Jaarverslag 2015 Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek

Transcriptie

1 Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek Jaarverslag

2

3 Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek JAARVERSLAG 2015

4 Beleven van natuur en landschap en leren over duurzaamheid levert een bijdrage aan bewuste burgers in de toekomst Comité van Aanbeveling Prof. dr. Carla van Boxtel (Hoogleraar vakdidactiek Universiteit van Amsterdam en directeur van het Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken) Prof. dr. ing. Teun W. Hardjono (Directeur CSR-Academy voor MVO en duurzaam ondernemen) Drs. Jan Heinen (oud-rector/bestuurder van het Sint-Vituscollege Bussum en de Sint-Vitusmavo Naarden) Drs. Karel Loeff (Directeur Erfgoedvereniging Heemschut, Amsterdam) Prof. dr. Herman Pleij (Emeritus hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde) Prof. dr. Jan Sevink (Emeritus Hoogleraar Fysische geografie, in het bijzonder de landschapsanalyse, en oud-directeur van het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (IBED), Universiteit van Amsterdam) Foto cover: Onderzoek aan een energiehuisje tijdens de energielessen in de regio (foto: Omgevingseducatie)

5 Inhoud 1. Inleiding Projectoverzicht 5 3. Vernieuwde NME-wijzer Gooi en Vechtstreek 8 4. Erfgoededucatie Leerlijn erfgoededucatie Hilversum Reizende tentoonstelling Gooise Meren Leergang Gooiologie Natuur- en duurzaamheidseducatie Energie-educatie Duurzaam ondernemen Boerderij-educatie Duurzaamheidseducatie Hilversum Ondersteuning op maat Communicatie, publiciteit en andere activiteiten Organisatie Strategisch meerjarenplan Producten en financiers Medewerkers en bestuur 23

6 1. INLEIDING stimuleert historisch besef en maatschappelijke betrokkenheid Leren over de geschiedenis en het erfgoed van je eigen dorp of stad Als professionele non-profit instelling werkt de Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek (Omgevingseducatie) sinds 1993 aan het ontwikkelen van lesprogramma s en lesmaterialen over de eigen omgeving. De programma s bestaan uit digitale en tastbare lesmaterialen en ook zoveel mogelijk met aansluitende excursies en buitenopdrachten. De ontwikkelingen in het onderwijs en de maatschappij staan nooit stil, en daar sluiten wij continu op aan. In alle projecten werken we samen met de scholen en partners die inhoudelijk en/of financieel een bijdrage leveren. Van de gemeenten in de regio tot maatschappelijke organisaties en bedrijven. Projecten kunnen enorm verschillen qua inzet, kosten en bereik. Sommige kleine projecten zijn arbeidsintensief, andere activiteiten hebben een groot bereik en kosten relatief weinig tijd. Maar wat voor alle projecten geldt, is dat zij gericht zijn op kennis, ervaring en het wekken van verwondering bij kinderen en jongeren. Ze zien dat er dichtbij zoveel is te ontdekken over landschap, cultuurhistorie, natuur of milieu. En dat je zelf iets kunt bijdragen aan een duurzame toekomst van je eigen omgeving. In 2015 hebben we de websites en vernieuwd. Via de regionale NME-wijzer vervullen wij een duidelijke ondersteunende en centrale rol voor het onderwijs en voor organisaties met een educatief aanbod. Scholen kunnen hier gemakkelijker zoeken, vinden en online inschrijven voor educatieve activiteiten. Zo kunnen wij het onderwijs ontzorgen bij het zoeken naar geschikte input voor het lesprogramma. Ook ondersteunen wij het netwerk van organisaties en instellingen bij het kenbaar maken van hun aanbod aan het onderwijs. In 2016 hopen we zo nog weer breder te kunnen bijdragen aan goed en toegankelijk omgevingsonderwijs in onze regio! Ik wil de medewerkers zeer bedanken voor de grote prestaties die ze hebben geleverd. Ook de instellingen in het netwerk van Omgevingseducatie die zo veel steun hebben gegeven en de subsidiegevers die voor de financiën hebben gezorgd willen wij van harte bedanken voor hun bijdrage. Drs. Gerdis Michielse-Oud Voorzitter

