Glasvezel op bedrijventerreinen

Transcriptie

1 Glasvezel op bedrijventerreinen Volgens de jaarlijkse inventarisatie die in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu wordt uitgevoerd, telt Nederland werklocaties die aangemerkt kunnen worden als bedrijventerrein of kantorenpark 1. Als gevolg van demografische krimp en de huidige economische en financiële crisis is het aanbod van bedrijventerreinen vele malen groter dan de vraag. Om nieuwe bedrijven aan te trekken en bestaande te behouden, is het voor gemeenten en regio s derhalve zaak om actief aan de slag te gaan met herstructering en transformatie van terreinen. Een goede gelegenheid om daarbij ook de realisatie van glasvezel voor ondernemers te betrekken. In de genoemde inventarisatie wordt aan 28% van de bedrijventerreinen de kwalificatie verouderd toegekend. Daarbij worden vier typen veroudering onderscheiden: Technische, Economische, Maatschappelijke of Ruimtelijke Veroudering. Bij technische veroudering gaat het bijvoorbeeld om veroudering van traditionele infrastructuur (wegen) maar ook om het niet aanwezig zijn van een glasvezelinfrastructuur. Met 31% vormen dergelijke technische achtergronden het belangrijkste type veroudering van de Nederlandse bedrijventerreinen. Footprint niet openbaar Met bovenstaande in gedachten zou wellicht de conclusie getrokken kunnen worden dat het met de aanwezigheid van glasvezel breedband voor de ondernemers op het merendeel van de Nederlandse bedrijventerreinen helemaal nog niet zo slecht gesteld is. De praktijk laat echter een ander beeld zien. Hoewel leveranciers de exacte footprint van hun netwerk uit concurrentieoverwegingen niet openbaar maken, blijkt uit de ons beschikbare leveringstabellen van de grote marktpartijen dat op slechts minder dan 13% van de bedrijventerreinen in ons land tegen een standaard, acceptabel tarief door bedrijven een aansluiting op het glasvezelnetwerk kan worden afgenomen 2. Het Ministerie van Economische Zaken schat met maximaal 10% de aanwezigheid van een betaalbare breedband infrastructuur op bedrijventerreinen zelfs nog lager in 3. De provincies Friesland en Noord-Brabant zijn daarbij het gunstigst bedeeld, waarbij in Friesland de inspanning van de provinciale glasvezel coöperatie Fryslân Ring een belangrijke rol heeft gespeeld. 1 Bron: IBIS Werklocaties De stand van zaken in planning en uitgifte van werklocaties op 1 januari 2013 en de uitgifte in Door drs.ing. C.E.G.E. Nijssen en A. Kremers, i.o.v. Ministerie van Infrastructuur en Milieu (27 juni 2013). 2 Bron: geaggregeerde leveringstabellen van o.a. KPN, Ziggo, Eurofiber in de Postcode Check van Stichting Breedband in Bedrijf. 3 Bron: Goed op weg met breedband, handreiking voor gemeentes en provincies. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (mei 2012). Auteur: drs. Chris J. Jellema (oktober 2013)

