OPLEGMEMO Voor Stuurgroep Aanpak Ring Zuid

Transcriptie

1 OPLEGMEMO Voor Stuurgroep Aanpak Ring Zuid Onderwerp Bijlagen Opgesteld door Afgestemd met Notitie Geluid, lucht en gezondheid Eén bijlage xxx Team OTB/MER, Projectteam Samenvatting Voor u ligt de notitie geluid, lucht en gezondheid. Deze notitie is naar aanleiding van de ingediende zienswijzen op deze onderwerpen opgesteld door het projectteam Aanpak Ring Zuid. De notitie bestaat uit drie hoofdstukken: A. Geluid Buitenhof en Piccardthof B. Luchtkwaliteit C. Gezondheid Uit de zienswijzen is gebleken dat de thema s geluid, lucht en gezondheid erg leven in de omgeving en hier veel vragen/opmerkingen over zijn gesteld. Doel van deze notitie is per onderwerp een overzicht te geven van: de ingediende zienswijzen en de reactie daarop; het onderzoek dat in het kader van de project-mer wordt uitgevoerd; de relevante zaken/gebeurtenissen die binnen of buiten de Aanpak Ring Zuid spelen met betrekking tot het onderwerp; de mogelijke vervolgaanpak. Vraag aan de Stuurgroep 1. Kennis te nemen van de inhoud van deze notitie; 2. In te nemen van de voorgestelde vervolgaanpak; 3. In te stemmen met het voorstel om de GGD te benaderen om te komen tot een actieve adviesrol naar de projectorganisatie met betrekking tot het onderwerp gezondheid in de Aanpak Ring Zuid. 1

2 A GELUID BUITENHOF EN PICCARDTHOF In de zienswijzen op de Kennisgeving project-mer is geluidsoverlast in de wijken Buitenhof en Piccardthof door de A7 als aandachtspunt voor de verdere uitwerking van de project-mer genoemd. Dit is geen nieuwe discussie. Hierover is, los van de Aanpak Ring Zuid, eerder contact geweest tussen gemeente en bewoners/bewonersverenigingen. Om verwarring over gemaakte afspraken en geluidsonderzoek dat in het kader van de project-mer wordt uitgevoerd te voorkomen geeft deze notitie inzicht in: 1. de ingediende zienswijzen en de reactie daarop 2. het contact tussen gemeente en bewonersverenigingen Buitenhof en Piccardthof 3. het geluidonderzoek dat in het kader van het MER onderzoek wordt uitgevoerd. 1. ZIENSWIJZEN GELUID BUITENHOF EN PICCARDTHOF Samenvatting zienswijzen In de zienswijzen op de kennisgeving van het voornemen tot het opstellen van een project-mer uiten bewoners en wijkverenigingen van De Buitenhof en De Piccardthof hun bezorgdheid over geluidsoverlast als gevolg van de A7. Hieronder is een korte samenvatting weergegeven. Voor een volledig overzicht wordt verwezen naar het Zienswijzenrapport Kennisgeving 1 Figuur 1: Overzichtskaart wijken de Piccardthof en de Buitenhof Uit de zienswijze van o.a. Buurtcommissie Buitenhof blijkt dat de wijk extra geluidsoverlast als gevolg van het project ZRG verwacht. Daarom wil men graag betrokken worden bij de milieueffectrapportage. Daarbij wordt aangegeven dat de gemeente heeft toegezegd zich hiervoor in te zetten. Er wordt verwezen naar de brief die de gemeente hierover aan de Vereniging Wijkopbouw Hoogkerk heeft gestuurd. Daarnaast wordt aangegeven dat een studie naar geluideffecten van snelheidsverlaging is toegezegd. Bewoners en wijkvereniging van Piccardthof geven in hun zienswijzen aan als gevolg van recente aanpassingen aan de A7 geluidsoverlast te ondervinden. De Wijkvereniging Piccardthof stelt dat de afgesproken grenswaarde overschreden wordt en dat dit ook uit geluidmetingen blijkt. Daarbij wordt aangegeven dat hierover veel contacten met het bestuur en de ambtelijke organisatie van de gemeente is geweest. De gemeente zou al enkele keren hebben toegezegd geluidswerende 1 Nota van beantwoording naar aanleiding van de ingediende reacties op de kennisgeving van het voornemen tot het opstellen van een project-mer voor A7/N7, Zuidelijke Ringweg Groningen (fase 2) 2

3 maatregelen te treffen. Dit is volgens de wijkvereniging echter niet gebeurd, en de Wijkvereniging Piccardthof vraagt de overheid eerst deze afspraken na te komen. Bewoners en wijkvereniging zijn dan ook bezorgd over nieuwe aanpassingen aan de A7 en de consequenties voor geluid. Bestuurlijke reactie Zienswijzenrapport Kennisgeving In het Zienswijzenrapport Kennisgeving is ten aanzien van deze zienswijzen de volgende reactie opgenomen: Om het effect voor het aspect geluid te bepalen, wordt in de m.e.r. een akoestisch onderzoek uitgevoerd. Op basis van de resultaten van dit onderzoek nemen we indien nodig geluidswerende maatregelen en/of leggen we geluidswerende voorzieningen aan. Welke maatregelen dit zijn kunnen we nu nog niet aangeven. Dit is afhankelijk van de grootte van het knelpunt en de situatie ter plaatse. Over de geluidsproblematiek van de wijken De Buitenhof en De Piccardthof in het kader van het project Aanpak Ring Zuid bereidt de projectorganisatie een aparte notitie voor. In een aantal zienswijzen wordt gesproken over toezeggingen van de gemeente aan belangenverenigingen in De Piccardthof en De Buitenhof over geluidswerende maatregelen. De gemeente heeft inmiddels naar aanleiding van brieven en inspraak in de raadscommissie Beheer en Verkeer onderzoek gedaan in samenwerking met Rijkswaterstaat Noord. In een brief aan de leden van de gemeenteraad d.d. 13 mei 2011 doet het college van B&W hiervan verslag. In het onderzoek zijn de oorspronkelijk berekende geluidwaarden voor de bestemmingsplannen vergeleken met de huidige situatie, en wordt ook een doorkijk gegeven naar het prognosejaar Hieruit blijkt dat voor de Piccardthof de in het bestemmingsplan berekende waarde van 50 db niet wordt overschreden. In De Buitenhof wordt bij één woning de oorspronkelijk berekende waarde overschreden met 1 db. Verder komt uit de berekeningen naar voren dat een verlaging van de snelheid weinig effect heeft op de geluidbelasting. Dit komt doordat het type asfalt ZOAB relatief minder geluid reduceert bij lagere snelheden. Op basis van dit onderzoek ziet de gemeente geen aanleiding verdergaande geluidafschermende maatregelen te treffen. De bewonersorganisaties zijn inmiddels ingelicht. Zij hebben de mogelijkheid gekregen om als zij dit willen een second opinion te laten uitvoeren. 2. CONTACT GEMEENTE EN BEWONERSVERENIGINGEN BUITENHOF EN PICCARDTHOF In de zienswijzen wordt verwezen naar afspraken die met de gemeente Groningen gemaakt zouden zijn over de aanpak van geluidsoverlast door de A7 en de betrokkenheid van Buitenhof en Piccardthof in het project-mer onderzoek van Aanpak Ring Zuid. Dit hoofdstuk geeft hier een overzicht van aan de hand van: 1. Correspondentie tussen gemeente en bewonersvereniging Buitenhof over geluidswerende maatregelen 2. Het Akoestisch onderzoek Rijksweg A7 ter hoogte van Groningen west dat naar aanleiding van aanhoudende klachten over geluidsoverlast is uitgevoerd Correspondentie geluidswerende maatregelen Buitenhof Op 18 november 2009 heeft de gemeente Groningen een brief gestuurd aan de vereniging Wijkopbouw Hoogkerk. Hierin geeft de gemeente aan: (Opnieuw) met Rijkswaterstaat in gesprek te willen gaan over snelheidsbeperking op het deel van de A7 ter hoogte van Buitenhof. Daarbij wordt aangegeven dat Rijkswaterstaat op het standpunt staat dat het beperken van de snelheid geen optie is en dat de inmiddels afgeronde reconstructie daar ook geen aanleiding toe geeft. Op dit moment onvoldoende aanleiding te zien om de afscherming ter hoogte van de Buitenhof te veranderen. Wel geeft de gemeente aan er bij de partners voor te willen pleiten ook dit deel van de A7 en de omliggende woonwijken te betrekken bij het noodzakelijke geluidsonderzoek ten behoeve van de planstudie voor de verdere ontwikkeling van de zuidelijke ringweg. 3

