Notitie Breedband: stap 0

Transcriptie

1 Notitie Breedband: stap 0 Op 20 mei 2014 heeft de raad een amendement aangenomen om de verschillende mogelijkheden voor breedband verbindingen in overweging te nemen. De raad wil graag dat alle bestaande (en toekomstige) netwerken in beeld worden gebracht waarbij ook de financieringsmogelijkheid, haalbaarheid en houdbaarheid worden meegenomen. Wat is breedband? Breedband is een snelle netwerkverbinding waarmee je kunt internetten, tv kijken en bellen via dezelfde aansluiting. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen basisbreedband, hoogwaardig breedband en draadloze breedbandnetwerken (zie onderstaand overzicht). Hoogwaardig breedband zijn netwerken die geheel of gedeeltelijk (in het geval van kabel) uit glasvezel bestaan, waardoor meer bandbreedte aangeboden kan worden. Vast Vast hoogwaardig breedband Draadloos breedband basisbreedband koper kabel glasvezel satelliet 3G / 4G straal Vaste breedbandnetwerken 1. Koper = glasvezel + koperen telefoonlijn Koperverbindingen, ook wel xdsl verbindingen genoemd, zijn internetverbindingen die via de vaste telefoonlijn gerealiseerd worden. Er zijn meerdere DSL-varianten beschikbaar, vandaar xdsl. De meest bekende variant is ADSL waarbij glasvezel wordt aangelegd tot aan de wijkcentrale en vervolgens koper tot aan de woning. Voordelen van koper: - Het is het enige netwerk dat bijna overal aanwezig is. Koper heeft bijna 100% dekking in Nederland. - Van alle netwerken zijn DSL abonnementen meestal de goedkoopste. Nadelen van koper: - Een grote beperking is het snelheidsverval over afstand. Op 2 kilometer afstand van de telefooncentrale is de maximumsnelheid gehalveerd en de maximale afstand tot de centrale is 7 kilometer.

2 - Het netwerk moet gedeeld worden met omliggende huizen. Als er veel mensen internetten, gaat de snelheid omlaag. - De uploadsnelheid ligt beduidend lager dan de downloadsnelheid. - In de praktijk wordt vaak maar de helft van de beloofde snelheid gehaald. De snelste variant op het gebied van xdsl is de VDSL2. Deze variant is aanwezig sinds 1 november Bij VDSL-techniek wordt glasvezel doorgetrokken tot de straatkast en het laatste stukje naar de woning is koperdraad. Er kunnen downloadsnelheden gehaald worden tot 80 Mb/s. Toch blijft de afstand tussen de aansluiting en de centrale cruciaal. Bij VDSL2 mag dat maximaal meter zijn. 2. Coax / kabel = glasvezel + coax Internetverbindingen die via coax lopen, maken gebruik van het kabelnetwerk voor radio en televisie. Het landelijk netwerk van de kabel providers is voorzien van glasvezel, maar na de wijkcentrales is er vaak geen glasvezel meer te vinden. Dan gaat het vaak verder met coax kabels naar een groepsversterker. Daar wordt het signaal opgevangen, versterkt en weer uitgezonden richting de eindversterker. Vanaf de eindversterker gaat het naar een twintigtal woningen. Een groot deel van het buitengebied is niet voorzien van de kabel. Dit werd overgeslagen vanwege de hoge aanlegkosten. Voordelen van kabel: - Via de kabel kunnen relatief hoge snelheden bereikt worden. - Het is eenvoudiger aan te leggen dan glasvezel. Nadelen van kabel: - Het is alleen beschikbaar in bebouwde gebieden. Lintbebouwingen en buitengebieden zijn veelal aangewezen