lezen Caraïbisch gebied en Suriname

Transcriptie

1 veilig leren lezen Caraïbisch gebied en Suriname Tips bij kern 10 Auteur: Wilma Stegeman De leerstof voor leestechniek is in kern 7-12 gegroepeerd rond de leesmoeilijkheden. Leesmoeilijkheden in kern 10 zijn onder andere diverse typen woorden van twee lettergrepen. Begrijpend lezen en spelling (zuiver schrijven) zijn nu net zo belangrijk als technisch lezen. Door de opdrachten voor functioneel schrijven ervaren de kinderen Planning van kern 10 U kunt ervoor kiezen geen drie, maar vier weken aan kern 10 te besteden. Het overzicht op pagina 4 ondersteunt u dan bij de verdeling van de leerstof. Dit overzicht geeft aan: welke leerstof op een bepaalde dag aan de orde is, welke pagina van Veilig & Vlot u dan gebruikt, welke bladen van Woordzetter u kunt gebruiken. De toelichting bij de lees- en spellingbladen van kern 10 vindt u in Woordzetter op pagina 36 t/m 39. dat lezen en schrijven een functie heeft in het dagelijkse leven. 1

2 Woordenschat in kern 10 Thema en taalactiviteiten Het thema van kern 10 is Verzamelen. Door dit thema krijgen de kinderen gevoel voor begrippen als verzamelen, museum en tentoonstelling. Op de Caraïbische eilanden en in Suriname zijn musea te vinden, vaak gewijd aan de cultuur en de geschiedenis. Kinderen kennen ook het begrip verzamelen. Ze vinden het leuk om dingen te verzamelen zoals plaatjes, steentjes en mooie schelpen; of speelgoed, zoals autootjes of barbiepoppen. De kinderen gaan nu zelf een kleine tentoonstelling inrichten met dingen die zij thuis verzameld hebben. Dat kan op de thematafel of op een lage kast. U kunt ook een doos laten inrichten als museum. Zie daarvoor op de website de Thematip bij kern 10: maak een minimuseum. Het uiteindelijke doel van de kindermuseums is de uitvoering van allerlei talige activiteiten, zowel mondeling als schriftelijk. Kinderen vertellen over een voorwerp uit hun museum: waarom zij het bijzonder vinden, hoe zij eraan zijn gekomen, hoe zij het thuis bewaren. Een aantal lesintroducties is hiervoor bestemd: Laat zien en vertel. Via de functionele schriftelijke taalactiviteiten ervaren de kinderen dat de tentoongestelde voorwerpen een toelichting moeten krijgen. Zij schrijven (samen met u) een korte tekst bij een voorwerp uit het museum. Ook verzorgen zij een affiche of uitnodigingen. Themawoorden De themawoorden van kern 10 zijn: verzamelen, sparen, ruilen, iets dubbel hebben, de verzameling, de tentoonstelling, het museum, de schat (dierbaar voorwerp), bewonderen, uitleggen, gewoon, normaal, speciaal, bijzonder, ouderwets. U gebruikt in kern 10 weer de doos Woorden vangen voor de woorden die tijdens klassengesprekken aan de orde komen. Belangrijke oefeningen in kern 10 Woorden lezen In kern 10 leren de kinderen de volgende leesmoeilijkheden: woorden met -eeuw, -ieuw, -uw; diverse woorden met twee lettergrepen: - woorden met twee medeklinkers in het midden, zoals plaksel; - woorden met een tweeklank, zoals spijker; - woorden met een gesloten lettergreep, zoals trommel; - woorden met een open lettergreep, zoals molen. Let op: de kinderen hoeven deze woorden nog niet te schrijven! Spelling De spelling gaat in kern 10, 11 en 12 niet meer gelijk op met het lezen. De mondelinge dictees van kern 10 zijn gericht op lastige, maar klankzuivere woorden van één lettergreep (zoals kwast, krant) en eenvoudige samengestelde woorden van twee lettergrepen (zoals voetbal, rugzak). De niet-klankzuivere woorden van één lettergreep (zoals ding, koud) komen aan de orde in visuele dictees. De introductie van de lessen bestaat een aantal dagen uit het spel Galgje. Daarmee oefenen de kinderen op een speelse manier de spelling. Zie pagina 25 van Handleiding 10. Leesbegrip Parafraseren Op dag 2 leren de kinderen de relatie tussen zinnen waarin dezelfde inhoud met andere woorden wordt weergegeven. Bijvoorbeeld: Mijn tante geeft mij een jurk en Ik krijg een jurk van mijn tante. Dit is voor alle kinderen een lastige opgave, zeker voor kinderen die het Nederlands niet als moedertaal hebben. Bij werkblad 3 (werkboekje 10) is het daarom belangrijk dat ze weer een foto in hun hoofd maken van de eerste zin. U herhaalt deze moeilijke vaardigheid op dag 4 (zie de planning op pagina 4). Daarvoor gebruikt u het werkblad aan het eind van deze Tip. Informatieve tekst In kern 10 is veel aandacht voor het lezen en begrijpen van informatieve teksten (weetteksten): Wat kom je te weten door deze weettekst? De kinderen leren de verschillen te zien tussen een verhaaltje en een weettekst. Ook leren zij de kern uit teksten te halen: welke titel hoort bij deze tekst? Functioneel schrijven Weettekst In de handleiding vindt u bij dag 7 het schrijven van een weettekst (een informatieve tekst). Daarbij gebruikt u Kopieerblad De bovenkant van het kopieerblad bestaat uit zes kaartjes die losgeknipt moeten worden. De kinderen schrijven een korte toelichting op een kaartje en leggen dat bij een voorwerp, bijvoorbeeld: Dit is een... Je kunt er mee... 2

