Dit is de title van een. Jaarverslag nieuwe brochure. Vluchtelingen en Nieuwkomers Zuid-Gelderland

Transcriptie

1 Dit is de title van een Jaarverslag 2015 nieuwe brochure Vluchtelingen en Nieuwkomers Zuid-Gelderland

2 Inhoud Voorwoord 3 1. Het jaar van de vluchteling 4 2. Belangenbehartiging 6 Asiel 6 Integratie 8 Internationaal programma Expertise 11 Asiel 12 Integratie 13 Landeninformatie Begeleiding regionale stichtingen 15 Asiel 15 Integratie 17 Projecten Communicatie en draagvlak Financiën en organisatie 23 Financiën 23 Organisatie Bestuur en toezicht VluchtelingenWerk Nederland in cijfers 31 Colofon Het Jaarverslag 2015 is een uitgave van VluchtelingenWerk Nederland Tekst Brigitta van den Berg Eindredactie Onno Yska Ontwerp Tangerine Vormgeving Studio Stennis Foto voorpagina U. Pedersen / Corbis HH VluchtelingenWerk Nederland, april VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

3 Foto: Emilie Hudig Voorwoord Aanvankelijk lijkt 2015 een normaal jaar, maar vanaf april groeit het aantal mensen dat vlucht naar de Griekse eilanden Kos en Lesbos enorm. Toeristen op het strand worden geconfronteerd met bange mensen in overvolle rubberbootjes. In augustus ben ik zelf op Lesbos getuige van de eerste opvang op dat eiland. Deze mensen hebben weliswaar Europa bereikt, maar ik zie de hoop in hun ogen al snel veranderen in wanhoop. Dorine Manson Begin september verschijnt de afschuwelijke foto van het jongetje Aylan Kurdi, verdronken aangespoeld op een Turks strand. Deze iconische foto laat niemand onberoerd en maakt het beste in veel mensen los. Bij ons staat de telefoon roodgloeiend. Even neemt de menselijkheid de overhand in een discussie die tot dan toe vooral gaat over logistiek en aantallen. Er ontstaat een golf aan nieuwe maatschappelijke initiatieven, speciale televisie-uitzendingen en Facebookpagina s als Ontmoet een vluchteling of Meet & Eat mét een vluchteling. Een grote groep bekende Nederlanders plaatst een advertentie in de Telegraaf. Duizenden mensen melden zich aan als vrijwilliger bij VluchtelingenWerk. Giften voor ons werk verdubbelen ten opzichte van Maar enkele weken later gaat het in de politiek alweer over het scheiden van asielzoekers naar religie en nationaliteit, en over de angst voor terroristen onder vluchtelingen. Met de aanslagen op 13 november in Parijs is die angst alleen maar groter geworden. Ondertussen lijken de Europese lidstaten onvoldoende bereid dit grote vraagstuk samen op te lossen. Een eerlijker verdeling van vluchtelingen in Europa komt maar niet tot stand. Voor VluchtelingenWerk is 2015 het jaar van balanceren. We worden geconfronteerd met allerlei dilemma s. Accepteren we de uiterst sobere leefomstandigheden (gebrek aan privacy, onderwijs, matige gezondheidszorg) in de noodopvang omdat de eerste zorg is dat mensen niet op straat hoeven te slapen? Werken we mee aan het versnellen van de asielprocedure? En hoe kun je ervoor instaan dat deze versnelling voldoende zorgvuldig is? We hebben begrip voor de problemen van de overheid, maar maken ons zorgen dat de tijdelijke veranderingen definitieve verslechteringen betekenen. Wat heeft 2016 voor VluchtelingenWerk in petto? Wereldwijd zijn er na de Tweede Wereldoorlog nog nooit zoveel mensen op de vlucht geweest. Ook nu wagen velen de oversteek naar Europa. Verreweg de meeste mensen die in Nederland asiel aanvragen, komen uit landen als Syrië en Eritrea en krijgen een verblijfsvergunning omdat bescherming nodig is. Terugkeer op korte termijn lijkt uitgesloten. We moeten onder ogen zien dat de kans zeer groot is dat deze vluchtelingen deel gáán uitmaken van onze samenleving. Laten we er samen voor zorgen dat vluchtelingen met al hun veerkracht in vrijheid en veiligheid zo snel mogelijk mee kunnen doen. Met elkaar staan we voor een enorme uitdaging die vraagt om creativiteit en innovatiekracht. Vluchtelingen, burgers, overheden, bedrijven, media en maatschappelijke organisaties: iedereen moet aan de slag. Laten we de nieuwe realiteit onder ogen zien en kansen creëren voor vluchtelingen. Laten we in 2016 het verschil maken. Dorine Manson, directeur 3 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

4 1. Het jaar van de vluchteling In 2015 zoeken meer dan één miljoen mensen bescherming in Europa tegen oorlog en geweld. De Europese Unie worstelt met het vluchtelingenvraagstuk. In Duitsland roept een vastberaden bondskanselier Angela Merkel: Wir schaffen das. Andere landen reageren door de grenzen dicht te doen. In Nederland vragen bijna mensen asiel aan. De komst van deze grote aantallen vluchtelingen maakt veel los. De overheid is nauwelijks in staat om iedereen onderdak te bieden. Tijdelijke opvang in sporthallen is noodzakelijk. Veel Nederlanders zetten zich in voor vluchtelingen in hun directe omgeving. Ook VluchtelingenWerk moet alle zeilen bijzetten om de vluchtelingen de ondersteuning te bieden die nodig is. Tegelijkertijd is er ook weerstand. Veel mensen maken zich zorgen en vragen zich af of de komst van zoveel vluchtelingen niet ten koste gaat van hun eigen vrijheden en verworvenheden Al in het voorjaar ontwikkelt VluchtelingenWerk een plan om te voorkomen dat mensen de gevaarlijke overtocht van Afrika en Turkije naar Europa maken. In het najaar, als de problemen in Europa steeds groter worden, doen we samen met tientallen Europese vluchtelingenorganisaties een oproep aan de Europese lidstaten en Nederland. We willen dat er meer wordt geïnvesteerd in beschermingscapaciteit in de regio zodat vluchtelingen daar volwaardige bescherming krijgen, inclusief zorg, onderwijs en toegang tot werk. Ook pleiten we ervoor om meer vluchtelingen uit Syrië uit te nodigen zodat ze niet in gammele bootjes hoeven te stappen. In de media wijzen we op het belang van legale en dus veilige vluchtroutes. Tenslotte stellen we voor om verantwoordelijkheid voor de behandeling van asielaanvragen in Europa eerlijk te verdelen via een EU-aanmeldcentrum in elke lidstaat. Vooralsnog lukt het Europa niet om met oplossingen te komen en blijven mensen hun leven wagen om in Europa bescherming te kunnen vinden. Forse uitdaging Overheden en maatschappelijke organisaties in Nederland doen er alles aan om vluchtelingen de nodige basisvoorzieningen te bieden. Ook voor VluchtelingenWerk vormt de komst van deze vluchtelingen een forse uitdaging. We willen ook de mensen in de noodvoorzieningen van advies dienen. Daarom zetten we alle zeilen bij om op al deze plekken vrijwilligers en medewerkers aan het werk te krijgen. Hals over kop moeten we nieuwe kantoren creëren of extra werkplekken. Bovendien geven we alle nieuwe vrijwilligers eerst de juiste scholing omdat we dezelfde kwaliteit en expertise willen blijven bieden als voorheen. Ook kost het veel tijd en menskracht zicht te houden op alle nieuwe locaties en op wie waar verblijft in welke fase van de asielprocedure. Zichtbaarder dan ooit In 2015 zijn we meer dan ooit zichtbaar in de media. We krijgen veel gelegenheid om onze visie te delen op radio en tv, bijvoorbeeld in het NOS Journaal, RTL Nieuws en Nieuwsuur. Opvallend hierbij is dat we vaker een podium krijgen bij media waar we voorheen minder zichtbaar waren. Op televisie zijn we zichtbaar in programma s zoals studio PowNed, Hallo Nederland en Pauw. Op de radio zijn we veel te horen op NPO Radio 1 en BNR Nieuwsradio, maar óók op Radio Veronica, Qmusic, Radio 538 en 3FM. Ook landelijke en regionale dagbladen besteden regelmatig aandacht aan VluchtelingenWerk. Samen met onze campagne, waarin we voor het eerst tv-spots inzetten, zorgt dit voor een forse toename van de bekendheid van de organisatie (van 51% naar 63% van de Nederlanders). In Nieuwsuur vertelt directeur Dorine Manson over de ervaringen van VluchtelingenWerk met de begeleiding van Syriërs in Nederland. 4 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