2 Next Generation Access Network Glasvezel- en zogeheten HFC (Hybrid Fiber Coaxial) netwerken voldoen qua bandbreedtecapaciteit aan de criteria om gekwalificeerd te worden als next generation access network. Hybride zijn met name de netwerken van de kabeltelevisiemaatschappijen, waarbij veelal tot het wijkcentrum een glasvezelverbinding ligt en daarna coax tot de eindgebruiker. In essentie betreft dit de voormalige gemeentelijke CAI-netwerken in woonwijken, die door de kabelaars stapsgewijs en deels zijn ver-glaasd. Op enkele uitzonderingen na strekken deze netwerken zich niet uit tot de bedrijven-terreinen en is een HFC-aansluiting voor de daar gevestigde bedrijven derhalve geen standaard optie. DSL-netwerken Wat betreft de bekabelde infrastructuur blijft de keus op de meer dan drieduizend nog niet verglaasde bedrijventerreinen veelal beperkt tot ofwel het individueel realiseren van een glasvezel verbinding, waarbij de eenmalige aansluitkosten snel tot enkele tienduizenden euro s kunnen oplopen, dan wel gebruik te maken van het oude telefonienetwerk. Middels softwarematige compressietechnieken zoals ADSL2+, VDSL en VDSL2 weten providers inmiddels hogere snelheden over de koperlijn te realiseren. Deze technieken worden de komende jaren gefaseerd aangelegd. Het grote nadeel ervan echter is dat, afhankelijk van de gebruikte techniek, het signaal na ongeveer een halve kilometer van de wijkcentrale dusdanig aan kwaliteit verliest, dat de beloofde download- en uploadsnelheid niet meer gehaald wordt. Aangezien bedrijventerreinen in de regel niet nabij zo n wijkcentrale liggen, zijn de nadelen voor de ondernemers met een dergelijke verbinding evident. Fiber-aandeel binnen netwerken Dat glasvezel qua betrouwbaarheid, prestaties en toekomstvastheid de beste kaarten in handen lijkt te hebben, wordt onderstreept door het feit dat de beheerders van de HFC-infrastructuur het Fiber-aandeel binnen hun netwerken zo groot mogelijk proberen te maken. Immers, hoe korter het laatste stukje koperdraad naar de eindgebruiker, des te beter de kwaliteit van het signaal en dus de prestaties. Iedere extra meter glasvezel heeft echter zijn prijs, waarbij het benodigde graafwerk het leeuwen deel van de aanlegkosten met zich meebrengt. Glasvezel op bedrijventerreinen Auteur: drs. Chris J. Jellema (oktober 2013)

3 Geen recht en geen plicht Tot 2008 heeft marktleider KPN aanzienlijk geïnvesteerd in het proactief aanleggen van glasvezel op bestaande en nog ontwikkeling zijnde bedrijventerreinen. In totaal zijn enkele honderden bedrijven terreinen voorzien van al dan niet reeds met glasvezel gevulde mantelbuizen. Mede door het uitblijven van de verwachte bezettingsgraad vaak maakt niet meer dan 15% van de bedrijven op een verglaasd terrein gebruik van de mogelijkheid om glasvezel te nemen besloot de leverancier vijf jaar geleden om niet verder op dit ingeslagen investeringspad door te gaan. Het beschikbaar zijn van glasvezel is immers geen recht van de potentiële afnemer en geen plicht voor de leverancier. Kostenaspect en innovatiedrang Een belangrijke vraag is waarom relatief weinig bedrijven de overstap naar glasvezel maken. Uiteraard speelt het kostenaspect een belangrijke rol bij de lage bezettingsgraad. Dat een leverancier de infrastructuur reeds tot aan de percelen heeft aangelegd, wil niet zeggen dat de investering niet moet worden terugverdiend. De eenmalige aansluitkosten en het maandelijkse abonnementstarief bedragen al gauw het twee- tot driedubbele van internet via de telefoonlijn en voor de kleine en middelgrote ondernemer is dit vaak reden om glasvezel links te laten liggen, vooral als men niet op de hoogte is van de meerwaarde, mogelijkheden en kansen die glasvezel en breedbanddiensten bieden voor optimalisatie van bedrijfsprocessen. Een matig aanwezige innovatiedrang op technisch gebied speelt daarbij ook zeker een rol. Traditionele diensten Hoewel de ontwikkelingen op ICT-gebied razendsnel gaan, zien we dat de meeste zakelijke gebrui-kers veel minder geïnteresseerd zijn in de innovatieve kant van ICT en veel meer in zaken als kosten besparing, betrouwbaarheid en veiligheid. Zelfs met een glasvezelverbinding kiezen onder-nemers vooral voor het afnemen van traditionele diensten zoals internet, bellen en online back-up. Zolang de bekendheid van ondernemers met glasvezel niet verder reikt dan algemeenheden als supersnel internet of Voiptelefonie en verdere innovatiemogelijkheden onderbelicht blijven, zal de bezettingsgraad op verglaasde bedrijventerreinen en het aansluiten van nieuwe gebieden vooralsnog geen hoge vlucht nemen. Daarmee is de basis voor een vicieuze cirkel gelegd: bij een lage bezettings graad zullen de prijzen niet dalen en stappen minder ondernemers over op glasvezel. Auteur: drs. Chris J. Jellema (oktober 2013)

