Team Gezondheidszorg Herkauwers. Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw. Enkele actualiteiten rond dierziekten bestrijding.

Transcriptie

1 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Enkele actualiteiten rond dierziekten bestrijding Dr. Koen De Bleecker 1 Onze missie DGZ is dé betrouwbare partner van de Vlaamse veehouder om met gezonde dieren op duurzame wijze veilig voedsel te produceren. 2 Team Gezondheidszorg Herkauwers Koen De Bleecker Teamleider Gezondheidszorg Herkauwers Hans Van Loo Abortusprotocol/Veepeiler Lien Merchiers Paratuberculose Annelies Goolaerts IBR Stefaan Ribbens BVD Jozefien Callens BVD/demoprojecten Eva Van Mael Kleine herkauwers/ibr Helpdesk via tel 078/

2 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Inhoud 1. BVD 2. IBR 3. Neospora Programma s??? De ziekte Huidige aanpak Toekomst IBR Verplicht Doorgroei hoger statuut BVD Vrijwillig Verplicht Paratbc Neospora Vrijwillig Vrijwillig 5 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw BVD 6 2

3 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Inhoud 1. Inleiding op BVD 2. Is er nog BVD in Vlaanderen? 3. BVD dragers: waar gaan ze naartoe? 4. Risico op insleep 5. Huidige wetgeving 6. Huidige aanpak op bedrijfsniveau 7. Nieuwe staalnamemethode 8. Toekomst: het verplicht programma 1.Inleiding BVD virus= Boviene virale diarrhee Ziekte reeds > 55 jaar gekend, ziektemechanisme slechts een 20-tal jaar Meer een bedrijfsziekte dan een ziekte van het individuele dier: enkele BVD-dragers maken het bedrijf ziek Infectie start vaak met een aankoop: aankoopprotocol DGZ (tss 1/01/2011 en 31/12/2011) gemiddeld 1 % van de aangekochte dieren is een drager 8 1.Inleiding Economisch belang van BVD: Invloed op de vruchtbaarheid/melkproductie Invloed op de kalveropfok Verschillende studies: : verlies per aanwezig rund Soms zware economische schade bij zware uitbraken 9 3

4 Wat kost de BVD besmetting? Schade op een rundveebedrijf Inschatting Assumpties Opmerkingen per koe per jaar Afweerdaling jongvee (7%), groeivertraging, aangeboren afwijkingen (5%), BVDdragers (19%), dragers onder vaarzen of volwassen vee (16%), verwerpingen (9%) en verminderde vruchtbaarheid Schade BVD op zoogkoeienbedrijf in Ierland (Opmerking, niet te vergelijken met BWB intensief vleesvee gezien geringere economische waarde kalf tov BWB!!) (44%) Per gemiddeld bedrijf met een BVD tot US$ Uitbraken virulente stammen in Amerikaanse bedrijven Meerwaarde van BVD vrij kalf Kalvermesterij Duitsland in afmest :15 euro Schade van IPI euro Inherente schade van één BVD-drager, zonder secundaire schadekosten Negatieve gevolgen: +15% ziekte, +40% griep + 50% aanvangsbehandeling, groeivertraging; globaal kg slachtgewicht besmetting: Gemiddeld 60 tot 500 euro verlies per aanwezig rund!!!! Negatieve gevolgen van drager op afmestbedrijf 10 Wat kost BVD aan de sector? Inschatting 8.8 m CHF (95% BI: m CHF) Assumpties Schade BVD voor Zwitserse rundveepopulatie in miljoen US$ per miljoen kalvingen in Amerika miljoen Noorse kronen per jaar Gemiddelde schade per kalving in Amerika tgv BVD Voor Vlaanderen loopt dit op tot Jaarlijkse nationale schade in Noorwegen voor de start van BVD-bestrijding euro per jaar!!! En dit is nog een onderschatting!!!! 20 miljoen US$ per jaar Schade in Denemarken in 1992 bij 34% actief besmette bedrijven Herverdientijd Ierland 0.5 tot 1.2 jaar Herverdientijd voor Ierse sector door nationaal programma in vergelijking met schade BVD 11 Enkele begrippen Acute infectie = transiënt = transviremisch Tijdelijke Seronegatief = gevoelig virusuitscheiders Geïnfecteerd = viremisch Na 21 dagen negatief Antistoffen = Seropositief = beschermd Infectie 1 4 de maand vande dracht 12 4

