Vertrouwen terugwinnen door eigen initiatieven financiële sector

Transcriptie

1 NIEUWSBULLETIN Dutch Securities Institute nr 3 / 2008 DSI-CONGRES Presentatie boek Beleggingsdienstverlening in het MiFID-tijdperk 2 Slotconclusie DSI-congres Vertrouwen terugwinnen door eigen initiatieven financiële sector Rob Mok: voortschrijdende inzichten klachtencommissie Voorzitter NBVA Rob Groenemijer: oriëntatieshifts voor intermediairs Aanzet actieplan Rudolf de Korte: Ethiek en integriteit moet in de genen van de financiële dienstverleners Jan Heeremans: Fatsoen verkoopt, zeker is crisistijd Het DSI-team Het managementteam kijkt terug en blikt vooruit AFM-bestuurder Theodor Kockelkoren: De financiële sector moet meer ruimte voor zelfregulering wel verdienen Samen werken aan vertrouwen. Veel toepasselijker kan het thema van het congres dat DSI onlangs organiseerde niet zijn. Niet de vertrouwenscrisis in de financiële markten, maar het feit dat DSI tien jaar geleden van start is gegaan, vormde de directe aanleiding voor de bijeenkomst. Het Dutch Securities Institute startte tien jaar geleden als initiatief van de Nederlandse financiële sector om zelf het kennisniveau en het ethisch besef van bankemployees met klantcontact, een impuls te geven. Ook werd op het congres gevierd dat de effectenbranche 25 jaar geleden voor het eerst - eveneens uit eigen beweging - een klachtencommissie instelde. Bij deze voorloper van het KiFiD konden ontevreden beleggers hun klachten voorleggen. De financiële bedrijfstak draait om vertrouwen. Als er iets is dat spelers in de financiële markten in 2008 hebben kunnen leren, dan is het dat. Marktpartijen geloofden dat hun positie bij klanten of aandeelhouders veiliggesteld werd door reputatie, omvang of sophisticated know-how. Het financiële systeem zou bij storm als een solide en robuust bouwwerk blijven staan dankzij strenge wetten en alziende gedragstoezichthouders of centrale banken die als lenders of last resort bij problemen discreet hulp bieden. De werkelijkheid bleek anders. Iedereen heeft kunnen zien hoe kwetsbaar het imposante systeem is wanneer het vertrouwen houden met klanten. Immers, eenmaal ondermijnd raakt. de fouten die zijn gemaakt bij De tweede les, te leren uit de Amerikaanse hypotheekbanken pogingen van overheden om en herverpakkers van afgesplitste instellingen te redden, is dat hypotheekrisico s, bij credit vertrouwen niet iets is dat zomaar rating agencies en aanbieders van bovenaf geïnstalleerd kan van en vragers naar complexe worden. Vertrouwen moet van financiële constructies, werden onderaf worden opgebouwd niet veroorzaakt door problemen in door de miljoenen individuele de macro-economie. Deze fouten employees van banken, zijn terug te voeren op individueel verzekeraars, beleggingsinstellingen gedrag dat welbeschouwd en vermogensbeheerders die verwijtbaar roekeloos was en over de hele wereld contact soms domweg immoreel. Rudolf de Korte, voorzitter van het DSI, toonde zich tijdens het congres zeer doordrongen van de individuele verantwoordelijkheid van personen werkzaam in de financiële sector en van financiële ondernemingen die deze personen aansturen. De Korte concludeerde dat het debacle op de financiële markten voorkomen had kunnen worden als er meer aan zelfregulering en zelfdiscipline gedaan was. Als de VS een instituut had gehad zoals DSI in Nederland, had het subprimeprobleem daar waarschijnlijk niet kunnen ontstaan, stelde hij. Zelfregulering DSI succesvol, maar niet vanzelfsprekend De initiatieven van DSI en KiFid worden inmiddels erkend als bewijs dat bepaalde vormen van zelfregulering in de financiële vervolg op pagina 2 1

2 vervolg van pagina 1 NRC Handelsblad DSI bewaakt kwaliteit dienstverlening heel goed werken. Theodor Kockelkoren, één van de bestuurders van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), toonde te komen succesvol zijn. Kockelkoren: Zelfregulering in de verzekeringssector Instituut voor keurmerk in beurshandel Presentatie van het boek Beleggingsdienstverlening in het MiFID -tijdperk Het congres Samen werken aan vertrouwen vormde een mooie gelegenheid om de door NIBE-SVV uitgegeven bundel Beleggingsdienstverlening in het MiFID -tijdperk aan te bieden. Tom Loonen, DSI-research fellow aan de Universiteit van Amsterdam, redigeerde de bundel en bood het eerste exemplaar aan AFM-bestuurder Theodor Kockelkoren aan. In het ruim 450 pagina s tellende boekwerk geven 32 toonaangevende specialisten in twintig artikelen hun kijk op spanningsvelden die ontstaan tussen de theorie in wet- en regelgeving en de praktijk van de beleggingsdienstverlening. Ook de zeven inleiders op het congres droegen ieder een hoofdstuk aan de bundel bij. Behalve door nationale wetten en regels wordt dienstverlening ook steeds meer gedomineerd door internationale richtlijnen. MiFID (Markets in Financial Instruments Directive) is daar een belangrijke exponent van. De onlangs van kracht geworden Europese richtlijn -Nederlandse variant MiFID-Nationaal Regime - werd als thema in het boek centraal geplaatst. De EU beoogt met de MiFID één Europese markt voor financiële instrumenten te creëren en tegelijkertijd beleggers te beschermen. De richtlijn heeft bij de aanbieders van die diensten gevolgen voor de interne organisatie, dataregistratie, orderuitvoering en de cliëntrelatie. Ook gaan de auteurs in de bundel uitvoerig in op ervaringen die zijn opgedaan met bestaande zaken als klikplicht, ken-uw-cliënt-beginsel, marktmisbruik, best execution, informatieverplichting en cliëntenovereenkomsten. Hoewel het om een degelijk boek gaat - van en voor de experts - en dus een flinke voorbereidingstijd kende, klinkt de actualiteit er in door. In zijn nawoord schrijft Tom Loonen: Ik schrijf dit op een moment dat er een algeheel gebrek aan vertrouwen is in de financiële sector. De schreeuw om meer regelgeving en toezicht is [...] begrijpelijk, maar slechts ten dele terecht. SNS-Reaal voorzitter Sjoerd van Keulen sluit zijn bijdrage als volgt af: Niemand wil terug naar de tijd van Ot en Sien, maar de samenleving die wij zien in de Oost-Duitsland film Das Leben der Anderen spreekt ook niemand aan. Ik hoop dat we in Nederland op zoek gaan naar een nieuwe balans die recht doet aan onze tradities van gematigdheid en ondernemerschap. zich