4 In de zienswijze wordt naar deze brief verwezen. De brief is een reactie op de wens en opvatting van de wijkvereniging om tot een integrale oplossing van de geluidsproblematiek aan weerzijden van de A7 te komen zoals verwoord in de brief van 29 juni 2009 aan de gemeente Groningen. Akoestisch onderzoek Rijksweg A7 ter hoogte van Groningen west Als vervolg op de bovenstaande correspondentie is in opdracht van de gemeente Groningen een akoestisch onderzoek uitgevoerd naar de geluidsbelasting op de bebouwing van de wijken Buitenhof en Piccardthof. Aanleiding voor het onderzoek was de aanhoudende klachten over het geluid afkomstig van de A7. Het onderzoek, dat in samenwerking met Rijkswaterstaat Noord-Nederland is uitgevoerd, is eind 2010 afgerond. Conclusies van het onderzoek zijn dat: De grenswaarden in Piccardthof niet worden overschreden. De grenswaarden in Buitenhof op 1 woning met 1dB worden overschreden. De door de bewonersverenigingen voorgestelde verlaging van de snelheid weinig effect heeft op de geluidsbelasting vanwege het type wegdek (ZOAB) ter plekke. De resultaten van het onderzoek zijn mondeling aan de bewonersverenigingen toegelicht. De gemeenteraad is medio mei 2011 door het college over de resultaten geïnformeerd middels de brief `afronding onderzoek geluidssituatie A7 2. In de brief wordt ook gesteld: Dat de gemeente op basis van het onderzoek onvoldoende aanleiding ziet om verdergaande geluidsafschermende maatregelen te treffen. Dat bij de reconstructie van de Zuidelijke Ringweg, waarvoor een MER wordt opgesteld, ook aandacht zal zijn voor de geluidssituatie bij de woningbouwlocaties Buitenhof en Piccardthof. 3. GELUIDSONDERZOEK IN MILIEUEFFECTRAPPORTAGE AANPAK RING ZUID Geluid is een onderdeel van de project-mer die in het kader van de Aanpak ring zuid wordt opgesteld. Daarin wordt de geluidshinder door wegverkeer als gevolg van voorgestelde aanpassingen onderzocht. Het wettelijk kader hiervoor is de huidige Wet Geluidhinder (juni 2011). Om het akoestisch effect van de aanpassingen te bepalen wordt een akoestisch onderzoek uitgevoerd op basis van een rekenmodel. In dit onderzoek wordt de geluidssituatie in het jaar voorafgaand aan de aanpassingen vergeleken met die in het jaar 10 jaar na openstelling van de omgebouwde rijksweg. In bijlage A1 is een korte samenvatting van de aanpak van het onderdeel geluid in de project-mer opgenomen. De definitieve resultaten van het geluidsonderzoek worden in de zomer 2012 bij de inspraak op het OTB-MER openbaar gemaakt. Akoestisch onderzoek MER Aanpak Ring Zuid ter hoogte van Groningen west Het onderzoeksgebied voor geluid ten behoeve van de MER wordt bepaald door de begrenzing van het projectgebied en hetgeen daarover is bepaald door de wet Geluidshinder. Bij de uitwerking van het ontwerp ZRG wordt ervan uitgegaan dat er, buiten de in de kennisgeving van het project aangegeven projectgrenzen op de hoofdinfrastructuur, maatregelen nodig zijn om te komen tot een afbouw van de maximum snelheid tot 80 km/uur op het projecttracé. Ter hoogte van Groningen west wordt deze snelheidsafbouw ingezet vanaf de aansluiting Hoogkerk. Daarmee komt de westgrens van het projectgebied ook bij Hoogkerk te liggen 2 Brief afronding onderzoek geluidssituatie A7, kenmerk MD

