Bespreeknotitie voor de geloofsgemeenschappen. 3 september Stand van zaken anno 2012

Transcriptie

1 Voorwoord In deze notitie wordt het standpunt van het bestuur en het pastoraal team van de parochie Onze Lieve Vrouw van Amersfoort uiteengezet ten aanzien van de toekomst van de kerkgebouwen en de geloofsgemeenschappen van de parochie. Deze notitie is onlangs naar de locale teams van alle geloofsgemeenschappen gestuurd. In de periode van 10 t/m 21 september hebben leden van het bestuur en het pastoraal team elke avond een ander locaal team bezocht om toelichting te geven en vragen te beantwoorden. Medio oktober zal het bestuur en het pastoraal team de met de locale teams gevoerde gesprekken evalueren, waarna begin november alle locale teams geïnformeerd worden over het definitieve voorstel over de toekomst van de parochie. Op de 3 e Koperhorst-bijeenkomst (28 november 2012) zal dit voorstel met alle locale teams besproken worden. In december zal het bestuur formeel een besluit nemen waarna, in overleg met het Bisdom Utrecht conform de voorgeschreven procedures, er een plan gemaakt wordt om het een en ander in gang te zetten. (20 sept. 2012) Bespreeknotitie voor de geloofsgemeenschappen. 3 september 2012 Stand van zaken anno 2012 Op dit moment bestaat de parochie Onze Lieve Vrouw van Amersfoort uit 10 lokale gemeenschappen, waarvan er 2 oecumenisch zijn. Vele gemeenschappen van onze parochie geven een krimpend beeld te zien als het gaat om het aantal parochianen, het aantal actieve vrijwilligers, het aantal kerkgangers en de kerkbijdragen. Het actieve kader van vrijwilligers binnen veel geloofsgemeenschappen is aan het vergrijzen. Het is moeilijk om op een aantal plaatsen nieuwe vrijwilligers te vinden. Daardoor worden steeds meer activiteiten door minder mensen gedaan. De gemeenschappen zijn nog erg naar binnen gericht en op veel plaatsen binnen de parochie wordt hetzelfde werk gedaan. Het totaal aantal kerkgangers in het weekeinde binnen OLVvA ligt gemiddeld rond de Op het gebied van catechese, maar ook op diaconaal gebied, is er een aanbod voor heel Amersfoort, waar goed gebruik van gemaakt wordt. De jongeren die actief zijn, zitten in meerdere groepen maar slinken in aantal. Tijdens de vieringen in de kerk zien we ze zo goed als niet meer. Het pastoraal team is eind september 2012 gekrompen van 6 naar 4 personen (5,2 naar 3,6 fte). Hierdoor komt de uitvoering van het pastoraat verder onder druk te staan. Het is nog onduidelijk of en wanneer er enige aanvulling komt. GELOOFSGEMEENSCHAPPEN ST. ANSFRIDUS, ST. FRANCISCUS XAVERIUS, H. GEEST, ST. HENRICUS, ST. JOSEPH, H. KRUIS, ST. MARTINUS, HET BRANDPUNT, DE HERBERG, OPEN KONTAKT Centraal secretariaat : Kerklaan 22, 3828 EB Amersfoort, tel centraalsecretariaatolva@katholiekamersfoort.nl Website: www. katholiekamersfoort.nl