in zijn inleiding opvallend royaal in zijn lof voor DSI en KiFiD. DSI is een uniek initiatief van de sector bij de ondersteuning van wetgever en toezichthouder, zei Kockelkoren. Namens de AFM feliciteerde hij De Financiële Telegraaf Integriteit en deskundigheid moeten op hoger plan komen zowel KiFid als DSI met de bereikte mijlpalen en benadrukte dat het bepaald niet vanzelfsprekend is dat initiatieven om tot zelfregulering is in de jaren negentig onvoldoende van de grond gekomen. En in vastgoedland is het, ondanks pogingen om de kwaliteit te bevorderen, nog niet gelukt om Effectenbranche krijgt eigen kwaliteitsbewaker een geloofwaardig systeem van zelfregulering op te tuigen. Maar de lovende woorden ten spijt was de teneur van de speeches en presentaties van andere inleiders er bepaald niet een van tevredenheid over de bereikte status quo. Door de zeer verontrustende ontwikkelingen op de financiële markten hing vooral die ene vraag dreigend in de lucht: hoeveel krediet zal de financiële sector in de toekomst nog van overheden krijgen om zijn zaken naar eigen inzicht en goeddunken te regelen? De dreiging van een golf van nieuwe regels en rapportageverplichtingen van bovenaf werd door inleiders en congresbezoekers nadrukkelijk gevoeld. Ondanks crisis: stapel niet toezicht op toezicht In de tweede helft van 2008 ontstond er een maatschappelijk klimaat waarin van bankiers en verzekeraars vooral wordt verwacht dat ze het boetekleed aantrekken en nieuwe vormen van toezicht die op hen af komen, gelaten accepteren. Maar niet iedere bankier lijkt zich in dat verwachtingspatroon te willen schikken. SNS-Reaal bestuursvoorzitter Sjoerd van Keulen greep het congres aan als gelegenheid om - oog en oog met zijn toezichthouder - hartstochtelijk te pleiten voor terughoudendheid van overheidszijde bij het opstellen en opleggen van nieuwe wetten, regels en rapportageverplichtingen. Van Keulen zei te begrijpen dat de vertrouwenscrisis in de financiële markten - die er overigens primair een was tussen professionele spelers onderling - ertoe leidde dat het vertrouwen in de overheid juist aan het toenemen was. Hij raadde financiële instellingen aan niet om de hete brij heen te draaien als het gaat om de vraag of er fouten zijn gemaakt. Banken hebben onmiskenbaar met te veel leverage gewerkt. Ook leek toezicht op credit rating agencies en hedgefunds onvermijdelijk, erkende Van Keulen. Richting overheid en toezichthouder zei hij toch: Alstublieft: overreageer niet! Hij wees erop dat er ook nu al heel veel regelingen bestaan die een zware administratieve last leggen op de onder toezicht staande instellingen, terwijl het nut ervan eigenlijk nog nauwelijks is bewezen. Het effect is te vaak dat gewone burgers wel worden gepakt op procedurele fouten, maar dat de echte boeven nog steeds vrijuit gaan. Van Keulen riep de politiek op vooral niet te vergeten dat de vrije markt de burger heel veel welvaart heeft gebracht. Laten 2

3 het Financieele Dagblad Klachtenregeling beursbedrijf ondergebracht bij nieuwe stichting we de verleiding weerstaan om door te gaan met het stapelen van toezicht op toezicht. Vervang moraal en integriteit niet door nog meer regels. En depolitiseer de huidige crisis. Het pleidooi van de SNS Reaal-topman om geen regels in te voeren waar moraal en integriteit voor discipline kunnen zorgen, is impliciet een oproep om ruimte te laten voor zelfregulering. Klachtencommissie hielp kosten rechtszaken indammen In hoeverre zelfregulering in het verleden voldoende was om voor tevreden financiële consumenten te zorgen en wat er nog verbeterd kon worden, waren kwesties voor de andere sprekers op het congres in de Amsterdamse Olofskapel. Rob Mok nam vijfentwintig jaar geleden zitting in de voorloper van het KiFiD, de Klachten Commissie Effectenbedrijf (KCE), ingesteld door de toenmalige Vereniging voor de Effectenhandel. Hij memoreerde dat het hoofdmotief tot oprichting van die commissie was dat beleggers die meenden schade te lijden door onzorgvuldig handelen door hun bank, steeds vaker naar de rechter stapten. Om de aanzwellende reeks kostbare rechtszaken in te dammen, leek een klachtencommissie een efficiënte oplossing voor alle partijen. Mok wees ook op twee andere winstpunten: banken werden erdoor gemotiveerd hun interne procedures te verbeteren en - Rob Mok: Voortschrijdende inzichten klachtencommissie mogelijk nog belangrijker - de klachtencommissie kon fungeren als een forum voor beleggers die daar eindelijk het objectieve luisterend oor vonden dat ze niet kregen bij hun bank of vermogensbeheerder. Als hij geen koersen kan voorspellen, wat kan die adviseur dan wél? Edgar du Perron, als voorzitter van de Geschillenkamer van het KiFid en in zekere zin opvolger van Rob Mok, moest echter ondervinden dat met de groei van het aantal beleggers en het aantal - vaak ondoorzichtige - beleggingsproducten, de klachtenstroom niet opgedroogde. In zijn inleiding viel impliciet een verwijt aan de branche te beluisteren dat men veel klachten aan zichzelf te wijten had. Over de effectenleasezaken zei Du Perron: Ook als beurzen tussen 2001 en 2003 niet waren ingestort, hadden In een periode van slechts vijfentwintig jaar veranderde de effectendienstverlening radicaal. Daarmee ook het soort zaken dat in die periode werd voorgelegd aan de voorganger van de KiFid Geschillenkamer: de Klachten Commissie Effectenbedrijf (KCE). Dat bleek wel uit de terugblik van Rob Mok, die vanaf het beginjaar 1983 in de KCE zitting had. Vandaag is de effectenhandel volledig giraal en gaat via het internet razendsnel, maar in de jaren 80 had een deel van de beleggers nog papieren effecten. Ze bewaarden hun stukjes thuis in een kluisje. Dat kon tot allerlei problemen leiden bij diefstal of zoekraken. Bovendien had ieder Europees land nog zijn eigen valuta. Enkele landen hadden hun valuta aan elkaar gekoppeld in het EMS. Als er buiten Nederland werd belegd, ontstonden er soms geschillen over de exacte koers waartegen afgerekend moest worden: de EMS-zaken. In de Klachten Commissie was er, zo herinnert Mok zich, net als in de rechtspraak sprake van voortschrijdende inzichten. Zo is de term zorgplicht ontstaan in een zaak die voor de Commissie speelde. Nadat in 1985 de optiebeurs werd opgericht, doken de eerste zaken op die daarmee verband hielden. In 1986 kwam een belegger in de problemen, omdat hij wel in opties handelde, maar niet besefte dat er soms een marge-eis geldt. Toen er vervolgens een verplichting tot feitelijk leveren van effecten ontstond - die deze belegger niet bezat - klaagde hij zijn bank aan, omdat die hem daarvoor niet had gewaarschuwd. De Commissie oordeelde dat de bank onzorgvuldig was geweest en zijn zorgplicht niet was nagekomen. Sindsdien leidt het begrip een eigen leven. beleggers op hun effectenleaserekeningen nog steeds amper winst kunnen maken. Simpelweg doordat de rente die berekend vervolg op pagina 4 3