op koper of satelliet. - De kabel heeft een lage uploadsnelheid. - Overboekings- of overvragingsfactor. Het coax netwerk is opgebouwd op basis van woongebieden, waarbij een kabel met een vaste capaciteit naar een groep straten loopt, waar vervolgens vertakkingen vanaf die kabel de verbindingen met de huishoudens verzorgen. Overdag zijn er minder mensen thuis, dus worden de snelheden gehaald. s Avonds zitten meer mensen op internet en neemt de databehoefte per huishouden toe. Dit stijgt boven de gemiddelde capaciteit met als gevolg dat de snelheid daalt. - De kabellengte vanaf de groepsversterker naar het huis is bepalend. Hoe langer de coax kabel, des te zwakker het signaal. Echter het is nog niet te vergelijken met het snelheidsverval over afstand van koper. 3. Glasvezel / Fiber to the Home = 100% glasvezel

3 Glasvezel is niet nieuw in Nederland. Het netwerk in Nederland bestaat voor 97% uit glasvezel, alleen tot de wijkcentrale. Vervolgens bestaan de laatste meters uit coax of koper. Vandaar dat nu gedacht wordt aan volledig verglaasde netwerken (ook wel Fiber to the Home, FttH). Voordelen van volledig glasvezel: - Glasvezel hoeft niet gedeeld te worden met de buurt. Ieder huis heeft een eigen aansluiting. De snelheid is stabiel. - Glasvezelverbindingen zijn symmetrische verbindingen die geen snelheidsverval kennen over afstand. Glasvezel kan over lange afstanden een hogere internetsnelheid bieden dan coax. - Bij glasvezel is de downloadsnelheid gelijk aan de uploadsnelheid. Uploadsnelheid is van belang bij het verplaatsen van veel en grote bestanden en bij het werken in de cloud. - Glasvezelkabel geleidt geen stroom en oxideert niet. Daardoor is een glasvezelnetwerk ongevoelig voor vocht, blikseminslag en magnetische velden. Nadelen: - Glasvezel is een kostbare techniek. Het graafwerk is hierbij de grootste kostenpost. - Glasvezel wordt door de marktpartijen enkel in het stedelijk gebied aangelegd. Het buitengebied is niet haalbaar, tenzij de inwoners bereid zijn de extra abonnementskosten te dragen. Draadloze netwerken 1. Satelliet Internet via de satelliet wordt alleen gebruikt in zeer perifere gebieden, waar geen kabel is en waar ADSL-snelheden onvoldoende zijn. Voordelen van satelliet: - Direct beschikbaar. Er hoeven geen graafwerkzaamheden plaats te vinden. Nadelen van satelliet: - Hoge kosten en lage snelheden. - De verbinding heeft een datalimiet. - Satelliet is weersafhankelijk. 2. Mobiel

4 De bekendste en meest gebruikte vorm van draadloos internet is internet via antennes. Smartphones, tablets en desktops maken al gebruik van 3G, hier en daar ook 4G. Bij 3G verbinding worden UMTS-antennes gebruikt om de signalen door te sturen voor een vastgesteld dekkingsgebied. 4G netwerken functioneren via LTE-masten. Momenteel hebben we in de gemeente 9 LTE-masten: Nieuwkoop (3x), bedrijventerrein Woerdense Verlaat, Schoterhoek Nieuwveen (2x), Bovenland Ter Aar, Ter Aar en Langeraar (bron: Voordelen van mobiel netwerk: - Mobiel draadloos netwerk is vrijwel direct beschikbaar. Nadelen van mobiel netwerk: - 4G is duur als je het als reguliere verbinding gebruikt (hoog dataverbruik). - Het zijn gedeelde netwerken. Dekking is afhankelijk van het aantal gebruikers. Een groot aantal gebruikers