Kids-Gea! Maak een natuurschilderij Kijk op pagina 4. Alles over vleermuizen. Doe mee met leuke zomeractiviteiten Zie pagina 6 en 7.

Transcriptie

1 Kids-Gea! Alles over vleermuizen op pagina 2 Maak een natuurschilderij Kijk op pagina 4 Doe mee met leuke zomeractiviteiten Zie pagina 6 en 7 Gratis jeugdbijlage bij het ledenblad van It Fryske Gea Zomer 2014

2 Vleermuizen Veel mensen vinden vleermuizen eng. Superheld Batman gebruikte zijn vleermuizenpak om boeven bang te maken en Dracula kon zich veranderen in een vleermuis. Vleermuizen zijn alleen helemaal niet eng, maar juist interessant. Net na zonsondergang komen de vleermuizen tevoorschijn om te eten. In de schemering jagen ze als echte luchtacrobaten op muggen en motjes. Wil jij meer weten? Lees dan verder. Van klein naar groot Vleermuizen zijn mysterieuze dieren. Om concurrentie met vogels te vermijden, jagen ze alleen 's nachts. Overdag slapen de meeste vleermuizen of houden ze zich bezig met het schoonhouden van hun lichaam. In Nederland leven 22 verschillende soorten vleermuizen. Daarvan zijn 10 soorten in Fryslân te vinden. Hiervan is de gewone dwergvleermuis de kleinste. De vleugels hebben een spanwijdte van 18 tot 24 centimeter. Het diertje past met opgevouwen vleugels in een luciferdoosje. De grootste vleermuis in onze provincie is de rosse vleermuis met een spanwijdte van 32 tot 40 centimeter. Dwergvleermuis Vliegende zoogdieren De vleermuis is het enige zoogdier dat kan vliegen! Daarvoor hebben vleermuizen bijzondere vleugels. De vleugel of vlieghuid is tussen de achterpoten, het lichaam en de lange vingers gespannen. Op de vlieghuid zitten geen veren, maar haren. In tegenstelling tot vogels bestaan de vleugels van vleermuizen niet uit dood materiaal, maar uit een levende, leerachtige huid. Jagen met de oren Jagen met je oren Vleermuizen gebruiken niet hun ogen, maar hun oren om een prooi te vinden. Ze maken honderd keer per seconde een heel hoog piepgeluid en luisteren daarna hoe dat geluid weerkaatst tegen voorwerpen in de buurt. Dit heet echolocatie. Op die manier kunnen ze precies horen waar insecten vliegen en in het donker de weg vinden. Als ze weten waar iets vliegt, gaan ze er vliegensvlug op af en is het hap-slik-weg. De geluiden die vleermuizen maken zijn zo hoog dat mensen ze niet kunnen horen. Met een batdetector kunnen deze geluiden wel hoorbaar worden gemaakt en kun je vleermuizen opsporen. Hap, slik, weg Het dieet van vleermuizen is het meest divers van alle zoogdieren. Zo zijn er vleermuizen die vegetarisch eten, soorten die zich voeden met vlees, maar ook die bloed drinken. Alle Nederlandse vleermuizen eten insecten. Om te kunnen overleven moet een vleermuis iedere nacht minimaal een kwart van zijn lichaamsgewicht aan insecten eten. Voor een vleermuis betekent dat per nacht wel 300 muggen, motjes en kevertjes. Doordat iedere vleermuissoort op zijn eigen manier jaagt, is er weinig concurrentie tussen de verschillende soorten. Grote vleermuissoorten eten meestal grote prooien, kleine soorten kleine prooien. Zo eet de laatvlieger graag meikevers en de dwergvleermuis vooral muggen en kleine vlinders. In de natuur 2