4 het Financieele Dagblad vervolg van pagina 3 Veel belangstelling voor keurmerk effectenhandel Voorzitter NBVA Rob Groenemeijer: oriëntatieshifts voor intermediairs Oorspronkelijk zijn intermediairs bemiddelaars - tussenpersonen - in de verzekeringsmarkt. Maar de diensten van banken en verzekeraars groeiden naar elkaar toe. En zo werden ook intermediairbedrijven aanbieders van een breed pakket van financiële diensten. Behalve levens- en schadeverzekeringen hebben zij ook hypotheken en beleggingsproducten in hun assortiment. Hoewel er in de intermediairsmarkt enkele grotere partijen zijn, gaat het in deze wereld meestal om kleinere bedrijven waar twee of drie personen werkzaam zijn. Het lag voor de hand dat de AFM als gedragstoezichthouder, in haar missie het vertrouwen in de financiële dienstverleners te vergroten door verhoging van de kwaliteit en integriteit, ook de intermediairsbedrijfjes in het vizier zou krijgen. Inmiddels zijn er bij de AFM dan ook bijna 7000 kantoren ingeschreven. Verder eist de Wet op het financieel toezicht (Wft) dat wie consumenten begeleidt in financiële zaken, aantoonbaar over deskundigheid moet beschikken. Zo kwam voor de intermediairs ook DSI in beeld. In 2006 werden de eerste contacten gelegd en op 1 juli 2008 opende DSI vijf nieuwe registers, waarin onder meer ook intermediairs ingeschreven kunnen worden als ze bepaalde opleidingen hebben gevolgd en gescreend zijn. Had deze stap voorwaarts in professionalisering van de Nederlandse intermediairs al heel wat voeten in aarde, er kwam nog meer aan. De Europese richtlijn MiFID werd afgelopen zomer 2008 van kracht. In de visie van Rob Groenemeijer, voorzitter van de NBVA-branchevereniging van intermediairs, betekent MiFID-Nationaal Regime in potentie een grote verandering voor de manier van werken van zijn achterban: In principe zouden alle intermediairs een MiFID-vergunning moeten aanvragen en daarmee aan strenge organisatorische en gedragsregels moeten voldoen. Dat zou voor duizenden kleine bedrijven onhaalbaar zijn en gelukkig geldt er dankzij het Nationaal Regime een gedeeltelijke vrijstelling. Het mooie aan MiFID is dat advisering over financiële instrumenten als een beleggingsdienst geldt. Het werkterrein wordt dus groter. Groenemeijer: De eisen die aan intermediairs worden gesteld, zijn verhoogd, maar zij zullen straks wel gelden als volwaardige beleggingsondernemingen. De NBVA-voorzitter voorziet voor intermediairsbedrijven ingrijpende oriëntatieshifts. De tijd dat intermediairs een doorgeefluik voor de grote maatschappijen waren, is voorbij. Groenemeijer: Intermediairs waren bemiddelaar voor de aanbieders; straks zullen ze veel meer een onafhankelijk adviseur voor de consument zijn. Daarbij hoort ook dat geleidelijk van het provisie-systeem afgestapt zal worden. De adviseur zal de beloning voor zijn diensten in overleg met zijn klant bepalen. aan elke pil die hij voorschrijft. Du Perron ziet meer dingen die het vertrouwen hebben ondergraven. Beleggers kunnen niet bij hun bank klagen, omdat die hen niet tijdig aanraadde aandelen Fortis te verkopen, zegt hij. Ook beleggingsadviseurs kunnen immers niet voorspellen. Maar terecht vragen de beleggers zich af: wat kan die adviseur dan wél? Uit het feit dat in de advertenties van financiële dienstverleners tegenwoordig minder pretentie doorklinkt, leidt de jurist Du Perron wel af dat de sector iets realistischer wordt over eigen kunnen. Uit de gevallen die hij in de Geschillenkamer heeft zien passeren, trekt Du Perron de conclusie dat beleggingsadvies en vermogensbeheer eigenlijk zinloos zijn als een bank de klant en zijn verwachtingen niet echt kent. Zijn conclusies: De sector moet zelf iets ondernemen om de beloningsprikkels voor het Financieele Dagblad DSI weigert 200 mensen plek in register werd voor de financiering van de portefeuille, hoger was dan het verwachte rendement op de aandelenportefeuille. Klanten doorzagen dat niet. De vraag is natuurlijk: mag van de klant verwacht worden dat hij weet wat er onder de motorkap van complexe producten zit? Een vraag die de financiële sector goed tot zich moet laten doordringen als het gaat over het herstellen van het vertrouwen bij de klant. Een ander probleem dat Du Perron signaleert, is dat bankadviseurs nog altijd liefst de producten aanprijzen die hen een bonus opleveren. Hij noemt het dan ook niet erg niet verbazend dat klanten hun bank niet meer vertrouwen: Mensen beginnen te snappen dat hun bankadviseur als een dokter is die verdient 4

5 het Financieele Dagblad DSI: beleggingsadvies nog te vaak ondeskundig adviseurs te veranderen, ergo: de klant moet voor advies gaan betalen. Beleggingsadviezen hebben slechts waarde voor de cliënt wanneer ze zijn ingebed in een totaal en individueel financieel plan. Omzettargets Voor Kees Oosterholt, algemeen directeur van zowel DSI als KiFiD, staat als een paal boven water dat de huidige crisis vraagt om antwoorden in de wetgeving, zowel op Europees als nationaal niveau. In een subtiel verschil met Sjoerd van Keulen van SNS-Reaal, pleitte hij daarbij voor het Financieele Dagblad degelijke en duurzame wetgeving. Tegelijkertijd riep Oosterholt de branche op ook snel met eigen initiatieven te komen om de kwaliteit van dienstverlening te verbeteren. Oosterholt erkent dat adviseurs nog te vaak niet ingaan op de werkelijke hulpvraag van de klant. Adviseurs kunnen niet altijd het advies geven dat bij de klant past, omdat hij omzettargets meekrijgt van zijn werkgever. Dat dilemma kan in de toekomst alleen maar worden opgelost in een wezenlijk ander adviesmodel dan wat we nu kennen. In feite zegt Oosterholt