Valkuilen bij contracteren

Transcriptie

1 Valkuilen bij contracteren De derde: in or out? mr. dr. H. Wammes

2 Contractenmakers zijn juridische designers, juridische techneuten die worden ingeschakeld om afspraken vast te leggen en in het bijzonder om problemen te voorkomen.

3 Contract is product van legal design Contractenmaker=techneut=engineer Contract geeft oplossingen/solutions Contract voorkomt problemen De rechtszaal staat symbool voor strijd en problemen

4 Uw redelijkheidsgevoel Casus: Zes broers en zussen zijn teleurgesteld door het testament van hun overleden (oudste) vrijgezellen broer en vragen uw hulp. Bij het overlijden van Pa (1973) is het boerenbedrijf op naam van de oudste broer gezet. De broers en zussen hadden altijd een warme band. Dit is twee jaar voor het overlijden van de oudste broer drastisch veranderd: de oudste broer wordt ziek en een achternichtje (voormalig verpleegster) gaat tegen betaling voor hem zorgen. Het nichtje laat geen familie toe en schermt haar oom af van zijn broers en zussen. In het testament is het boerenbedrijf gelegateerd aan het nichtje tegen inbreng van ,-. Per saldo een voordeel van ,-.

5 Kan het testament worden aangetast op grond van misbruik van omstandigheden? Artikel 3:44 lid 4 BW

6 Artikel 4:43 lid 1 BW Een uiterste wilsbeschikking is niet vatbaar voor vernietiging op de grond dat zij door misbruik van omstandigheden is tot stand gekomen.

7 De wet Zonder analyse en kwalificatie wordt de wet uw valkuil! -Hoedanigheid van partijen: B2B of B2C -Consument: knuffelbeer van Europese regelmakers -Consument: gehuwd? -Benoemd/onbenoemd contract -Regelend/dwingend recht -Afnemer of leverancier?

8 Voorbeeld Broer van kastelein stelt zich garant voor huurbetalingen. Opschrift overeenkomst: garantieovereenkomst. Broer wordt drie jaar later aangesproken tot betaling van ,- Hoe kan deze broer worden geholpen?

9 Garantieovereenkomst: benoemd of onbenoemd contract? Borgtocht: artikel 7:850 BW Particuliere borgtocht: artikel 7:857 BW artikel 7:858 BW artikel 1:88 lid 1 sub c BW

10 Voorbeeld Klaas volgt een driejarige accountantsopleiding bij LOI. Cursusprijs: 9.000,- (36 x 250,-). Na vier maanden schrijft Klaas aan LOI dat hij met de opleiding (en de betaling van de termijnen) stopt. LOI bericht Klaas dat hij de overeenkomst niet tussentijds kan beëindigen en verwijst daarvoor naar de toepasselijke algemene voorwaarden (artikel 15). LOI spreekt Klaas aan tot betaling van de resterende termijnen (artikel 16), te vermeerderen met de contractuele vertragingsrente van 1,5% per maand (artikel 17). Kan Klaas worden geholpen?

11 Algemene voorwaarden LOI: afdeling BW Consument: artikel 6:233 sub a BW: onredelijk bezwarend beding? artikel 6:236 BW (zwart) artikel 6:237 BW (grijs) Richtlijn 93/13/EEG (oneerlijke bedingen)

12 * Overeenkomst van opdracht (dienstverlening) artikel 7:400 BW -artikel 7:408 lid 1 BW: De opdrachtgever kan te allen tijde de overeenkomst opzeggen. -artikel 7:413 lid 1 BW: bij consument is 7:408 lid 1 dwingend recht. -artikel 7:408 lid 3 BW: consument is niet schadeplichtig, op grond van artikel 7:413 lid 1 BW dwingend recht. -artikel 7:408 lid 3 jo. 7:406 lid 1 BW: Klaas moet de onkosten vergoeden.

13 * Contractuele vertragingsrente =boete. Zal de rechter deze rente op grond van 6:94 lid 1 BW matigen? Neen! Het beding valt onder de werking van de Richtlijn 93/13. Als de rechter tot het oordeel komt dat het beding oneerlijk (onredelijk bezwarend) is, dan mag de rechter het beding niet aanpassen en moet hij het beding vernietigen (ambtshalve!).

