De Uitdaging. Beleidsnota internationaal beleid

Transcriptie

1 De Uitdaging Beleidsnota internationaal beleid Versie november 2012

2 Voorwoord. Voor u ligt de beleidsnotitie waarin beleidsuitgangspunten zijn geformuleerd over het internationaal beleid van de gemeente Coevorden. De door ons gekozen kaders en uitgangspunten geven internationaal beleid het kenmerk dat het raakvlakken heeft met een veelheid aan gemeentelijke beleidsterreinen. In de nota worden deze beleidsterreinen benoemd, aspecten worden in een internationaal kader geplaatst, maar nergens wordt afbreuk gedaan aan vastgesteld beleid. We hebben gemeend voor een dergelijke opzet te moeten kiezen om zicht te geven op de complexiteit van internationalisering. Maar belangrijker nog is dat de gekozen opzet aansluiting geeft op keuzes zoals deze noordelijk, nationaal en Europees worden gemaakt. We hebben de overtuiging dat deze aansluiting de kansen op het succesvol uitvoeren van gemeentelijke programma s vergroot. Ook geeft deze opzet inzicht in de mate waarin we als gemeente al lange tijd een internationale oriëntatie kennen en in de wijze waarop Europese thema s zijn verweven in de dagelijkse praktijk. Conform afspraken die met de gemeenteraad zijn gemaakt hebben we in de nota verbindingen gelegd met onderwerpen die voorheen als gescheiden onderwerpen zijn behandeld. Voorbeelden hiervan zijn het project millenniumgemeente en ontwikkelingssamenwerking. Dit alles geeft een andere ordening van de nota dan u wellicht bent gewend. Een belangrijk kader wordt gevormd door de kerndoelen van Europa Als grensgemeente, als internationaal georiënteerde gemeente en als Europese gemeente willen we deze doelen een lokale vertaling geven. Het belangrijkste doel is het versterken van de sociale en economische structuur in het grensgebied. Een belangrijk middel om dit doel te realiseren zijn de Europese structuurfondsen. We kiezen voor een optimale voorbereiding op de nieuwe structuurfondsperiode maar zijn ook alert op mogelijke onderbenutting van fondsen in de huidige structuurfondsperiode. We kiezen voor een ambitieuze aanpak; een uitdaging. Deze keuze maken we vanuit de overtuiging dat: internationalisering een middel is om de negatieve effecten van de huidige economische situatie het hoofd te bieden en Internationalisering recht doet aan een optimale benutting van de strategische ligging van Coevorden met als doel het duurzaam versterken van de sociale en economische infrastructuur. B.J. Bouwmeester 2

3 Inhoudsopgave. Voorwoord pagina 2 Inhoudsopgave 3 1. Inleiding 4 2. Visie 5 3. Doelstelling Kader Nationaal hervormingsprogramma Nederland 8 4. Stand van zaken Europe Huidig gebruik van Europese structuurfondsen Grensoverschrijdende samenwerking Beleidsinhoudelijk Stedenbanden Beleid voor de komende jaren De Europese kerndoelen Europe Europese structuurfondsen Grensoverschrijdende samenwerking Beleidsinhoudelijk Stedenbanden Samenwerkingsrelaties Partners Europa Service Punt E.S.P Eems Dollard Regio Euregio Samenwerking HBO Instellingen Samenwerkingsverband noord Nederland Provincie Drenthe Coordination Council of the Trans Siberian Transport CCTST Comité voor de Regio s the Association of European Border Regions GROS agenda 7. Ontwikkelingssamenwerking en millenniumgemeente Financieel overzicht Samenvatting beleidsvoornemens 35 3

4 1. Inleiding. Grenzeloos goed is de noemer geweest waaronder de gemeente Coevorden zich een aantal decennia heeft geprofileerd. Dit is vanzelfsprekend niet bedoeld als een marketing slagzin zonder inhoud. Het verwijst naar de gemeente Coevorden die, ingegeven door haar ligging, vorm en inhoud heeft gegeven aan haar ambitie. Het gevolg hiervan is een toonaangevend grensoverschrijdend bedrijventerrein, een ontwikkeling als transportstad met sterke aandacht voor trimodaliteit en een internationale gerichtheid met als effecten strategisch bedoelde stedenbanden in het oosten. De ambitie laten we niet los, het project dry port laat bijvoorbeeld zien dat we samen met andere partijen op zoek blijven naar een ontwikkelingsgerichte aanpak. Ook in verkenning van de mogelijkheden die de nieuwe Europese structuurfonds periode biedt laten we zien dat we meer op de voorgrond willen staan. Vanaf 2005 zijn we terughoudend als het gaat om stedenbanden. In deze nota zullen we die lijn voortzetten. De ambitie om ons extern te profileren als millenniumgemeente is niet gehaald de afgelopen periode. In de nota geven we inzicht in de mate waarin de doelen zijn afgestemd op onze bedrijfsvoering. De reden om destijds de keuze te maken voor het project Millenniumgemeente is nog steeds actueel. In de beleidsvoornemens kiezen we ervoor om de doelen te vertalen naar onze interne bedrijfsvoering en naar de mogelijkheden tot aansluiting die Europa in het kader van Europe 2020 biedt. Dit laatste uitgangspunt willen we ook mede bepalend laten zijn op het terrein van ontwikkelingssamenwerking. Het is de gemeenteraad geweest die blijvende, ook financieel vertaald, aandacht hiervoor wilde. Het feit dat er de laatste drie jaar geen onderbouwde voorstellen binnen zijn gekomen vraagt om een herbezinning op deze ambitie. Zonder te tornen aan de oorspronkelijke uitgangspunten willen we mogelijkheden voor initiatieven verbreden; een en ander vastgelegd in nadere regelgeving. De Europese oriëntatie kan in onze organisatie sterker worden ontwikkeld. Terwijl de effecten van Europees beleid sterker merkbaar worden is de inhoudelijke betrokkenheid en kennis onvoldoende. Hier is geen sprake van een vergrootte ambitie, wel van een groeiende noodzaak om de effecten van ontwikkelingen op de voet te volgen. Financiële motieven richting Europese structuurfondsen zijn hierin niet allesbepalend maar vormen wel een belangrijke drijfveer. 4