5 IT = Immunotolerant kalf = permanente drager = permanent geïnfecteerd = IP = IPI Permanente virusuitscheiders: 2 * positief ag met 21 dagen tussen Persisterend viremisch Verticale besmetting 13 BVD dragers!!! 50% heeft afwijkingen 50% lijkt gezond 80-90% sterft voor 2 jaar Uitzonderlijk: dragers onder de koeien (zonder symptomen) Nakomelingen zijn altijd dragers! Permanente virus uitscheiders = DRAGERS ± 0.7-1% rundveepopulatie 14 BVD op een melkveebedrijf 5

6 Eén jaar later BVD op een melkveebedrijf, nog één jaar later - Uitbraak in koppel met weinig afweerstoffen: > 500 per koe - Viruscirculatie op gemiddeld melkveebebedrijf > per dier/jaar 2.Is er nog BVD in Vlaanderen? Uit de winterscreening van weten we dat: Er geschat 0.7% dragers zijn in de populatie Er geschat op 4.68% van de bedrijven dragers zijn! Er geschat 32% van alle dieren in de populatie in contact zijn gekomen met het virus Er geschat 46% van de bedrijven viruscirculatie is geweest (of nog aanwezig) 18 6

7 2. Is er nog BVD in Vlaanderen? Enquête onder veehouders (890 in totaal) Vraag: BVD problemen in de laatste 3 jaar? n=890 NO YES MV Van de beslagen die hadden geantwoord geen problemen rond BVD te hebben gehad in het verleden waren 29 Antigen+ (4.83%)in de steekproef Van de beslagen die hadden geantwoord problemen te hebben gehad met BVD in het verleden was 1 beslag Antigen + (1.35%) in de steekproef Is er nog BVD in Vlaanderen? BVD dragers geïdentificeerd in het n= 890 verleden? NC NO 771 YES MV Aantal BVD dragers Is er nog BVD in Vlaanderen? Wordt er gevaccineerd?ja= 18%, nee = 80% (n=890) Redenen BVD-vaccinatie in Prevention of disease / loss of production Adviced by veterinarian Contribute to BVD 41 eradication Adviced by farmers organisation Welfare reasons Prevention of infection Reason foetus 21 7

8 3.BVD dragers: waar gaan ze naartoe? BVD dragers (IPI s) en hun contacten Sleutel tot goede BVD bestrijding: Opsporen IPI s(=dragers!) Verwijderen IPI s!! 22 BVD Ag POS e semester 885 testen BVD AG POS (op 430 beslagen 2.6% van totaal aantal antigen geteste dieren) 882 traceerbaar 732 dieren (92 dieren 2 *getest) Tabel: beschrijving van positieve BVD-antigeen onderzoeken (n=828; 1e semester 2012) Categorie aantal % Extra Dieren nog in leven op 30 juli 2012 op het beslag van onderzoek 212 risico nog 25,6% aanwezig! verkocht naar ander bedrijf na pos diagnose 130 risico nog 15,7% aanwezig! Dieren dood op 30 juli 2012 op het beslag van onderzoek ,3% verkocht naar ander bedrijf na pos diagnose 46 5,6% Geëxporteerd 40 4,8% TOTAAL ,0% Een willekeurige case (BWB stier) Geboorte: 2. Detectie 15/09/ /02/ levend 19/01/2012 8

9 De meeste dromen zijn bedrog????????? Marco risico s op insleep voeder lucht Personen, kledij,handen Huisdieren,knaagdieren materiaal Levende dieren LAAG risico HOOG risico Risico op insleep Is alle werk en energie wel noodzakelijk gezien de kleine kans op insleep? P= kans op insleep frequentie p= de kans op insleep per keer contact n= het aantal keer dat een mogelijk contact optreedt P= 1-(1-p) n Bvb: bepaalde ziekte 1 kans op 1000 op insleep =0.1% Maar contact treedt 50x per jaar op Dan is kans op ziekte overdracht op einde van jaar toch P= 1-( ) 50 = 4.88% Duizendmaal een kleine kans wordt een grote kans!!! 27 9