5 De breedte van het onderzoeksgebied wordt bepaald door de wet geluidhinder en is afhankelijk van het aantal rijstroken. De weg bestaat in de toekomstige situatie tussen Hoogkerk en Corpus den Hoorn uit vijf of meer rijstroken (2x3). De zonebreedte aan weerszijden van de weg bedraagt dan 600 meter, gerekend vanaf de buitenste begrenzing van de buitenste rijstrook (art. 74 en 75 Wgh). De conclusie van met betrekking tot het onderzoeksgebied voor geluid ten behoeve van de MER Aanpak Ring Zuid is dat op grond van bovenstaande gegevens dat voor het grootste deel van de wijken Buitenhof en Piccardthof een akoestisch onderzoek zal worden uitgevoerd. 4. AANPASSING WETGEVING GELUID IN VOORBEREIDING: SWUNG Er is een aanpassing van de wetgeving voor geluid(hinder) in voorbereiding. De nieuwe regelgeving voert de naam SWUNG (Samen Werken in de Uitvoering van Nieuw Geluidbeleid). Het SWUNGwetsvoorstel is op 30 juni 2011 door de Tweede Kamer vastgesteld en moet nu nog door de Eerste Kamer. Grote verschil van SWUNG met de huidige wetgeving is dat voordat de verplichting tot het uitvoeren een volledig akoestisch onderzoek ontstaat een beperkte berekening wordt uitgevoerd op referentiepunten 3 met geluidsproductieplafonds 4. Indien daaruit blijkt dat deze plafonds worden overschreden dan wordt eerst gekeken of deze overschrijding met bronmaatregelen (ZOAB ed) kan worden opgelost. Zo niet dan dient door het project alsnog een volledig akoestisch onderzoek ter plaatse te worden uitgevoerd en maatregelen te worden afgewogen. Het huidige reken- & meetvoorschrift wordt hierop aangepast, wat er in de praktijk op neerkomt dat de berekende geluidsbelasting op gevelniveau (licht) zal toenemen ten opzichte van uitkomsten van de huidige rekenmethodiek 5. Streven is dat op 1 januari 2012 SWUNG in werking treedt. Er is in een overgangsregeling voorzien, projecten waarvan het OTB/Mer voor 1 april 2012 getekend is vallen onder de oude (nu nog geldende) regelgeving. Het OTB/MER van de Aanpak Ring Zuid is niet voor 1 april 2012 getekend, dus bij invoering van SWUNG op 1 januari 2012 valt de Aanpak Ring Zuid onder deze nieuwe regelgeving. Dit lijkt vooralsnog geen consequenties te hebben voor de projectplanning, mits de rekenmethodiek en benodigde rekentools tijdig beschikbaar zijn. In bijlage A2 is SWUNG uitgebreider beschreven. 3 - Geluidsbelasting op referentiepunten (onderlinge afstand 100 meter, 50 meter uit wegkant) 4 - Plafond is berekende geluidsbelasting in ,5 db. Dit is een andere norm dan in de huidige wetgeving. 5 Er wordt bijvoorbeeld rekening gehouden met een grotere geluidsemissie per auto (zwaarder, bredere banden). 5

6 5. RESUMEREND Er is, buiten de projectorganisatie Aanpak Ring Zuid, veel contact tussen de gemeente en de verschillende bewonersverenigingen geweest over geluidsoverlast in Buitenhof en Piccardthof. Dit heeft geresulteerd in het Akoestisch onderzoek Rijksweg A7 ter hoogte van Groningen west wat inmiddels is afgerond. Conclusie is dat er geen grond is voor extra geluidswerende maatregelen inclusief snelheidsverlaging op de A7. In de planuitwerkingsfase Aanpak Ring Zuid is geluid een belangrijk onderdeel van het project-mer onderzoek waarvoor de wet Geluidhinder het wettelijke kader biedt en de scope van het onderzoek bepaalt. Volgens de huidige ontwerpinzichten vallen de Piccardhof en de Buitenhof vrijwel geheel in het akoestisch onderzoeksgebied ten behoeve van de MER. Er is aanpassing van wetgeving in voorbereiding (SWUNG). Volgens de huidige planning hiervan valt de Aanpak Ring Zuid onder de nieuwe regelgeving. Consequentie hiervan is 1. het toetsen aan referentiepunten en bijbehorende geluidsproductieplafons alvorens bij (toekomstige) overschijding over te gaan tot een volledig akoestisch onderzoek ter plaatse en 2. het eventueel uitvoeren van het akoestisch onderzoek en de afweging van maatregelen, conform de huidige wet geluidshinder maar met behulp van een aangepaste rekenmethodiek. 6

7 B LUCHTKWALITEIT Uit de zienswijzen op de Kennisgeving project-mer komt naar voren dat indieners het belangrijk vinden dat de gevolgen voor de luchtkwaliteit niet alleen via rekenmodellen worden vastgesteld, maar dat deze ook in de praktijk worden gemeten. Deze notitie geeft inzicht in: 1. de zienswijzen en de reactie daarop; 2. luchtkwaliteit als onderdeel van de project-mer; 3. onderzoek naar de luchtkwaliteit in Groningen; 4. de vervolgaanpak. 1. SAMENVATTING ZIENSWIJZEN: METEN IS WETEN Samenvatting zienswijzen Indieners vinden het belangrijk dat de gevolgen voor de luchtkwaliteit niet alleen via rekenmodellen worden vastgesteld, maar dat deze ook in de praktijk worden gemeten, met meerdere meetpalen. Ook voor de luchtkwaliteit vraagt men naar maatregelen om te voorkomen dat de wettelijke grenswaarden worden overschreden. Bestuurlijke reactie (Zienswijzenrapport Kennisgeving) Diverse indieners van zienswijzen spreken de wens uit de luchtkwaliteit via meetpalen te meten. De m.e.r.- wetgeving voorziet echter niet in het meten van daadwerkelijke concentraties van stoffen, maar in het berekenen van de luchtkwaliteit in de toekomst, aan de hand van modelstudies. Het gaat immers om het voorspellen van een situatie die nu nog niet bestaat, en dus ook niet kan worden gemeten. Het Rijk wil voor Groningen niet afwijken van deze op de wet gebaseerde werkwijze. Een tweede - bijkomstige - reden is dat ook onderzoek naar huidige luchtkwaliteit bij rijkswegen gebeurt door te berekenen, en niet door te meten. Ook dat is verankerd in de wet. De gemeente Groningen zal evenwel met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bezien of meetpalen aanvullende informatie kunnen opleveren over de monitoring van de kwaliteit van de leefomgeving. De contacten hiervoor zijn inmiddels gelegd. 2. ONDERZOEK NAAR LUCHTKWALITEIT IN DE PROJECT-MER Wettelijk kader De Nederlandse wet- en regelgeving voor luchtkwaliteit in de buitenlucht vloeit voort uit hoofdstuk 5 titel 2 van de Wet milieubeheer (Wm). Deze wet is op 15 november 2007 in werking getreden en is de Nederlandse implementatie van de EU-richtlijn voor luchtkwaliteit. De wet is beter bekend als de Wet luchtkwaliteit (Wlk). De Wlk schrijft voor om bij projecten die vallen onder de Tracéwet te onderbouwen dat het (O)TB voldoet aan de wetgeving voor luchtkwaliteit. In de Wlk zijn grenswaarden opgenomen voor onder meer de luchtverontreinigende stoffen stikstofdioxide (NO2), fijn stof (PM10 en PM2,5), zwaveldioxide (SO2), lood (Pb), benzeen (C6H6) en koolmonoxide (CO). In Nederland zijn de maatgevende luchtverontreinigende stoffen stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10 en PM2,5). Langs rijkswegen komt overschrijding van de grenswaarden van de andere stoffen niet voor. Deze overige stoffen uit de Wm, die in Nederland niet kritisch zijn ten opzichte van de normen, kunnen daarom alleen kwalitatief worden beschouwd. Dit was een samenvatting van het wettelijke kader voor luchtkwaliteit. In bijlage B1 staat een uitgebreidere toelichting. Daarin wordt ook een tabel weergegeven met de (Europese) grenswaarden voor de concentraties van luchtverontreinigende stoffen, die zijn vastgelegd in bijlage 2 van de Wet milieubeheer. Project-MER Voor het project Aanpak Ring Zuid moet volgens de wet aannemelijk gemaakt worden dat de uitvoering niet leidt tot overschrijding van de grenswaarden. Dat wil zeggen dat een toename van concentraties boven de grenswaarde is niet toegestaan, een toename van concentraties onder de grenswaarde wel. Het effect van het project op de luchtkwaliteit wordt zoals gezegd bepaald door middel van berekeningen. 7