7 2 PROJECTOVERZICHT Onderstaand projectoverzicht geeft een snelle indruk van de projecten in In de hierop volgende hoofdstukken is een uitgebreide omschrijving te vinden. Project Deelname In samenwerking met Plaats NME-wijzer Gooi en Vechtstreek Groene Voetstappenactie (ondersteuning van de landelijke campagne) Cultuureducatie met kwaliteit Hilversum Leergang Gooiologie 1707 bezoekers, 145 activiteiten online gereserveerd door 48 basisscholen (telling van augustus-december 2015) Alle aanbieders natuur, erfgoed en duurzaamheid 975 leerlingen, Gemeenten Hilversum, Huizen en Bussum 5 basisscholen, 175 leerlingen 10 docenten, 355 leerlingen Onder andere: Bibliotheek Hilversum, Globe, Grafisch Atelier, Fietsgilde, Historische Kring Vereniging van Vrienden van het Gooi, IVN Gooi, GNR, AWN Naerdinkclant Hele regio Hilversum, Huizen, Bussum Hilversum Loosdrecht, Muiderberg, Hilversum, Bussum, Baarn

8 Energie-educatie 25 basisscholen, 1200 leerlingen Regionale Energiebesparingscampagne, NME Centrum het Spookbos Naarden, Bussum, Hilversum, Huizen, Blaricum, Laren, Eemnes, Loosdrecht, Kortenhoef, Nederhorst den Berg, Weesp, Muiden Project Duurzaam ondernemen 2 scholen voor voortgezet onderwijs, 130 leerlingen Bedrijven en winkeliers in Bussum en Hilversum Bussum, Hilversum Boerderij-educatie Gooi en Vechtstreek 27 basisscholen, 1600 leerlingen Werkgroep Boerderij-educatie Gooi en Vechtstreek Huizen, Hilversum, Bussum, Naarden, Wijdemeren, Weesp, Muiden Netwerk Natuur- en Duurzaamheidseducatie Hilversum 10 basisscholen, 800 leerlingen GAD, GNR, De Rifwachter, NME Centrum het Spookbos, Natuurmonumenten Hilversum Ondersteuning op maat, diverse projecten en lesmaterialen 6 basisscholen, 3 scholen voor voortgezet onderwijs Fort Ossenmarkt en Fort Uitermeer in Weesp, Trompenburg, toneelgroep DSO in Kortenhoef, Bezoekerscentrum Gooi en Vechtstreek/Natuurmonumenten, NME Centrum De Warande in Huizen Bussum, Weesp, Hilversum, Kortenhoef

9 Leerlingen van de Brandsmaschool krijgen uitleg voorafgaand aan hun waterles bij de Aqua-Expo in Hilversum. (foto: OGVE)