10 4. risico s op insleep Aankoop van drager-runderen Aankoop van runderen drachtig van drager-kalf Zgn Trojaanse koe! Aankoop van een stier Kontakt via prijskampen-veilingen Weidekontakten (al of niet met uitbraak) (Gebruik van oud diepvriessperma) Professionele bezoekers : zorg voor bedrijfseigen kledij Risico s op insleep Aankooponderzoek: aankoopprotocol BVD AG% Paratbc Asn% Neospora Asn IBR ge% Leeftijd POS POS %POS POS <1 jaar 2.6% 0.5% 10.0% 7.7% van 1 tot 2 jaar 0.9% 0.5% 12.1% 9.0% van 2 tot 4 jaar 0.9% 1.2% 10.0% 15.4% > 4 jaar 0.5% 2.1% 13.1% 25.1% TOTAAL 1.0% 1.0% 10.9% 13.9% Gemiddeld 1% POS bij aankoop, tot 2.6% POS bij dieren < 1 jaar! Risico s op insleep Besluit: bioveiligheidsmaatregelen bij aankoop Gesloten bedrijfsvoering Koop zo weinig mogelijk aan Respecteer quarantaine Doe de nodige aankooponderzoeken Maak gebruik van het BVD-certificaat 30 10

11 5.Huidige wetgevende ondersteuning Op dit ogenblik geen wetmatige aanpak! Geen gestructureerd bestrijdingsprogramma maar VRIJWILLIG Enkel wet op koopvernietiging: Koopvernietiging kan ingeroepen worden als 2 antigen positieve resultaten met min 21 dagen tussentijd kunnen voorgelegd worden (beiden uitgevoerd binnen de 30 dagen na aankoop dier) MAAR: technieken en mogelijkheden voor vrijwillige BVD aanpak bestaan! Werkt een vrijwillige aanpak goed? NEEN 31 6.Huidige aanpak op bedrijfsniveau Contacteer uw bedrijfsdierenarts en overleg het plan van aanpak (de snelle methode) Stap 1:Doe een steekproef (antistoffen onderzoek dieren 8-15 mnd) om de 6 maand Als NEG: blijven herhalen Als POS: actieve recente circulatie: Stap 2: als steekproef POS :IT-dieren opsporen en opruimen via volledige stalscreening Stap 3:Tot 1 jaar na opruimen van IT s: alle nieuwgeboren kalveren testen Stap 4:Bioveiligheid en aankoopstrategie! (vaccinatie: kan in bepaalde gevallen aangewezen zijn) Huidige aanpak op bedrijfsniveau Stap 3: tot 1 jaar na opruimen van laatste drager alle nieuwgeboren kalveren testen: via: Precolostrale bloedname van het pasgeboren kalf door dierenarts Combinatie van kalveren op leeftijd van 2 maand NIEUW!: earnotchstaalname 33 11

12 7. Nieuwe staalname methode BVD earnotch Primo identificatieoormerken met earnotchfunctie (Allflex Senior Ultra TST) + bijhorende plaatsingsmateriaal en documenten Analyse van BVD Ag op earnotchstalen Voordeel van deze methode: Staalname snel en eenvoudig Betrouwbare analyse en éénduidige interpretatie Geen fouten in identificatie dier Geen interferentie met biestmelkantistoffen Er wordt geen basiskost gerekend bij analyse earnotch! 34 BVD testen = de waarheid! Antigeen testen BVD behoren tot de meest betrouwbare testen! Maar er is geen enkele test die onfeilbaar is! BVD controle: veel fouten mogelijk Administratie, Volledigheid screening, Controle opruimen 35 Staalname en verzending ZO SNEL MOGELIJK Geboorte Wet Primo oormerk =VROEG RESULTAAT Gekoeld Max 4 c 2 weken 12