8 3. ONDERZOEK NAAR DE LUCHTKWALITEIT IN GRONINGEN Er wordt ook door andere organisaties, los van het project Aanpak Ring Zuid, onderzoek gedaan naar de luchtkwaliteit in de stad Groningen. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft een meetprogramma waarin de luchtkwaliteit continue gemonitord wordt. De metingen dienen ter toetsing van de luchtkwaliteit aan gestelde normen. Het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML) bestaat uit ongeveer 60 vaste stations. Hiervan zijn er 8 in Noord- Nederland, waarvan 2 in de stad Groningen: Europaweg/Damsterdiep 6 (meet NO, NO2 en fijn stof) en Nijensteinheerd in Beijum (meet NO, NO2 en O3). Deze meetresultaten zijn vrijwel direct voor een groot publiek beschikbaar via Teletekst en Internet ( Figuur 2: Snuffelpaal RIVM Europaweg/Damsterdiep Ook de gemeente Groningen monitoort de luchtkwaliteit. In het zogenoemde verslag luchtkwaliteit gemeente Groningen wordt ieder jaar een overzicht van de luchtkwaliteit gegeven. Hiervoor worden wettelijk voorgeschreven rekenmodellen gebruik, evenals de meetgegevens van het RIVM en meet gegevens van derden 7. Uit deze verslagen blijkt dat de luchtkwaliteit in de gemeente Groningen de laatste jaren niet is verslechterd en soms zelfs iets is verbeterd. Er doen zich geen normoverschrijdingen voor. De gemeente Groningen heeft aangegeven de ontwikkeling van de luchtkwaliteit in Groningen actief te blijven volgen. 4. VERVOLGAANPAK In het kader van de project-mer Aanpak Ring Zuid wordt het effect op luchtkwaliteit onderzocht op de wettelijk vastgelegde manier (zie hoofdstuk 2). Dit betekent dat de effecten worden berekend en niet gemeten. Dit neemt de zorgen van omwonenden niet weg. De omwonenden hebben tijdens informatiebijeenkomsten immers de wens uitgesproken om de luchtkwaliteit daadwerkelijk te meten en te monitoren. Hierin kan mogelijk worden voorzien door de gemeente en/of provincie, die ten behoeve van hun bewoners de effecten op luchtkwaliteit naar aanleiding van een aanpassing op het hoofdwegennet zelfstandig monitoren. Een voorbeeld is de A73 waar de gemeente Roermond na openstelling het initiatief heeft genomen een snuffelpaal te realiseren. Dit om te meten of de berekende waarden ook daadwerkelijk kloppen met metingen in het veld. Hiermee wordt ingespeeld op door omwonenden geuite bezorgdheid over de luchtkwaliteit. In bijlage B2 het persbericht en link naar de meetgegevens. 6 Locatie: op kruising Europaweg/Damsterdiep en niet zoals vaak gedacht langs de A7 7 O.a. het TNO onderzoek Luchtkwaliteitsonderzoek Groningen

9 C GEZONDHEID Uit de zienswijzen op de Kennisgeving project-mer komt naar voren dat er zorgen zijn over de gevolgen van de ombouw van de zuidelijke ringweg voor de gezondheid. Men vraagt zich af waarom gezondheid niet als apart onderwerp in de project-mer wordt onderzocht. De projectorganisatie wil zorgvuldig omgaan met deze zorgen. In deze notitie wordt daarom: 1. een samenvatting gegeven van deze zienswijzen en de reactie daarop; 2. een toelichting gegeven op gezondheid in relatie tot de project-mer; 3. een samenvatting gegeven van het overleg met de GGD; 4. een voorstel gedaan hoe om te gaan met het onderwerp gezondheid. 1. SAMENVATTING ZIENSWIJZEN: GEZONDHEID LEEFT Samenvatting zienswijzen Uit verschillende zienswijzen blijkt dat men onderzoek naar gezondheidseffecten van de ombouw van de ZRG mist in het voornemen van de project MER. Niet gezondheidseffecten voor mensen die dicht aan de weg wonen, maar ook voor bewoners elders in de stad. Men wil weten wat de gevolgen zijn voor de gezondheid van geluid en uitstoot van fijn stof. Verder wordt erop gewezen dat de landelijke GGD adviseert dat mensen vanwege gezondheidsrisico s niet binnen 50 meter van een drukke stadsweg (met meer dan auto s per etmaal) en 100 meter van een snelweg moeten wonen. Er wordt gevraagd of er bij de planuitwerking ZRG rekening wordt gehouden met het advies van de GGD en welke wettelijke richtlijnen daarbij worden gehanteerd. In het platform van individuele bewoners is gevraagd naar een gezondheidseffectscreening door de GGD. Verder heeft de GGD contact met ons opgenomen met de vraag om een gesprek over de rol die de GGD in het onderzoek. Bestuurlijke reactie Wij kunnen ons goed voorstellen dat men wil wonen en werken in een gezonde en prettige leefomgeving, en dat er zorgen zijn over gezondheid en leefbaarheid ten gevolge van de ombouw van de zuidelijke ringweg. Bij de uitwerking van het BVA zal aandacht zijn voor deze onderwerpen. In de milieueffectrapportage komen deze aspecten aan de orde in de relatie tot het onderzoek naar geluid, luchtkwaliteit, natuur, verkeersveiligheid en ruimtelijke inpassing. Verder nemen we contact op met de GGD, en gaan we in gesprek over hoe de medisch milieudeskundigen van de GGD de projectorganisatie, maar ook de omwonenden kunnen informeren en adviseren over de milieu-gezondheidsaspecten en de risico s. Bij de uitwerking van het BVA is dit een belangrijk aandachtspunt. 2. GEZONDHEID GEEN ONDERDEEL VAN DE PROJECT-MER Afspraken over gezondheid in verkenningen en planuitwerkingen De minister van Verkeer en Waterstaat geeft in zijn brief aan de Tweede Kamer op 10 juli 2009 aan hoe het onderwerp gezondheid een rol speelt bij de besluitvorming over infrastructurele projecten aan hoofdwegen. De uitgangspunten zoals verwoord in deze brief zijn (bron: Handreiking Gezondheid in verkenningen): - Onderzoek uitvoeren in de plan-m.e.r. in de verkennende fase indien er sprake is van een vergelijking tussen verschillende tracé alternatieven voor zover die in dichtbevolkte gebieden liggen; - Onderzoeksmethode is de GES-methode (Gezondheidseffectscreening) 8 ; - GES alleen uitvoeren voor verkenningen voor het hoofdwegennet; - GES toepassen op basis van bestaand beleid en bestaande normstelling; - Zo weinig mogelijk verhoging van de onderzoekslast, dus in beginsel uitgaan van reeds beschikbare informatie, rekenmethodieken en onderzoeksresultaten. Hiermee wordt tevens vertraging voor lopende projecten voorkomen. 8 De GES-methodiek is ontwikkeld door de GGD Nederland in opdracht van het ministerie VROM en VWS in het kader van het programma Stad en Milieu en wordt periodiek herzien. 9