10 3. Vernieuwde NME-WIJZER Gooi en Vechtstreek In het strategisch meerjarenplan gaven we aan dat omgevingseducatie een duidelijke steunfunctie wil vervullen voor het onderwijs in de regio. Met de vernieuwde NME-wijzer zijn we daarin geslaagd. Via de NME-wijzer Gooi en Vechtstreek laten wij aan het onderwijs zien welke organisaties een educatief aanbod hebben voor het basisonderwijs op het gebied van natuur, milieu- en erfgoededucatie. Ook willen wij de organisaties en instellingen ondersteunen bij het tonen van het aanbod en promoten ervan bij de basisscholen in de regio. Daartoe sturen wij tweemaal per jaar algemene mailings en regelmatig specifieke gericht op een bepaalde gemeente, activiteit of organisatie. De NME-wijzer wordt financieel ondersteund door de gemeenten Bussum, Naarden, Muiden, Hilversum, Huizen en Weesp. In augustus 2015 was de nieuwe NME-wijzer Gooi en Vechtstreek online en deze werd meteen goed gewaardeerd door de scholen. In het najaar van 2015 werden 1707 bezoekers geregistreerd en zijn 145 activiteiten online gereserveerd door 48 basisscholen. Op 29 september organiseerden we een uitwisselingsbijeenkomst voor de organisaties met een educatief aanbod op het gebied van natuur, milieu, duurzaamheid en erfgoed in de regio. Doelstelling van deze avond was het toelichten van de nieuwe NME-wijzer en ervaringen uit te wisselen met betrekking tot het aanbieden van educatie aan het onderwijs. Er waren vertegenwoordigers van 14 organisaties aanwezig. Vanuit de regionale NME-wijzer werden de scholen in Gooi en Vechtstreek via een mailing uitgenodigd om mee te doen met de landelijke Groene Voetstappen-campagne. Basisscholen uit Huizen, Bussum en Hilversum hebben in 2015 meegedaan aan de actie. In september gingen de 975 kinderen zoveel mogelijk te voet en met de fiets naar school. De wethouders in Huizen, Bussum en Hilversum hebben aan het einde van de actieweek een certificaat uitgereikt aan de deelnemende scholen.

11 4. ERFGOEDEDUCATIE Leerlijn erfgoededucatie Hilversum Omgevingseducatie ontwikkelt in de periode een nieuwe digitale erfgoedleerlijn voor het basisonderwijs in Hilversum. Deze leerlijn is onderdeel van het programma Cultuureducatie Met Kwaliteit, waar meerdere leerlijnen worden opgezet door verschillende culturele instellingen in Hilversum. In 2015 heeft Omgevingseducatie de in 2014 ontwikkelde projecten begeleid op de Sterrenwachter en de Wilgetoren (thema oorlog), de Paulusschool (thema omroep) en de Hilversumse Schoolvereniging (thema vervoer). Omgevingseducatie gaf uitleg aan de leerkrachten en ondersteunde bij het aanvragen van de aansluitende excursies. Medewerkers van de Wereldwinkel gaven een gastles over kinderarbeid in het kader van het erfgoedproject Tapijtdorp Hilversum tijdens de Industrialisatie. In dat project staat kinderarbeid in de 19de eeuwse Hilversumse textielfabrieken centraal en de gastles maakt de koppeling met nu. In februari zijn struikelstenen geplaatst in Hilversum en een afvaardiging van de Paulusschool was hierbij aanwezig. Leerlingen van groep 7-8 hebben met hun benefietactie tijdens het erfgoedproject Dagelijks leven tijdens de Tweede Wereldoorlog in Hilversum kunnen meebetalen aan het plaatsen van een struikelsteen voor het huis van Martinus Lettterie, de verzetsstrijder die ook centraal staat in het lesmateriaal. Bij MCO/Globe Hilversum hebben 25 leerlingen van de Wilgetoren in Hilversum een hoorspelworkshop gedaan. In aansluiting op het erfgoedproject Geschiedenis van de Omroepen in Hilversum, kwamen ze er achter wat er komt kijken bij het maken van interessante geluiden voor een opname. De kinderen werden begeleid door Peter te Nuyl, hoorspelregisseur bij MCO. In het najaar zijn we gestart met het ontwikkelen van twee nieuwe erfgoedthema s in de erfgoedleerlijn.