13 6. Nieuwe staalname methode: praktisch Bestellen van Senior Ultra TST-oorweefsel primo-oormerken via normale kanalen Ook speciale plaatsingstang bestellen via zelfde weg Prijs: zie tarieven lijst I&Rop www. DGZ.be Leveringstermijn: gem. 5 dagen langer dan bestelling gewone oormerken Bij elk besteld oormerk( naast I&R documenten): Plastiekzakje Verzendenvelop Gepersonaliseerd analyse aanvraagformulier Nieuwe staalnamemethode:praktisch Plaatsen van het oormerk (binnen 7dagen na geboorte liefst zo snel mogelijk!) Overleg Collecteren allen tijde van met earnotchstaal uw dierenarts vooraleer u Zie Instructiefilmpje op website DGZ aan BVD bestrijding begint! Deponeer het earnotch staal in plastiekzakje en dit dan in verzendenvelop Meegeven bedrijfsdierenarts of versturen post mits voldoende frankering Zowel veehouder als bedrijfsdierenarts ontvangen resultaat 38 Bestellingen BVD-oormerken 12% van Vlaamse rundveebedrijven* maakt gebruik van BVD-oormerken Bestelling BVD-oormerken *minstens 50 runderen op bedrijf 13

14 Aantal bedrijven Analyses BVD-oormerken In totaal analyses sinds maart 2012 Analyses BVD-oormerken Opgespoorde BVD-dragers Aantal gedetecteerde dragers 14

15 8. Het verplichte BVD programma Op vraag van de SECTOR! BASIS: Systematisch testen van nieuwgeborenen (bij voorkeur met earnotch) Vermijden dat BVD-dragers in handel komen BVD-databank Startdatum 1 januari De principes van BVD-bestrijding Monitoring BVD-oormerken (antigeen) Jongveevenster (antistoffen) Verwijder dragers Opsporen en direct verwijderen antigeen POS dieren BVD-oormerken en screenen Bioveiligheid Aankoopprotocol Drachtig vee beschermen van direct en indirecte contacten BVD bestrijding België = vrijwillig Vlaanderen: ~ bedrijven 1.5 miljoen rundvee ~ 45 à 50% met actieve circulatie van BVD? ( PREVET: Sarrazin et al.,

16 Komt de boodschap rond BVD aanpak aan? Open tegenover informatie van buitenwereld Doe-het-zelvers Proactivisten Geen vertrouwen in externe informatiebronnen Traditionalisten Vertrouwen in externe informatiebronnen Afwachtenden Indeling van moeilijk bereikbare veehouders en hun karakters naar Jansen et al. (2010) Gesloten tegenover informatie van de buitenwereld 46 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Stap 1 COMMUNICATIE Kennis en motivatie voordrachten - beurzen BVD brochure Omschakeling BVD-oormerken Publicatie KB BVD Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Publicatie KB 2015 Stap 1 Stap 2 VERPLICHT BESTRIJDINGSPROGRAMMA ALLE pasgeboren kalveren BVD-onderzoek Certificatie op basis van nakomelingenonderzoek Vermijden dat BVD-dragers in handel komen BVD-databank voor iedereen beschikbaar ANTIGEN 16

17 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Stap 1 Stap 2 Stap 3 Vrijwillige bedrijfscertificatie Individuele certificatie voor verkoop ANTIGEN/ANTISTOF Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Testen van alle nog niet geteste dieren Verplichte bedrijfscertificatie Staalname en verzending in programma VROEG TESTEN = Geboorte NOODZAAK d Gekoeld Max 4 c 2 weken doorlooptijd ENKEL IN HANDEL ALS CERTIFICAAT OOK STIERKALVEREN 17

18 Testen nieuwgeborenen! Nieuwgeborenen Moeder Ag NEG Ag NEG Ag NEG Levenslang Geen drager Ag NEG Certificatie op basis van neg nakomelingenonderzoek Vroege detectie drager!! Drager Ag POS ELIMINEER VIRUSBRON!!!? Controle moeder voor antigeen Waarom nu al starten? Elke drager die op nu nog een bedrijf staat = enorme schade en continu risico!!! Terugverdientijd voor BVD gemiddeld 1.5 jaar op melkveebedrijf Meer BVD dragervrij-gecertificeerde dieren Meerwaarde vroege starters (vraag naar vrije dieren en vrije bedrijven) Vermijden stock reguliere oormerken BVD-oormerken = beste vorm van MONITORING!!! 54 18