10 GES wordt dus alleen uitgevoerd in de verkenningsfase en niet in de planuitwerkingsfase. Op basis van deze uitgangspunten is in het uitgangspuntenoverleg met DGMO/RWS/ZRG van 14 februari 2011 afgesproken geen GES onderzoek in de planuitwerkingsfase uit te voeren. Aspecten gezondheid wel in de project-mer GES geeft informatie over gezondheidseffecten. Voor het uitvoeren van een GES voor het hoofdwegennet zijn gegevens over de aspecten lucht, geluid en externe veiligheid noodzakelijk. Door deze gegevens gezamenlijk te beoordelen cq te scoren wordt additionele informatie over de effecten van het project verkregen. Dit is in het onderstaande kader samengevat. Doel GES Het doel van een GezondheidsEffectScreening (GES) is de invloed van relevante milieufactoren op de gezondheid van omwonenden inzichtelijk te maken en te beoordelen. Een GES geeft daarbij een goed beeld van de gezondheidskundige kansen en knelpunten van de verschillende alternatieven in de verkenning die in de plan-m.e.r. worden onderzocht. In een GES wordt niet alleen gekeken naar een overschrijding van de wettelijke milieunormen, maar ook naar de situatie onder deze normen. Dit, omdat voor een aantal milieufactoren geldt dat ook beneden de wettelijke grenswaarden gezondheidseffecten op kunnen treden. Dit onderzoek geeft inzicht in de relatieve veranderingen als gevolg van de onderzochte alternatieven en hun invloed op de gezondheid voor de aspecten lucht, geluid en externe veiligheid. Dit onderzoek geeft echter geen inzicht in de absolute of feitelijke gezondheid van mensen in het studiegebied. Bij de beoordeling van de gezondheidssituatie van mensen in een gebied spelen namelijk vele factoren een rol. Infrastructuur is er daar slechts één van. De voor een GES benodigde aspecten geluid, lucht en externe veiligheid worden in de project-mer wel onderzocht. Voor deze aspecten geldt dat gekeken wordt of aan de wettelijke grenswaarden wordt voldaan. 3. OVERLEG MET DE GGD NAAR AANLEIDING VAN ZIENSWIJZEN Naar aanleiding van de zienswijzen heeft (ambtelijk) een gesprek tussen de projectorganisatie en de GGD plaatsgevonden. De GGD heeft de GES methodiek ontwikkeld. Doel van het gesprek was naar aanleiding van de zienswijzen: - toe te lichten dat er geen GES onderzoek in de planuitwerkingsfase wordt uitgevoerd; - de activiteiten en mogelijkheden van de GGD op gebied van gezondheid te verkennen. Uit het gesprek blijkt dat de GGD geen formele taak heeft bij infrastructuurprojecten. De GGD geeft wel advies op gebied van gezondheid en voert GES onderzoeken uit, al dan niet in opdracht van gemeente of provincie. Daarbij focust de GGD zich vooral op zo feitelijk mogelijke informatieverstrekking over gezondheid en gezondheidsrisico s. Op dit moment is de GGD betrokken bij het uitvoeren van een GES voor de westelijke ringweg Groningen. Ook bij andere grote infrastructuurprojecten zoals de A2 Maastricht is de GGD betrokken, zie kader. Betrokkenheid GGD bij A2 Maastricht (zie ook bijlage c) Bij het project A2 Maastricht wordt veel aandacht besteed aan het thema gezondheid. Dit wordt met name vorm gegeven door samenwerking met de GGD. Er komt eens per week een vaste medewerker van de GGD naar het projectbureau om de stand van zaken door te nemen. Daarnaast is er regelmatig contact op bestuurlijk niveau, vooral ook als zich iets bijzonders voordoet. Ook heeft de GGD een adviserende rol bij het maken van rapporten. En zij doen aan risicocommunicatie richting omwonenden. Hierbij is het de afspraak dat als de GGD door omwonenden benaderd wordt met vragen, dat zij eerst contact opnemen met de projectorganisatie en dat zij met elkaar een strategie bepalen. Waarbij de GGD vanzelfsprekend wel haar onafhankelijke rol blijft vervullen. De GGD heeft een onafhankelijke rol. Los van de deelname tijdens informatiebijeenkomsten geeft de GGD aan graag actief bij de Aanpak Ring Zuid betrokken te zijn. Zeker gezien de bezorgdheid van omwonenden over het onderwerp gezondheid. Vanuit de onafhankelijke rol kan deze betrokkenheid verschillende vormen aannemen: - Het adviseren over gezondheid tijdens het besluitvormingstraject; - Een basistaak van de GGD is risicocommunicatie. De GGD kan uitleg geven aan omwonenden op basis van feiten over risico s voor de gezondheid; - Het in opdracht van gemeente of provincie uitvoeren van een gezondheidsonderzoek naar aanleiding van de aanpassingen zoals voorgesteld in Aanpak Ring Zuid. Naar aanleiding van het eerste contact met de GGD is afgesproken op korte termijn terug te komen op de betrokkenheid van de GGD bij de Aanpak Ring Zuid. 10