14 De wet en uw redelijkheidsgevoel Het Burgerlijk Wetboek biedt zoveel dat u het zich niet kan permitteren op grond van uw redelijkheidsgevoel (intuïtie) het wetboek dicht te laten. De kwalificatie is de toegang tot het wetboek. Niets is zo praktisch als theoretische kennis Prof. mr. M. Ashman in Mr. 2012,nr. 3

15 Partij en derde Artikel 1376 BW lid 1(oud) Overeenkomsten zijn alleen van kracht tussen handelende partijen. HR 11 juli 2014, NJ 2015/2 (Eneco) Uitgangspunt is dat overeenkomsten alleen partijen binden.

16 Contractspartijen * ontstaanspartijen: wie staan er in de kop van de overeenkomst. Eventueel uitleg (Haviltex), vertegenwoordiging (Stolte Schiphoff) * rechtsopvolgers: fusie (2:309 BW) en contractsoverneming (6:159 BW) * toetredingspartijen: derdenbeding (6:254 BW)

17 Wettelijke uitzonderingen op het uitgangspunt ten gunste van de derde kwalitatieve rechten: artikel 6:252 BW derdenbeding: artikel 6:253 BW verweermiddel ondergeschikte: artikel 6:257BW

18 Wettelijke uitzondering ten nadele van de derde kwalitatieve verplichtingen: 6:252 BW verweermiddel bij letselschade: 6:107 lid 2 BW verweermiddel bij overlijdensschade: 6:108 lid 3 BW retentierecht: 3:291 lid 1 BW kettingbeding diverse bepalingen in Boek 8

19 Uw cliënt behoort tot een groep Casus: Holding A BV houdt de aandelen van de werkmaatschappijen B BV, C BV, D BV en E BV. Het onroerend goed van de groep zit in de holding. De werkmaatschappijen huren hun bedrijfspand van Holding A BV. C BV -een opslagbedrijf- contracteert met Cacao NV betreffende de opslag van 1000 ton 1 e klas cacao uit Colombia per jaar. De overeenkomst is aangegaan voor vijf jaren. In de toepasselijke algemene voorwaarden heeft C BV haar aansprakelijkheid voor vocht- en waterschade uitgesloten. Op 10 mei 2014 stort het dak van de opslaghal in ten gevolge van hevige regenval en verstopte afvoeren voor hemelwater. Schade aan de cacao ,-. Op 28 augustus 2014 bericht Holding A BV aan Cacao NV dat in verband met een reorganisatie binnen de groep de activiteiten Van C BV zijn overgenomen door/ondergebracht in E BV zodat Cacao NV zich in verband met de uitvoering van de overeenkomst in de toekomst moet wenden tot E BV.

20 Aansprakelijkheid voor schade aan de cacao: -C BV op grond van tekortkoming (6:74 BW) maar kan een beroep doen op de exoneratie. -Holding A op grond van artikel 6:174 BW (gebrekkige opstal); heeft geen beroep op de exoneratie, is geen partij bij de overeenkomst. Zie HR 26 november 2010, NJ 2010, 636 Oplossing: artikel 6:253 BW (derdenbeding)

21 Moet Cacao NV accepteren dat voor de toekomst E BV haar wederpartij is in plaats van C BV? Neen; voor contractsoverneming is de medewerking van Cacao NV vereist. Artikel 6:159 BW. Belemmering voor mobiliteit/flexibiliteit binnen de groep. Oplossing: in de algemene voorwaarden van C BV opnemen dat de wederpartij (i.c. Cacao NV) toestemming geeft voor cq medewerking verleent aan een contractoverneming binnen de groep waartoe C BV behoort.

22 Beoogde/bewuste derdenwerking Beding ten behoeve van een derde: artikel 6:253 6:256 BW

23 A heeft een winkelpand verkocht aan B en daarbij bedongen dat vanuit dat pand geen bloemenwinkel mag worden geëxploiteerd. In de akte is opgenomen dat B dit verbod ten behoeve van A moet opleggen aan zijn rechtsopvolger (kettingbeding). B verkoopt het pand door aan C en legt het verbod op. (derdenbeding). A eist van B en C een kopie van het contract B-C. Kansloze eis?