5 Foto: Goedele Monnens Clemy Balvers van VluchtelingenWerk heeft goed nieuws voor de Syrische Ghaleb (25). Het interview van zijn broertje met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) ging goed. Het duurde maar twintig minuten en dat is meestal een goed teken. Steun groeit ongekend Maar ook de daadwerkelijke steun in de samenleving vertoont een ongekende groei. Binnen een paar maanden melden zich nieuwe vrijwilligers. Ruim 150 bedrijven bellen ons op omdat ze graag vluchtelingen in dienst willen nemen of anderszins willen bijdragen. Particulieren, scholen en sportclubs benaderen ons met ideeën en initiatieven of geven geld. We nemen tijdelijk extra medewerkers aan om iedereen te woord te kunnen staan. In 2015 verdubbelen onze opbrengsten uit de particuliere fondsenwerving en stijgt het aantal donateurs met 30%. Dit laat zien dat er in Nederland niet alleen weerstand is tegen de opvang van vluchtelingen, maar ook heel veel steun. Simpelweg omdat het mensen zijn in nood, op zoek naar veiligheid. Komst vluchtelingen ontmoedigd Tegelijkertijd zien we in de politiek, en in sommige media, de toon van mededogen snel omslaan in zorg over de vraag hoe Nederland om moet gaan met de stijgende aantallen vluchtelingen. Na de zomer gaat het politieke debat vooral over de wijze waarop de komst van vluchtelingen kan worden ontmoedigd. De overheid benadrukt dat het verblijf van vluchtelingen in Nederland tijdelijk is en dat de geboden voorzieningen zo sober mogelijk zullen zijn. Het effect van deze ontmoediging is dat vluchtelingen die Nederland wel veilig weten te bereiken, worden opgevangen op plekken die niet altijd voorzien in de noodzakelijke veiligheid en privacy. Bovendien helpt deze houding niet om de zorgen en angstgevoelens weg te nemen die bij een deel van de bevolking leven. Kleinschalige opvang De keuze van grote asielzoekerscentra in kleine gemeentes zet het draagvlak verder onder druk. We pleiten, met succes, voor kleinschalige opvang binnen de gemeente zodat er makkelijker contact is tussen asielzoekers en bewoners. Dit komt de integratie en het draagvlak ten goede. De Tweede Kamer neemt in het najaar een motie aan waarin zij de staatssecretaris verzoekt om meer kleinschalige opvanglocaties. Wij maken ons grote zorgen over de fors oplopende wachttijden, zowel in de asielprocedure als bij het aanvragen van gezinshereniging. Ook zien we dat bestaande waarborgen in de asielprocedure onder druk komen te staan, bijvoorbeeld doordat asielzoekers niet in alle gevallen beroep kunnen doen op rechtsbijstand. Snel aan de slag Aan de andere kant ziet de overheid meer dan voorheen dat het belangrijk is (voor vluchtelingen én voor de samenleving) om zo snel mogelijk een zelfstandig bestaan op te bouwen. Alleen door mensen kansen te bieden, kunnen we voorkomen dat vluchtelingen in de marge van de samenleving terechtkomen. Zo wil de overheid bijvoorbeeld meer investeren in de arbeidsparticipatie van vluchtelingen. We geven het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op verzoek advies en krijgen een plek in de Taskforce die het ministerie hiervoor opstart. 5 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

6 2. Belangenbehartiging In 2015 zien we dat onze consistente lobby op een aantal terreinen zijn vruchten begint af te werpen. Zo vindt ons jarenlange pleidooi voor kleinschalige opvang in het licht van de actualiteit nu meer gehoor bij de politiek. Ook boeken we resultaten met onze meerjarige campagne voor gezinshereniging. De nareistermijn, die vaak zorgt voor grote individuele drama s, wordt mede op ons aandringen verlengd. Ook mogen meerderjarige kinderen weer herenigd worden met hun familie. Met de verhoging van het budget voor maatschappelijke begeleiding wordt ook met dit pleidooi -dat wij al jaren voeren- succes geboekt. Bovendien vraagt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ons om advies over de arbeidsmarktparticipatie van vluchtelingen, ook een thema waarover we al jarenlang publiceren en projecten voor ontwikkelen. ASIEL Oproep voor veilige routes naar Europa Meer dan drieduizend vluchtelingen komen in 2015 om het leven tijdens de gevaarlijke overtocht op de Middellandse Zee. Dat is onacceptabel. Gedurende het hele jaar dringen we er bij de politiek op aan om vluchtelingen legale kanalen te bieden voor toegang tot Europa. Helaas nemen Europese regeringen vooral maatregelen gericht op het weren van vluchtelingen, zoals strengere grensbewaking. Ook roepen we de Europese lidstaten en Nederland op om meer te investeren in opvang in de regio en om meer vluchtelingen uit Syrië uit te nodigen. Dit om te voorkomen dat zij de gevaarlijke overtocht maken. Dat doen we niet alleen. Tijdens de jaarlijkse conferentie van European Council on Refugees and Exiles (ECRE), een alliantie van negentig Europese vluchtelingenorganisaties, herinneren we de EU-lidstaten eraan dat zij solidariteit en verantwoordelijkheid moeten tonen. Niet alleen binnen Europa, maar vooral met de landen die de grootste aantallen vluchtelingen opvangen, zoals Jordanië, Libanon en Turkije. Ook in de media wijzen we regelmatig op het belang van legale kanalen om naar Europa te komen en van de noodzaak tot investeren in opvang in de regio. Foto: Maarten Boersema/HH Alleen al in oktober vluchten ruim mensen naar de Griekse eilanden, vaak in gammele bootjes. 6 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