5 2. Visie. Coevorden heeft al decennia lang een internationale oriëntatie vanuit een aantal invalshoeken; deze oriëntatie is bepalend voor onze visie op het internationaal beleid. Historisch gezien heeft de bevolking van de stad Coevorden en omgeving eeuwenlang een vanzelfsprekende oriëntatie gekend op het buurland. Sociale motieven, huwelijken, familieverbanden etc. maar ook economische motieven, bezittingen, zakendoen over en weer en werkgelegenheid maakten deze vanzelfsprekendheid. Het is paradoxaal dat de Europese eenwording het effect kent van toenemende nationale vertaling van regelgeving waardoor deze vanzelfsprekendheid vrijwel is verdwenen. In de visie van de gemeente Coevorden past een nieuwe oriëntatie op mogelijkheden op sociaal en economisch gebied teneinde kansen voor bewoners van het grensgebied te optimaliseren. Een tweede invalshoek is de ligging van de gemeente Coevorden. Beeldend gesproken kan worden gesteld dat de oriëntatie van de gemeente Coevorden een halve cirkel bestrijkt met de Duits Nederlandse grens als begrenzing. We richten ons vooral op Drenthe en, meer specifiek, op zuidoost Drenthe als het gaat om samenwerkingsverbanden, afstemming van beleid etc. Hoewel vanuit Europark GmbH op het gebied van economie en transport en logistiek een sterke gerichtheid is op het Duitse achterland hebben we weinig de neiging om op andere beleidssectoren de cirkel te vervolmaken. Di geldt niet alleen voor het beleidsterrein economie, ook op andere terreinen is sprake van incidentele aandacht en krijgt dit nauwelijks een structureel karakter. Economische motieven zijn aanleiding voor de ontwikkeling van een derde invalshoek t.w. de stedenbanden die Coevorden in de loop der tijden is aangegaan. Nordhorn, Kutno, Brest; het zijn verbindingen die zijn aangegaan vanuit de ligging van Coevorden en de mogelijkheden die dit vanuit economisch perspectief biedt. Financiële motieven vormen een invalshoek die vanzelfsprekend lijkt, maar in de praktijk beter ontwikkeld kan worden. In de beleidsvoornemens onder 5.2 staat opgenomen om de nieuwe periode van de Europese structuurfondsen meer optimaal te verkennen op mogelijkheden die voor de programma s van de gemeente Coevorden worden geboden. In de huidige structuurfondsperiode is vooral vanuit sociale zaken en recreatie en toerisme goed gebruik gemaakt van de mogelijkheden die Europese programma s bieden. Er ligt een politiek motief in de mondiale oriëntatie van raad en bestuur. Deze oriëntatie blijkt niet alleen uit besluiten rond grensoverschrijdende activiteiten maar ook uit de initiatieven rond ontwikkelingssamenwerking en millenniumgemeente. Tenslotte is er een Europese invalshoek voor de internationale oriëntatie. Het bewustzijn dat het merendeel van de wet- en regelgeving niet meer afkomstig is uit den Haag en dat Brussel hierin een steeds dominantere plaats inneemt maakt een oriëntatie op het domein van de Europese Unie noodzakelijk. Hoewel deze betrokkenheid bestuurlijk vorm en inhoud heeft in grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden en Europese organisaties kan er in verbetering van het Europa bewustzijn in de gemeente Coevorden nog een flinke slag geslagen worden. 5

6 Kortom: de historie, de ligging, de financieel economische situatie en het bewustzijn dat een internationale Europese gerichtheid van groot belang is voor de toekomst van de gemeente Coevorden zijn bepalend voor onze internationale oriëntatie. Het denken dat past bij deze visie is ingegeven door het besef dat hiervoor een bereidheid tot samenwerking in grotere geografische verbanden noodzakelijk is. De nieuwe structuurfondsperiode vraagt om een bereidheid om meer horizontaal, cross-over, te denken. In de praktijk zal dit betekenen dat gezocht moet worden naar partners in noord Nederland/Niedersachsen, naar verbindingen met bedrijfsleven en kennisinstellingen en naar mogelijkheden om Europese fondsen aan elkaar te verbinden. Solitair opereren zoals dat in de huidige periode nog beperkt mogelijk is zal in de nieuwe structuurfondsperiode volledig tot het verleden behoren. Coevorden kan het niet alleen. 6