3 Op de onderste helft van het kopieerblad kunnen de kinderen tekenen en schrijven over een favoriet voorwerp. Voor de meeste kinderen zal uw hulp hierbij onmisbaar zijn. Maak er de eerste keer een groepsactiviteit van. Ook in werkboekje 10 oefenen de kinderen een paar keer het schrijven van een weettekst. Zonodig helpt u ze hierbij. U kunt ook de Thematip bij kern 10: informatieve tekst schrijven gebruiken. Daarin kiezen de kinderen een woordveld, nemen daar enkele woorden uit en schrijven bij elk woord een zin. Affiche of uitnodiging In een museum wil je graag bezoekers zien. Daarvoor maken de kinderen een affiche of een aantal uitnodigingen. U helpt de kinderen bij het schrijven van de tekst, bijvoorbeeld door een bordlesje. Het resultaat mogen zij zelf versieren. Bij dag 9 van Handleiding 10 vindt u de aanwijzingen. Extra aandacht voor moeilijke leerstof Als u kiest voor een planning van vier weken, dan hebt u extra ruimte voor het van moeilijke leerstof. Zo is er een extra dag ingepland voor het lastige parafraseren. Hiervoor gebruikt u het werkblad bij deze Tip. Ook de woorden met een open lettergreep en de woorden die eindigen op een stomme -e of -ste kunt u een dag extra aandacht geven. Musea in het Caraïbisch gebied en Suriname Aruba Het Historisch Museum van Aruba geeft een goed beeld van de oude culturen en het rijke koloniale verleden. In het Archeologisch Museum van Aruba staan onder andere enorme kruiken en andere overblijfselen (kunst, gebruiksvoorwerpen) van de oorspronkelijke indiaanse bewoners. Bonaire In Fort Oranje worden historische voorwerpen uit Bonaire tentoongesteld. Het Bonaire Museum in Kralendijk is gevestigd in een plantagehuis dat weer in oude glorie hersteld is. De kunstvoorwerpen geven een beeld van de periode van de Caiquetios indianen tot de aankomst van de culturen die vandaag de dag nog steeds het eiland bevolken. Curaçao Kura Hulanda is een museum over de belangrijkste culturen op CuraÇao. Het geeft een overzicht van de eerste bewoners, de slavenhandel, en de Antilliaanse kunst. Museum Curaçao is gehuisvest in het negentiende eeuwse landhuis Kas di Pal i Maishi. Het museum geeft een indruk hoe de mensen vroeger op het eiland leefden. In het Nationaal Museum vindt men voorwerpen uit de historische collectie van pater Paul Brenneker en Elis Juliana. Het museum is gevestigd in het Kurá Agostini. Saba In Windwardside is het Saba Museum te vinden, dat een beeld geeft van het leven op het eiland in de negentiende eeuw. St. Maarten In het St. Maarten Museum is een permanente tentoonstellingen over de Arawak-indianen en het tijdperk van de kolonialisering. St. Eustatius Het Simon Doncker Museum en het Historisch Museum geven beide inzicht in het koloniale verleden en het precolumbiaanse tijdperk. Suriname Het Surinaams museum is gevestigd in Fort Zeelandia. Het museum geeft een beeld van de rijke historie van Suriname. Er is een 19e eeuwse stadsapotheek te bezichtigen en een ouderwetse schoenmakerij. Er zijn stijlkamers ingericht en er is een ruimte met beeldende kunst te vinden in een van de officierswoningen op het terrein, de museumgalerij. De tijdelijke tentoonstellingen die het Surinaams Museum organiseert, lopen uiteen van moderne kunst tot de cultuur van de verschillende bevolkingsgroepen. 3