7 Foto: Hollandse Hoogte In de noodopvanglocatie Heumensoord in de bossen van Nijmegen worden drieduizend vluchtelingen opgevangen. Nieuw toelatingsbeleid voor Irak Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Dijkhoff maakt in december nieuw beleid bekend voor de beoordeling van asielaanvragen van Iraakse asielzoekers. De staatssecretaris wijst zes gevaarlijke provincies in Irak aan als zogenaamde 15c-gebieden. In deze gebieden is sprake van ernstig willekeurig geweld waardoor alle inwoners gevaar lopen. Nederland stuurt Iraakse asielzoekers uit deze provincies daarom niet terug. VluchtelingenWerk pleitte hier al langere tijd voor. We maken ons wel zorgen over het feit dat Bagdad, in tegenstelling tot de rest van de provincie Bagdad, niet als 15c-gebied is aangemerkt. In 2016 gaan we nauwkeurig monitoren wat het nieuwe beleid betekent voor Iraakse asielzoekers die bescherming zoeken in Nederland. Pleidooi voor kleinschalige opvang In 2015 pleiten we, evenals het College voor de Rechten van de Mens, voor een verbetering van de opvang, vooral van de noodopvanglocaties. Vanwege de achterstand bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) wonen asielzoekers langdurig in locaties met beperkte voorzieningen, weinig privacy en beperkte medische zorg. Ook worden op deze locaties geen activiteiten georganiseerd, behalve soms door vrijwilligers uit de buurt. Door deze moeilijke omstandigheden, de lange wachttijd en de onzekerheid ontstaan er spanningen en vinden er incidenten plaats waar kwetsbare vluchtelingen het slachtoffer van worden. Vooralsnog vindt ons pleidooi weinig gehoor. Wel vindt de Tweede Kamer dat er meer moet worden gedaan om incidenten te voorkomen. VluchtelingenWerk pleit al langer voor kleinschalige opvang binnen de bebouwde kom. Deze opvang biedt meer privacy en veiligheid en bovendien krijgen vluchtelingen zo sneller contact met lokale bewoners. 7 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

8 Visie op opvang In het voorjaar schrijven we Visie op opvang van asielzoekers die we onder andere bespreken met het COA, het ministerie van Veiligheid en Justitie en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Ook de werkgroep Kind in AZC, waar VluchtelingenWerk deel van uitmaakt, zet zich in voor kleinschaliger opvang, naast andere maatregelen specifiek voor kinderen. Visie op opvang Ons pleidooi vindt gehoor in de Tweede Kamer. Kamerlid Voortman van GroenLinks dient een motie in om de staatssecretaris te verzoeken asielzoekers vooral in kleinschalige accommodaties op te vangen. Die motie wordt door een meerderheid van de Tweede Kamer gesteund. De staatssecretaris zegt toe dat opvangorganisatie COA zich meer op kleinschalige opvang moet richten. Er is in 2015 veel media-aandacht voor de veranderingen in de opvang. Een voorbeeld is de aandacht voor het gebrek aan opvang voor mensen die s avonds aankomen op Amsterdam Centraal. We becommentariëren de verschillende vormen van opvang in de media en wijzen op het belang van een snelle doorstroming. Later in het jaar benadrukken we ook vaker het belang van vroegtijdige communicatie met omwonenden over de komst van een nieuwe opvanglocatie. Wij pleiten hier onder andere voor tijdens een studiogesprek bij Nieuwsuur.INTEGRATIE INTEGRATIE Verlenging nareistermijn voor gezinshereniging Gezinshereniging is in 2015 een belangrijk speerpunt en daarom net als voorgaand jaar weer een campagnethema. Via consistente politieke lobby boeken we belangrijke resultaten voor de regels van de nareistermijn en het toelatingsbeleid voor meerderjarige kinderen. Om in aanmerking te komen voor hereniging met hun gezinsleden moeten vluchtelingen binnen drie maanden na statusverlening een aanvraag doen. Een enkele keer lukt dit niet, bijvoorbeeld omdat de gezinsleden vermist zijn of door een misverstand. De gevolgen daarvan zijn desastreus. Bij een aanvraag na drie maanden moet de vluchteling voldoen aan andere voorwaarden, zoals een zware inkomenseis. Daardoor kan de gezinshereniging heel lang duren of zelfs niet doorgaan. De Tweede Kamer stelt aan de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie vragen over dit probleem. Nadat de staatssecretaris hierop een mogelijke oplossing toezegt, sturen we hem een rapport met 38 zaken waarbij de nareistermijn is overschreden. Hiermee willen we laten zien tot welke dramatische situaties dit kan leiden. Eind 2015 laat de staatssecretaris weten dat de wettelijke termijn van drie maanden wordt verlengd naar zes maanden. VluchtelingenWerk is hier blij mee, al zouden we nog liever zien dat de nareistermijn helemaal uit de wet verdwijnt. De staatssecretaris bekijkt nog hoe hij zal omgaan met de huidige zaken waarin de nareistermijn is overschreden. In de eerst helft van het jaar vragen we, met succes, aandacht voor gezinshereniging in bladen en magazines. Het onderwerp krijgt aandacht in Margriet, Libelle, Fabulous Mama, Plus Magazine, Het Parool, Trouw en de Volkskrant. Meerderjarige kinderen Sinds 2013 is het beleid voor meerderjarige vluchtelingenkinderen zó aangescherpt dat deze kinderen in vrijwel alle gevallen niet meer konden worden herenigd met hun familie, ook al waren ze nog maar net 19 jaar. Zij blijven gedwongen achter in het land van herkomst, vaak in gevaarlijke omstandigheden. We vragen, net als UNHCR en asieladvocaten, regelmatig aandacht voor de schrijnende situaties die deze aanscherping tot gevolg heeft. Ook oordelen enkele rechtbanken dat een meerderjarig kind wel moet worden toegelaten. In de Tweede Kamer pleiten verschillende fracties voor een oplossing. Uiteindelijk besluit de staatssecretaris in juli de eerdere aanscherping ongedaan te maken. 8 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