2 Het meerjaren onderhoudsplan, opgesteld door de Monumentenwacht, geeft aan dat er in de periode 2010/2020 ± ,- nodig is voor het groot-onderhoud aan onze kerkgebouwen. We beschikken nu al over onvoldoende financiële middelen om het onderhoudsplan, dat tot 2020 loopt, uit te voeren om zo alle kerken in goede staat van onderhoud te houden, naast de jaarlijkse exploitatiekosten die er betaalt moeten worden. Dit alles overziend en kijkend naar de toekomst zijn wij van mening dat, als je een vitale parochie wilt blijven, er ingrijpende keuzes gemaakt moeten worden. Hoe ziet de R.K. Parochie Onze Lieve Vrouw van Amersfoort er in 2020 uit? OLVvA is een vitale geloofsgemeenschap. Het vastgestelde pastorale beleidsplan Verder met Leven van de Bron is richtsnoer voor de parochiële activiteiten en op welke wijze we binnen de parochie met elkaar om gaan. We zijn een parochie met bijzondere aandacht voor mensen en voor wat God ons daarin zeggen wil. We zijn gastvrij en dienstbaar om op die manier aanwezig te zijn voor mensen in de Amersfoortse samenleving. In de gemeente Amersfoort staat onze parochie duidelijk op de kaart. Het pastorale aanbod heeft drie hoofdpijlers, namelijk: 1) kerntaken zoals vieringen in het weekeinde, eucharistievieringen, catechese, toediening van diverse sacramenten, crisispastoraat, en caritas, 2) lokaal nabij en aanwezig zijn door (en voor) mensen van de plaatselijke geloofsgemeenschap, 3) vormen van pastoraal ondernemerschap waar nieuwe initiatieven ontplooid worden op het gebied van zingeving, spiritualiteit en religiositeit. Het richt zich op de samenleving, en er is ruimte voor leren en experimenteren. Binnen de totaliteit van de parochie functioneert een aantal groepen met een grote diversiteit, die op hun eigen wijze invulling geven aan het ondernemerschap en het beleidsplan. Het pastoraal team bestaat uit een priester en twee pastoraal werkers. Het team wordt op onderdelen ondersteund door een onbezoldigd diaken en er is een groep goed geschoolde vrijwilligers voor specifiek pastorale taken en ter ondersteuning van de pastores. 2 van

3 In 2020 heeft het vertrouwde kerkgebouw om de hoek, voor de parochianen uit de wijk, plaats gemaakt voor 4 vierplekken, elk met een eigen karakter waarbij mensen halen wat ze op dat moment zoeken. De parochianen uit de gemeenschappen in 2012 hebben een plaats gevonden en voelen zich thuis in OLVvA. Op een van de plekken wordt oecumenisch gevierd. Op deze wijze kan er in het weekeinde op 4 plekken in Amersfoort gevierd worden, waarbij de diversiteit in vieren geborgd is. Naast de vierplekken zijn er diverse activiteiten op diaconaal en catechetisch gebied voor en door Amersfoort heen. Daarnaast is er een bloeiende Sant Egidiogemeenschap. Deze activiteiten ontvangen ondersteuning van de pastores en het centraal parochiesecretariaat. Daar waar mogelijk wordt samengewerkt met de PKN of andere kerkgenootschappen binnen de Raad van Kerken. Minimaal één maal per jaar laten we ons als parochie zien aan alle bewoners van Amersfoort, Hoogland en Hooglanderveen met een evenement. Het aanbod aan traditionele parochieactiviteiten, zoals eucharistievieringen, sacramentencatechese en bediening, crisispastoraat en caritas is geborgd. Daarnaast is er structurele ruimte voor het pastoraal ondernemerschap. Het aantal dopelingen, eerste communicanten en het aantal kerkelijke huwelijken neemt niet meer af maar is groeiende. Er is binnen de parochie een bloeiende jongerengroep. Kortom, we willen een kerk zijn die zowel naar binnen (het omzien naar elkaar als gemeenschap) als naar buiten gericht is en die een duidelijke plaats en gezicht in Amersfoort heeft. De parochie is financieel gezond. De inkomsten en uitgaven staan in evenwicht. Er is een financierbaar meerjaren onderhoudsplan voor de gebouwen.de parochie heeft een centraal aanspreekpunt van waaruit de zaken geregeld kunnen worden en de diverse lokale activiteiten ondersteund worden. De financiële administratie, de ledenadministratie en de werkzaamheden rond de kerkbijdragen worden centraal uitgevoerd. Standpunt bestuur en pastoraal team hoe de parochie OLVvA in 2020 ingericht is Het parochiebestuur, het pastoraal team en de lokale teams zijn al ruim een jaar samen onderweg. Vanuit alle consultaties is de keuze voor 3 van