11 4. VERVOLGAANPAK GEZONDHEID In de zienswijzen en bij platformbijeenkomsten uiten bewoners en organisaties hun bezorgdheid over de gezondheidseffecten van de Aanpak Ring Zuid. Daarbij wordt tevens aangedrongen op het uitvoeren van een GES onderzoek. De projectorganisatie Aanpak Ring Zuid voert in het kader van de project-mer geen GES uit en neemt daartoe ook niet het initiatief. Dit is conform afspraak met de opdrachtgever. De projectorganisatie wil uiteraard serieus en zorgvuldig omgaan met de bezorgdheid over gezondheid. De GGD kan daar een actieve rol in vervullen. Voorstel is om op korte termijn nadere afspraken met de GGD te maken over een adviesrol in de Aanpak Ring Zuid. Daarbij kan gedacht worden aan een samenwerkingsconstructie zoals bij de A2 Maastricht is gehanteerd, Deskundigen van de GGD op het gebied van milieu en gezondheid monitoren in de planuitwerkingsfase van het project de risico s voor de gezondheid van de omwonenden en informeren en adviseren op grond daarvan de projectorganisatie en omwonenden (zie bijlage c). Tot slot: gemeente en/of provincie kunnen vanuit hun eigen verantwoordelijkheid de GGD opdracht geven tot het uitvoeren van een GES. Hiermee kunnen zij invulling geven aan de wens van de omgeving zoals geuit in zienswijzen en platformbijeenkomsten. Aandachtpunten daarbij zijn o.a. de timing van het onderzoek en de te gebruiken gegevens voor het onderzoek 9 in relatie tot de Aanpak Ring Zuid. 9 de onderzoeksgegevens voor lucht, geluid en externe veiligheid worden openbaar bij de ter visie legging van de OTB/MER in de zomer van

12 BIJLAGE A1: SAMENVATTING GELUID IN PROJECT-MER Om het akoestisch effect van de ombouw van de ZRG te bepalen wordt een akoestisch onderzoek uitgevoerd. In het akoestisch onderzoek wordt de geluidssituatie in het jaar voorafgaand aan de reconstructie vergeleken met die in het jaar 10 jaar na openstelling van de omgebouwde weg. De geluidsniveaus worden berekend met een akoestisch rekenmodel. In het rekenmodel wordt rekening gehouden met de factoren die van invloed zijn op de hoogte van de geluidsbelasting. Een aantal zijn: de afstand tussen de geluidsbron (de weg) en de ontvanger (de woning); de hoeveelheid verkeer en de verdeling over de voertuigsoorten licht, middelzwaar en zwaar; de rijsnelheid van het wegverkeer; het type verharding. Bepaald moet worden of er sprake is van een aanpassing. Dit is het geval als bij de ombouw van de ZRG de geluidsbelasting van een woning met 2 db of meer toeneemt. Als dit het geval is dan mag in principe de geluidsbelasting van vóór de ombouw niet worden overschreden. Dit betekent dat er geluidbeperkende maatregelen worden getroffen. Hierbij is een reeks van varianten denkbaar: Bronmaatregelen. Een erg effectieve maatregel is het toepassen van stillere wegdeksoorten, zoals ZOAB (Zeer Open Asfalt Beton); Overdrachtsmaatregelen. Dit kunnen geluidsschermen of geluidswallen zijn, maar ook een verdiepte ligging of een overkapping van de weg; Maatregelen aan de woning + aanvragen hogere waarde. In bepaalde gevallen kan een ontheffing worden aangevraagd voor een extra toename van het geluidsniveau van maximaal 5 db. Dit is het geval wanneer er verkeerskundige, financiële, landschappelijke of esthetische bezwaren bestaan tegen de geluidwerende voorzieningen. Bijvoorbeeld: Verkeerskundig: de voorzieningen belemmeren het uitzicht voor het verkeer; Financieel: er mag per woning een bepaald maximum bedrag aan geluidwerende voorzieningen worden uitgegeven. Met name voor alleenstaande woningen zijn de kosten van schermen of wallen veel hoger dan het normbedrag; Landschappelijk: een wal of scherm past niet in het landschap; Esthetisch: het is door de plaatselijke omstandigheden niet mogelijk om tot een goede vormgeving van een wal of scherm te komen. Als Rijkswaterstaat werkzaamheden bij of langs een bestaande weg uitvoert en langs die weg staan woningen die onder de noemer bestaande situaties (of saneringssituaties) vallen, dan voert Rijkswaterstaat deze sanering uit. De woningen waarvoor het geluidsniveau op 1 maart 1986 meer dan 60 db(a) bedroeg worden meegenomen. 12