4 Provincies en gemeenten aan zet In het Convenant en zijn afspraken tussen rijksoverheid, provincies en gemeenten ten aanzien van een nieuwe aanpak van bedrijventerreinen vastgelegd. Doel van dit bedrijventerreinenbeleid is het stimuleren van een gezond economisch vestigingsklimaat in gemeenten, regio s en Nederland als geheel en het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit op bedrijventerreinen. Ten aanzien van deze aanpak wordt gesteld dat provincies en gemeenten primair aan zet zijn. De aanleg van glasvezel voor en minstens zo belangrijk het optimaal gebruik ervan door de ondernemers op bedrijventerreinen kan de aantrekkelijkheid, waarde en concurrentiepositie van de terreinen en daarmee die van de gemeente flink bevorderen. Bovendien wordt hiermee de vicieuze cirkel van hoge prijzen en een lage bezettingsgraad doorbroken. Richtlijnen voor lagere overheden Vanuit Brussel en Den Haag zijn de richtlijnen voor het realiseren van glasvezel helder: provincies en gemeenten mogen niet investeren in de aanleg van infrastructuur. Dit moet worden overgelaten aan de partijen in de markt. In gebieden waar aantoonbaar sprake is van marktfalen en er binnen afzien bare tijd geen uitzicht is op activiteit van de zijde van leveranciers, mogen lagere overheden onder voorwaarden een actieve rol op zich nemen. Dat biedt voor gemeenten en provincies ruimte om een proces dat leidt tot de aanleg van glasvezel op een bedrijventerrein te reguleren, te faciliteren en zelfs te financieren. Bundelen van behoefte Toen in 2008 een einde kwam aan het proactief aanleggen van glasvezel op bedrijventerreinen is de verglazing niet in heel Nederland geheel tot stilstand gekomen. Met name op bedrijventerreinen waar, vooral door de vaak grote afstand van de wijkcentrale, ondernemers geconfronteerd worden met een lage stabiliteit en sterk wisselvallige snelheid van hun internetverbinding wordt de behoefte aan glasvezel vaak via de ondernemersvereniging aangekaart bij de gemeente. Door het bundelen van de gezamenlijke behoefte van deze ondernemers is in de afgelopen jaren op verschillende terreinen in met name de provincies Friesland, Drenthe, Noord-Brabant, Flevoland en Noord-Holland voldoende bezettingsgraad bereikt om een leverancier over de streep te trekken deze aansluitingen tegen gunstige tarieven te leveren. Auteur: drs. Chris J. Jellema (oktober 2013)