7 3. Doelstelling. Als doelstelling voor het internationaal beleid van de gemeente Coevorden formuleren we: Het duurzaam versterken van de sociale-en economische structuur van de gemeente Coevorden en het Nederlands Duitse grensgebied. Voor de realisatie hiervan kiezen we voor een tweetal subdoelen: a. we willen de mogelijkheden om, geografisch gezien, tot een meer eenduidig beleid en samenwerking op gemeentelijke beleidsterreinen te komen optimaliseren waarbij de sociale en economische positie van het gebied leidend is, en b. we willen aanhaken bij de geformuleerde kerndoelen Europe 2020 en de vertaling daarvan in nationale doelen. In de uitwerking van gemeentelijke beleidsvoornemens bestaat het risico dat dit hier en daar inhoudelijk gaat wringen maar de Europese kerndoelen dienen gezien te worden als een inhoudelijk beleidskader en niet als een benauwend keurslijf. Coevorden, haar geografische ligging en haar subdoelen blijven uitgangspunt. 3.1 Kader. Als belangrijk kader voor internationaal beleid hanteren we de doelen zoals gesteld in het visiedocument Europa De keuze wordt onder andere bepaald vanuit de verwachting dat ook voor de te formuleren criteria voor de Europese structuurfondsen het visiedocument leidend zal zijn. Bovendien spoort de doelstelling van het project Millenniumgemeente voor een deel met de uitgangspunten van Europe 2020 en werken belangrijke organisaties in het netwerk volgens dit kader. De Europese kerndoelen zijn: * Slimme groei (innovatieve ontwikkeling); Kerndoel: In 2020 moet 3% van het Europees Bruto Binnenlands Product (BBP0 worden geïnvesteerd in onderzoek, ontwikkeling en innovatie. * Duurzame groei (ecologische duurzaamheid) Kerndoel: = de klimaat- en energiedoelstellingen 20/20/20 moeten worden gehaald = 20% vermindering van uitstoot van drijfgassen = 20% gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen = 20% verbetering door energie-efficiënte * Inclusieve groei (sociale aspecten) Kerndoelen: = 75% werkgelegenheid = minder dan 10% voortijdige schoolverlaters = 40% van de bevolking met afgemaakte tertiaire opleiding = vermindering van inwoners die leven onder de armoedegrens met 20 miljoen mensen. 7

8 3.2 Nationaal Hervormingsprogramma Nederland. De doelstellingen uit Europa 2020 moeten door de lidstaten vertaald in nationale doelen. De Europese doelen zijn in het Nationaal Hervormingsprogramma Nederland voorzien van nationaal, gekwantificeerde streefwaarden. Kerndoel Streefwaarde EU Streefwaarde NL Status NL (2009) Werkgelegenheid 75% 80% 76,8% Aandeel BBP aan 3,0% 2,5% 1,8% OO&I Verminderen uitstoot Drijfgassen (1990 = 100) -20% -16% 94 % * Aandeel gebruik energie uit Hernieuwbare bronnen 20% 14% 3,2% Verbetering energie-efficiën +20% Mtoe tie (gemeten in Megaton olie-equivalenten) Aandeel vroegtijdige Schoolverlaters 10% 8% 10% Aandeel bevolking met Tertiaire opleiding 40% 45% 41,4% Vermindering aantal inwoners onder de armoedegrens -20 miljoen * ten opzichte van De Nederlandse ambitie stemt in grote lijnen overeen met de Europese doelen. Enkele opvallende constateringen. de Nederlandse rijksoverheid heeft lagere streefwaarden dan Europa op de doelen Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie (OO&I) bestedingen. De Nederlandse rijksoverheid heeft matige ambities op het terrein van duurzaamheid, zo blijkt uit de lagere streefwaarden en het ontbreken van een doelstelling inzake verbetering energie-efficiënte. De ambitie in Nederland op het gebied van werkgelegenheid, opleidingsniveau en schooluitval ligt hoger dan de Europese streefwaarde waarbij het vertrekpunt ook al een hogere waarde is. De Europese Commissie roept steden, regio s, bedrijfsleven en kennisinstellingen op om binnen ieders eigen mogelijkheden zich te richten op de Europese uitdagingen. Geen realisatie van de Europe 2020-strategie zonder steden en regio s. De gemeente Coevorden neemt deze uitdaging aan. 8