13 BIJLAGE A2: SWUNG 1. SWUNG algemeen. De geluidspraktijk onder de huidige Wet geluidhinder: - Zeer ingewikkelde wet- en regelgeving; - groot onderzoeksgebied (zone van 2 x 400 meter langs 2x2 ASW); - bij aanleg of reconstructie een uitgebreid akoestisch onderzoek omdat alle bebouwing binnen het onderzoeksgebied in detail moet worden ingevoerd; - alleen geluidsmaatregelen ikv aanleg of reconstructie van Rijksweg; - Afronding Sanering door VROM in 2023 als op deze voet wordt doorgegaan. Daarom: SWUNG-1 voor rijksinfrastructuur. Allereerst SWUNG in een notendop: SWUNG-1 heeft betrekking op de regelgeving voor de Rijksinfrastructuur. De kern van de vernieuwing (in vergelijking met de oude Wet Geluidhinder) is de ontkoppeling tussen fysieke wijzigingen van infrastructuur en geluid. Dit biedt enerzijds de omwonenden betere bescherming bij groei van verkeer. Anderzijds biedt het de infrabeheerder meer mogelijkheden om snel aanpassingen op of aan zijn infrastructuur te realiseren. SWUNG bestaat uit 3 pijlers: - Pijler 1, stoppen van de onbeheerste groei van de geluidsbelasting; - Pijler 2, wegnemen van hoge geluidsbelastingen (sanering); - Pijler 3, inzetten van bronmaatregelen. Pijler 1 heeft gevolgen voor de wijze waarop het akoestisch onderzoek voor dit project moet worden uitgevoerd. Daarom wordt in deze notitie alleen aandacht besteed aan pijler 1, het stoppen van de onbeheerste groei van de geluidsbelasting: - Invoering van geluidsproductieplafonds die de bovengrens van de geluidsproductie door een weg vastlegt; - Geen gedetailleerde info van gebied langs de rijksweg, maar geluidsbelasting op referentiepunten (onderlinge afstand 100 meter, 50 meter uit wegkant); - Plafond is berekende geluidsbelasting in ,5 db; - Uitzondering voor projecten met een recent Tracébesluit; - Jaarlijkse monitoring van de geluidsbelasting; - Wegbeheerder wordt verantwoordelijk voor de naleving van het plafond; - de wegbeheerder neemt maatregelen om overschrijding van de plafonds te voorkomen. En dit niet alleen bij aanleg of reconstructie, maar continu. - Is dit niet mogelijk dan is er een speciale procedure om plafonds te verhogen. 2. Invoering SWUNG. - Streefdatum invoering is 1/1/2012; - SWUNG-wetsvoorstel is op 30 juni 2011 door de tweede kamer vastgesteld; - Inpassen in bestaande RWS-processen en werkwijzen; - Proefdraaien bij DZH en DZL is gestart. 3. SWUNG in de praktijk. Kortgezegd betekent de invoering van SWUNG het volgende. Door middel van een akoestisch onderzoek wordt bekeken of het project op de referentiepunten een overschrijding van de vastgestelde geluidsproductieplafonds veroorzaakt. Is dit nergens het geval dan is met deze constatering het akoestisch onderzoek afgerond. Als op een referentiepunt het GPP wel wordt overschreden dan wordt ter hoogte van dit referentiepunt de geluidsbelasting op de gevels van de aanwezige geluidgevoelige bestemmingen bepaald. Dit gebeurt op een dezelfde wijze als het voorheen onder de wet Geluidhinder. Reden hiervoor is dat alleen met meer gedetailleerde informatie over de hoogte en ontwikkeling van de geluidsbelasting op de aanwezige bebouwing uitspraken over de financiële haalbaarheid van geluidwerende voorzieningen gedaan kunnen worden. Voor de provinciale en gemeentelijke wegen geldt na de invoering van SWUNG-1 het geluidsregime van de oude wet geluidhinder nog steeds. Dit brengt met zich mee dat er mogelijk woningen zijn die zich in het 13

14 invloedsgebied van beide geluidsregimes bevinden. Dit kan betekenen dat voor bepaalde woningen ook de gevelbelasting vanuit de rijksweg berekend moet worden terwijl op de nabijgelegen referentiepunten geen overschrijding van het GPP optreedt. Maar dit is slechts een rekenkundig probleem; vervelender is het dat het geluidsverhaal dat aan de bewoners van desbetreffende woningen verteld moet worden nog complexer wordt. 4. Gevolgen voor het project ZRG, fase 2. Omdat het OTB/Mer niet voor 1 april 2012 zal worden ondertekend valt het akoestisch onderzoek voor het project ZRG fase 2 onder het regime van SWUNG. Op dit moment wordt gewerkt aan het SWUNG-proof maken van de HAOW en het rapportsjabloon akoestisch onderzoek. De kans bestaat dat ten tijde van de uitvraag voor het akoestisch onderzoek voor het OTB/Mer voor de ZRG fase 2 de aangepaste HAOW beschikbaar is als houvast voor de bureau's. De rapportsjablonen volgens SWUNG zijn pas eind 2011 definitief, dus moet bij de uitvraag gebruik worden gemaakt van de versie van het concept-rapportsjabloon die op dat moment beschikbaar is. DVS houdt de ingenieursbureaus in Nederland op de hoogte van de gevolgen van de invoering van SWUNG voor de regelgeving rond wegverkeerslawaai. De materie is dus niet nieuw voor de bureaus op het moment dat voor het project ZRG fase 2 tbv het OTB/Mer een akoestisch onderzoek onder SWUNG wordt uitgevraagd. 14

15 BIJLAGE B1: WETTELIJK KADER LUCHTKWALITEIT 1. Wet milieubeheer. De Nederlandse wet- en regelgeving voor luchtkwaliteit in de buitenlucht vloeit voort uit hoofdstuk 5 titel 2 van de Wet milieubeheer (Wm). Deze wet is op 15 november 2007 in werking getreden en is de Nederlandse implementatie van de EU-richtlijn voor luchtkwaliteit. Omdat hoofdstuk 5 titel 2 handelt over de luchtkwaliteit staat deze nieuwe titel ook wel bekend als de Wet luchtkwaliteit (Wlk). In het vervolg wordt deze omschrijving aangehouden. Uit hoofdstuk 5, artikel 5.16, lid 2, sub d van de Wm volgt de wettelijke plicht om bij projecten die vallen onder de Tracéwet te onderbouwen dat het (O)TB voldoet aan de wetgeving voor luchtkwaliteit. In de Wlk zijn grenswaarden opgenomen voor onder meer de luchtverontreinigende stoffen stikstofdioxide (NO2), fijn stof (PM10 en PM2,5), zwaveldioxide (SO2), lood (Pb), benzeen (C6H6) en koolmonoxide (CO). Het project ZRG fase 2 ligt in de noordelijke provincies en is daardoor niet opgenomen in het Nationaal Samenwerkingsverband Luchtkwaliteit (NSL). Dit betekent dat er aanvullende luchtonderzoek nodig is om aannemelijk te maken dat het project aan de Wet luchtkwaliteit voldoet. Voor het project ZRG fase 2 is de volgende grondslag van belang niet leiden tot overschrijding van de grenswaarden. Dit betekent dat aannemelijk gemaakt moet worden dat uitvoering van het project niet leidt tot overschrijding van de grenswaarden (artikel 5.16, eerste lid, onder a Wm). Een toename van concentraties boven de grenswaarde is dus niet toegestaan, een toename van concentraties onder de grenswaarde is dat wel. De Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 (RBL2007) bevat voorschriften over metingen en berekeningen om de concentratie en depositie van luchtverontreinigende stoffen vast te stellen. 2. Grenswaarden. In Nederland zijn de maatgevende luchtverontreinigende stoffen stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10). Langs rijkswegen komt overschrijding van de grenswaarden van andere stoffen niet voor. Deze overige stoffen uit de Wm, die in Nederland niet kritisch zijn ten opzichte van de normen, kunnen daarom enkel kwalitatief worden beschouwd. Daarnaast wordt in het kader van het MER een uitspraak gedaan over de concentratie fijn stof (PM2,5), aangezien de grenswaarde hiervoor in 2015 van kracht wordt, dus ruim voor oplevering van het project. In onderstaande tabel zijn de (Europese) grenswaarden voor de concentraties van luchtverontreinigende stoffen aangegeven die zijn vastgelegd in bijlage 2 van de Wet milieubeheer. In de tabel zijn alleen de grenswaarden opgenomen die gericht zijn op de bescherming van de gezondheid van mensen. Voor stikstofoxiden (NO x ) gelden bijvoorbeeld ook grenswaarden, maar die zijn gericht op bescherming van vegetatie en ecosystemen. 15