24 Artikel 6:254 BW Lid 1: Nadat de derde het beding heeft aanvaard geldt hij als partij bij de overeenkomst. De praktijk moet de gevolgen van het derdenbeding regelen (artikel 6:250 BW)

25 Niet beoogde derdenwerking HR 1 oktober 2004, NJ 2005, 499 Middelburgse Taxicentrale (MTC) gaat failliet. De curator sluit een overnameovereenkomst met Taxicentrale Middelburg (TCM). In deze overeenkomst is o.a. opgenomen dat TCM aan de werknemers van MTC een zelfde arbeidsovereenkomst zal aanbieden. X, een voormalig werkneemster van MTC, meldt zich bij TCM maar deze weigert X een contract aan te beiden. Kan X met een beroep op de overnameovereenkomst een arbeidsovereenkomst met TCM afdwingen?

26 HR: uitleg van de overnameovereenkomst; van beslissende betekenis zijn alle omstandigheden van het concrete geval, gewaardeerd naar hetgeen de maatstaven van redelijkheid en billijkheid meebrengen. HR laat in stand het oordeel van de rechtbank dat een dergelijk beding in de regel ertoe zal strekken dat rechtstreekse rechtsbetrekkingen ontstaan tussen de werknemers en de overnemer, ook als dat niet expliciet aldus is uitgedrukt. Dus derdenbeding op grond van uitleg!

27 HR: De opvatting dat alleen dán mag worden aangenomen dat een derdenbeding tot stand is gekomen, wanneer blijkt dat zulks door de oorspronkelijke partijen bewust is beoogd is onjuist.

28 HR 6 juni 2012, NJ 2012,234 Tennisvereniging (TV) komt in 1982 met drie bewoners (A,B en C) overeen dat er geen lichtmasten worden geplaatst bij de banen 1-4. In 2008 gaat TV over tot plaatsing van lichtmasten bij de banen 1-4. De buren D, E en F (rechtsopvolgers onder bijzonder titel van A, B en C) vorderen een verbod tot plaatsing van lichtmasten en baseren hun vordering op de overeenkomst uit Kunnen deze buren een recht ontlenen aan de overeenkomst uit 1982 waarbij zij geen partij waren?

29 Artikel 6: 251 BW Staat een uit een overeenkomst voortvloeiend, voor overgang vatbaar recht in zodanig verband met een aan de schuldeiser toebehorend goed, dat hij bij dat recht slechts belang heeft, zolang hij het goed behoudt, dan gaat dat recht over op degene die dat goed onder bijzonder titel verkrijgt. HR: art. 6:251 BW stelt niet de eis dat de rechtsvoorganger het recht mede heeft bedongen ten behoeve van zijn rechtsopvolgers.

30 HR 20 april 2012, NJ 2012,292 A verkoopt een woning gelegen naast de woning waarin hij woont- aan B en bedingt daarbij een bouwbeperking. Deze bouwbeperking resulteert in een lagere koopsom. Twaalf jaar later verkoopt A zijn woning aan C. B laat en extra verdieping op zijn woning bouwen. C spreekt B aan op grond van overtreding van de bouwbeperking Zoals opgenomen in de overeenkomst A-B.

31 De bouwbeperking voldoet aan de omschrijving in artikel 6:251 BW en is dus een kwalitatief recht. HR: niet vereist is dat partijen in de overeenkomst opnemen dat de rechten als kwalitatieve rechten overgaan en ook is niet vereist dat die rechten in de openbare registers worden ingeschreven.

32 Waarschuwing en oplossing Of een recht kwalitatief is -en dus derdenwerking heeft- wordt niet bepaald door de bedoeling van partijen maar aan de hand van objectieve criteria. Artikel 6:251 BW is regelend recht (6:250 lid 1 BW).

33 De derde in or out? Beide situaties behoeven de aandacht van de contractenmaker. In via 6:253 BW (hoofdaannemer bedingt exoneratie mede ten behoeve van de onderaannemer) en 6:251 BW. Out: alleen partijen kunnen aan de overeenkomst rechten ontlenen.

34 Bedankt voor uw aandacht.