12 Werken met het archeologiekoffertje uit de erfgoedleerlijn Hilversum (foto: Omgevingseducatie)

13 Het thema Vroeger en nu voor groepen 1-2 en thema Verzamelen voor groepen 3-4. Tevens heeft onze projectleider erfgoededucatie erfgoed-workshops gegeven aan bovenbouw leerkrachten van basisschool De Wilge in Hilversum. Met actieve erfgoed-werkvormen én uitleg over de nieuwe digitale erfgoedleerlijn Hilversum. Deelname: 5 basisscholen, 175 leerlingen 4.2 Reizende tentoonstelling Gooise Meren Op 1 januari 2016 ontstaat de nieuwe gemeente Gooise Meren. Een werkgroep van historische verenigingen en stichtingen uit Naarden, Bussum en Muiden heeft onder andere een rondreizende tentoonstelling gemaakt, die steeds 2 tot 4 weken op een plek in de nieuwe gemeente staat. De overkoepelende organisatie Tussen Vecht en Eem is onze partnerorganisatie en Omgevingseducatie heeft op verzoek aansluitend lesmateriaal gemaakt voor de groepen 6 t/m 8. Doelstelling: neem een kijkje over de voormalige gemeentegrenzen en leer de historische ontwikkelen in de eigen en buurgemeenten kennen. De scholen zullen de tentoonstelling bezoeken vanaf januari Leergang Gooiologie In het najaar van 2014 organiseerden we in samenwerking met onze partnerorganisaties de leergang Gooiologie voor het onderwijs. In 2015 hebben 10 van de deelnemende leerkrachten en docenten aansluitend een omgevingsgerichte activiteit gedaan: Spoorzoeken in het verleden - Natuurmonumenten (OBS De Linde) Excursie Natuurbrug Zanderij Crailoo Goois Natuurreservaat (OBS De Linde, De Fontein Mavo, Baarns Lyceum) Vaartocht Naardermeer - Natuurmonumenten (Oranje Nassauschool) Lesmaterialen Leven van de Natuur - Omgevingseducatie (OBS De Linde) Deelname: 10 docenten, 335 leerlingen

14 5 NATUUR- EN DUURZAAMHEIDSEDUCATIE Energie-educatie In het kader van de regionale campagne Energie Besparen Gooi en Vecht heeft Omgevingseducatie een educatief programma opgezet. Ruim 1000 leerlingen in de hele regio hebben les gehad over energie en energiebesparing met voorbeelden uit de regio. Gastdocenten van Omgevingseducatie en NME Centrum Het Spookbos startten de les met een introductie. Daarna gingen de kinderen zelf aan de slag met praktische opdrachten over isoleren, verlichting, elektrische apparaten, zonne-energie en windenergie. Ook dachten de kinderen na over wat zij zelf kunnen doen om energie te besparen en schreven dat op in een Persoonlijke Energie Plan. Deelname: 22 basisscholen, 1000 leerlingen Omgevingseducatie voert tevens het programma Technokids uit in Gooi en Vechtstreek: een serie creatieve techniekworkshops over duurzame onderwerpen, uitgevoerd op scholen en buitenschoolse locaties door een pool van gastdocenten. In Huizen en de BEL-gemeenten zijn deze workshops ingezet in het kader van de regionale energiebesparingscampagne. De kinderen leerden over verlichting en energiebesparing en maakten een werkstuk met een LED-lampje. In Bussum zijn deze workshops jaarlijks onderdeel van het programma voor de verlengde schooldag van Versa Welzijn. In de gemeente Wijdemeren hebben we in aansluiting op de regionale energiebesparingscampagne ook Technokids-workshops ingezet over zonne-energie, energiebesparing en isolatie. De wethouders waren aanwezig bij de eerste lessen en zagen hoe de kinderen een zonnebloem maakten die kan draaien op zonne-energie. Deelname: 283 leerlingen 5.2 Duurzaam ondernemen In Bussum hebben leerlingen van het Vitus College het project Check Bussum gedaan. Zij bezoeken bedrijven en schrijven een duurzaamheidsadvies in het kader van het vak economie. Omgevingseducatie heeft inmiddels een vast netwerk van bedrijven in Bussum en Hilversum dat jaarlijks leerlingen ontvangt, waaronder de Watertoren in Bussum, Zwembad de