zorgt voor minder goed netwerk. - De snelheid is afhankelijk van het aantal antennes en de afstand tot deze antennes. De theoretische maximale snelheid is te vergelijken met een ADSL2 of VDSL2 verbinding. - Factoren zoals bebouwing, verkeer en bebossing hebben invloed op de sterkte van de verbinding. - Het is een korte termijn oplossing, voor de langere termijn is deze technologie niet houdbaar. - Mobiele netwerken kunnen alleen functioneren in combinatie met vaste netwerken (de zgn. Backhaul = coax of glasvezel). Mobiele netwerken zijn aantrekkelijk voor de smartphone, maar niet als vervanging van glasvezel of ADSL. De geleverde bandbreedte blijft weliswaar achter in vergelijking tot super snelle vaste breedbandnetwerken, maar bieden vaak een aanzienlijke vooruitgang ten opzichte van de huidige situatie. In de nabije toekomst komt wel 4G+ (LTE Advanced) beschikbaar. 5G verbindingen worden pas in 2020 op de markt gebracht. Eerst moeten de investeringen in 4G terugverdiend worden. Lokale 4G netwerken - Greenet Het bedrijf Greenet pioniert momenteel met het realiseren van lokale 4G netwerken. Dit doen zij op basis van burgerinitiatieven. Via een vraagbundeling kijkt Greenet of binnen een straal van 2-3 kilometer 40 mensen interesse hebben in een 4G verbinding. Als er voldoende interesse, dan realiseren zij voor een vastgesteld aantal mensen een lokale LTE mast. Ook krijgen de klanten een antenne aan de woning en een (Wifi)-modem voor in huis. De verbinding is gesloten om de snelheid van de verbinding te behouden. Prijzen: internet 38, met telefonie erbij 45. Eenmalige aansluitkosten: 299,-. Snelheid: 50 Mb/s down, 20 Mb/s up. 3. Straalverbinding Straalverbinding is een draadloze verbinding dat bestaat uit twee of meerdere zenders die een draadloze brug vormen. Een vast aantal gebruikers wordt toegang geboden tot het internet op basis van de vaste straalverbindingen in twee varianten: - Punt-Punt (P2P): verbinding naar één terminal, vestiging tot vestiging; - Punt-Multipunt (PMP): verbindingen naar meerdere terminals binnen bepaald afstandsbereik.

5 Voordelen van straalverbinding: - Een straalverbinding kan een aantrekkelijk alternatief zijn als er niet te veel kilometers overbrugd moeten worden tussen de zend- en ontvangstlocatie. - Straalverbindingen zijn veelal snelle en symmetrische verbindingen. - Deze verbinding kan vrijwel direct gerealiseerd worden, er hoeven geen graafwerkzaamheden plaats te vinden. - Bestaande hoge punten in het landschap (bv. kerktorens) kunnen gebruikt worden als zendlocatie. Nadelen van straalverbinding: - Straalverbinding is gevoelig voor weersinvloeden en storingen. - Zichtverbinding is cruciaal. - Een vaste nabij gelegen backhaulverbinding (kabel/glasvezel) is noodzakelijk. Beleid commerciële aanbieders / providers Ziggo (overleg ) Ziggo is een kabelbedrijf die zich voornamelijk bezig houdt met kabelinternet. Ziggo richt zich op de glasvezel-kabelnetwerken, ook wel het HFC netwerk genoemd. Tot het wijkcentrum ligt glasvezel en tot de eindgebruiker wordt er 300 meter coax kabel gebruikt. Ziggo heeft geen plannen om het kabelnetwerk te verglazen tot aan de deur. De bandbreedte van het Ziggo netwerk bedraagt nu 150 Mbit per seconde en dat zal de komende jaren toenemen. Ziggo