19 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Dierenarts DGZ Samen sterk met BVDoormerk Veehouder Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw IBR 56 IBR bestrijding in België Economisch te bestrijden ziekte! Nationaal verplicht bestrijdingsplan. Eerste bestrijdingsprogramma dat er komt op vraag & met medeverantwoordelijkheid van de SECTOR! 57 19

20 IBR = herpesvirus! Gezond dier = seronegatief > acute besmetting via neus, muil, oog Ziek dier = seropositief > symptomen + verspreider Dier blijvend geïnfecteerd = seropositief > levenslang drager Reactivatie + heruitscheiding virus < STRESS (transport, slecht weer, kalving, start lactatie, andere ziekten, malnutritie, cortisone- behandeling, ) 58 IBR: infectie en verspreiding *Geel = geïnfecteerde koe (bv aangekocht dier) *Paars= reactivatie van virus (stress!) *Rood= verspreiding naar andere dieren *Oranje= besmette dieren besmetten op hun beurt andere dieren. Insleep op een bedrijf voornamelijk door aankoop! Verspreiding binnen bedrijf voornamelijk door nauw contact 59 Serologische diagnose Enkel dieren > 12 maanden worden getest Serologie: blocking ELISA IBR (antistoffen) ge antistoffen gb antistoffen Interpretatie Negatief Negatief Niet besmet, Niet gevaccineerd Negatief Positief Niet besmet, Wel gevaccineerd Positief Positief DIER IS BESMET! ge: antistoffen tov wildtype virus gb: antistoffen tov (wildtype en) vaccin virus 60 20

21 IBR: DIVA strategie = Differentiating of Infected from Vaccinated Animals Wildtype virus: Wildtype virus: ge, gb en andere eiwitten Vaccin virus: ge eiwit verwijderd, gb- en andere eiwitten zijn nog aanwezig => Onderscheid mogelijk tussen geïnfecteerde en gevaccineerde dieren! ge eiwit Vaccin virus: ge deletie andere eiwitten 61 IBR programma: statuten Statuut I2 I3 I4 Betekenis -halfjaarlijkse vaccinatie -Regelmatige vaccinatiemeldingen door bedrijfdierenarts in Veeportaal = IBR vrij, maar vaccinatie toegestaan -jaarlijkse opvolging adhv opvolgingstest op ge antistoffen = Officiëel IBR vrij, vaccinatie is verboden -jaarlijkse opvolging adhv opvolgingstest op gb antistoffen Opmerkingen: *I1 wordt toegekend bij verval vanuit hoger = geen geldig statuut. *I2D en I2DV zijn tussenstatuten voor overgang naar I3, derogatie van vaccinatie voor een maximumduur van 1 jaar. 62 Vaccinatie en IBR Noodzakelijk in landen met hoge prevalentie Preventie van symptomen bij tijdige toediening In kader van eradicatie: Reductie van virus verspreiding bij tijdige toediening VOOR natuurlijke blootstelling, maar geen complete stop verspreiding Andere maatregelen een noodzaak? JA 63 21

22 Doel van vaccinatie (theorie): Mits: * 100% correcte vaccinatie * voldoende turn over % * gescheiden opfok *opruimen geïnfecteerde dieren MAAR!!! 64 Gevaren in de praktijk Fouten vaccinatie (leeftijd, freq., administratie, tijdstip, ) -Insleep/uitbraken ondanks vaccinatie -Geen scheiding gevoelige groepen (management) -Bedrijfsgrootte en structuur, andere ziekten (bv.bvd)! 65 Keuze van het statuut? NIET BLIND maar op basis van: Een representatief bedrijfsvenster, De sanitaire risico s en De streefdoelen van het bedrijf. * = steekproef * Maximum 26 dieren * Best risicodieren om infectiegraad goed in te schatten *Actie 50% korting op analysekosten 66 22