3 Hangend slapen Geen poot om op te staan De achterpoten van een vleermuis zijn niet geschikt om te lopen. Dit heeft te maken met de vlieghuid tussen de poten en de staart. Verder zijn de achterpoten lang en dun. Wanneer ze het volle lichaamsgewicht moeten dragen, zouden ze buigen of zelfs breken. De achterpoten zijn wel heel geschikt om aan te hangen. Wanneer een geschikte overnachtings plaats is gevonden, hangen ze graag ondersteboven aan het plafond. Dus met de kop omlaag en aan hun pootjes. Met de klauwen van de achterpoten hechten ze zich aan de wand. Vleermuizen kunnen hun poten op slot doen. Zo kost het geen kracht en energie om de hele dag te blijven hangen. Leven in een kolonie Het lichaam van vleermuizen is helemaal aangepast aan vliegen. Daardoor kunnen ze niet zelf een nest maken of een gat in een boom hakken. Vleermuizen zoeken daarom altijd een kant en klaar hol. De meeste vleermuizen leven in groepen. Ze zijn daarbij best kies keurig en kiezen ook per periode verschillende verblijf plaatsen. Zo hebben ze een zomerhuisje, paarplek, kraamkamer en overwinteringsplaats. Watervleermuizen, ruige dwergvleermuizen en rosse vleermuizen zijn echte boombewonende vleermuizen. In de zomer leven ze met de kolonie in bijvoorbeeld verlaten spechten holen. Laatvliegers, meervleer muizen en gewone dwergvleermuizen zoeken liever hun onderkomen in gebouwen. Leven in een kolonie Winterslaap Het leven van Nederlandse vleermuizen draait om de wisseling van de seizoenen. Jonge vleermuizen worden in het voorjaar geboren, zodat ze de hele zomer kunnen leren vliegen en jagen op insecten. In het najaar daalt het insectenaanbod en maken vleermuizen zich klaar voor een winter slaap. Ze eten hun buik helemaal rond en bouwen zo vetreserve op voor de winter. In de winter eten ze namelijk helemaal niets, maar houden een winterslaap. Daarvoor zoeken vleermuizen een plek waar ze de hele winter rustig kunnen slapen. De plek moet niet te koud of te warm zijn, maar wel vochtig, zodat de vleermuis niet uitdroogt. Schuren, kelders, spleten tussen muren en holle bomen zijn allemaal goede overwinteringsplaatsen. De kachel omlaag Vleermuizen hebben nog meer aanpassingen om in de winter energie te besparen. De temperatuur van het lichaam daalt van 39 graden naar ongeveer 6 graden Celsius. De hartslag wordt ook veel lager. Normaal slaat het hart 600 keer, maar tijdens de winterslaap nog maar een paar keer per minuut. Ze Winterslaap halen ook maar weinig adem en besparen zo veel energie. Je mag een vleermuis nooit wakker maken tijdens de winterslaap. Het wakker worden kost namelijk veel energie. Maak je het dier wakker, dan verbruikt hij zijn brood nodige vetreserves. Rond maart worden de vleermuizen weer wakker. Wist je dat...? Hoe zie je het verschil tussen een spechtenhol en een vleermuizenhol? Wanneer er een spoor van urine uit de boomholte naar beneden loopt en je op de grond poep ziet liggen, dan is het hol van een vleermuis. In de natuur 3

4 Maak een natuurschilderijtje In de zomer is er van alles te vinden in de natuur. Van bloeiende bloemen, frisgroen gras tot kleurige blaadjes. Het liefst zou je van alles een klein aandenken meenemen. Maar hoe? Maak een echt natuurschilderijtje en neem een klein stukje natuur mee naar huis. Wat heb je nodig? Stevig karton Dubbelzijdig plakband Kleurpotloden en viltstiften Schaar Aan de slag! Verzamel alle spullen op het lijstje Knip het karton in een leuke vorm (rechthoek, rond, hartje, vierkant, wat je maar leuk vindt) Plak een aantal stroken dubbelzijdig plakband op het karton Ga naar buiten Verzamel leuke blaadjes, bloemetjes, schors, mooie takjes of grassprieten Haal de folie van het dubbelzijdige plakband Plak de bloemetjes en alles wat je hebt verzameld op het plakband Versier de rest van het schilderij met tekeningen of versieringen. Tip! Wil je dat jouw schilderijtje lang mooi blijft? Droog dan eerst de blaadjes en bloemetjes. Je kunt dat doen door ze in een bloemenpers of in een boek te drogen. Doe het zelf 4

5 5

6 Doe mee! Ga mee! Activiteiten De activiteiten zijn van tot uur (tenzij anders vermeld) Geef je op!! Zomeravond zwerftocht Vrijdag 20 juni uur Alde Feanen Het is zomer! We maken met de boswachter een zomerse zwerftocht door de natuur. Misschien komen we wel dierensporen tegen, zoals de pootafdruk van een ree of de keutels van een gans. Slootjesmiddag Zaterdag 21 juni, donderdag 24 juli, 31 juli, 7 augustus en 14 augustus Alde Feanen uur Help jij It Fryske Gea om te onderzoeken wat er in de sloot leeft? In het water van sloten, meren, beken en rivieren in Fryslân leven allerlei dieren. De meeste waterdiertjes zijn zo klein dat je een microscoop nodig hebt om ze te bekijken. Maar sommige kun je met het blote oog zien. Met een schepnet gaan we waterdiertjes vangen. Ga jij mee op zoek naar de posthoornslak die zijn huis mee onderwater neemt? Of naar het bootsmannetje dat eruit ziet als een omgekeerde boot? Slingeren over het water (8 t/m 16 jaar) Woensdag 9 juli, 16 juli, 23 juli, 30 juli, 6 augustus en 13 augustus uur Alde Feanen Kosten: 9,- voor kinderen van leden, anders 10,- In het speelbos van De Alde Feanen is van alles te beleven. Eerst ga je met de rugzakroute op ontdekkingsreis. Door het maken van alle opdrachten kruip je in het leven van bijvoorbeeld de otter of een kikker. Daarna mag je op de low-ropebaan over het water slingeren. Kun jij je evenwicht bewaren op de balk boven het water? Activiteiten 6