4 onderstaand scenario tot stand gekomen. (zie ook de website onder het kopje Dialoog toekomst ). Nu zijn we aangeland in de fase dat er keuzes gemaakt moeten worden. In april hebben wij gezamenlijk de pastorale visie vastgesteld, waarin beschreven is op welke wijze wij, parochie OLVvA, kerk willen zijn. Alle geloofsgemeenschappen hebben in twee fases aangegeven hoe zij, ook vanuit die visie, naar de toekomst kijken. Dat kijken is nog heel divers: van sterk naar binnen gericht tot hele concrete plannen om naar buiten te gaan. Daarnaast is er, zowel door het pastoraal team, alsook door een commissie die zich gebogen heeft over de gebouwen en alles wat daar bij hoort, op verschillende manieren gekeken naar de vitaliteit van alle geloofsgemeenschappen binnen de parochie. Om tot een evenwichtige keuze te komen hebben we vier scenario s ontwikkeld. Een scenario bestaat uit een punt in de toekomst waar we naar toe willen, de stappen die nodig zijn om bij dat punt uit te komen en de gevolgen van die stappen, die we kunnen voorzien. Als punt waar we naar toe willen, hebben we gekozen voor Dan willen we bewezen hebben een levendige en aantrekkelijke, financieel gezonde en toekomstbestendige parochie te zijn. De belangrijkste keuze waarop de scenario s verschillen, is het aantal vierplekken dat de parochie in 2020 heeft en welke kerkgebouwen we dan aan de eredienst hebben onttrokken en die dan qua kosten niet meer ten laste van de parochie komen. De stappen die we moeten zetten om bij dat punt uit te komen, gaan we, gefaseerd, de komende drie jaar inzetten. Vóór 2016 zijn de nodige maatregelen betreffende de gebouwen getroffen. In de scenario s hebben we telkens ook gekeken naar de mogelijke consequenties, voor zover we die nu kunnen voorzien: voor de parochianen, voor de gemeenschappen, voor de financiën en voor de gebouwen. We kunnen daarop dan vooruitlopen en waar nodig maatregelen nemen om die gevolgen te versterken of juist af te zwakken. Belangrijk vinden we dat zoveel mogelijk van de huidige parochianen de beweging naar de nieuwe situatie weten te maken en dat nieuwe mensen zich uitgenodigd voelen mee te gaan doen. Vanuit financieel oogpunt voor de keuzen in de toekomst is het Meerjaren Onderhoudsplan (MJOP) richtinggevend. Belangrijk is om in de toekomst ook preventief onderhoud te plegen. Het verkopen van kerkgebouwen tegen een commerciële prijs zal niet altijd mogelijk zijn. Een reële optie is het in eigendom overdragen van een 4 van

5 kerkgebouw, tegen een symbolische waarde, aan een ander kerkgenootschap of vriendenstichting, incl. het onderhoud en alle verplichtingen die het gebouw met zich draagt. We zijn hierbij er hierbij vanuit gegaan dat de grond (onder de gebouwen) en de bijgebouwen, zoals de verschillende pastorieën, die verhuurd zijn, in bezit van OLVvA blijven. Er hebben zich al een drietal kerkgenootschappen gemeld, die graag willen onderzoeken of en zo ja op welke wijze zij een gebouw van ons over kunnen nemen. De kans bestaat dat, als we naar buiten brengen dat we kerkgebouwen gaan afstoten er nog meer gegadigden komen. De opgestelde scenario s zijn: 1. Alle kerken blijven open; 2. Een aantal kerken blijft open en een aantal kerken wordt gesloten; 3. Alleen het Eucharistisch Centrum blijft open. De overige kerken worden aan de eredienst onttrokken en gesloten; 4. Er wordt 1 nieuwe kerk gebouwd, met een nieuwe naam, en alle andere kerken gaan dicht; Het parochiebestuur en het pastoraal team hebben gekozen voor scenario 2. De aspecten die bij deze keuze een rol hebben gespeeld zijn: de vitaliteit van de gemeenschappen, de pastorale mogelijkheden, de financiële mogelijkheden in de toekomst, borgen van kwaliteit, de krimp van het aantal kerkgangers, de mogelijke potentie voor groei in Vathorst. Wij gaan er vanuit dat op deze wijze er binnen de parochie 4 gelijkwaardige vierplekken ontstaan met ieder een eigen identiteit, die allen sterk zijn en binnen OLVvA diversiteit zullen waarborgen. Scenario 2 wordt hieronder verder toegelicht. 1 ) Scenario 2: 4 gebouwen blijven open Vierplekken blijven: Het Heilig Kruis, Sint Franciscus Xaverius, Sint Martinus en Het Brandpunt. Het Heilig Kruis is het Eucharistisch Centrum. Onderzocht zal worden welk aanbod aan vieringen nog wenselijk is naast de eucharistieviering op de zondag en op hoogfeestdagen. Sint Franciscus Xaverius: wordt een binnenstadskerk en een cultureel/spiritueel centrum, in combinatie met de bijgebouwen. Onderzocht moet worden of de nevenactiviteiten van het cultureel /spiritueel centrum geen belemmeringen vormen voor de vieringen. 1 De notitie zoals die naar de locale teams gestuurd is bevat een bijlage waarin de verschillende scenario s beschreven zijn. Deze is in deze versie weggelaten omdat het op onderdelen niet helder was genoteerd. 5 van