dat er met uurtarieven gewerkt moet worden. Goed, onafhankelijk advies dat alleen in het belang van de klant is, is in zijn visie alleen mogelijk als ervoor betaald wordt. Zelfde klant - uiteenlopende portefeuilleadviezen Een kwestie waarvoor Oosterholt aandacht vroeg in een nieuw actieplan (zie kader), werd nader uitgewerkt door Tom Loonen die DSI-research fellow is aan het Amsterdam Center for Law & Economics van de Universiteit van Amsterdam. Samen met de econoom Fred van Raay onder zocht Loonen, tevens senior banker bij Insinger de Beaufort in Amsterdam, specifiek de manier waarop banken de wensen en behoeften van beleggende klanten inventariseren. Je zou denken, zei Loonen, dat een belegger met één Effectenspecialist die niet integer handelt moet aan de schandpaal worden genageld Belegger moet weten waar hij aan toe is Aanzet actieplan bepaalde risicobereidheid ongeveer gelijke profielen aangemeten zou krijgen, ongeacht welke bank. Maar onderzoek onder enkele tientallen proefpersonen leverde een heel ander beeld op. De ene bank adviseerde een proefpersoon soms een portefeuille met 100 procent aandelen, terwijl een andere bank 20 procent aanraadde. Loonen concludeerde dat de vragen lijsten die banken hanteren, zeer verschillend zijn waardoor con sistentie in de samenstelling van portefeuilles die klanten geadviseerd krijgen, ver te zoeken is. Maar hamvraag is en bleef natuurlijk: hoeveel ruimte zal er in de toekomst nog zijn voor vormen van zelfregulering in de financiële dienstverlening, met name aan particulieren. Oosterholt waakte er duidelijk voor bij het congrespubliek de indruk te wekken dat financiële markten met beperkt institutioneel toezicht zouden toekunnen. In die zin geloof ik eigenlijk niet in zelfregulering, zei hij. We weten allang dat effectendienstverlening niet zonder verzwaarde dijkbewaking kan en we zijn er te laat achter gekomen dat dit in feite ook voor de andere vormen van financiële advisering geldt. Oosterholt verwees daarmee naar de nieuwe registers die DSI afgelopen zomer opende voor ondermeer hypotheek- en verzekeringsadviseurs. Met zijn pleidooi voor het afschaffen van omzettargets daagde de DSI- en KiFiD-directeur zijn eigen achterban, de financiële instellingen, al serieus uit. Maar daarnaast lanceerde hij een op korte termijn te realiseren actieplan, bestaande uit drie hoofdpunten: Een: De voorwaarde van DSI-registratie. Financiële instellingen moeten zich nu echt committeren om op functies waar employees contact met klanten hebben, uitsluitend nog DSI-geregistreerden in te zetten. Verzekeraars zouden voor de verkoop van hun producten uitsluitend gebruik moeten maken van DSI-geregistreerde intermediairs. Twee: De uniformiteit van het risicoprofiel. Er moet overeenstemming komen over de wetenschappelijke onderbouwing. De vertaalslag van het profiel naar de invulling ervan mag niet langer tot dermate grote verschillen leiden dan nu het geval is. Drie: Kwaliteitsverbetering van klachtenbehandeling. Het is wettelijk verplicht om een klachtenregeling in te richten. Om te beginnen moet dan de interne klachtenprocedure op orde zijn. De financiële industrie moet klachten die zich voordoen na de dienstverlening goed laten afwikkelen. Immers: de zorgplicht loopt na de dienstverlening gewoon door als de klant ontevreden blijkt te zijn. De financiële sector moet zorgen dat het gezamenlijke klachteninstituut Kifid goed geëquipeerd is (ook financieel) om de te verwachten toestroom van klachten (effect ondeugdelijke producten, kredietcrisis, etc.) op te vangen. 5

6 Rudolf de Korte: Ethiek en integriteit moet in de genen van de financiële dienstverleners Hij haalde zijn doctorsbul aan de faculteit voor wis- en natuurkunde in Leiden, werkte voor Shell en voor Unilever, was in 1986 een half jaar minister van Binnenlandse Zaken en daarna, van 1986 tot en met 1989, minister van Economische Zaken en tevens vice-premier. Pas in 1995, na een intussen veelbewogen carrière als VVD-politicus, maakte Dr Rudolf de Korte, gehuwd en vader van een zoon en een dochter, voor het eerst kennis met de bankpraktijk. Hij werd benoemd tot vice-president van de Europese Investeringsbank (EIB). Toegegeven, als toen aan mij de eisen waren gesteld die DSI nu stelt aan adviseurs in het bankwezen, dan was ik vast niet op die post terechtgekomen, zegt de Korte lachend. Maar goed, het was een politieke benoeming. En ik heb het bankvak in die Parool periode van 1995 tot 2001 echt wel in de vingers gekregen. Dat moet ook George Möller, toen directeur van Amsterdam Exchanges en tevens initiatiefnemer en eerste voorzitter van DSI, hebben gedacht toen hij in De Korte een geschikte opvolger zag. De Korte nam het DSI-stokje over net nadat hij afscheid had genomen bij de EIB. Hij voelde zich gemotiveerd voor het voorzitterschap vanwege de economische en maatschappelijke relevantie. De Korte: Möller had in de City de FSA aan het werk gezien, een zelfregulerend orgaan dat door banken en effectenhuizen was opgezet om te zorgen dat personeel in de sector aan bepaalde eisen van deskundigheid en integriteit zou voldoen. Dat had Amsterdam ook nodig, vond hij, en ik was dat met hem eens. Slechts één voorwaarde stelde De Korte: Ik wou het alleen doen als DSI, maar ook ik als voorzitter, strikt onafhankelijk zouden zijn. Intussen heeft de voormalige politicus er acht jaar opzitten, een tijd waarin zijn DSI zijn bestaansrecht bewees. Toch is 2008 geen goed jaar om tevreden terug te blikken. De kredietcrisis heeft het vertrouwen in financiële ondernemingen plotseling zwaar beschadigd. De Korte: De vraag: hoe verder na de kredietcrisis hebben wij bij DSI heel hoog op de agenda gezet. Belegger kan bouwen op beurswaakhond DSI U bent voorzitter van DSI sinds 2000; dus bijna al zolang DSI actief is. Waar bent u het meest trots op? DSI heeft in relatief korte tijd een model voor kwaliteitsverbetering neergezet dat echt werkt. Ook buiten die effectenwereld. Oud-AFM voorzitter Arthur Docters van Leeuwen zei indertijd al tegen andere financiële dienstverleners: Doe het zoals DSI het doet als je wilt professionaliseren. Dat zag ik als een compliment. Ik hamer er steeds op dat het terugbrengen van ethiek en integriteit in de genen van de financiële dienstverleners onze belangrijkste taak is