9 Foto: Mona van den Berg Na tien maanden gescheiden te zijn geweest, is eind juli 2015 de opluchting voelbaar wanneer de vrouw en kinderen van de Syrische Mohamad aankomen op Schiphol. Dochter Sarah kijkt stralend naar de omhelzing van haar ouders. Achterstanden In 2015 ondersteunen we zo n vluchtelingen bij een aanvraag voor gezinshereniging. Een zorgelijke ontwikkeling is het oplopen van achterstanden bij de behandeling ervan. Deze achterstand ontstaat onder andere doordat een deel van het IND-personeel dat verantwoordelijk is voor de gezinsherenigingsprocedure, nu ingezet wordt om te werken aan het toegenomen aantal asielverzoeken. Vrijwel alle achtergebleven gezinsleden verblijven in moeilijke en vaak zelfs gevaarlijke omstandigheden. Vluchtelingen zijn daar vanzelfsprekend zeer ongerust over. VluchtelingenWerk vraagt hier herhaaldelijk aandacht voor bij het ministerie en de politiek. Tegen het einde van het jaar wordt een deel van het IND-personeel weer ingezet voor gezinshereniging, maar vluchtelingen moeten nog steeds lang wachten op hun hereniging. Huisvesting vluchtelingen in gemeenten moeizaam Als gevolg van het grote aantal erkende vluchtelingen is de gemeentelijke taakstelling zwaarder dan ooit. In 2015 moeten vluchtelingen worden gehuisvest; bijna een verdubbeling ten opzichte van Steeds meer gemeenten hebben moeite om aan hun taakstelling te voldoen. Eind 2015 wachten vluchtelingen op een huis. Het landelijk platform Opnieuw thuis heeft als taak de plaatsing van vluchtelingen in gemeenten te verbeteren en te versnellen. We dringen bij het platform aan op het intensiveren van hun activiteiten en werken samen door oplossingen te bieden voor administratieve zaken die de verhuizing kunnen vertragen. Sobere huisvesting alleen op korte termijn In het najaar komt Minister voor Wonen, Stef Blok, met een voorstel om de huisvesting van vluchtelingen te versnellen. Het plan voorziet in sobere huisvesting in bijvoorbeeld verbouwde kantoorpanden, verzorgingshuizen of prefab-woningen. VluchtelingenWerk formuleert hiervoor noodzakelijke randvoorwaarden. Deze dienen als uitgangspunt voor de belangenbehartiging. We vinden de voorgestelde versobering van de huisvesting op de lange termijn onwenselijk en slecht voor de integratie van vluchtelingen. Dit standpunt brengen we ook naar voren tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer over de plannen. We pleiten voor de realisatie van meer betaalbare huurwoningen voor alle woningzoekenden. Alleen zo kun je voorkomen dat de rechten van vluchtelingen blijvend worden uitgehold en zij vanaf nu structureel slechter worden gehuisvest dan andere mensen. 9 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

10 Liever geen particuliere opvang We worden in 2015 van verschillende kanten benaderd om vluchtelingen onder te brengen bij particulieren. Ook krijgen we veel publieksvragen over de mogelijkheden om vluchtelingen thuis op te vangen. Vanwege slechte ervaringen met de opvang bij particulieren in de jaren negentig, raden we dit af. Veel mensen bleken destijds met name de inbreuk op hun privacy te onderschatten, met allerlei problemen tot gevolg. Ondanks de sympathieke bedoelingen is VluchtelingenWerk daarom geen voorstander van opvang bij particulieren. Dit standpunt brengen we naar voren in diverse media. Wel blijven we in gesprek met mensen die dit soort initiatieven hebben ontwikkeld. Informatie over inburgering in meer talen beschikbaar Veel inburgeringsplichtige vluchtelingen halen zeer waarschijnlijk niet op tijd hun inburgeringsexamen. Dat blijkt uit de eerste landelijke resultaten van de gewijzigde Wet inburgering die rond de zomer bekend worden. Wat de reden hiervoor is, wordt nog onderzocht. Volgens ons is een van de mogelijke oorzaken dat de informatie over inburgering alleen in het Nederlands beschikbaar is, terwijl vluchtelingen hun inburgering zelf moeten regelen. Inmiddels heeft minister Asscher, mede op aandringen van VluchtelingenWerk, toegezegd dat de informatie over inburgering in vijftien talen beschikbaar komt. De wetswijziging wordt medio 2016 geëvalueerd. Bijdrage maatschappelijke begeleiding verhoogd In het bestuursakkoord van het kabinet en de VNG staat dat het bedrag voor maatschappelijke begeleiding wordt verhoogd van naar per volwassen vluchteling. Dat is goed nieuws, want sinds de halvering van het budget in 2014 pleiten we samen met de VNG voor een verhoging van dit bedrag om de noodzakelijke kwaliteit en de duur van maatschappelijke begeleiding te kunnen waarborgen. De besteding van dit budget, inclusief de uitbreiding met een participatieverklaring, wordt in 2016 nader uitgewerkt door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de VNG. VluchtelingenWerk, die de maatschappelijke begeleiding uitvoert in het merendeel van de gemeenten, is bij deze uitwerking betrokken. Meer aandacht voor werk en integratie De grote aantallen vluchtelingen brengen ook een andere zaak waar VluchtelingenWerk al lang voor pleit in een stroomversnelling: investeren in een betere arbeidsmarktpositie van vluchtelingen. Vanwege onze kennis en ervaring op dit gebied vraagt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ons advies. Onze suggestie om een breed samengestelde Taskforce in te stellen neemt het ministerie over. Bovendien kunnen wij aan deze Taskforce deelnemen. Na jaren waarin afstand werd genomen van expliciet integratiebeleid voor vluchtelingen, zet de overheid nu in op versnelde integratie waarbij werk voorop komt te staan. We zien veel adviezen en voorstellen om tot een effectiever proces te komen. Onder meer van de Adviescommissie voor Vreemdelingen zaken (ACVZ) en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). We zijn verheugd dat in korte tijd een grote mate van overeenstemming ontstaat die veel mogelijkheden biedt om deze problematiek aan te pakken. INTERNATIONAAL PROGRAMMA Versterken van partners De grote asiel- en migratievraagstukken zijn per definitie grensoverschrijdend. Naast ons werk in Nederland vinden we het daarom belangrijk om in het buitenland actief te zijn. Via ons internationale programma delen we kennis en ervaring met zusterorganisaties in het buitenland, met name aan de binnen- en buitengrenzen van de Europese Unie. In 2015 ligt de focus op het versterken van onze partners in Griekenland, Italië, Turkije, Bosnië-Herzegovina, Macedonië, Servië en Montenegro. We werken hierbij samen met verschillende partners zoals bijvoorbeeld UNHCR, maar ook de IND. Hierbij dringen wij aan op structurele oplossingen, zoals het versterken van de nationale asielsystemen en de rol van vluchtelingenorganisaties in bijvoorbeeld de lobby, bij asielprocedures en integratie. In Italië en Griekenland richten we ons specifiek op de rol van NGO s bij de hotspots, de nieuwe Europese aanmeldcentra. Jaarcongres ECRE In oktober 2015 organiseert VluchtelingenWerk het jaarcongres van de European Council on Refugees and Exiles (ECRE) in Den Haag. Ruim honderd vertegenwoordigers van vluchtelingenorganisaties uit alle delen van Europa nemen deel aan het congres. ECRE herinnert de EU-lidstaten eraan dat Europa nu solidariteit en verantwoordelijkheid moet tonen, niet alleen binnen Europa, maar vooral met de landen die de grootste aantallen vluchtelingen opvangen. Het congres roept Europa op om veilige en legale kanalen mogelijk te maken voor mensen die onze bescherming nodig hebben, door onder andere een stevig hervestigingsprogramma neer te zetten, humanitaire visa uit te geven en voor vlotte familiehereniging. 10 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