15 Zandzee, Spant!, de Hocras en Tergooi ziekenhuizen. Dit jaar hebben we dit project ook samen met de Savornin Lohman-mavo uitgevoerd in Hilversum. Leerlingen gingen op bezoek bij bedrijven en organisaties in Hilversum en gingen na hoe People, Planet en Profit een rol spelen in de bedrijfsvoering. Zij gingen o.a. op bezoek bij een grote wasserij, drukkerij de Toekomst, Filmtheater Hilversum en zwembad De Lieberg. Bovendien hebben zij de eigen school doorgelicht op 10 duurzaamheidsthema s met behulp van een gastdocent en vragenlijsten (met behulp van de methode Breeam-medior). Alle groepjes maakten een duurzaamheidsadvies en presenteerden hun bevindingen aan de schooldirectie. Deelname: 130 leerlingen 5.3 Boerderij-educatie In samenwerking met de werkgroep boerderij-educatie Gooi en Vechtstreek (een initiatief van de agrarische natuurvereniging Vechtvallei en LTO Noord) coördineren we de boerderijlessen op 12 boerenbedrijven in de regio. In 2015 zijn weer 60 boerderijlessen afgenomen door het onderwijs. Omgevingseducatie adviseert en ondersteunt de werkgroep, verzorgt het lesmateriaal en de werving van de scholen. Boerderij-educatie is voor veel scholen een jaarlijks terugkerend onderdeel in het lesprogramma. Het sluit met name goed aan bij de groepen 3 en 4. Het belevend leren, het meewerken op de boerderij en de enthousiaste begeleiding door de boeren maakt het een sterk educatief programma. Deelname: 27 scholen, 1626 leerlingen 5.4 Duurzaamheidseducatie Hilversum In Hilversum worden voor het basisonderwijs jaarlijks lesmaterialen en activiteiten opgezet rond een duurzaamheidsthema. Het thema Water werd in 2015 nieuw ontwikkeld. De deelnemende scholen werken zelfstandig met de lesmaterialen in de vorm van een opdrachtcircuit in de klas. Aansluitende activiteiten waren een water-excursie naar de Aqua-expo in Hilversum en het gebruik van een 3D-waterkaart. De 3D-waterkaart is een bak met Nederland in reliëf uitgevoerd. Door water in de

16 Boerderij-educatie: opdrachten maken op boerderij Nooitgedacht in Abcoude (foto: Omgevingseducatie) rivieren en zee te gieten kunnen kinderen de stijging van de zeespiegel nabootsen en kunnen ze zien of zij zelf in Hilversum en op de Heuvelrug droge voeten houden. Het thema water en klimaatverandering wordt hiermee heel beeldend uitgelegd. Daarnaast zijn in Hilversum op en rond de Dag van de Duurzaamheid in oktober lessen georganiseerd op vier basisscholen. Deelname: 800 leerlingen

17 6 ONDERSTEUNING OP MAAT Gedurende het jaar adviseerde en ondersteunde Omgevingseducatie scholen en instellingen op maat bij het ontwikkelen of uitvoeren van nieuwe of bestaande projecten. Omgevingseducatie adviseerde de Stichting Huizer Botters en redigeerde nieuw lesmateriaal dat de stichting heeft opgezet voor het ontvangen van bovenbouwgroepen van de basisscholen in Huizen e.o. Twee basisscholen in Bussum organiseerden in 2015 een schoolproject over respectievelijk Afval en Een betere wereld. Zij vroegen advies en ondersteuning voor het inzetten van educatieve materialen. Omgevingseducatie regelde lesmaterialen en maakte een afspraak met de Bus van Bussum Natuurlijk. Deze bus kwam naar de school met zwerfafval-opruimmaterialen. Na een introductie in de bus over Plastic Soep gingen de kinderen aan de slag met het opruimen van zwerfafval in de buurt van de school. In samenwerking met de gemeente Hilversum, de GAD en het Goois Natuurreservaat organiseerden we voor de Gooise Praktijkschool omgevingsgerichte activiteiten. Rond het thema zwerfafval kregen 40 leerlingen een introductieles met medewerking van de gemeente Hilversum en hielden een opruimactie op en rond het Laapersveld. Ook bezochten zij de Natuurbrug Zanderij Crailoo en maakten daarbij gebruik van het bijbehorende lesprogramma van Omgevingseducatie over natuurverbindingen in de regio. Omgevingseducatie ondersteunde via een medewerker op uitleenbasis het Goois Natuurreservaat bij het uitvoeren van taken op het gebied van natuureducatie en vrijwilligers. Omgevingseducatie coördineerde in mei het erfgoedbezoek aan buitenplaats Trompenburg in s-graveland, in het kader van gelijknamige erfgoedproject. Het ging om afstemming over planning en reservering, en evaluatie achteraf, met de projectpartners: Beheerder van Trompenburg, Natuurmonumenten, Toneelvereniging DSO en de 3 deelnemende scholen uit Kortenhoef. Jaarlijks doen hier 100 leerlingen aan mee. Het Casparus College in Weesp organiseerde voor het vijfde jaar op rij in april de Waterliniedag als afsluiting van het erfgoedproject Hollandse Waterlinie in Weesp.