23 Aankopen en IBR! Steeds een actie ondernemen! Op I2 bedrijven moet elke aankoop (ouder dan 3m) een PRIMOVACCINATIE krijgen. (ook registreren als primo!) => Let goed op met de verschillende vaccins! (niet alle levende vaccins zijn one shot vaccins, inactieve vaccins moeten sowieso 2 X in primo) Op I3/I4 bedrijven moet bij elke aankoop bloed genomen worden. Afkomstig van I3/I4: 1 neg resultaat =OK Afkomstig van I2: 2 neg resultaten met 28d tussen noodzakelijk Aankoopprotocol is steeds aangeraden! 67 Stand van zaken in Vlaanderen Tabel 1: aantal actieve beslagen met min. 1 dier op 7 oktober 2013: Statuten aantal bedrijven % aantal runderen % I ,4% ,3% I ,3% ,4% I2D 55 0,3% ,4% I2O 55 0,3% ,2% I3 24,6% ,1% I ,1% ,6% TOTAAL ,0% ,0% => Kaap van 4000 I3 statuten is overschreden! 68 I2 beslagen Gedurende 8 maanden geen melding of te weinig vaccinatiemeldingen tov veebezetting TIJDELIJK OPGESCHORT Beperkingen cfr I1!! (noch handel, noch weidegang) 14 dagen tijd om bijkomende vaccinaties en/of meldingen te doen => behoud van statuut GEEN ACTIE = verval naar I

24 I3/I4 beslagen Uitdaging = vrij blijven! Risico zoveel mogelijk beperken Vrijwillige vaccinatie op I3 (niet op I4!) Grootste risico blijft aankoop van dieren! => Belang van 2 e aankooponderzoek en quarantaine! Statuut Totaal # aankopen # aantal aankooponderzoeken I I => betere opvolging noodzakelijk 70 I3/I4 beslagen Indien geen aankooponderzoek of positief/ni resultaat bij aankooponderzoek en dier nog aanwezig TIJDELIJK OPGESCHORT Beperkingen cfr I1!! (noch handel, noch weidegang) 10 dagen tijd voor corrigerende maatregelen waardoor bedrijf weer I3-waardig => behoud van statuut GEEN ACTIE => verval naar I1 (of I2 indien vaccinatie) 71 NIEUW Hobbybeslagen behouden statuut ook zonder dieren (bij aankoop dieren op I2: vaccinaties uitvoeren en melden) (bij aankoop dieren op I3: bloedonderzoek! ) Risk Report in Veeportaal Opschorten van beslagen die niet in orde zijn I2 statuut enkel op aanvraag (formulier website) 72 24

25 IBR haarden 2013 Begin Februari: Oost Vlaanderen (I3 beslag) Oorzaak: aankoop van Nederlandse IBR vrije runderen, geen quarantaine tot 2 e aankooponderzoek Gevolg: 30d blokkering -> bijna alle dieren in stal positief! (prev: 0 -> 80%) Eind Augustus: Vlaams Brabant (I2 beslag) Oorzaak: aankoop van IBR vrij rund (I3 bedrijf), ziek geworden en gestorven -> autopsie met IBR letsels Gevolg: 30d blokkering -> viruscirculatie ondanks vaccinatie! 73 Toekomst IBR Communicatie! Aanpassing KB! Verplicht jaarlijks stalbilan op I2 bedrijven -> Hoogprevalente bedrijven: verdere verplichte vaccinatie door bedrijfsdierenarts Blokkering positieve dieren in Sanitel -> enkel nog afmest en afvoer naar slachthuis! Verplicht verkooponderzoek voor negatieve dieren op I2 74 Toekomst IBR I2 beslagen vrij krijgen in 2016 = gisteren starten!! Prevalentie inschatten adhv een bedrijfsvenster Gunstig bedrijfsvenster Ongunstig bedrijfsvenster Doorgroei naar I3 mogelijk Maar vrij blijven!! Prevalentie inschatten Goed vaccineren + andere maatregelen Jaarlijkse evaluatie adhv bedrijfsvenster! Noot: 50% korting op bedrijfsvensters nog tot uiterlijk 1/05/2014 TF044 vermelden op aanvraagformulier, max 26 stalen! 75 25