11 3. Expertise De afdeling Expertise voorziet medewerkers, vrijwilligers en advocaten van actuele informatie over de asielprocedure, de veiligheidssituatie in herkomstlanden en de materiële rechtspositie van statushouders. De regelgeving is complex en voortdurend in beweging door ontwikkelingen op nationaal en Europees niveau. Het grote aantal vluchtelingen, veel meer gezinsherenigingen en niet in de laatste plaats een grootscheepse verandering van de asielprocedure zijn de belangrijkste redenen voor een grote behoefte aan ondersteuning door de afdeling Expertise in Ook overheden doen een beroep op ons. We voeren overleg en delen onze kennis. Signaleren van problemen Onze medewerkers zijn bij de vluchtelingen betrokken gedurende de hele beginfase van hun verblijf in Nederland. Daarom is VluchtelingenWerk de ideale organisatie om namens asielzoekers en vluchtelingen problemen te signaleren waarmee zij worden geconfronteerd tijdens hun asielprocedure en hun integratie in onze samenleving. Wat niet goed gaat, brengen we onder de aandacht van de betreffende partijen. In 2015 verbeteren we onze werkwijze voor het signaleren van problemen. We ontvangen veel signalen over de procedure voor gezinshereniging. Deze hebben te maken met de overschrijding van de beslistermijn door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) op de aanvraag van een Machtiging tot Voorlopig Verblijf (MVV), met de reisroutes en met achtergebleven meerderjarige kinderen. We kaarten dit aan bij de IND, de betreffende ambassades en het ministerie van Buitenlandse Zaken. WRV dertig jaar Ieder jaar organiseert VluchtelingenWerk twee bijeenkomsten ten behoeve van de Werkgroep Rechtshulp aan Vluchtelingen (WRV) waarbij aandacht wordt besteed aan de huidige actuele ontwikkelingen in het asiel- en vluchtelingenbeleid. In mei is er een bijzondere bijeenkomst die in het teken staat van het 30-jarig bestaan van de WRV. Naast het reguliere programma met lezingen over de Europese Gezinsherenigingsrichtlijn en de integrale beoordeling van de geloofwaardigheid van een asielrelaas, worden de bijna tweehonderd deelnemers verrast met een deel uit de toneelvoorstelling Nobody Home. In deze voorstelling vertellen de theatermakers die zelf hun land zijn ontvlucht over hun ervaringen als asielzoeker in Nederland. Later in het jaar organiseert VluchtelingenWerk, naast een reguliere bijeenkomst, in samenwerking met de IND ook drie zogenoemde mini-wrv s over de eerste ervaringen met de implementatie van de Procedurerichtlijn. Aan deze mini-wrv s nemen 130 advocaten deel. Het fragment uit de theatervoorstelling Nobody Home maakt diepe indruk op de deelnemers aan de jubileumbijeenkomst van de Werkgroep Rechtshulp aan Vluchtelingen. Helpdesk VluchtelingenWerk heeft op het Landelijk Bureau een Helpdesk waar medewerkers, vrijwilligers en asieladvocaten terecht kunnen met vragen. De vragen komen binnen via de en de telefoon. In 2015 ontvangt de Helpdesk in totaal vragen: vragen over de asielprocedure en internationale regelgeving; vragen over landen van herkomst; vragen over integratie, waarvan bijna twee derde over gezinshereniging; overige vragen. In onderstaande illustratie staat het totaal aantal vragen aan de Helpdesk in de afgelopen jaren (asiel, intergratie en landen) Foto: Casper Koster Aantal vragen 2013 Aantal vragen 2014 Aantal vragen VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