9 4. Stand van zaken. In dit hoofdstuk willen we inzage geven in de stand van zaken betreffende de te realiseren doelstelling. Allereerst geven we een globaal beeld van de doelen in het kader van Europe 2020 en gaan we in op het gebruik van Europese structuurfondsen om gemeentelijke doelen te realiseren. Onder paragraaf 2.3. gaan we in op grensoverschrijdende samenwerking. 4.1 Europa Zoals eerder gesteld zien we de Europese kerndoelen niet als een keurslijf maar als een kader waarbinnen we passend gemeentelijk willen opereren. In deze paragraaf bieden we zicht op de ontwikkelingen zoals daar in Coevorden sprake van is en die passend zijn bij de Europese kerndoelen. Slimme groei innovatieve ontwikkeling. Niet alleen in de gemeente Coevorden maar in Drenthe als geheel blijft de investering van bedrijven in onderzoek, ontwikkeling en innovatie achter bij andere delen van het land. Dit ondanks ambitieuze Europese programma s als Energy Valley en sensortechnologie in noord Nederland. Als gemeente hebben we hierin geen uitvoerende rol; we zouden wel een stimulerende rol kunnen vervullen om het bedrijfsleven te wijzen op de mogelijkheden die met name het Europese zevende Kaderprogramma biedt. Dit is de afgelopen jaren wel geprobeerd maar lokale ondernemers zijn tot nu toe niet ingegaan op deze uitdaging. Positief zijn de effecten van de Innovatieagenda van het Ministerie van E.L. en I., een agenda die gebouwd is rond de Europe 2020 doelen en die een vertaling vindt in het topsectorenbeleid. In dit kader hebben de drie noordelijke provincies en de provincie noord Holland samen met Groningen, Leeuwarden, Emmen, Assen, NAM en Gasunie een publiek private overeenkomst afgesloten. Het uitvoeringsinstrument hiervan is Energy Valley waar ook Coevorden lid van is. Coevorden, Europark GmbH, neemt in het netwerk een interessante plaats in vanwege de relatie met Duitsland. Duurzame groei ecologische duurzaamheid. De gemeenteraad heeft in 2009 uitgesproken alsnog de status van Millenniumgemeente te willen. Hoewel de uitwerking hiervan is gestagneerd zijn er wel degelijk resultaten te benoemen die invulling geven aan de gestelde doelen. Deze resultaten zijn vooralsnog vooral binnen de organisatie te vinden. Initiatieven als het terugdringen van de papierstroom, de aanschaf van elektrisch vervoersmateriaal, zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen en de energievoorziening in de Hof van Coevorden zijn niet expliciet genomen in het kader van de Millenniumgemeente, maar passen uitermate goed in de doelstelling. Het klimaatbeleidsplan uit 2009 geeft inzicht in verdere gemeentelijke ontwikkelingen. De stand van zaken is dat we o.a. werken aan duurzame opwekking van energie binnen de gemeentegrenzen, het streven is 10%. Voor de volledigheid verwijzen we naar de rapportage die begin 2013 ter kennisname wordt aangeboden. 9

10 De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het nieuw te formuleren klimaatbeleidsplan. Een voorbeeld is ook de plaatsing van 1100 zonnepanelen op daken van scholen in onze gemeente. In dit kader is ook op 18 basisscholen educatief materiaal behandeld over het gebruik van zonne energie; Met de provincie en gemeente is een klimaatcontract gesloten in 2010; alle hierin opgenomen projecten zijn inmiddels gerealiseerd; Ook in 2010 is een intentieovereenkomst gesloten tussen beide partijen over het gebruik van restwarmte waarmee ruim kg.co2 kan worden gereduceerd en eind 2012 wordt de regionale gebiedsvisie Windenergie zuidoost Drenthe afgerond in het kader waarvan tussen de 30 en 50 Megawatt aan energie wordt gerealiseerd. Inclusieve groei sociale aspecten. Werkgelegenheid. Decennialang heeft de gemeente Coevorden zich actief ingezet om enerzijds werkgelegenheid te genereren door een actief economisch beleid en anderzijds door middel van een veelheid aan projecten om werkzoekenden te re-integreren op de arbeidsmarkt. Met de dynamiek van de Bentheimer onderscheiden we ons in positieve zin. We onderscheiden ons hierbij van veel gemeenten door een frequente deelname aan Europese projecten en het optimaal benutten van Europese middelen. Een ander onderscheid is dat we een hoge mate van zelf doen hebben gerealiseerd. Gaandeweg zijn we minder afhankelijk van externen als het om re-integratie gaat. De huidige economische crisis legt een zware druk op de inventiviteit en doorzettingsvermogen van werkzoekenden en begeleiders. Vooralsnog lijken de gevolgen van de crisis in beperkte mate te leiden tot een grotere druk vanuit de Wet werk en bijstand. Vroegtijdige schoolverlaters Zoals beschreven in het beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning kent Coevorden in relatie tot landelijke cijfers over onderwijsdeelname in het algemeen een aantal afwijkingen. In het Voortgezet Onderwijs scoort Coevorden op VMBO en Havo telkens een procent meer dan landelijke deelnamecijfers. Voor wat betreft het VWO geldt dat de deelname 4% lager is. Binnen het VMBO zien we een oververtegenwoordiging in de beroepsbegeleidende en opleidende leerweg. In het schooljaar waren er 558 nieuwe voortijdige schoolverlaters in de regio zuidoost Drenthe. 94 hiervan waren afkomstig uit de gemeente Coevorden. Op basis hiervan is een aantal maatregelen genomen met als effect dat in het schooljaar er sprake was van 77 uitvallers. Het streefaantal voor 2016 is 48. Het merendeel van de uitvallers is afkomstig uit het Middelbaar Beroeps Onderwijs. Terugdringen armoede. De huishoudens met een inkomen tot 105% van het wettelijk sociaal minimum hebben een aandeel van 5.8% van de totale huishoudpopulatie in de gemeente Coevorden. Dit zijn 873 huishoudens. De huishoudens met een inkomen tot 120% van het minimum hebben een aandeel van 9.0%. Deze doelgroep bestaat uit