26 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Neospora 76 Wat is Neospora Parasiet Ontdekt eind jaren 80, echter geen nieuwe ziekte Verschillende eind- of tussengastheren Hond: evenwichtsstoornissen puppies Rund (geit, schaap, lama, ) 77 Belang Neospora op het rundveebedrijf BVD > Neospora > Para-TBC Economische verliezen: tot meer dan 5500,- per jaar op besmet bedrijf (gemiddeld 2000,- tot 3000,- voor bedrijf van 50 koeien) Abortus Verhoogde TKT + verlate afkalfleeftijd vaarzen (16%) Gedaalde melkproductie (3%) Verminderde fokwaarde Verhoogd afvoerpercentage (78%) Diergeneeskundige kosten 78 26

27 Belang Neospora op het rundveebedrijf Besmet rund 3 tot 7 keer meer kans op abortus Negatieve koe: 1-3% kans op abortus Positieve koe: 6-10% kans op abortus Meest vastgestelde infectieuze oorzaak van abortus (8% - 14%) 1 op 5 verwerpers vertoont antistoffen tegen Neospora 40 24, ,2 Neospora + Neospora - % van aborterende runderen 79 Levenscyclus Neospora caninum Dingo 80% 80 Hoe gebeurt een Neospora-besmetting Verticaal (> 90%) Neospora positieve foklijnen Aankoop Neospora-positieve fokdieren Horizontaal (< 10%) Geken d Besmet dierlijk weefsel hond (nageboorte, lochiën, rauw vlees) Besmet voeder rund (oöcysten) 81 27

28 Neospora caninum Besmettingsroutes hond Opname besmet materiaal van rund Verworpen vrucht Nageboorte, vruchtwater Rauw vlees Hondenuitwerpselen Teef pup 82 Levenscyclus Neospora caninum Schuldig of onschuldig? Onschuldig tot bewijs van tegendeel 83 Neospora caninum Besmettingsroutes rund Verticaal: van rund op kalf via besmetting tijdens de dracht: hoofdweg!! Horizontaal: via hond Niet Van koe naar koe Via sperma, colostrum, melk 84 28

29 Neospora caninum Symptomen bij het rund Geen Verminderde vruchtbaarheid Terugkeerders (vroege embryonale sterfte) Verwerping: meestal midden dracht (5 e 8 e maand) Sporadisch verwerping (73%) abortus% > 5% (24%) abortusstorm (3%) Meestal nageboorte vlot af, snel terug drachtig Vaak mummificatie Kalveren: zelden symptomen Evenwichtsstoornissen Zwak bij geboorte Misvormingen 85 Neospora caninum Wanneer verwerpt een besmette koe tgv Neospora? Daling weerstand door BVD, BT, IBR, leverbot, Anaplasma phagocytophilum, Schimmels / mycotoxines in voeder Slecht management, slechte omstandigheden (voeding, welzijn, stress) Graad van weerstand/immuniteit bepaalt of Foetus besmet geraakt Koe aborteert 86 Diagnose Individueel bloed of (melk): antistoffen onderzoek Volwassen koe: Optimaal tijdens laatste 3 maanden van de dracht Positief -> besmet dier Negatief -> meestal dier niet besmet Kalveren-jongvee Vanaf 6 maanden Tankmelkonderzoek Positief: als 15% of meer besmet van stalpopulatie 87 29

30 Behandeling Kan Neospora behandeld worden? Neen Dieren vóór geboorte besmet: levenslang! Vaccinatie: In Europa zijn er geen vaccins voorhanden 88 Preventie Contact hond met besmettelijke materialen vermijden Geen nageboorte Geen rauw rundsvlees Hond niet in afkalfstal of roosters Contact rund met hondenuitwerpselen vermijden Veevoer, drinkwater, weide Pluimvee, ongedierte weghouden van runderen Aankooponderzoek ( aankoopvernietigend!) 89 Wat te doen bij abortus tgv Neospora? Onderzoeken familie van verwerper op Neospora-antistoffen Op termijn opruimen positieve dieren Neospora positief wordt opruimcriterium Geen dure KI Kalveren verkopen Waardevolle moeders: E.T