18 Op zwerfafval-jacht rondom de school met de Bus van In Bussum Natuurlijk (foto: Omgevingseducatie)

19 Omgevingseducatie ondersteunde bij de organisatie en het afstemmen met Historische Kring Weesp en Stichting Uiteraard Uitermeer om de leerlingen op diverse locaties op te vangen. Alle 78 tweedejaars vmbo-leerlingen deden hieraan mee. Het Vitus College in Bussum bezocht met de tweede klassen de Natuurbrug Zanderij Crailoo. Omgevingseducatie stemde af met de boswachters van het Goois Natuurreservaat en verzorgde het lesmateriaal. De Terpstraschool in Loosdrecht bezocht in mei met 24 leerlingen Kasteel-Museum Sypesteyn in het kader van erfgoedproject Op bezoek bij Jonkheer Henri van Sypesteyn. Omgevingseducatie ondersteunde de leerkracht bij de voorbereiding van het museumbezoek.

20 7 COMMUNICATIE, PUBLICITEIT en andere activiteiten Omgevingseducatie is regelmatig aanwezig bij activiteiten en bestuursvergaderingen van partnerorganisaties. Via de lokale en regionale pers en de website worden nieuwsberichten verspreid. De erfgoedleerlijn en het NME-netwerk in Hilversum hebben een eigen Facebook-pagina. Daarnaast heeft Omgevingseducatie een twitteraccount met 100 volgers (twitter.com/omgevingsedu). Projectleiders hebben een presentatie gegeven bij: De AB-vergadering van Stichting Tussen Vecht en Eem over de werkwijze van Omgevingseducatie. Toehoorders waren voorzitters van de aangesloten historische verenigingen (november) Het regionale portefeuillehoudersoverleg Milieu, over de NME-wijzer Gooi en Vechtstreek en educatieprojecten rond natuur en duurzaamheid (november) Bestuur en/of projectleiders waren aanwezig bij: De periodieke gebruikersoverleggen van de Infoschuur t Gooi Studiedag onderzoekend leren - groene schoolpleinen in Boskoop (mei) Landelijke netwerkdag Dag van Cultuureducatie van LKCA in Utrecht (juni) Regionale netwerkdag cultuureducatie van LKCA in Culemborg (november) Regioconferentie nieuwe verbindingen in de circulaire economie (november) Publicaties / in de pers De Wereldwinkel Hilversum schreef een online krantenartikel over hun gastles kinderarbeid op basisschool De Wilge.Hiermee sloten ze aan bij ons erfgoedproject Industrialisatie dat onder andere gaat over kinderarbeid in de Hilversumse tapijtindustrie rond 1880 (23 februari 2015) In het kader van het CMK-project is een leerkracht van de basisschool De Wilgetoren geïnterviewd over het thema

21 computerles over de prehistorie, erfgoedleerlijn Hilversum (foto: Omgevingseducatie) Omroepen in Hilversum van onze erfgoedleerlijn (2 maart 2015, zie kader). Bericht op de regionale website Energie Besparen Gooi en Vecht over de energielessen (zie en in de Gooi en Eembode, editie Hilversum (12 maart 2015) Verschillende krantenartikelen over de Groene Voetstappen-actie in Bussum, Huizen en Hilversum (september 2015) Artikel over de Technokids-workshops in Wijdemeren Informeren (9 september 2015) We schreven een artikel in het tijdschrift van AWN Naerdincklant over erfgoededucatie en archeologie (Archeologica Naerdincklant Erfgoededucatie)