12 ASIEL Informatie over de nieuwe asielprocedure In 2015 verandert de wet- en regelgeving over de asielprocedure en de opvang van asielzoekers op belangrijke onderdelen. Dit is het gevolg van de implementatie van twee EU-richtlijnen. VluchtelingenWerk is blij met deze nieuwe richtlijnen, met name voor de asielprocedure betekent dit een verbetering. Zo wordt het medisch onderzoek in het Vreemdelingenbesluit opgenomen. Verder krijgen rechters de mogelijkheid om de geloofwaardigheid van een asielrelaas vol en niet meer, zoals eerder, terughoudend te beoordelen. Vooruitlopend op deze laatste wijziging gaat de IND begin 2015 al over tot een meer integrale beoordeling van de geloofwaardigheid van het asielrelaas. Via notities en introducties op Vluchtweb lichten we asieladvocaten en medewerkers van VluchtelingenWerk in over deze wijzigingen. Ook organiseren we, in samenwerking met de IND, drie bijeenkomsten op de aanmeldcentra over de aangepaste procedure. Consultatie Wet Terugkeer en Vreemdelingenbewaring In 2015 consulteert het ministerie van Veiligheid en Justitie onze specialisten over de Wet Terugkeer en Vreemdelingenbewaring, met name over het regime voor asielzoekers in detentie. Wij maken een analyse en leveren punten aan ter verbetering. Alternatief voor Dublin In 2015 blijkt dat het Europees systeem voor de verdeling van asielzoekers, dat is vastgelegd in de Dublinverordening, totaal niet meer werkt. Het leidt ertoe dat de grenslanden, zoals Griekenland en Italië, veel meer asielzoekers moeten opvangen dan andere EU-landen. VluchtelingenWerk ontwikkelt een alternatief voor het falende Dublinsysteem: het CARA-model. CARA staat voor Criteria for Allocation of Responsibility for Asylum-Seekers. In dit model is het belangrijk in welke lidstaat de asielzoeker een asielaanvraag wil indienen. Die speelt namelijk een rol bij de bepaling welk land verantwoordelijk is voor de behandeling van die asielaanvraag. Het CARA-model kan als basis dienen voor onze inzet bij de discussie die de Europese Commissie vanaf 2016 over het huidige Dublinsysteem gaat voeren. Strategisch Procederen Het project Strategisch Procederen om internationaal recht te halen heeft als doel Nederlandse regelgeving op het terrein van vluchtelingschap en bewijslastverdeling te toetsen aan het Europees recht. Dit doen we via het ondersteunen van procedures bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Hof van Justitie van de EU. De Commissie Strategisch Procederen verzorgt namens asielzoekers de schriftelijke inbreng voor deze procedure. Hierin geeft de commissie aan dat zij de huidige Nederlandse praktijk in strijd acht met het Europees recht. Op 15 december houdt een advocaat van de commissie een pleidooi voor de Grote Kamer van het Hof van Justitie. Naar verwachting doet het Hof in de zomer van 2016 uitspraak. Onderzoek naar geloofwaardigheid asielrelaas Ook schrijft de Commissie Strategisch Procederen een notitie over de eisen die voortvloeien uit het Europees recht ten aanzien van het onderzoek naar het asielrelaas door de beroepsrechter. Als gevolg van een nieuwe Europese richtlijn (de herziene Procedurerichtlijn) die in juli in werking treedt, speelt de rechter een grotere rol bij het onderzoek naar de geloofwaardigheid van het asielrelaas. Terwijl de regering meent dat de rechter nog steeds geen eigen oordeel mag geven over de geloofwaardigheid van het relaas, betoogt de Commissie Strategisch Procederen dat de rechter daartoe nu verplicht is. Het asielrelaas bepaalt in veel zaken of iemand recht heeft op bescherming. Het maakt dus een groot verschil of de rechter een eigen oordeel mag geven of niet. Op 15 december 2015 is hiervoor in twee zaken een zitting geweest bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, de hoogste rechter in asielzaken. De Commissie Strategisch Procederen ondersteunt deze zaken. De commissie stelt in de zaak voor om prejudiciële vragen aan het Europese Hof van Justitie te stellen, tenzij de Raad van State de inhoudelijke visie van de Commissie Strategisch Procederen ondersteunt. De uitspraak wordt in maart 2016 verwacht. Advies over actuele ontwikkelingen In 2015 volgen nieuwe Europese maatregelen elkaar in rap tempo op. Een aantal van die maatregelen moeten vluchtelingen vanuit Italië en Griekenland over de rest van de EU verspreiden. Ook maakt de EU een begin met het opstellen van een lijst van veilige landen van herkomst. Dit is bedoeld om personen, die volgens de autoriteiten geen bescherming nodig hebben, sneller te kunnen terugsturen. Bij al deze ontwikkelingen levert de afdeling Expertise juridisch advies aan onze eigen beleidsmedewerkers, medewerkers van regionale stichtingen en advocaten. 12 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

13 Foto: Klaas Fopma Steven Ammeraal, één van de consulenten van de Helpdesk op het Landelijk Bureau van VluchtelingenWerk beantwoordt vragen van advocaten en vrijwilligers. INTEGRATIE Bijdragen Vluchtelingenfonds Het Landelijk Bureau van VluchtelingenWerk draagt jaarlijks bij aan de regionale vluchtelingenfondsen. Verreweg het meeste geld uit deze fondsen komt ten goede aan het ondersteunen van gezinshereniging. Overige doelen waaraan het fonds bijdraagt zijn vergoeding van legeskosten, bijzondere noden en daggeldvergoedingen. Door de grote toename van het aantal gezinsherenigingen zijn de fondsen bij sommige regionale stichtingen in het laatste kwartaal van 2015 bijna of helemaal uitgeput. Dankzij de extra inkomsten via fondsenwerving kunnen we aan de betreffende stichtingen een aanvullend bedrag overmaken. In totaal wordt bijgedragen aan de regionale vluchtelingenfondsen. Onze donateurs krijgen in december een mailing over dit onderwerp. Samen met extra giften ontvangen we in 2015 voor gezinshereniging in totaal Uit de fors gestegen reguliere inkomsten betalen we het ontbrekende bedrag. Advies en informatie Vanwege het grote aantal vragen over de gezinsherenigingsprocedure, bieden wij extra informatie en advies hierover. We publiceren regelmatig nieuws op Intranet en Vluchtweb en zorgen dat deze informatie goed vindbaar is. Ook werken we samen met trainers om de inhoud van het cursusmateriaal actueel te houden. Verder organiseren we meerdere themadagen over gezinshereniging, dit met een grotere frequentie dan in eerdere jaren. Vanwege de vele vragen over de mogelijkheden om vluchtelingen in dienst te nemen, schrijven we een handreiking voor werkgevers. Dit doen we in samenwerking met adviesbureau Raad en Respons. De handreiking staat op onze website. Tenslotte geven we intern advies over nieuwe regelingen op het gebied van huisvesting en publiceren deze ook op Vluchtweb en Intranet. 13 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