16 Tabel 1. Grenswaarden luchtverontreinigende stoffen Stof Toetsingsperiode Grenswaarde (in microgrammen) Geldend vanaf: Stikstofdioxide (NO 2 ) Jaargemiddeld 40 * 2015 Uurgemiddeld, mag maximaal 18 maal per kalenderjaar worden overschreden 200 * 2015 Fijnstof (PM 10 ) Jaargemiddeld 40 ** uurgemiddeld, mag maximaal 35 maal per kalenderjaar worden overschreden 50 ** 6/2011 Fijnstof (PM 2,5 ) Jaargemiddeld Zwaveldioxide (SO 2 ) 24-uurgemiddeld, mag maximaal 3 maal per kalenderjaarjaar worden overschreden Uurgemiddeld, mag maximaal 24 maal per kalenderjaarjaar worden overschreden Koolmonoxide (CO) 8-uurgemiddeld Benzeen Jaargemiddeld Lood (Pb) Jaargemiddeld 0, * Voor de concentraties stikstofdioxide (NO 2) gelden tot 1 januari 2015 de volgende tijdelijke grenswaarden: - 60 μg/m 3 voor de jaargemiddelde concentratie NO 2; μg/m 3 voor de uurgemiddelde concentratie NO 2; deze mag maximaal 18 keer per jaar overschreden worden. ** Tot 11 juni 2011 gelden voor de concentraties PM 10 de volgende tijdelijke grenswaarden: - voor Noord-Nederland is geen tijdelijke grenswaarde voor de jaargemiddelde PM 10 concentraties van toepassing μg/m 3 voor de etmaalgemiddelde PM 10 concentratie; deze mag maximaal 35 keer per jaar worden overschreden; Naast bovengenoemde grenswaarden zijn er in bijlage 2 van de Wm nog richtwaarden opgenomen voor de stoffen benzo(a)pyreen (1 ng/m³, jaargemiddeld), arseen (6 ng/m³, jaargemiddeld), cadmium (5 ng/m³, jaargemiddeld), nikkel (20 ng/m³, jaargemiddeld) en ozon. 16

17 BIJLAGE B2: SNUFFELPAAL GEMEENTE ROERMOND Snuffelpaal meet luchtkwaliteit Koninginnelaan Het meetpunt luchtkwaliteit aan de Koninginnelaan in Roermond. De gemeente Roermond heeft de Provincie Limburg opdracht gegeven om gedurende circa 2 jaar doorlopend de luchtkwaliteit aan de Koninginnelaan te meten. In het door de gemeente vastgestelde Luchtkwaliteitsplan werd geconstateerd dat na openstelling van de A73 in het stedelijk gebied geen overschrijdingen te verwachten zijn van fijnstof of stikstofdioxide. Om te beoordelen in hoeverre deze verwachting klopt, heeft de gemeente besloten een meetpunt in te richten. Voor het uitvoeren van de metingen is een cabine met meetapparatuur geplaatst aan de Koninginnelaan (tegenover de huisnummers 92 en 94). Er is voor deze straat gekozen, omdat hier de wijzigingen als gevolg van de A73 groot zijn. Naast de meting van stikstofdioxide wordt ook het aantal vervoersbewegingen permanent geteld. Specifiek wordt de concentratie stikstofdioxide in de lucht gemeten. Stikstofdioxide komt vrij bij verbrandingsprocessen zoals bij automotoren. Verantwoordelijk wethouder Gerard IJff benadrukt dat via deze meting inzicht ontstaat over de luchtkwaliteit in Roermond "Berekenen in het luchtkwaliteitsplan is één, meten is weten!" zo benadrukt de wethouder. De metingen worden ook gepubliceerd op de website van de provincie Limburg: Publicatiedatum: Bijgewerkt:

18 BIJLAGE C: SAMENWERKING GGD A2 MAASTRICHT Bron: A2 Maastricht Onderwerpen: Veel gestelde vragen lucht en gezondheid De medisch milieukundigen van de GGD Zuid Limburg adviseren de projectorganisatie 'ondertunneling A2 Maastricht' over de milieu-gezondheid aspecten van de plannen en de maatregelen. Wat doet de GGD Zuid-Limburg in het project rondom de A2 door Maastricht? De A2 in Maastricht gaat onder de grond. Daar waar nu nog dagelijks zo n auto s rijden of langdurig stilstaan, lopen, fietsen of skeeleren straks bewoners en bezoekers van Maastricht over een Groene Loper. Één van de belangrijkste doelstellingen van het omvangrijke project waarbinnen dit wordt gerealiseerd, is het bevorderen van de leefbaarheid in de buurten rondom de huidige A2-traverse. De Groene Loper moet vooral een Gezonde Groene Loper worden. Daarom houden deskundigen op het gebied van milieu en gezondheid, de medisch milieukundigen van de GGD Zuid Limburg, de risico s voor de gezondheid van de omwonenden in de gaten. Wat kunt u van ons verwachten? In bepaalde fasen van de bouw kunnen mensen hinder ondervinden door bijvoorbeeld geluid, geur, stof of trillingen. Als deskundigen op het gebied van milieu en gezondheid zullen wij de projectorganisatie adviseren over maatregelen die zij en de omwonenden zelf kunnen nemen om gezondheidrisico s zoveel mogelijk te voorkomen en overlast te beperken. Ook zullen we bijdragen aan de informatievoorziening, bijvoorbeeld door uitleg te geven tijdens informatieavonden. Hebben omwonenden vragen over het project die te maken hebben met gezondheid, dan kunnen zij daarmee bij ons terecht. Tot slot houden wij - samen met de projectorganisatie - tijdens de gehele duur van het project zowel de luchtkwaliteit in de betreffende wijken in de gaten als de gezondheid van hun inwoners. 18