22 Kennismaken met lokaal erfgoed in mediastad Hilversum 15 In Hilversum worden 2015 verschillende leerlijnen ontwikkeld 2015 in het kader van Cultuureducatie met kwaliteit. Eén daarvan is een leerlijn erfgoededucatie. De thema s voor de verschillende klassen zijn uitgewerkt door Omgevingseducatie. Plein C sprak met Judith van Thiel, leerkracht groep 7-8 van basisschool de Wilgetoren. Zij testte met haar klas het thema Omroepen. Wat levert het CMK project op voor je leerlingen? Wat levert het op voor jezelf en je collega s? Het project was voor mijzelf ook erg leuk, omdat de kinderen zo enthousiast waren. Veel was voor mijzelf ook nieuw, omdat ik hier niet vandaan kom. De fietstocht ging voor een groot deel over het Mediapark en daar kom je toch niet zo gauw in je vrije tijd. De twee heren van het Fietsgilde, die als vrijwillige gidsen de fietstocht begeleidden, waren heel interactief. Ze vulden de presentaties van de kinderen aan en wisten hen te prikkelen met hun verhalen. Waar loop je bij de uitvoering tegenaan? Het thema is voor de kinderen erg gaan leven. Er was veel herkenning, omdat het ging over hun directe omgeving: Daar woon ik vlakbij of Daar kom ik langs als ik naar voetbal ga. Het viel mij op hoeveel van de informatie uit de introductie bij de kinderen bleef hangen. Een onderdeel uit het project was een circuit met opdrachten, zoals onderzoek doen naar aanleiding van een plattegrond, en een collage maken. De leerlingen bereidden ook presentaties voor over verschillende oude omroepgebouwen. De week erna, tijdens een fietstocht, stopten we steeds bij een gebouw en vertelden een paar kinderen er meer over. Bijvoorbeeld bij winkelcentrum Seinhorst; waar een plaquette eraan herinnert, dat hier de NSF, Nederlandse Seintoestellen Fabriek, stond. Het project duurde twee weken, maar we hadden er wel drie weken mee kunnen doen! Voor de zes circuitopdrachten stond elk een half uur, maar dat was kort. De kinderen wilden bijvoorbeeld meer tijd om hun collage heel mooi te maken. Een ander onderdeel, het interviewen van iemand die iets bij de media doet, viel in de praktijk tegen. Maar heel weinig kinderen in mijn groep konden via via aan iemand komen die in een studio werkt. Ik heb dit teruggekoppeld aan de coördinator van de erfgoedleerlijn en besloten om dit onderdeel niet te doen. In de tijd daarvoor heb ik meer ruimte voor de circuitopdrachten kunnen creëren. Bron:

23 8 ORGANISATIE Strategisch meerjarenplan In 2015 was het tijd om een tweede strategisch meerjarenplan te formuleren, nu voor de periode Voornaamste conclusie is dat onderwijs onze belangrijkste doelgroep zal blijven, waarin wij de volgende taken en activiteiten voor Omgevingseducatie zien. Informeren een digitale NME-wijzer met een regionaal activiteitenoverzicht bieden aan het onderwijs adviseren en informeren over lessen en activiteiten Netwerkfunctie ondersteunen van scholen en het voor hen organiseren van het bestaande educatieve aanbod opzetten van relevante educatieve netwerken die op een flexibele wijze met elkaar participeren Ontwikkelen ontwikkelen van educatieve materialen en projecten Kwaliteit bijscholen van leerkrachten en vrijwilligers Daarnaast zal onderzocht worden welke nieuwe doelgroepen in beeld kunnen komen zoals kinderen en jongeren in buitenschools verband. Het volledige strategisch meerjarenplan is online in te zien via de website onder de knop Organisatie. VERD- IEPING