14 LANDENINFORMATIE In 2015 beantwoordt de eenheid Landeninformatie vragen van advocaten en medewerkers van VluchtelingenWerk. De vragen gaan over de situatie in landen waar asielzoekers vandaan komen. Deze informatie wordt gebruikt in de asielprocedure. Een voorbeeld hiervan is de asielaanvraag van een mensenrechtenactivist uit Afghanistan. De IND vindt het ongeloofwaardig dat de Taliban informanten heeft bij een bijeenkomst over vrouwenrechten. Via de eenheid Landeninformatie schrijft een Afghanistan-expert dat dit wel degelijk aannemelijk is en dat mensenrechtenactivisten gevaar lopen. De mensenrechtenactivist krijgt op basis van deze informatie alsnog een asielvergunning. Erkenning Oeigoeren als risicogroep In 2015 wordt de noodzaak tot bescherming van Oeigoerse asielzoekers uit China eindelijk erkend. De Raad van State oordeelt in juni dat Oeigoeren die in Nederland om bescherming vragen bij gedwongen terugkeer naar China gevaar lopen. VluchtelingenWerk heeft zich, samen met Amnesty International, jarenlang ingezet voor deze Oeigoerse vluchtelingen. In haar uitspraak verwijst de Raad van State naar het rapport dat we in 2013 samen met Amnesty International publiceerden: Geen weg terug risico s bij gedwongen terugkeer van Oeigoeren. In dit rapport laten we zien dat Oeigoerse asielzoekers die worden teruggestuurd een reëel risico lopen. Het is goed nieuws dat onze jarenlange lobby voor deze vervolgde minderheidsgroep zijn vruchten afwerpt en de hoogste rechter onze argumenten erkent. Het beleid ten aanzien van Oeigoeren zal in 2016 waarschijnlijk worden aangepast. Het Ministerie van Geen Dit is de title weg van een terug Risico s Buitenlandse Zaken heeft dan een nieuwe bij gedwongen brochure terugkeer van Oeigoeren Vluchtelingen en Nieuwkomers Zuid-Gelderland onderzoek afgerond waarvoor ook VluchtelingenWerk informatie aanlevert. Besluit- en vertrekmoratorium Al-Shabaabgebied In april 2015 besluit de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie tot het invoeren van een besluit- en vertrekmoratorium voor personen afkomstig uit gebieden in Somalië die onder controle staan van Al-Shabaab. Dit besluit komt tot stand naar aanleiding van informatie in het ambtsbericht uit 2014, waarvoor VluchtelingenWerk informatie aanlevert. De informatie gaat in op het gevaar dat mensen die terugkeren naar Somalië mogelijk lopen. Bij herkenning bestaat de kans op beschuldiging van verraad of spionage en zelfs een risico op executie. Op grond hiervan is de staatssecretaris niet zeker of het bestaande beleid, waarbij per individu wordt gekeken of teruggekeerde Somaliërs risico lopen door Al-Shabaab te worden herkend, stand kan houden. Start samenwerking UNHCR In september 2015 gaat de eenheid Landeninformatie een contract aan met de United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). Dit is de uitkomst van een internationale aanbestedingsprocedure. De komende jaren schrijven wij onafhankelijke landenrapporten voor de Protection Unit van UNCHR in Genève. Het gaat om openbare rapporten die soms uit naam van UNHCR en soms uit onze naam worden gepubliceerd. In 2015 starten we met een landenrapport Ethiopië. Met deze onafhankelijke rapporten levert Vluchtelingen Werk een bijdrage aan de kwaliteit van de informatie op basis waarvan overheden wereldwijd beslissingen nemen over hun asiel- en landenbeleid. De rapporten zijn ook een belangrijke informatiebron voor rechtshulpverleners en medewerkers van VluchtelingenWerk in de aanmeld- en asielzoekerscentra. Internationale samenwerking bij landenrapporten De eenheid Landeninformatie levert al jaren een bijdrage aan de kwaliteit van landeninformatie in de asielprocedure in Europese context. Dit doen wij door gevraagd en ongevraagd te adviseren aan het European Asylum Support Office (EASO). In februari 2015 geven wij in een notitie commentaar op het landenrapport Libië van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, de IND en de migratiediensten van België, Zweden en Noorwegen. De notitie komt tot stand in samenwerking met de Britse NGO Asylum Research Consultancy (ARC). Dit doen we in navolging van eerder commentaar dat ARC en VluchtelingenWerk schreven op rapporten van het European Asylum Support Office (EASO). 14 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

15 4. Begeleiding regionale stichtingen In 2015 werken we samen met de regionale stichtingen keihard om de asielzoekers op alle nieuwe opvanglocaties en in gemeenten de juiste ondersteuning te kunnen bieden, en tegelijkertijd duizenden nieuw aangemelde vrijwilligers op een goede manier te kunnen matchen met ons aanbod. Hoe doen we recht aan al die aanmeldingen en vinden we de tijd om iedereen te spreken? En hoe zorgen we ervoor dat de nieuwe vrijwilligers de juiste kennis en vaardigheden krijgen om asielzoekers en vluchtelingen goed te begeleiden? Ook bedrijven en organisaties melden zich. Soms met een concreet plan, soms met de vraag wat kunnen wij doen?. Behalve dat we voortdurend moeten inspelen op de actualiteit, lopen onze projecten en reguliere activiteiten ook door. We zorgen voor taalkoppels en starten nieuwe projecten gericht op begeleiding bij terugkeer en op financiële zelfredzaamheid. Ook vieren we 25 jaar kindervakantieweken. ASIEL Ondersteuning bij asielprocedure Het aantal asielzoekers dat begeleiding krijgt van VluchtelingenWerk tijdens de asielprocedure stijgt in 2015 fors: van naar Het percentage asielzoekers dat door VluchtelingenWerk wordt begeleid, daalt licht van 94% naar 91% (van het totaal aantal asielzoekers). Die daling wordt onder andere veroorzaakt doordat de overheid een tijdlang moeite heeft om alle asielzoekers tijdig te registreren. Ook zijn er door de oplopende wachttijden soms minder contacten met asielzoekers. Het lukt ternauwernood om alle asielzoekers de ondersteuning te bieden die ze nodig hebben. Daar komt nog eens bij dat het grote aantal asielaanvragen vooral in de tweede helft van 2015 leidt tot allerlei noodoplossingen, zoals onderdak in evenementenhallen en sportcomplexen. We willen ook daar aanwezig zijn en asielzoekers van advies dienen. Soms begint het met alleen het bieden van een luisterend oor, maar daarna gaat het al snel om de juiste juridische informatie, gespreksvaardigheden en doorverwijzen. We moeten alle zeilen bijzetten om op al deze plekken mensen aan het werk te krijgen en hen hiervoor de juiste scholing te geven. Ook houden we soms met moeite zicht op alle nieuwe locaties en op wie waar verblijft in welke fase van de asielprocedure. Een extra complicatie vormt het loslaten van de vaste koppeling tussen de verblijfslocatie en de fase van de asielprocedure door de IND. Dit betekent dat wij niet alleen op nieuwe locaties werken met nieuwe mensen, maar dat onze vrijwilligers op bestaande locaties opeens ander, gespecialiseerd werk moeten uitvoeren. Ook deze mensen bieden we de juiste training en ondersteuning aan. De situatie in een centrum kan in korte tijd veranderen van lang wachten op de start van de asielprocedure, naar een korte intensieve asielprocedure, gevolgd door een lange taaie procedure voor gezinshereniging of weer wachten op uitplaatsing. Dit brengt verschillende werkzaamheden met zich mee. Als het gaat om de kwaliteit van de opvang moeten we lastige keuzes maken. We kiezen ervoor om alleen binnenskamers bezwaar te maken tegen de keuze van onder meer voormalige gevangenissen en het grote tentenkamp Heumensoord als opvanglocatie. We zijn immers ook blij dat alle asielzoekers in ieder geval een vorm van onderdak hebben. Bovendien ontstaan rond de noodlocaties zoals de gevangenissen veel burgerinitiatieven die de asielzoekers de wijk in halen. Om het tekort in reguliere asielzoekerscentra op te vangen, worden door het hele land crisisnoodopvanglocaties ingericht, zoals de sporthal in Berkel en Rodenrijs, waar 80 vluchtelingen voor 72 uur worden opgevangen nieuwe vrijwilligers melden zich aan Vanaf begin september melden ca mensen zich aan als vrijwilliger. We zijn heel blij met deze enorme blijk van betrokkenheid en de grote bereidheid van velen om zich in te zetten voor asielzoekers en vluchtelingen. We willen hier dan ook zo zorgvuldig mogelijk mee omgaan. Het feit dat zoveel mensen zich in korte tijd bij ons aanmelden zorgt wel voor een enorme uitdaging. Op sommige dagen melden zich meer dan honderd mensen per dag. De regionale stichtingen krijgen geld voor extra personeel om dit in goede banen te leiden. Foto: Arie Kievit/HH 15 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