Inmiddels durf ik te stellen dat als ze in Amerika zoiets als een DSI hadden gehad - dus als subprimeverkopers aan onze eisen aan hypotheekadviseurs hadden moeten voldoen - die hypothekencrisis daar niet was ontstaan. Ook ben ik er trots op dat DSI instrumenteel is geweest in het vinden van een oplossing voor gedupeerden van aandelenleaseproducten. Al in de tijd dat die verkocht werden, waarschuwde DSI voor de risico s van beleggen met geleend geld. We waren dus geloofwaardig als partij om de klachten te behandelen, te inventariseren en te sorteren. Mede door dat voorwerk kon de Duisenberg-regeling tot stand komen. In sommige gevallen heeft die tot schadeloosstelling geleid of tot genoegdoening van gedupeerden door het uit hun functie zetten van bepaalde adviseurs. Wat is volgens u doorslaggevend voor het succes van de DSI-methode? Op menselijk niveau slaat de methode aan doordat onze aanpak een appél doet op beroepstrots. Pas was ik bij mijn eigen bank waar ik werd geholpen door iemand die op zijn kaartje drie inschrijvingen in DSI-registers vermeldde. Toen ik daarover iets opmerkte, zei die adviseur spontaan: Ja, ik ben daar trots op. Vervolgens dacht ik: Mooi! Zo wordt dit dus beleefd. Maar als methode van aanpak is het mede zo effectief doordat adviseurs zijn gaan beseffen wat de gevolgen zijn als je over de schreef gaat. Je 6

7 het Financieele Dagblad DSI biedt effecteninstellingen inzage in gegevens werknemer krijgt met het tuchtrecht te maken. En je kunt je registratie kwijtraken. Wat fout gaat, wordt bijgehouden en als iemand bij een ander bedrijf zou solliciteren komt dat aan het licht bij een pre-employment screening. Omdat DSI inmiddels een dekkingsgraad van 80 procent heeft onder effectenspecialisten, zijn zulke mensen feitelijk professioneel buitengesloten. Zo n drie à vier keer per jaar wordt iemands registratie na een incident ingetrokken. Is de kwaliteit van financiële dienstverlening niet lastig objectief te meten? Helaas is dat waar. Hoe de waarde van beleggingen zich ontwikkelt, is niet te voorspellen, en of beleggers over de advisering terecht tevreden of ontevreden zijn, is nauwelijks objectief te meten. Juist daarom leggen we zo de nadruk op integriteit. Je kunt namelijk wél vaststellen of een advies is gegeven met primair het oog op het belang van de klant of dat van de adviseur. Daarom hamer ik er steeds op dat het terugbrengen van ethiek en integriteit in de genen van de financiële dienstverleners onze belangrijkste taak is. Wat adviseurs in de verleiding brengt het belang van de klant niet altijd voorop te stellen, zijn de omzettargets die ze moeten halen. Spreekt u daarover met de top van de instellingen? Ik begrijp ook dat de buitenwereld denkt dat wij rechtstreeks met onze deelnemers - banken, pensioenfondsen, vermogensbeheerders, verzekeraars en intermediairs - over deze dingen spreken. Omzettargets zijn een probleem. En inderdaad, als werkgevers ons niet ondersteunen, is ons werk niet zinvol. Het punt is: er bestaat een convenant tussen DSI en AFM over een taakverdeling. Die houdt in dat het aanspreken van bestuurders niet op onze weg ligt. Dat hoort bij de taken van de AFM. Het mag raar lijken want de financiële ondernemingen die in DSI deelnemen, zijn onze sponsors, onze achterban. En wat wij doen is inderdaad in hun belang. Toch zijn niet die financiële ondernemingen onze primaire doelgroep maar de tienduizenden mensen die daar actief zijn als financieel adviseur. Wie DSI-geregistreerd wil zijn, wordt in rollenspellen bijgebracht wat ethisch en integer handelen betekent. Als dat lukt dan zal een adviseur die van zijn management een omzettarget meekrijgt en dat niet kan rijmen met integere advisering, dat probleem dus actief aankaarten. In de DSI-aanpak moet ethiek van onderaf komen. Welke ambities blijven er nog over? Oh heel veel! Een van onze doelen is de DSI-methode uit te breiden naar alle vormen van financiële advisering van consumenten. We hebben nu ongeveer 7000 geregistreerden in de beleggingsadvieswereld, maar we denken dat het er uiteindelijk zo n zullen worden. Afgelopen zomer zijn er al vijf nieuwe registers geopend. Onder meer voor hypotheekadviseurs. In de nabije toekomst komen de intermediairs in het vizier. Dat zijn oorspronkelijk verzekeringstussenpersonen, maar tegenwoordig bieden ze een breed assortiment van financiële diensten. De AFM houdt inmiddels op die groep toezicht en verstrekt vergunningen. Maar om die te krijgen moeten deze intermediairsbedrijven en hun personeel - we hebben het over meer dan twintig duizend mensen - aan bepaalde eisen voldoen. Wij denken dat het DSI-model ook daar heel goed toepasbaar is. "De kwestie hoe de financiële sector verder moet na de kredietcrisis staat hoog op de agenda" Tenslotte: welke effecten van de kredietcrisis voorziet u voor DSI, voor deelnemende instellingen en voor de geregistreerden? Het vertrouwen in de financiële sector moet snel worden hersteld en ik denk dat DSI daarin van nature een taak heeft. Dat bleek ook al tijdens ons congres dat we het thema meegaven: 'Samen werken aan vertrouwen'. Zoals ik al aangaf: de kwestie hoe de financiële sector verder moet na de kredietcrisis staat hoog op de agenda. DSI heeft daarom het voornemen om in de komende tijd duizenden nieuwe deelnemers en geregistreerden met name binnen het intermediair te werven. Tegelijkertijd gaan we de consument bewegen voortaan te vragen naar een DSI-registratie voor die nieuwe doelgroepen. Dat zullen we doen met een landelijke campagne waarmee we de naamsbekendheid van DSI verder versterken." Personalia Indiensttredingen Anouk Brohm Is in dienst getreden als directiesecretaresse. Thies Hoogveld Is in dienst getreden als procesmanager. DSI Info is het informatiebulletin van het Dutch Securities Institute (DSI). December 2008 Redactie DSI Info Postbus AR Amsterdam Telefoon Fax info@dsi.nl Aan dit nummer werkten mee: Bert Bakker, Jorine Berends, Joke van den Braber, Jan Heeremans, Thom Hoedemakers, Rudolf de Korte, Kees Oosterholt, Dick Vis. Productie: The KEY Agency, Amsterdam 7