11 huishoudens. Zij kunnen een beroep doen op de gemeentelijke regelingen zoals de bijzondere bijstand en het fonds Maatschappelijke Activiteiten. In vergelijking met andere gemeenten is het bereik van de regelingen gemiddeld tot goed te noemen, maar nog wel voor verbetering vatbaar. Bron: sociaal economisch rapport Bovengenoemd rapport vormt de input voor de ontwikkeling van sociaal beleid in latere jaren. In 2012 heeft de gemeenteraad de beleidsnota s Integrale schuldhulpverlening en het beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning vastgesteld. Met name eerstgenoemde heeft een scherpe relatie met het onderwerp armoede. Er is de afgelopen jaren een stevige ontwikkeling ingezet als het gaat om kwaliteit en verantwoording. Hierdoor hebben we inzicht in zowel geografisch positie als schuldenoorzaak, schuldenhoogte, leeftijdsopbouw in inkomstenbron van de cliënten. 11

12 4.2. Huidig gebruik van de Europese structuurfondsen. Het centraal stellen van de economische structuurversterking van de regio is ook binnen de huidige structuurfondsperiode het geval. Om inzicht te geven in de mate waarin dit het geval is volgt een opsomming van projecten die met Europese middelen mogelijk worden gemaakt. Het geeft inzicht in de projecten die op dit moment in ontwikkeling zijn. Vanzelfsprekend geeft dit een beperkt beeld. In het verleden zijn aanzienlijke subsidies verworven voor de aanleg van bedrijventerreinen, de uitvoering van het Wensbeeld, de versterking van de toeristische infrastructuur etc.; in bijgaand overzicht zijn alleen actuele ontwikkelingen meegenomen. Toerisme. In de beleidsnota recreatie en toerisme stellen we dat de sector de belangrijkste economische component van Coevorden moet worden. Een middel dat daartoe wordt aangewend is het Interreg 4A project Toerismemarketing grensregio s. De gemeenten, toeristische organisaties en provincies/kreis in het Euregio gebied werken hierin samen om met inzet van Europese middelen de toeristische infrastructuur te verbeteren. Een tweede Interreg 4A project waarin we inhoudelijk participeren (zonder een financiële bijdrage te leveren) is het grensoverschrijdend Naturpark Moor. Hoewel we niet rechtstreeks initiatieven kunnen indienen vinden er wel activiteiten op ons grondgebied plaats als fietsroutes en het Grensstenenpad naar Ter Apel. Voor 2013 zijn twee kleinere Interreg 4A People to People aanvragen in voorbereiding. De eerste is een samenwerking met het Stadtmuseum Nordhorn en is gericht op het tweetalig aanbieden van toeristische informatie. De tweede is op initiatief van de Samtgemeinde Emlichheim. De Streekmuziekschool Nieder Grafschaft gaat in de fabriek van Intergas op het Europark een klassieke muziekevenement organiseren. Ze werkt hierin samen met CQ Centrum voor de Kunsten. Toerisme/Infrastructuur. Zuidoost Drenthe heeft de status van Leader gebied (Liason Entre Actions de Developpement de l Economie Rurale) Leader is een onderdeel van het Europese programma voor plattelandsontwikkeling, POP. Deze Europese middelen zijn door de provincie aangevuld in het kader van het Meerjarenprogramma voor het landelijk gebied. Lopende projecten die mede mogelijk worden gemaakt dank zij deze middelen zijn de vestingmuur bij hotel de Vlijt, het Stedelijk Museum Coevorden, aanlegsteiger Geesbrug, de productontwikkeling door de stichting Toreco en het Land Art Centrum Dalen. Arbeidsmarkt. De gemeente Coevorden is deelnemer in het Interreg *4c project VERSO. Andere deelnemers zijn afkomstig uit o.a. Denemarken, Duitsland, Spanje en Griekenland. 12

13 Het doel is kennis en ervaring uitwisselen om het economisch potentieel van vrijwilligers beter te benutten. Een tweede project waar Coevorden gebruik van maakt is het Interreg 4c project Smart Work Centre s Het project onderzoekt de mogelijkheden om door het inrichten van flexibele werkplekken hoger opgeleiden voor de regio te behouden. Het betreft een samenwerking met o.a. Denemarken, Hongarije, Engeland en Spanje. De oriëntatie in Coevorden is voorlopig gericht op het Stationsgebied/de Holwert. Logistiek. Green corridor, voorheen dry port is de naam van een Interreg 4B project waarin de landen rondom de Noordzee samenwerken. In ons gebied betreft het een samenwerking met Emmen; het doel is om de druk op goederenstromen in het kustgebied te verlagen door voorzieningen in het achterland te creëren. Warmtenet. In 2010 zijn afspraken gemaakt over de ontwikkeling van een warmtenet gericht op het hergebruik van restwarmte op het Europark. Met het warmtenet wordt een besparing van ongeveer 7,5 miljoen m3 aardgas en ton CO2 emissiereductie bereikt. Het project werkt met een budget van ruim acht ton aan Europese middelen. * Interreg Interreg Community Initiative, een Europees programma dat zich inzet voor grensvervaging in Europa 13