31 Aanpak Neospora-probleembedrijf Probleembedrijf Tankmelk positief Verhoogd aantal abortus met als vermoedelijke diagnose Neospora 3 van 5 recent onderzochte gevallen positieve serologie en/of histologische letsels geen andere oorzaak 1. Serologisch jongveevenster BVD!! 2. Serologie Neospora alle dieren vanaf 6 maand 3. Uitslag gekend opdelen negatieve positieve families 91 Aanpak Neospora-probleembedrijf Groep positieve familielijnen Ideaal: opruimen Alternatief: Kalveren verkopen Moederdieren op termijn verkopen Geen dure KI (vleesstier) Waardevolle moeders: E.T. Groep negatieve familielijnen: opwaarderen Dure genetica gebruiken (gesekst sperma) E.T. uit positieve groep Niet opruimen (Monitoren: elk jaar opnieuw serologie tankmelk) 92 Besluit Hoge besmetting in Vlaanderen Bedrijfsniveau: > 60% Dierniveau: 10-20% Vaak zonder problemen (~infectiegraad, weerstand, virulentie) blijven opvolgen! Voornaamste besmettingsroute: moeder kalf Hond speelt rol (maar niet overdrijven!) Niet overhaasten bij bestrijding Let vooral op BVD: trigger voor Neospora Geen besmetting koe koe 93 31

32 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Vrijwillig Neospora-programma DGZ-Neospora abonnement Wat houdt het programma in? Programma is opgesteld onder de vorm van een abonnement-systeem Vrijwillige inschrijving Vaste inschrijvingskost (jaarlijks) Loopt automatisch door totdat veehouder abonnement opzegt 95 Wat houdt het programma in? Basisabonnement 30 / jaar (lanceringstarief inschrijvingen vóór 1 mei 2014) 2x / jaar tankmelkoz (oktober en april) via MCC Abonnement Neospora+ 65 / jaar (lanceringstarief inschrijvingen vóór 1 mei 2014) 10% korting op Neospora-analyses/geen basisdossierkost Via MPR Zonder MPR DGZ CRV Neospora-analyse op eerstvolgende MPR Individuele bloed-/melkmonsters via dierenarts Resultaat aan veehouder en dierenarts met sticker TF245 Stickers (50) worden per post aangeleverd zodra ingeschreven Stickers kunnen worden bijbesteld 96 32

33 Wat houdt het programma in? Vleesveebedrijf Basisabonnement 60 / jaar (lanceringstarief inschrijvingen vóór 1 mei 2014) 1x / jaar bedrijfssteekproef VH moet zelf DA contacteren BSP = 10 (risico)dieren > 6 maand Aanbieden bij DGZ met sticker TF244 (per post aangeleverd bij inschrijving) Abonnement Neospora+ 65 / jaar (lanceringstarief inschrijvingen vóór 1 mei 2014) 10% korting op Neospora-analyses zolang abonnement loopt Geen basiskost op Neospora-analyses Individuele bloedmonsters via dierenarts met sticker TF245 Stickers (50) worden per post aangeleverd zodra ingeschreven» Stickers kunnen worden bijbesteld 97 Wat houdt het programma in? Abonnement Neospora+ Zowel melkvee- als vleesveebedrijven kunnen op eigen initiatief bij DGZ een stamboomanalyse van het bedrijf vragen. In deze stamboom worden bij DGZ-uitgevoerde Neosporaanalyses verwerkt. Voorwaarde: goede (volledige) identificatie onderzochte dieren Voordelen stamboom-analyse Snel traceren besmette familielijnen Wat zijn de verwanten van een besmet dier gerichte bemonstering mogelijk Visueel overzicht om gericht te kunnen fokken

34 Wat houdt het programma in? Rapportering Analyseresultaten via BPV aan VH en DA Stamboom-analyses naar VH (op aanvraag) Jaarlijks rapport met overzicht alle uitgevoerde Neospora-analyses Ondersteuning / begeleiding Positief TMO of BSP contact vanuit DGZ met VH en DA Advies om in Abonnement Neospora+ te stappen Na screening advies en eventueel BB 100 Hoe inschrijven / uitschrijven? Inschrijven Inschrijvingsformulier wordt op DGZ-website gezet Afdrukken en terug aan DGZ bezorgen ( , fax, post) Flyer Neospora-programma met inschrijvingsstrook TMO oktober en april (inschrijving hele jaar mogelijk) BSP hele jaar door mogelijk Analyses onder Abonnement Neospora+ hele jaar door mogelijk Uitschrijven Initiatief veehouder Via of telefonisch 101 Dank u Vragen?