8 DSI presenteert zich aan onafhankelijke adviseurs tijdens bijblijfdagen van NBVA Jan Heeremans: Fatsoen verkoopt, zeker in crisistijd Op uitnodiging van de NBVA mocht DSI zich presenteren aan de onafhankelijke adviseurs tijdens de nationale bijblijfdagen Geflankeerd door twee acteurs heeft Jan Heeremans zich als een volleerd goeroe in vier bijeenkomsten met succes van die taak gekweten. De bezoekers waren enthousiast over de door DSI gekozen formule van een presentatie en een casus over integriteit in de vorm van een stukje theater. De boodschap aan zijn publiek was: Fatsoen verkoopt nu ook jullie klanten in de ban van de vertrouwenscrisis zijn. Jan Heeremans (1956) is als lid van (1775) handelmaatschappij die de commissie Opleidingen sinds mede door hem is omgevormd tot jaar en dag ambassadeur van het gelicenseerd effectenkantoor. werk van DSI. Hij is beslist niet de eerste de beste in de wereld van Professionele hobby effecten en vermogensbeheer. Heeremans eigen focus is veel Bijna 30 jaar succesvol in het vak, breder. Zoals het ondernemersblad was Heeremans vanaf 1991 onder De Zaak eens uit zijn mond meer verantwoordelijk voor de optekende, is zijn professionele uitbouw van Effectenbank Stroeve. hobby het bestuderen van de Tot voor kort was hij partner bij persoon achter de portemonnee. DeVries&Co effectenspecialisten, Want verklaarde hij, beleggen een van oorsprong eeuwenoude is geen wetenschap, je moet ook kunnen invoelen. Ik kan bij wijze van spreken al door de telefoon ruiken wat iemands risicoprofiel en reële behoefte is. De laatste jaren is het MKB nadrukkelijk in het vizier van Heeremans. Hij heeft een praktische beleggingstraining ontwikkeld voor verzekeringstussenpersonen om het sinds 2006 verplichte diploma Wfd Beleggen A te kunnen behalen. Anders mogen ze geen polissen met effectenproducten meer verkopen. Samenwerking NBVA en DSI Geen wonder dat Jan Heeremans met zijn flamboyante verteltrant het oor kreeg van zijn zelfstandig ondernemende publiek. Hij kent de intermediairs uit zijn praktijk en zij ruiken zijn ondernemersbloed. De NBVA, een officiële partner van DSI, is al bijna 100 jaar de branchevereniging van onafhankelijke assurantie- en financieel adviseurs. Zo n 1000 zelfstandige assurantiekantoren, verspreid over heel Nederland, zijn lid van de NBVA. Een financieel adviseur die lid is van de NBVA, wil gids en vraagbaak voor zijn klanten zijn in een financiële wereld die steeds complexer wordt. Of het nu gaat om pensioen, hypotheek of verzekeringen. Daarmee behoren zij tot de nieuwe doelgroep van DSI voor personeelsscreeningen, de Integriteitsmodule en de Wft-adviseursregisters. Kick-off DSI ziet haar medewerking aan de bijblijfdagen van de NBVA als de kick-off van bewustwording over integriteit onder de intermediairs in de financiële dienstverlening. Onbekend maakt onbemind, zo luidt het spreekwoord. En dat is ook een beetje van toepassing op DSI in de relatie met het intermediair. Zij prijst zich dan ook gelukkig dat zij haar partner NBVA als tussenpersoon mag gebruiken om de intermediairs te bereiken. Heeremans: De presentaties tijdens de bijblijfdagen zijn geslaagd. En waren voor de bezoekers, zo hebben ze me verteld, een geweldige eye-opener. Wie er niet bij was, heeft toch iets gemist, denk ik. Natuurlijk blijft het niet bij die eerste directe kennismaking met de NBVA-achterban. In die wereld moet DSI nog flink aan haar naamsen productbekendheid werken. Al die extra inspanningen en kosten voor regelgeving, toezicht en zelfregulering zijn voor 120% de moeite waard Herkenbaar proces Het leven van intermediairs is er niet makkelijker op geworden. Integendeel, zij worden geconfronteerd met toenemend toezicht en regelgeving, stijgende kosten en bovendien afnemende provisie. Voor de oorspronkelijke doelgroep van DSI, effectenspecialisten en vermogensbeheerders, een herkenbare situatie, want zo n jaar of tien geleden hebben zij hetzelfde proces doorgemaakt. Het wiel hoeft niet meer te worden uitgevonden. DSI is een doorgewinterde vraagbaak, een ideale raadgever voor de intermediairs nu kwesties als integere bedrijfsvoering om de hoek komen kijken. Zij is zo n beetje de verteller over vertrouwenszaken. 8

9 het Financieele Dagblad Uit hetzelfde hout gesneden Heeremans maakt een karaktervergelijking. Ook de effectenhandelaren zijn eigengereide, vrije denkers en doeners. Zij hebben hetzelfde karakter als de intermediairs, zijn uit hetzelfde hout gesneden. Met ook die passie voor persoonlijk communiceren met de klant. In de bancaire wereld staat de effectenadviseur het dichtst bij de klant en in de financiële dienstverlening is dat de intermediair. Maak het verschil Zijn al die extra inspanningen en kosten van toezicht en regelgeving wel de moeite waard vraagt menig intermediair zich af. Ja, voor 120%, zegt Heeremans zonder blikken of blozen. Want de AFM-vergunning en de DSI-registratie maken het verschil met die adviseurs en verkopers van teakplantage-aandelen en Midden Oosten vastgoedinvesteringen. Ik vertel het weleens zo. Mevrouw/ mijnheer, waarom denkt u dat deze aanbieders zich onttrekken aan het AFM-toezicht? Hun handel deugt gewoon niet. Een weldenkend adviseur smeert zijn klanten dit soort producten gewoon niet aan. Punt! Een pluim verdient Heeremans vindt dat de intermediairs een pluim verdienen. de Volkskrant Snel vergelijk tussen bank en gedupeerden in zaak rond Legio Lease lijkt verder weg dan ooit Dexia in hoger beroep bij DSI Hij kent ze sinds jaren van de vele trainingen en cursussen. Vergeet niet dat de locale tussenpersoon in de provincie een groot afbreukrisico kent. Hij woont en werkt, leeft, te midden van zijn klanten. De sociale controle is een stuk groter dan voor de financieel adviseur die binnen het bastion van een bank opereert. De tussenpersoon moet het voor 80% hebben van referralselling, van mond tot mond reclame. Die makkers verdienen een pluim. Dat mag best weleens gezegd worden. Fatsoenlijk zakendoen De Wft-eisen willen kennis inzichtelijk en vertrouwen zichtbaar maken. Het begrip integriteit is veel te abstract, te hoogdrempelig ook, vindt Jan Heeremans. Duidelijker zijn woorden als vertrouwen, goede intenties, oprechtheid en eerlijkheid. Maar in gewone mensentaal gaat het om fatsoenlijk zakendoen. Je wilt fatsoenlijk advies van een fatsoenlijk adviseur. Dat hoef je aan niemand uit te leggen. Van huis uit weet iedereen wanneer hij onfatsoenlijk bezig is. Zelfs een fout mens. Adviseur is een vertaler Voor de