16 Niet iedereen kan meteen aan de slag. In sommige (vooral grote) steden ontstaat een wachtlijst. Soms blijken de verwachtingen van mensen ook niet aan te sluiten bij de mogelijkheden die VluchtelingenWerk biedt voor vrijwilligerswerk. Daarnaast vinden we het belangrijk om iedereen die voor ons aan de slag gaat goed voor te bereiden en op te leiden. Dit kost tijd. In november bereiken we de mijlpaal van de ste aanmelding. Het bericht hierover pakt de media breed op. We dragen bij aan voorpaginanieuws in de Volkskrant en Trouw en hebben onder meer een studio-interview bij BNR Nieuwsradio, Radio 1, 3FM, en NOS op 3. Een aantal van onze nieuwe vrijwilligers wordt ook geïnterviewd. Hierop komen hartverwarmende reacties. Ook in het nieuwe jaar blijven we veel aanmeldingen ontvangen, hoewel minder dan in het najaar van Deskundigheidsbevordering In 2015 volgen medewerkers en vrijwilligers een programma voor deskundigheidsbevordering, uitgevoerd door trainers van het Landelijk Bureau. Dat zijn er ten opzichte van 2014 bijna meer. Ten opzichte van 2013 is het bijna een verdubbeling. De trainingen gaan onder andere over de asielprocedure, over de procedure van gezinshereniging, omgaan met psychosociale problemen, interculturele communicatie, conflicthantering en coachings vaardigheden. Daarnaast zijn er basiscursussen voor nieuwe vrijwilligers, uitgevoerd door de regionale stichtingen. In 2015 organiseren we ook twintig actualiteiten-, landen- en themadagen, onder andere over Eritrea, Syrië, Irak, Iran, de Procedure richtlijn, Gezinshereniging, Begeleiden naar zelfredzaamheid en de invloed van cultuur. De behoefte aan informatie over Eritrea en Syrië blijft groot. De landendagen hierover worden onverminderd goed bezocht. Ook komen er veel bezoekers naar de themadagen, zoals die over de invloed van cultuur op het leven van vluchtelingen in Nederland. 2013: deelnemers 2014: deelnemers 2015: deelnemers Aantal deelnemers vanuit regionale stichtingen aan opleidingen, cursussen en trainingen Foto: Goedele Monnens Veel Nederlanders zijn bereid om zich in hun vrije tijd in te zetten voor vluchtelingen. 16 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015

17 Foto: Goedele Monnens Kinderprojecten in centra afgerond In 2015 ronden we twee projecten af voor kinderen in asielzoekerscentra. In Samenspel bieden we kinderen op de basisscholen in de centra een lesprogramma waarin zij in een korte periode toewerken naar een uitvoering met een heus symfonieorkest. Ruim kinderen hebben vanaf 2013 aan dit programma mee kunnen doen, verspreid over 22 scholen. Samenspel biedt deze kinderen de mogelijkheid gevoelens te uiten via muziek en de prachtige ervaring van een optreden in een echte concertzaal. Via het project Tell me more! geven we kinderen uitleg over de asielprocedure van henzelf en hun ouders. Veel kinderen hebben vragen over hun situatie en het verblijf in het asielzoekerscentrum. We bieden informatie via een website met chatfunctie. Vanaf oktober 2013 tot juni 2015 geven we negentig keer groepsgewijs voorlichting en houden we in vijftien asielzoekerscentra spreekuren samen met De Kindertelefoon. Ook organiseren we twee workshops met vertegenwoordigers van kinderrechtenorganisaties, de advocatuur, de IND en de rechterlijke macht over de mogelijkheden om de rechten van het kind beter te verankeren in de Nederlandse asielprocedure. Beide projecten zijn tot stand gekomen dankzij subsidie van het Europees Vluchtelingen Fonds (EVF). In 2015 krijgen we van het nieuwe Europese fonds AMIF (Asiel Migratie en Integratie Fonds) subsidie om de belangrijkste elementen uit beide projecten in een nieuw project, genaamd Eigen-Wijs, voort te zetten en te bouwen aan een nog betere aanpak. Door het project Samenspel kunnen kinderen in asielzoekerscentra even alle spanning vergeten en weer echt kind zijn. Projecten voor ondersteuning bij terugkeer Halverwege 2015 wordt duidelijk dat bureau Maatwerk bij Terugkeer ophoudt te bestaan. VluchtelingenWerk is één van de organisaties die samenwerkt met deze NGO. De organisatie is te klein om goed met de fluctuaties in projectfinanciering om te kunnen gaan. Het bestuur van Maatwerk bij Terugkeer trekt de conclusie dat samenwerking met een grotere NGO noodzakelijk is. VluchtelingenWerk besluit daarom om begeleiding bij zelfstandige terugkeer als onderdeel van de dienstverlening op te nemen. We hebben er vertrouwen in dat persoonlijke begeleiding en informatie leidt tot een gedragen en weloverwogen beslissing over terugkeer. Als een cliënt besluit om terug te gaan, verwijzen we door naar onze eigen re-integratieactiviteiten of naar andere partners die terugkeerprojecten uitvoeren. Dankzij financiering vanuit het Europese fonds AMIF en fondsen van de Nederlandse overheid kunnen we de komende twee jaar via het project Een nieuw hoofdstuk 750 mensen een toekomstoriëntatie bieden. Zelfstandige terugkeer is daarbij een optie. Daarnaast kunnen tweehonderd mensen, met steun van een lokale partnerorganisatie, een nieuw leven opbouwen in het land van herkomst via het project Met opgeheven hoofd. INTEGRATIE Actief in gemeenten De afgelopen jaren liep het aantal gemeenten waarin Vluchtelingen Werk actief is, licht terug. In 2015 zet de daling niet verder door. Het aantal gemeenten stijgt licht, van 294 naar 295. Dat is 75% van het totaal aantal gemeenten. De grote instroom van asielzoekers en van vluchtelingen met een status zorgt ervoor dat veel gemeenten (opnieuw) het belang inzien van een organisatie die kennis en ervaring heeft met deze groep. De contracten die we aan het begin van het jaar afsluiten met gemeenten over de begeleiding, voorzagen niet in de grote aantallen waarmee we gedurende het jaar worden geconfronteerd. We zijn er trots op dat in veel gevallen de regionale stichtingen in staat waren met een achterblijvend budget vanuit de gemeenten meer mensen te begeleiden dan voorzien. Het aantal vluchtelingen dat maatschappelijke begeleiding krijgt van VluchtelingenWerk stijgt met 37% van naar We verwachten dat deze stijging zich ook in 2016 voortzet. VluchtelingenWerk handhaaft de regionale steunpunten rechtsbescherming in 2015 om ook in de gemeenten waar we niet actief zijn vluchtelingen te kunnen ondersteunen. 17 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2015