geeft aan dat zij nog lang niet de maximale snelheid uit hun kabelnetwerk hebben gehaald. Met technologische verbeteringen kan het kabelnetwerk versneld worden tot 1 Gb/s. Ziggo richt zich op huisaansluitingen en ontsluit in de gemeente Nieuwkoop percelen (totaal percelen). De meeste Ziggo-aansluitingen liggen in de kernen, deze hebben een stabiele vaste breedbandvoorziening. Het restant van percelen wordt voorzien door koper, satelliet of niets. Het gaat hierbij om de volgende gebieden: Vrouwenakker De Meije Woerdense Verlaat Noordse Dorp Noordse Buurt Nieuwveens Jaagpad Bedrijventerreinen De Olm, Schoterhoek en Bovenland Het aansluiten van deze woningen op een vast breedbandnetwerk (coax of glasvezel) is een dure aangelegenheid. Woningen in het buitengebied kosten al snel per woning (zeer afgelegen woningen 5.000). Ziggo is bereid te investeren in de aanleg van coax in het buitengebied (budget: per woning), mits de participatiegraad hoog genoeg is (70%). Dit budget is onvoldoende om het buitengebied aan te sluiten. Met een eigen bijdrage van burgers zou dat wel mogelijk zijn. Wat betreft gemeentebrede glasvezelnetwerken geeft Ziggo aan dat de businesscases (in bv. Giessenlanden of Aalburg) een te rooskleurig plaatje geven. Op voorhand is vaak een

6 vraagbundeling nodig van 55 tot 60% met in de loop der jaren een stijging richting 70 tot 80% (vb. businesscase Heeze-Leende). Dat is niet realistisch. Er zal altijd een driedeling blijven bestaan tussen koper, kabel en glasvezel. Daarnaast loopt de gemeente veelal een groot financieel risico Niet alleen tijdens de voorinvestering in de vraagbundeling, maar ook omtrent de leningen die verstrekt worden (80% garantstelling gemeente). KPN (overleg ) KPN zet de komende jaren in op het opwaarderen van de koperverbindingen tot VDSL. KPN doet dit door glasvezel tot de wijkkast (totaal 20 wijkkasten in de gemeente Nieuwkoop) aan te leggen en tot aan de meterkast de snelheid te verbeteren met pair bonding (koppelen van twee koperlijnen) en vectoring (vermindering ruis). Het is aannemelijk dat de koperaansluitingen van KPN zich in de gehele gemeente bevinden (zowel in de kernen als het buitengebied). Het gaat immers om traditionele telefoonlijnen. De snelheden verschillen wel sterk onderling, afhankelijk van de afstand tot de wijkkast. In het buitengebied ligt de snelheid beduidend lager dan in de kernen. Helaas weigert KPN een pdfkaart te verstrekken van de koperaansluitingen in deze gemeente (dit wordt gezien als concurrentiegevoelig materiaal). In gesprek met KPN geeft de provider aan vooral knelpunten te zien bij Park Zomerlust, Nieuwkoop-zuid, Woerdense Verlaat en het Noordeinde. Deze gebieden wil KPN voor 2017 opwaarderen tot VDSL. Echter, investeringen in de lintbebouwing en het buitengebied zijn niet mogelijk voor KPN, omdat deze niet rendabel zijn. Mogelijke oplossingen voor deze gebieden zijn een combinatie van ADSL met 4G of een lokale coöperatie van burgers die breedbandinternet willen aanleggen. Aan de andere kant zet KPN-dochter Reggefiber in op Fiber to the Home (FttH). Reggefiber is verantwoordelijk voor een groot deel van de uitrol van glasvezel in Nederland, en is op dit moment verantwoordelijk voor 85% van de glasvezelverbindingen. KPN