 7 oktober uur Speuren naar sporen Woensdag 14 oktober uur Makkumer Noardwaard Lantaarnwandeling Zaterdag 17 oktober uur Uilenballen pluizen Maandag 19 oktober uur Snoeien en zagen met de boswachter Dinsdag 20 oktober uur Ontdek de geheimen van de eendenkooi Woensdag 21 oktober uur Buismanskoai bij Gytsjerk 6

7 september tot en met december Herfst op het Wad Woensdag 21 oktober uur Noard-Fryslân Bûtendyks Herfstwandeling met kampvuur Woensdag 21 oktober uur Griezelpompoenen maken Donderdag 22 oktober uur en uur Kosten: Leden 4,- en niet-leden 8,- Speuren naar sporen Vrijdag 23 oktober uur Nacht van de nacht, lantaarnwandeling Zaterdag 24 oktober uur Mandefjild Speuren naar sporen Woensdag 4 november uur Jeugdexcursie met de boswachter Woensdag 18 november uur Natuur knutselen Woensdag 25 november uur Zintuigentocht in het bos Woensdag 16 december uur Vetbollen maken Maandag 28 december uur en uur Winterwandeling met kampvuur Dinsdag 29 december uur en uur Vetbollen maken Dinsdag 29 december uur Noard-Fryslân Bûtendyks Vetbollen maken Woensdag 30 december uur en uur 7

8 -N LI+ -V P=H FLESJE- 1 e prijs Rebus Los de rebus op. Mail je antwoord, adres en leeftijd naar info@itfryskegea.nl. De winnaar wint een rugzakroute naar keuze voor het hele gezin of met vriendjes en vriendinnetjes in Nationaal Park. Woon je niet in de buurt? Geef dan aan dat je als prijs liever de sleutelhanger wint. Het antwoord van de zomerpuzzel was sportvissen. Jens van der Wal heeft de prijs gewonnen. Gefeliciteerd! 2 e prijs 3 e prijs Winnaars Nynke Twijnstra heeft de eerste prijs gewonnen van onze jeugdwedstrijd. Zij tekende de onderwaterwereld en maakte zelfs een vis in 3D. Per mail ontvingen wij ook een heel kleurrijk knutselwerk. Piter-oane Machuta wint met de fleurige vis een tweede prijs. De derde prijs gaat naar Siedrick Tuinstra. Hij staat op de foto met zijn grote vangst. Gefeliciteerd! Nieuwe opdracht Je hebt in deze Kids-Gea veel kunnen lezen over libellen. Maak een mooi knutselwerk, foto of tekening van een libel. Stuur jouw creatie op naar It Fryske Gea. De mooiste en origineelste inzendingen maken kans op It Fryske Gea verrassingspakket Stuur je inzending voor 19 oktober 2015 op naar info@itfryskegea.nl of It Fryske Gea t.a.v. jeugdwedstrijd, Postbus 3, 9244 ZN Beetsterzwaag. Colofon Dit is een uitgave van It Fryske Gea Redactie Elske van der Kooi Bureauredactie Dialoog Tekstproducties Oudehaske Opmaak Grafysk, Franeker Drukwerk SMG-Groep Joure Strip Collectief Mudhoen, Leeuwarden Foto s Archief It Fryske Gea, Christophe Brochard (Fotokina), Dico de klein, Tjerk Kunst en Hans Pietersma. Voor contact It Fryske Gea Postbus ZN Beetsterzwaag Tel.: Dit magazine wordt gedrukt op FSC papier CERTIFIED BY 8