7 juni, juli en augustus Op pad met de imker! Kosten: 2,- voor kinderen van leden, anders 6,- Donderdag 10 en 17 juli Alde Feanen In Nederland komen verschillende soorten bijen voor. Bijvoorbeeld wilde bijen die liever alleen leven, maar ook honingbijen die leven in een volk. Het bijenvolk van onze imker bestaat uit rustige honingbijen. Maak kennis met zijn bijzondere bijenvolk en ga mee op zoek naar de vlinders en andere fladderaars in de doe- en beleeftuin. Verder maken we van bijenwas een mooie kaars. Vleermuizen nachtexcursie (vanaf 8 jaar) Woensdag 6 augustus en woensdag 13 augustus uur Alde Feanen De superheld Batman gebruikte zijn vleermuizenpak om zijn tegenstanders bang te maken. Vleermuizen zijn alleen helemaal niet eng, maar juist interessant. Net na zonsondergang komen de mysterieuze dieren tevoorschijn. In de schemering jagen ze als ware luchtacrobaten achter muggen en motjes aan. Tijdens de jeugdexcursie proberen we dit bijzondere diertje te spotten. Met speciale batdetectors gaan we op zoek naar de verschillende soorten vleermuizen in De Alde Feanen. Schatzoektocht op een onbewoond eiland Woensdag 27 augustus Makkumernoardwaard De Makkumernoardwaard is een onbewoond eiland vlakbij Makkum. Op het eiland gaan we een spannende speurtocht maken. Misschien ontdek je wel flessenpost of dierensporen, vind je bijzondere schelpen op het strand en loop je door het hoge riet. Activiteiten 7

8 Z N E T T O M P L A O A R E V E K I E M O S I U M R E E L V G B O O M U T P V I D P O E P L G G I N I I N S E C T E N G E S L E G U E L V E R E G E N I R U E R V L I E G H U I D S E I N O L O K D R S Woordzoeker Streep de woorden door en zet de overgebleven letters in de goede volgorde in de hokjes. Mail je antwoord, adres en leeftijd naar info@itfryskegea.nl. De winnaar krijgt een sleutel hanger. Het antwoord van de voorjaarspuzzel was Mayke Ruige. Uit 101 goede inzendingen werd zij als winnaar getrokken. De oplossing was: Werelderfgoed Wadden. Boom Insecten Kolonie Meikever Motten Mug Piepgeluid Poep Urine Vingers Vleermuis Vleugels Vlieghuid Zoogdier Winnaars jeugdwedstrijd De opdracht in de vorige Kids-Gea leverde veel mooie tekeningen en knutselwerken op. De inzenders van de drie origineelste inzendingen hebben een verrassingspakket gewonnen. Wessel de Vries heeft de eerste prijs gewonnen met zijn tekening van de ondergaande zon op het Wad. De tweede prijs gaat naar Jente Kramer. Hij maakte een mooie tekening van een meeuw. Marike Vastenhoud maakte een mooie collage en wint hiermee de derde prijs. Wessel, Jente en Marike van harte gefeliciteerd met jullie prijs. 1 e prijs 2 e prijs Nieuwe opdracht Je hebt in deze Kids-Gea van alles kunnen lezen over vleermuizen. Van vleermuizen die zo klein zijn dat ze in een luciferdoosje passen tot de lange winterslaap die ze houden. Maak een mooie tekening van een vleermuis en stuur die naar It Fryske Gea. De mooiste en origineelste inzendingen maken kans op It Fryske Gea verrassingspakket. Stuur je inzending voor 1 augustus op naar info@itfryskegea.nl of It Fryske Gea t.a.v. jeugdwedstrijd, Postbus 3, 9244 ZN Beetsterzwaag. 3 e prijs Colofon Dit is een uitgave van It Fryske Gea Redactie Elske van der Kooi Bureauredactie Dialoog Tekstproducties Oudehaske Opmaak Grafysk, Franeker Drukwerk SMG-Groep Heerenveen Strip Collectief Mudhoen, Leeuwarden Foto s Fotokina: Daniël Tuitert, Domin Dalessi, Vincent Nederpel, P. de Roest en Gerke A. Hofstra/Grafysk 8 Voor contact It Fryske Gea Postbus ZN Beetsterzwaag Tel.: Dit magazine wordt gedrukt op FSC papier CERTIFIED BY