heeft op dit moment een aandeel van 51 procent in Reggefiber, maar wil dit uitbreiden naar 60 procent. Reggefiber heeft tegenover de gemeente Nieuwkoop aangegeven enkel interesse te hebben in verglazing van de grote (A)-kernen. Verder zet KPN in op het mobiele 4G netwerk. Hiervoor wordt het aantal LTE-masten de komende jaren uitgebreid. Momenteel heeft KPN in de gemeente Nieuwkoop 7 LTE-masten (bron: KPN wil ook kijken of een combinatie van 4G met ADSL voor de buitengebieden mogelijk is. Daartoe voert KPN een proef uit bij Loppersum met zogenaamde MiFi-routers die een mobiel signaal omzetten voor WiFi-toegang. Mocht dit succesvol zijn, dan kijkt KPN op termijn of dit op grote schaal in het buitengebied toegepast kan worden. Eurofiber (overleg ) Eurofiber is een bedrijf dat zich richt op glasvezel voor de zakelijke markt: Fiber to the Business. Uit een inventarisatie blijkt dat Eurofiber al twee glasvezelkabels door de gemeente Nieuwkoop heeft lopen:

7 1. langs de N231 richting Nieuwveen en vervolgens richting Schilkerweg. Deze kabel loopt langs Schoterhoek en door Bovenland. 2. langs de N231 Aarlanderveen langs Nieuwkoop richting bedrijventerrein De Olm. Deze kabels zijn bedoeld voor Liander voor de back-up van trafostations. Eurofiber geeft aan dat deze kabels goed gebruikt kunnen worden voor ondernemers op de bedrijventerreinen. Ze gaan hierover graag met de ondernemers in gesprek. Lokale ontwikkelingen Glasvezel in de Meije: samenwerking Oasen, Rekam en Stichting Werkgroep de Meije Belangen Eind 2014 zal het buurtschap De Meije (enkel de delen in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk) beschikken over glasvezel. Waterbedrijf Oasen legt over een lengte van 7 kilometer een nieuwe kunststof waterleiding aan (van Buitenkerk tot de Hazekade). Deze aanleg zal gepaard gaan met de aanleg van een glasvezelkabel. Dit op initiatief van de Stichting Werkgroep de Meije Belangen en Rekam (Stichting Regionale Kabeltelevisie Midden-Holland). Rekam wordt de eigenaar en beheerder van de kabel. In totaal zal het gaan om ongeveer 200 huisaansluitingen. De kosten per huishouden komen neer op 1.000,-. De aanleg vindt plaats in september Glasvezel op De Olm Nieuwkoop: GLASNET NIEUWKOOP GLASNET NIEUWKOOP is een initiatief van Stichting Duurzaam Ondernemen Nieuwkoop (DON) in samenspraak met de Commerciële Club Nieuwkoop (CCN). Het is een collectief project om een onafhankelijk en open glasvezelnetwerk te realiseren op bedrijventerrein De Olm. Het netwerk komt tot stand door samenwerking met FiberRevolution. Als een bedrijf instapt in dit collectieve project dan betaalt het 199 aansluitkosten en per maand abonnementskosten (afhankelijk van de gewenste snelheid). Het abonnement wordt afgesloten voor een contractperiode van 3 of 5 jaar. Daarnaast moet een deelnemend bedrijf nog 250 bijdragen aan het technisch ontwerpplan (te voldoen aan Stichting DON). Indien er uiteindelijk onvoldoende interesse, dan wordt het bedrag van 250 niet gerestitueerd. Om de aanleg van het glasvezelnetwerk te financieren, wordt er lening aangevraagd bij Rabobank CIF. Om in aanmerking te komen voor financiering, dienen er 20 tot 30 bedrijven te participeren. Duidelijkheid over doorgang van dit project volgt in het najaar van 2014.