24 8.2 Producten en financiers In onderstaande matrix is te zien welke opdrachtgevers Omgevingseducatie heeft en hoe de projecten worden gefinancierd Omzet 2015 Financiers Producten en diensten gemeenten derden (organisaties, fondsen, TOTAAL scholen) NME-wijzer Gooi en Vechtstreek , ,00 Boerderij-educatie 6.100, ,00 Ondersteuning GNR 6.100, ,00 Energie-educatie/Technokids , ,00 Duurzaamheidseducatie , ,00 Bussum en Hilversum Erfgoededucatie 8.694, ,00 Hilversum, Huizen, Gooise Meren Bijdrage omzet financiers , , ,00 % omzet financiers 80% 20%

25 Medewerkers en bestuur In het bestuur van Omgevingseducatie hebben vertegenwoordigers uit het onderwijs, erfgoed en natuurbeheer in de regio zitting. Het bestuur heeft de taak zorg te dragen voor de financiële continuïteit en bewaking van de doelstellingen. De penningmeester voerde de boekhouding en stelde de jaarrekening op. Het dagelijks bestuur kwam in 2015 éénmaal per zes weken bijeen. Het algemeen bestuur vergaderde twee keer. Lid van het algemeen bestuur Henk Potman is na een periode van ziekte overleden op 21 december Wij danken hem voor zijn jarenlange betrokkenheid bij de stichting waarbij hij ons stimuleerde en adviseerde op basis van zijn ervaring in het onderwijs en zijn contacten in het Eemgebied. Het Comité van Aanbeveling bestaat uit regionale en landelijke specialisten die de doelstelling van Omgevingseducatie ondersteunen en de organisatie waar mogelijk promoten en adviseren. Medewerkers Maya Heinsbroek (projectleider algemeen en natuur-en milieueducatie) Marjolein Trouw (projectleider erfgoed-educatie) De projectleiders zijn verantwoordelijk voor nieuw op te zetten projecten en voor het onderhoud van het netwerk tussen de scholen en instellingen. Freelancers werkten mee bij de ontwikkeling van nieuw materiaal voor de erfgoedleerlijn Hilversum. Ook werken we met een vaste pool van gastdocenten die de lessen energie-educatie en duurzaamheid verzorgen op de scholen. Dagelijks bestuur Mw. drs. G.E.J.M. Michielse-Oud, voorzitter (G oud Consult voor Kwaliteitsmanagement en Duurzaamheid) Dhr. drs. A. van der Wiel, penningmeester (oud-bestuurder Verenigde Scholen J.A. Alberdingk Thijm)

26 De wikiles bij het onderwijsproject van de Stichting Huizer botters (foto: screenprint)

27 Mw. drs. M.W.J.L. Boersen, bestuurslid (docent geschiedenis HBO/PABO, bestuurslid Stichting Tussen Vecht en Eem) Mw. drs. E.C. Schild-Schofaerts, secretaris (oud-redactielid tijdschrift Stichting Tussen Vecht en Eem) Algemeen bestuur De vernieuwde NME-wijzer, overzicht van aanbieders en aanbod voor het onderwijs (foto: screenprint) Mevr. M.J. Arkesteijn - van Willigen (oud wethouder Naarden en ondernemer in natuur en cultuur) Dhr. J.P. Vlaanderen (communicatie en vrijwilligers Goois Natuurreservaat) Dhr. drs. S. Koopman (vertegenwoordiger vrijwilligersorganisaties en voorzitter Archeologische Werkgemeenschap Naerdincklant) Mw. J. Monshouwer (initiatiefneemster Gezonde Gronden Gooi & Omstreken, expert gezond bouwen) Dhr. H. Potman (+ 21 december 2015)

28 COLOFON Jaarverslag 2015 Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek Postbus AC Bussum Vormgeving: wittebeer, Carolien Wendte

29 Leerlingen van De Savornin Lohman interviewen de conciërge over duurzaamheid en onderhoud van de school (foto: Omgevingseducatie)

30 Natuur en landschap Milieu en duurzaamheid ERFGOED