klant is een goede intermediair een gids, een partner en een vertaler. Hij of zij verduidelijkt, legt uit en adviseert. Die combinatie geeft je klant vertrouwen. Adviseurs zijn weliswaar bekend met het begrip integriteit. Het is er, maar het moet nu moet zichtbaar worden gemaakt. Fatsoen moet je op de voorgevel kunnen spijkeren en dat kan met het gereedschap van DSI. De Het leger beleggingsexperts krimpt Aantal klachten van beleggers neemt flink toe screeningen, de Integriteitsmodule en de adviseursregisters voor hypotheken, verzekeren - al dan niet met volmachtaantekening - en consumptief krediet. Fatsoen moet je op de voorgevel kunnen spijkeren en dat kan met het gereedschap van DSI Spijker fatsoen tegen de voorgevel DSI vertaalt en maakt integriteit in de praktijk toepasbaar. En heeft de onderscheidende norm gezet door in de onlosmakelijke combinatie van kennis en vertrouwen de lat hoog genoeg te leggen. Vanuit de Wft/Nationaal Regime weet zij raad met integere bedrijfsvoering en integer handelen van personeel. Ik zie het zo. Met handvatten als een inschrijving in een van de openbare registers op kun je bij wijze van spreken met het bordje Integer buiten etaleren dat je binnen een fatsoenlijke club runt. Het is een extra stuk vertrouwen wat meehelpt in klantenbinding en werving. Mensen zoeken nu meer veiligheid dan ooit, benadrukt Heeremans. Verstandig en verantwoord werken Hoe je dat in het werkproces in de vingers krijgt? Nou, volgens de geleerden zijn transparantie, initiatief en betrouwbaarheid de kernwaarden van de financiële dienstverlening. De adviseur die vertrouwd is met betrouwbaarheid, heeft niet alleen kennis, maar gaat ook verstandig en verantwoord te werk. Hij, maar zij is in dat vak gelukkig niet langer een uitzondering, kent de interne procedures plus wet- en regelgeving. Signaleert tegengestelde belangen, maakt een juiste, zorgvuldige afweging en maakt een bewuste keuze uit meerdere alternatieven. En hij houdt zich aan zijn woord, komt zijn afspraken na. Als jij en jouw mensen dat allemaal praktiseren en dat kan met de hulp van DSI dan wordt het bewijs van fatsoenlijk zakendoen geleverd. Klanten vertellen het door En als je zo n fatsoenlijke club bent, geef dan ook de klanten de tools om over jullie in hun kring te praten. Dat is be good and let tell it. DSI is bij uitstek in staat om kennis- en integriteitsregelgeving concreet te vertalen voor jouw winkel en naar je klanten zodat die het door vertellen. En tot slot als ik nog even mag, zegt Heeremans, kom ik weer bij die adviseursregisters en het integriteitsdiploma. Wat krijg jij, intermediair, ervoor terug? Ga fatsoen verkoopt inzetten naar je klanten als marketing- en wervingsmiddel. Wedden dat ze zich daar zeker in deze tijd comfortabel bij voelen. Men wil zijn centen redelijk veilig onderbrengen met een fatsoenlijk rendement. Niemand zit meer te wachten op nog meer geldverslindend gedoe. Als intermediair meer weten wat DSI voor u kan betekenen? Kijk op 9

10 Het DSI-team Het managementteam kijkt terug en blikt vooruit Kijk op vermogen winter 2005 Kees Oosterholt, DSI: Integriteit in effectenbranche is van levensbelang dienstverlening maakt de missie Jorine Berends, hoofd Project- en Communicatiebureau: Met de 'tools' van DSI kun je integere bedrijfsvoering zichtbaar maken. De toenemende focus van zowel de toezichthouder, professie als consument op deskundigheid en integriteit in de financiële van DSI des te actueler. We ontwikkelen in samenwerking met de branche de 'tools', het gereedschap, om invulling te geven aan een deskundige en integere bedrijfsvoering. Enkele voorbeelden: de mogelijkheid voor financiële ondernemingen om de wettelijk verplichte pre-employment screening uit te besteden aan DSI. Een effectief middel om integriteitsrisico's in te perken. Verder zijn er onlangs nieuwe Wft-registers geopend, waardoor het DSI-keurmerk voor een veel bredere groep financieel professionals beschikbaar is. De recentelijk geïntroduceerde wft-wijzer helpt financieel deskundigen om te toetsen of hun diploma's (ook oude diploma's) Wft-proof zijn. Tevens zijn verschillende varianten van de DSI-integriteitsmodule ontwikkeld voor onder andere medewerkers van banken, verzekeraars en intermediairs. Hierin komen integriteitissues uit de dagelijkse praktijk aan de orde. De uitbreiding van ons dienstenpakket heeft de doelgroep van DSI veel breder en divers gemaakt. Denk maar aan financieel tussenpersonen en detacheringsbureaus binnen de financiële sector. We richten ons steeds actiever op de verschillende doelgroepen om hen te informeren over onze diensten en de toegevoegde waarde ervan in hun specifieke situatie. Ook staat er een landelijke campagne op stapel om de naamsbekendheid van DSI te vergroten en de pluspunten van de DSI-registratie ook bij de consument sterker onder de aandacht te brengen. René Ruurda, hoofd Operations: Er staat nu een goed geoliede machine om de groeiende stroom van persoonsscreeningen te verwerken. Voor DSI is 2008 het jaar geweest van groei. Vooral door de lancering 10

11 Staand v.l.n.r.: René Ruurda, Jorine Berends, Rianne Martens, Anouk Brohm, Jetteke Hofman, Joke van den Braber, Laura Tuijnman, Kees Oosterholt, Rudolf de Korte, Dick Vis, Nadya Viegas, Kimberly Fokké, Ranchi Muller, Varashna Gierdharie, Mark van der Lecq, Mylène Vieijra, Gerty Dijkstra Zittend v.l.n.r.: Thies Hoogveld, Sheila Baron, Wendy Tang, Angeline Koeiman, Mariska Scheltens Niet op de foto: Babette Le Belle, Martine Wubben, Andriana Giannakoudis, Astrid Schulein, Hidde Muije en Eslem Cankaya van de Wft-registers en het steeds maar toestromend aantal PES-aanvragen. Om de groeiende vraag aan te kunnen hebben we hard gewerkt aan het optimaliseren van de interne organisatie. We hebben nu twee operationele teams voor screening en registratie. Zij kunnen wekelijks honderden aanvragen zorgvuldig toetsen en afhandelen. Zeker, het was een leerproces, maar nu staat er ook een goed geoliede machine. En die zal in 2009 nog een tandje moeten bijzetten om de voorziene groei op te kunnen vangen. Om een screening of registratieaanvraag zo soepel en vooral snel te laten verlopen zal ook volgend jaar onze ICT-afdeling weer op zoek gaan naar nieuwe verbeteringen. Vele oplossingen worden ontwikkeld na evaluaties