8 Risicoparagraaf gemeentedekkend glasvezelnetwerk Bij de behandeling van het Plan van Aanpak Breedband gemeente Nieuwkoop in de raad van 20 mei 2014 is onder meer gewezen op de risico s voor de gemeente in een dergelijk project tot aanleg van een gemeentedekkend glasvezelnetwerk. Uit onderzoek van het Nederland GlasvezelAdvies (NGA) is gebleken dat de investering die nodig is voor de realisatie van een glasvezelnetwerk in de gemeente Nieuwkoop circa ,- excl. btw bedraagt. Uitgaande van die investering is berekend dat voor de financiering van een glasvezelnetwerk een participatiegraad van 51% nodig is. Wanneer het toch niet lukt voor partijen om de handen op elkaar te krijgen, dan kan het project op dat moment gestaakt worden. Het risico van de gemeente beperkt zich op dat moment tot de kosten die zijn gemaakt voor het marketingonderzoek. Het gemeentebestuur kan op dat moment wel aantonen dat op haar initiatief alle mogelijkheden zijn onderzocht. Het is dan wachten op de markt. Wanneer partijen de handen wel op elkaar krijgen, is in ieder geval de projectfinanciering pro forma gegarandeerd. De belangrijkste vervolgstap is dan het betrekken van een provider die de vraagbundeling gaat doen, met als doel het vastgestelde percentage inschrijvingen te halen. Wanneer dit is vastgesteld op 51%, staan getekende contracten garant voor de projectfinanciering vooraf van alle adressen. Van die adressen liggen er in de buitengebieden. De ervaring in andere vergelijkbare projecten is dat daarvan 70 tot 80% spontaan inschrijft. De marketingcampagne ten behoeve van de vraagbundeling kost afhankelijk van de aanpak 10,- tot 25,= per adres, voor te schieten door de gemeente. Dit zou overigens ook een andere partij kunnen zijn. Dit bedrag wordt door de provider terug gestort na het halen van inschrijvingen. Mocht het percentage deelname van 51% niet worden gehaald en zou worden besloten het project niet voort te zetten, dan is de gemeente het bedrag dat is gestoken in de eerdere marketingcampagne kwijt. Wanneer de gemeente de marketingcampagne financiert, is dit dus een aanwijsbaar risico. Alhoewel de provider niet de marketingcampagne financiert, is het voor de provider wel een enorme inspanning. De provider zal als marktpartij zelf ook pas in het project stappen wanneer hij vertrouwen heeft in de haalbaarheid van 51%. Wanneer bij voldoende deelname (51%) wordt besloten het project voor te zetten, dan worden alle kosten die de gemeente tot dan toe heeft gemaakt meegenomen in de exploitatie van het netwerk. De gemeente loopt vanaf dat moment geen risico s meer, tenzij de gemeente besluit financieel bij te dragen aan het project. De risico s die verbonden zijn aan de exploitatie worden gedragen door de marktpartijen die zijn betrokken (netwerkbedrijf voor de lagen 1 en 2 en provider voor laag 3). Mocht de gemeente wel financieel bijdragen, dan moeten daar met de deelnemende marktpartijen afspraken over worden gemaakt en moeten risico s worden afgedekt. Uitgangspunt is echter dat de gemeente niet financieel bijdraagt.

9 VASTE TOEGANGSNETWERKEN DRAADLOZE TOEGANGSNETWERKEN Coax Koper (1) Koper (2) Glasvezel 3G 4G Satelliet Straalverbinding Technologie Doscis 3.0 ADSL VDSL - UMTS LTE Satelliet - Provider Ziggo, UPC XS4ALL, Tele2, KPN Divers Vodafone, T- Mobile, tele-2, KPN Vodafone, T-Mobile, Tele2, KPN CanalDigital, Hertzinger Downloadsnelheid (Mb/s) Uploadsnelheid (Mb/s) Symmetrie Periodieke kosten p.m. 48 p.m. 45 p.m p.m. niet geschikt als thuisnetwerk (nog) niet geschikt als thuisnetwerk m.u.v. Greenet Tele2 39 p.m. 40 p.m. Overboekingsfactor? Ja Ja Ja Nee Ja Ja Nee Nee Stabiel? (weer, afstand tot centrale) Toekomstperspectief? Redelijk - Beperkt Redelijk Zeer goed Ontwikkeling Voorlopig Redelijk, Beperkt goed mogelijk, maar blijft achterlopen of vast en straalverbinding nog niet dekkend genoeg maar blijft achterlopen op vast. Maatschappelijke behoefte onbekend Conclusie