14 4.3 Grensoverschrijdende samenwerking Beleidsinhoudelijk. Wanneer we de geformuleerde doelstelling afzetten tegen de huidige stand van zaken op verschillende terreinen zien we dat er de afgelopen decennia veel stappen zijn gezet. Wanneer we letterlijk kijken naar grensoverschrijding dan staat Europark GmbH daarin centraal. We zijn er in geslaagd om een van de toonaangevende grensoverschrijdende bedrijventerreinen in Europa te realiseren. Bovendien heeft het Europark in 2012 de status van Guter Verkehrs Zentrum gekregen en is daarmee het enige gebied met deze status buiten Duitsland. Een tweede ontwikkeling die de afgelopen jaren vorm en inhoud heeft gekregen is een uitgewerkte samenwerking op het gebied van veiligheid en rampenbestrijding. Als grensgemeente (hierbij is zowel sprake van de provincie- als de landsgrens) dienen er grensoverschrijdende afspraken gemaakt te worden. Voor Coevorden zijn daarvoor de gemeente Hardenberg met de regio IJssel-Vecht en het Grafschaft Bentheim de aangewezen instanties. Die afspraken zijn vastgelegd in een overeenkomst die in overleg met de Euregio tot stand is gebracht. Deelnemers aan deze overeenkomst zijn; - het grafschaft Bentheim; - de veiligheidsregio s IJssel-Vecht en Drenthe - de gemeentes Hardenberg en Coevorden. Los van deze overeenkomst is er sprake van een overeenkomst tussen de gemeente Coevorden en de Samtgemeinde Emlichheim over de inzet van de brandweer. Vanuit de Bentheimer is er een samenwerking met het Duitse Leer en de Groningse grensgemeenten binnen het EDR-gebied. Het doel hiervan is plaatsing van werkzoekenden in reguliere banen in Duitsland; het Duitse grensgebied kent een werkloosheidspercentage van 2.1%. Op het beleidsterrein Toerisme en Recreatie is sprake van een samenwerking in het gebied van de Euregio in het kader van een Interreg 4B project. Dit project is gericht op versterking van de toeristische infrastructuur. Daarnaast zijn er plannen ontwikkeld om tot meer intensieve samenwerking te komen met Nordhorn en Bentheim. Behalve deze beleidsinhoudelijke resultaten is er sprake van een bestuurlijke inzet in zowel de EDR roulerend voorzitterschap als de Euregio Stedenbanden. Zoals beschreven onder visie zijn er meer invalshoeken voor onze internationale oriëntatie. In de evaluatie van het internationaal beleid is het onderwerp uitgebreid benoemd; in dit kader benoemen we het daarom kort. Vanuit strategische, economische overwegingen is Coevorden een aantal stedenbanden aangegaan. De band met Nordhorn is de oudste en bestaat in 2013 vijftig jaar. Deze band wordt het laatste jaar aangetrokken, o.a. leidend tot een gezamenlijke Interreg 4A aanvaag om middelen te genereren voor de musea in beide plaatsen. Ook worden de mogelijkheden op het terrein van economie en transport en logistiek verkend. Vanuit het particulier initiatief zien we een groeiende belangstelling op Nordhorn. 14

15 De band met Brest is uitgebreid beschreven in de evaluatie van het lopende beleid; vanuit economische motieven lijkt het van belang aan te haken bij de zich sterk ontwikkelende handelsrelaties tussen Nederland en Belarus. De strategisch bedoelde band met Kutno in Polen in niet verder tot ontwikkeling gebracht. Weliswaar is er door een van onze grootste transportbedrijven een eigen overslagterminal gebouwd maar voor ons is er op dit moment geen aanleiding tot het nemen van verdere initiatieven. 15

16 5. Beleid voor de komende jaren. Zoals eerder gesteld willen we de Europese kerndoelen en de daaraan verbonden structuurfondsen hanteren als een belangrijk kader voor het internationaal beleid. We zijn ons bewust van het feit dat het op deze manier ordenen van beleid niet altijd past bij lopende ontwikkelingen; hier en daar zal dat enige frictie kunnen geven. Desondanks maken we deze keuze en zullen we eventuele fricties op aspecten van beleid als zodanig benoemen. Door deze keuze krijgt het internationaal beleid een relatie met andere gemeentelijke beleidsterreinen zoals het klimaatbeleidsplan, het economisch beleidsplan, het recreatief toeristisch beleidsplan, het sociaal beleid en het inkoopbeleid. Binnen het economische terrein willen we aanhaken bij de topsectoren waar ook de rijksoverheid zich op richt. Het topsectorenbeleid vindt aanhaking bij de Europese kerndoelen en vindt uitwerking in programma s zoals die ook in noord Nederland worden uitgevoerd. Genoemd topsectorenbeleid richt zich op: tuinbouw; agri en food water life sciences and health chemie high tech energie logistiek creatieve industrie Passend bij de economische ontwikkelingen in Coevorden maken we hieruit de keuze voor de sectoren: agri & food; energie; logistiek. Voor de opbouw van dit hoofdstuk kiezen we voor dezelfde opzet als het vorige hoofdstuk; dit ter wille van overzichtelijkheid en leesbaarheid. 5.1 De Europese kerndoelen. Europe 2020 Mede rekening houdend met de uitkomsten van de verkenning van eind 2012 naar de toekomst van de Europese Structuurfondsen willen we in deze paragraaf alvast ingaan op de richting van denken en de manier waarop dit geïntegreerd kan worden in beleid en organisatie. Allereerste schetsen we nog eens het kader waarbinnen het geheel zich afspeelt. De Europese Commissie heeft haar strategie voor de periode tot 2020 vastgelegd in het visiedocument Europe Deze strategie is gericht op sterke en duurzame economische groei. De Europese Unie wil zich hiermee ontwikkelen tot een concurrerende, duurzame en sociale markteconomie. Europa staat voor een aantal grote uitdagingen die zich concentreren op de economie, de ecologie en de sociale cohesie. 16