met aanvragers. Zo kan men sinds kort een aanvraag niet alleen via de fax, maar ook per mail insturen. En van die mogelijkheid wordt nu druk gebruik gemaakt. Mark van der Lecq, staflid Juridische Zaken en Opleidingen: We zijn er op gespitst om de leereffecten uit de tuchtpraktijk terug te brengen naar de werkvloer. Het naleven van integriteitsnormen op de werkvloer is een proces dat continu aandacht verdient. Van onze DSI-geregistreerde professionals wordt verwacht dat ze in hun dagelijkse werk de aandacht voor integriteit niet laten verslappen. In onze Gedragscode zijn daarom de regels voor een integere beroepsuitoefening vastgelegd waaraan de geregistreerde zich dient te houden. DSI heeft bewust niet gekozen voor de weg van de minste weerstand. Andere keurmerken, brancheorganisaties of zelfregulerende initiatieven kennen ook gedragscodes. Effectieve handhaving daarvan door een transparant tuchtsysteem zie je bijna nergens. In tien jaar tijd is in tuchtzaken veel jurisprudentie opgebouwd, waarmee de leereffecten uit de tuchtpraktijk weer terugstromen naar de werkvloer. Eén van de lessen uit deze jurisprudentie is dat er allerlei omgevingsfactoren inwerken op de geregistreerde. De commerciële druk, het bonusbeleid, de cultuur van een organisatie en de wijze waarop leidinggevende acteren zijn allemaal elementen waardoor een geregistreerde wel eens de gedragscode uit het oog kan verliezen. het Financieele Dagblad De Financiële Telegraaf Royement na foute leningen In de jurisprudentie van de Tuchtcommissie worden dergelijk factoren in meer of mindere mate meegewogen in de beoordeling. De rode draad in deze jurisprudentie is echter dat de eigen verantwoordelijkheid van de geregistreerde voorop staat. Omgevingsfactoren kunnen soms sterk zijn maar ze kunnen uiteindelijk geen rechtvaardiging vormen om de integriteitsnormen te verwaarlozen. In de lijn van deze jurisprudentie zal DSI ook in toekomstige zaken oog houden voor de soms complexe werksituatie waarin een geregistreerde actief is zonder daarbij de gedragscode opzij te schuiven. Oosterholt: De financieel adviseur krijgt een DSI-rugnummer dat hij ook kan kwijtraken DSI dicht gat in regulering financieel adviseurs 11

12 AFM-bestuurder Theodor Kockelkoren: De financiële sector moet meer ruimte voor zelfregulering wel verdienen Op de vraag hoeveel ruimte er in de toekomst nog zal zijn voor vormen van zelfregulering in de financiële dienstverlening zal het echte antwoord pas in de komende maanden, misschien zelfs jaren gegeven worden en uitkomst zijn van een politiek proces. Voor hints over de richting waarin de toezichthouder denkt, letten de congresgangers natuurlijk vooral op de uitspraken van AFM-bestuurder Theodor Kockelkoren. Maar Kockelkoren koos zijn woorden voorzichtig. De tijden voor zelfregulering worden nu weer moeilijker. De financiële wereld staat in brand. De overheden springen nu bij om liquiditeits- en solvabiliteitsproblemen, althans de symptomen daarvan, aan te pakken. En terecht. Maar gebrek aan zelfregulering vormde een niet onbelangrijke factor bij het tot stand komen van deze crisis. Kockelkoren zoomde in op de omstandigheden die tot de huidige crisis hebben geleid. Over de markten voor complexe kredietderivaten zei hij: Die werden tussen professionele partijen verhandeld. Er waren en zijn geen publiekrechtelijke eisen met betrekking tot transparantie, handel, clearing en settlement. En er was en is geen toezicht op het Financieele Dagblad een marktsegment dat medio 2007 tien keer zo groot was als het wereldwijze bruto nationaal product, in totaal zo n $600 biljard. Dit maakt volgens Kockelkoren aannemelijk dat zelfregulering geen kwaliteitsbodem heeft gelegd in de waardebepaling en risico-inschatting van deze instrumenten. Evenmin heeft zelfregulering intransparantie en de problemen die nu ontstaan bij de afwikkeling, kunnen voorkomen. De kortetermijnbelangen van de marktpartijen en de concurrentie in de markten waren te sterk om kwaliteit en voorzichtigheid te kunnen laten prevaleren. Gedragscode uitbreiden Ingaand op het terrein waar DSI actief is, greep Kockelkoren terug op punten waarvoor hij eerder al Toestroom integriteitsbewakers noopt branche tot register, code en opleidingseisen Eisen aan compliance officer het Financieele Dagblad Financieel adviseurs starten zelfregulering eens aandacht had gevraagd: het cliëntenprofiel, de cliëntadvisering en de organisatiecultuur waarin de beleggingsadviseur en vermogensbeheerder werken. In wezen stelde Kockelkoren een diagnose die goeddeels overeenkwam met wat door Tom Loonen en medeonderzoeker Fred van Raay hadden geconstateerd: de onvoldoende benutte cliëntenprofielen en statische vragenlijsten naast het probleem van de omzettargets waarop Kees Oosterholt ook wees. Toezichthouder en branche lijken het dus eens over de vraag welke zaken het meest urgent aandacht vragen. Maar AFM-toezichthouder Kockelkoren voegde enkele ideeën toe: We zijn dit jaar een project gestart om bij advisering van opbouwproducten, zoals beleggingen, de good en best practices in kaart te brengen om zo over het adviesproces als geheel meer guidance te geven. Volgend jaar zullen we daarmee naar buiten komen. Het spreekt vanzelf dat het instituut DSI betrokken moet zijn. Kockelkoren suggereerde verder dat DSI initiatief zou kunnen nemen om haar gedragscode uit te breiden. Die zou de professional houvast kunnen geven in welke organisatieomgeving hij wel en in welke hij niet zou willen functioneren. Ook elementen als de wijze van aansturing, aard van het eventuele bonusbeleid en relatie met eventuele interne producthuizen zouden daarin aan bod kunnen komen. Maar meetbaar? Interessant was dat de suggestie die Kockelkoren als laatste noemde, het meest aanleiding gaf tot discussie onder de sprekers. Hij zei: DSI zou initiatieven kunnen nemen om de kwaliteit van advies objectief meetbaar te maken om beleggers beter te informeren en meer in staat te stellen te kiezen tussen beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders. Dat objectieve meetbaarheid van de kwaliteit van advies het vertrouwen in de sector ten goede zou komen, hoefde voor de congresdeelnemers geen betoog. Over de vraag of dit überhaupt mogelijk is, werden ze het die middag niet meer eens. 12