4 Planning van kern 10 Als u ervoor hebt gekozen om niet 12, maar 9 kernen in een jaar af te ronden, dan kunt u de onderstaande planning volgen voor kern 10. Let op: niet alle leerstof uit handleiding 10 is in dit schema opgenomen. BL = begrijpend lezen FS = functioneel schrijven Dagen in de Leerstof Lessen in Veilig & vlot Woordzetter Woordzetter Antilliaanse handleiding 10 bij kern 10 t/m 12 leesblad spellingblad aanpak 1 woorden met -eeuw, -ieuw, -uw dag 1 pagina 1 2 idem dag 1 leesblad BL: parafraseren - visueel dictee 4 BL: parafraseren met werkblad uit deze Tip 5 woorden met twee lettergrepen 6 woorden met twee lettergrepen 7 - diverse leesactiviteiten dag 2 pagina 2 dag 2 spellingblad 10.1 dag 3 pagina 3 spellingblad 10.2 dag 3 leesblad 10.2 dag 4 pagina 4 spellingblad zinnen bedenken - controledictee dag woordweb - open lettergreep 10 - weettekst schrijven - open lettergreep 11 - open lettergreep 12 - laat zien en vertel dag 6 pagina 5 spellingblad 10.4 dag 7 pagina 6 leesblad 10.3 dag 7 spellingblad 10.6 dag 8 pagina 7 13 FS: affiche maken dag 9 pagina 8 spellingblad BL: informatie uit tekst - controledictee 15 woorden die eindigen op -e of -ste dag 10 dag woorden die eindigen op -e of -ste - visueel dictee 17 - laat zien en vertel 18 - laat zien en vertel 19 - laat zien en vertel - weettekst dag 11 pagina 9 leesblad 10.4 dag 12 pagina 10 spellingblad 10.8 dag 13 pagina 11 leesblad 10.5 dag 14 pagina 12 spellingbald afronding van de kern - verslag voor de krant dag 15 4

5 werkblad Lees de zin goed. Maak er een plaatje van in je hoofd. Nard krijgt de pet van zijn oom. Oom geeft Nard zijn pet. Nard geeft zijn pet aan oom. Oom krijgt de pet van Nard. Rens ziet het plaatje van Frank. Frank kijkt naar het plaatje van Rens. Rens kijkt naar het plaatje van Frank. Frank geeft een plaatje aan Rens. Els schrijft een brief aan Bert. De brief van Els is voor Bert. Bert schrijft Els een brief. Els leest de brief van Bert.