17 Hoe zorgen we voor een blijvend hoge concurrentiekracht van Europa in de wereld? Hoe kunnen we de leefomgeving beter verzorgen voor toekomstige generaties? Hoe bieden wij de bevolking voldoende kansen zelf een goed inkomen te verdienen? Vraagstukken die in alle lidstaten aan de orde zijn, maar waarop de antwoorden kunnen verschillen. Voor de toekomst van Europa zijn gezamenlijke en gerichte inspanningen nodig. De strategische ambities zijn geordend naar drie groeilijnen met kerndoelen. (zoals ook genoemd in Hoofdstuk 3) Slimme groei (innovatieve ontwikkeling) Kerndoel: In 2020 moet 3% van het Europees BBP worden geïnvesteerd in onderzoek, ontwikkeling en innovatie. Bij het vinden van aansluiting op dit thema blijft het uitgangspunt om de economische ontwikkeling centraal te stellen overeind staan. We zoeken naar mogelijkheden om de bestaande economische infrastructuur duurzaam te versterken. We doen dit vanuit de overtuiging dat het platteland in structuurzwakke regio s een nieuwe motor voor het bedrijfsleven kan worden waarin sectoren agro/food en energie/grondstoffen samen met transport en logistiek samen zullen werken. Dergelijke regionale specialisaties rond de biobased economy zijn een deel van de weg naar een Biobased Society. We delen hierin de opvattingen van het Ministerie van EL&I. Hiervoor trachten we een regierol te krijgen gericht op het verbinden van bedrijven en sectoren met als doel een duurzame verbinding met ons gebied. Waar we ook in de huidige beleidsperiode dergelijke initiatieven ondersteunen willen we dit in de komende periode intensiveren. Eenvoudig gesteld: het vergroten van wederzijdse afhankelijkheid en belangen van bedrijven moet zorgen voor een meer duurzame ontwikkeling. In dit kader willen we een oriëntatie plegen op de mogelijkheden om bedrijven in de food- en feedsector en de sectoren landbouw, veeteelt en tuinbouw in de Duits Nederlandse regio te verbinden. Samen met wetenschapsinstituten in Nederland en Duitsland, de Eems Dollard Regio en de provincie/kreis willen we de mogelijkheid van een zg. Living Lab verkennen. Hierbinnen moeten innovatieve oplossingen in de productieketen worden gevonden maar ook verbinding gelegd worden met de logistieke ketens. Het doel is om met inzet van Europese structuurfondsen en samen met bedrijfsleven en kennisinstellingen de economische infrastructuur in het grensgebied duurzaam te versterken. Deelname aan projecten als Energy Valley en DryPort Emmen Coevorden blijft vanzelfsprekend van kracht. Duurzame groei (ecologische duurzaamheid) Kerndoel: De klimaat en energiedoelstellingen 20/20/20 moeten worden gehaald. 20% vermindering van de uitstoot van drijfgassen 20% gebruik energie afkomstig uit hernieuwbare bronnen 20% verbetering van de energie-efficiënte Hoewel niet eerder geplaatst in dit thema werkt de gemeente Coevorden al aan de lokale vertaling hiervan. 17

18 Aspecten hiervan zijn: De energievoorziening in de Hof van Coevorden, (aanwezigheidsschakeling, aardwarmte, materiaalgebruik); Het terugdringen van de papierstroom (digitaal werken van college en MT); De aanschaf van een elektrische auto; Het invoeren van het Nieuwe Werken; Invoering van een digitaal post- en archiefsysteem. Voor de komende periode willen we binnen de organisatie zoeken naar nieuwe mogelijkheden om mee te werken aan de klimaat en energiedoelstelling. Dit maken we concreet door: Een verdere afname van de papierstroom met 20%; Bij de vervanging van dienstauto s primair uit te gaan energie uit hernieuwbare bronnen; Gericht onderzoek te doen naar mogelijkheden in het gemeentelijk inkoop en aanbestedingsbeleid. Vanaf 2012 moeten alle gebouwen voorzien zijn van een energielabel; wij zullen deze taak voor onze gebouwen uit gaan voeren. Naast deze gerichtheid op de interne bedrijfsvoering oriënteren we ons op mogelijkheden die de nieuwe structuurfondsperiode biedt. Het voornemen is om in 2013 het nieuwe klimaatbeleidsplan aan te bieden. Een aantal ontwikkelingen werpt hun schaduw al vooruit. Hierbij denken we aan de verdere uitwerking van het initiatief om een warmtenet te realiseren. De voorbereidingen hiervan lopen al enige jaren. In toekomstvisies o.a. vanuit het Ministerie van E L& I prof. Bruggink - waarin een groei in kleinschalige energievoorzieningen wordt voorzien lijkt dit een spoor dat de moeite waard is om verder te ontwikkelen. Zoals eerder genoemd is de situatie in Coevorden met haar vanzelfsprekende internationale oriëntatie en grensoverschrijdende activiteiten ook in het geval van de ontwikkeling van een warmtenet extra interessant voor netwerk partijen. In oktober 2012 is er een intentieovereenkomst afgesloten met Rendo om een haalbaarheidsstudie uit te gaan voeren. De intentie is uitgesproken om de gemeentelijke gebouwen aan te sluiten op dit netwerk. In de concept prestatie afspraken met woningbouwcorporaties (2012) staat de intentie opgenomen om aan te sluiten op het warmtenet en om in twee pilotprojecten gebruik te maken van zonnepanelen in hun vastgoed. Tenslotte wordt studie gedaan naar de mogelijkheid om in Holwert zuid de sanering van de bodem te verbinden aan Warmte Koude Opslag. Inclusieve groei sociale aspecten. Werkgelegenheid. De Nederlandse streefdoelen op het terrein van werkgelegenheid zijn hoger zijn dan de doelen die gesteld zijn in het kader van Europe 2020 (75% - 80%). De economische crisis zal ook in Nederland zorgen voor druk om dit streefdoel te halen ( %). Ook voor Coevorden zal de economische crisis negatieve effecten hebben. Desondanks is in 2011 de werkgelegenheid met 1.5% gestegen. Debet hieraan is o.a. een actief acquisitiebeleid. In het economisch beleidsplan zoals dat eind 2012 is vastgesteld gaan we uitgebreid in op beleidsvoornemens die moeten zorgen voor blijvend gunstige cijfers. 18