5 Combineren met andere vormen van opwaardering Met name KPN heeft als leverancier positief op deze ontwikkeling gereageerd en zich menigmaal bereidwillig getoond om in de aanleg van glasvezel op vraaggebundelde bedrijventerreinen te investeren. Overigens laat een dergelijke vraagbundeling voor individuele glasvezelaansluitingen zich goed combineren met andere ICT-gerelateerde vormen van opwaardering van een bedrijventerrein. De eerder genoemde coöperatie Fryslân Ring heeft op bedrijventerreinen in de Friese gemeente Heerenveen bijvoorbeeld een vraagbundeling verzorgd waarbij leverancier Ziggo Zakelijk zowel de glasvezelverbindingen voor collectieve intelligente camerabewaking op de terreinen leverde als voor de individuele bedrijven een uiterst aantrekkelijk aanbod heeft neergelegd. Verdere modellen tot realisatie Ondanks plaatselijke vraagbundelingssuccessen is glasvezel voor bedrijventerreinen na het eerste decennium bij de meeste leveranciers geleidelijk afgegleden naar een zeer bescheiden positie in de marge van het portfolio. De enorme concurrentie op de markt van mobiele telefonie vereist namelijk grote investeringen door partijen als KPN, Ziggo en Tele2. Zelfs bij een goed gebundelde vraag staan de providers inmiddels niet bepaald te dringen om een bedrijventerrein van glasvezel te mogen voorzien. Het model van voorlichting van ondernemers en bundeling van aansluitingen blijft welis waar een vruchtbare methode, maar de stap naar realisatie van het glasvezelnetwerk vereist een aanvulling op het model. In essentie kent deze aanvulling twee richtingen: het oprichten van een netwerkcoöperatie of een financieringscoöperatie. Netwerkcoöperatie Bij de inzet van een netwerkcoöperatie dragen de gebruikers van het netwerk, dus de ondernemers op het bedrijventerrein, zelf zorg voor de realisatie ervan. Daartoe verenigen zij zich in een coöperatie die de financiering (met ondersteuning van gemeente of provincie), het beheer en eventueel de activering van het netwerk voor haar rekening neemt. Daarbij wordt de coöperatie eigenaar van het netwerk. Over dit netwerk worden breedbanddiensten door bestaande marktpartijen geleverd. Financieringscoöperatie De financieringscoöperatie lijkt in basis op de hiervoor beschreven netwerkcoöperatie. Een belangrijk verschil is echter dat de coöperatie zich beperkt tot de financiering van het netwerk. De aanleg, het beheer en de activering worden aan een marktpartij overgelaten, die het aangelegde netwerk vervolgens in eigendom krijgt. Een punt van aandacht bij dit model is dat verzekerd moet worden dat de beheervoerende marktpartij ook breedbanddiensten van (andere) premium merken op het netwerk toelaat. Auteur: drs. Chris J. Jellema (oktober 2013)

6 Voorlichten en adviseren Provincies en gemeenten die het economisch klimaat in hun gebied en de kwaliteit en aantrekkelijk heid van hun bedrijventerreinen willen bevorderen, moeten de aanleg van glasvezel breedband zeker in hun planvorming betrekken. Ook op bedrijventerreinen waar ondernemers niet en masse klagen over gebrekkige internetverbindingen en de belangstelling voor glasvezel matig lijkt, is het zaak om het gesprek met de ondernemers aan te gaan en middels voorlichting de mogelijkheden en voor delen van aansluiting op het glasvezelnetwerk helder uiteen te zetten en zodoende een reëel beeld te krijgen van de (latent) aanwezige breedbandbehoefte. Ondernemers die de overstap naar glas vezel willen maken zijn bovendien gebaat bij een onafhankelijk advies op maat: waar liggen in hun specifieke situatie de mogelijkheden om optimaal profijt te maken van zo n glasvezelverbinding? Met welke diensten kan een kostenbesparing worden gerealiseerd die het hogere maandbedrag ten opzichte van de huidige internetverbinding rechtvaardigt of zelfs compenseert? Realiseren Hoewel er geen standaard model voor alle bedrijventerreinen kan worden aangewezen, zijn een aantal uitgangspunten voor het succesvol realiseren van glasvezel op bedrijventerreinen meer dan helder. Om een realistisch beeld te krijgen van de werkelijke behoefte onder de ondernemers is het bieden van voorlichting een onmisbare stap. Als deze behoefte aanleiding geeft tot de wens om in gezamenlijkheid glasvezel te realiseren, is individueel advies aan de ondernemers een doeltreffend instrument om gemotiveerde deelnemers aan een vraagbundeling te werven. In dit proces mogen provincies en gemeenten inves teren. Welk realisatiemodel daarna gekozen wordt, is helemaal afhankelijk van de wens van provincie, gemeente en natuurlijk de ondernemers zelf. Glasvezel Gemeente adviseert, ontzorgt en realiseert. Ga naar voor meer informatie en ervaringen van andere gemeenten. Auteur: drs. Chris J. Jellema (oktober 2013)