19 Daarnaast blijven we vanuit het sociaal beleid grensoverschrijdend actief om gebruik te maken van de relatief gunstige Duitse werkloosheidscijfers t.g.v. onze uitkeringsgerechtigden. De grensoverschrijdende agenda die we samen met de Samtgemeinde Emlichheim en eventueel andere partijen willen opstellen moet hiervoor aandacht genereren. Vroegtijdige schoolverlaters. Door de jarenlange, op preventie gerichte aanpak, scoort Coevorden relatief gunstig als het gaat om vroegtijdige schoolverlaters. Er is in de regio een goed werkende infrastructuur ontwikkeld maar ook lokaal zullen we verder werken aan de ontwikkeling van werkende structuren. Scholengemeenschap de Nieuwe Veste en de gemeente werken al sinds het schooljaar samen op basis van het concept Arbeidstrainingscentrum (ATC). Het ATC is er op gericht de kansen op de arbeidsmarkt te vergroten van jongeren die praktijkonderwijs volgen en zo het aantal voortijdige schoolverlaters te verminderen. Er bestaat een behoefte aan een doorontwikkeling van de samenwerking tussen de Nieuwe Veste, de gemeente en bedrijven als het gaat om het realiseren van een verbinding tussen bedrijfsleven, woningcorporaties, onderwijs en arbeidsmarkt. Een verkenning naar de mogelijkheden is eind 2012 gestart. Vanuit het Esdalcollege in Oosterhesselen wordt minder gericht aandacht gegeven aan het onderwerp; het probleem van vroegtijdig schoolverlaters is daar verwaarloosbaar klein. Terugdringen armoede. Aan het terug dringen van armoede wordt vanuit verschillende invalshoeken al decennia gewerkt. De integrale buurtaanpak in Tuindorp en Binnenvree, een actief werkgelegenheidsbeleid, gerichte aandacht voor schooluitval, een actief economisch beleid, allemaal voorbeelden van een actieve aanpak vooral gericht op preventie. Daarnaast is er vanzelfsprekend aandacht vanuit sociaal beleid voor het onderwerp. In 2011 zijn zowel het beleid Integrale Schuldhulpverlening als Wet maatschappelijke Ondersteuning vastgesteld. In het kader van de laatste is er een Doe-Mee-Pas ontwikkeld die mensen in de gelegenheid moet stellen deel te nemen aan maatschappelijke activiteiten. De komende tijd zullen we in het sociaal domein worden geconfronteerd met een groeiende discrepantie tussen de gedecentraliseerde taken en de bijbehorende decentralisatie van rijksmiddelen. Door het ontwikkelen van een gebiedsgerichte aanpak trachten we de financiële middelen zo efficiënt mogelijk in te zetten. Voor alle drie de genoemde onderwerpen geldt dat we op een meer structurele manier de internationale gerichtheid van partijen willen stimuleren als aspect voor positieverbetering van onze burgers. Beleidsvoornemens: Samen met ondernemers en kennisinstellingen willen we onderzoek doen naar projectmogelijkheden om het begrip bio-based economy in Coevorden vorm en inhoud te geven. In 2015 moeten de resultaten hiervan zichtbaar zijn. 19

20 In 2016 is de interne papierstroom gereduceerd met 20% vergeleken met 1/1/2013; In 2014 wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden die het gemeentelijk inkoopbeleid kan bieden ter realisatie van de kerndoelen; We blijven ons richten op de Duitse arbeidsmarkt om de werkgelegenheidspositie van eigen inwoners te verbeteren; Internationale oriëntatie wordt een groter onderdeel van de oplossingen voor sociale vraagstukken in onze gemeente. In 2020 willen we op de drie genoemde terreinen goed functionerende grensoverschrijdende netwerken hebben gerealiseerd. Binnen het economisch beleid kiezen voor aansluiting bij het topsectorenbeleid op de onderdelen:agri & food, energie en logistiek. 20