6 Sint Martinus: gaat functioneren als een catechetisch/spiritueel centrum in combinatie met De Pastorie naast de Martinus. Het Brandpunt: Voor OLVvA is dit een belangrijke oecumenische vierplek met elke zondag een viering waar ook vanuit RK zijde energie ingestoken wordt. Er wordt echter geen eucharistie gevierd. Gastvrijheid Bovenstaande vierplekken geven gemeenschappen waarvan hun kerkgebouwen aan de eredienst onttrokken worden en waar dus niet meer gevierd kan wordt, de gelegenheid om, b.v. de koren met enige regelmaat te laten zingen. (thematische vieringen) Optioneel: St. Joseph: Vathorst is een groeiwijk zonder kerkelijke voorzieningen. Vathorst heeft mogelijk een groeipotentie. Gezien de plek waar de Sint Josephkerk nu staat, aan de rand van Vathorst, zou hier een bloeiende nieuwe geloofsgemeenschap kunnen ontstaan. Vóór 2015 moet het duidelijk zijn of deze gemeenschap levensvatbaar is. Zo niet dan zal ook dit gebouw aan de eredienst onttrokken worden. Mogelijkheden voor de gebouwen die aan de eredienst onttrokken worden Bij het sluiten van de Sint Ansfridus kan samen met de vriendenstichting de mogelijkheden voor het gebouw onderzocht worden. De overname of het huisvesten van een andere kerkgenootschap kan een optie zijn. De Heilige Geest is al op weg naar een multicultureel diaconaal centrum, waarvoor wel een beperkte ruimte nodig is; besproken moet worden wat er met het gebouw gaat gebeuren. Opties: de begrafenisondernemer, een projectontwikkelaar, overname door een andere kerkgenootschap. Sint Henricus: Onderzocht zal worden of er bij de huidige gebruiker (kerkdeel aan de Paulus Borstraat) interesse is om het volledige kerkgebouw in gebruik te nemen. Mogelijk in combinatie met het terughuren van een beperkte gemeenschappelijke ruimte, zolang de geloofsgemeenschap daar behoefte aan heeft. Overname door een andere kerkgenootschap is ook een optie. Sint Joseph: Als eind 2014 alsnog besloten wordt om het gebouw aan de eredienst te onttrekken, zal onderzocht worden of het samen met een begrafenisondernemer beheerd kan gaan worden. Een andere mogelijkheid is misschien de realisatie van een dependance van het stadhuis, waarbij er getrouwd kan worden. Overname door een andere kerkgenootschap is ook een optie. 6 van

7 De Herberg blijft voor OLVvA open als inloopcentrum voor Nieuwland. Vanaf 2014 leveren wij geen bijdrage meer aan de maandelijkse zondagsvieringen. In Bunschoten zal vanaf 2014 niet meer op zondag gevierd worden. Mogelijke financiële gevolgen: Wanneer niet meer in een kerkgebouw wordt gevierd, en uiteindelijk het gebouw aan de eredienst wordt onttrokken, kan worden overgegaan tot herbestemming van de betreffende kerk. De kerkgebouwen hebben geen balanswaarde en er rusten geen financiële verplichtingen op. Bij herbestemming of bij eigendomsoverdracht wordt vooralsnog uitgegaan van een symbolische waarde van het kerkgebouw. Wanneer besloten wordt om in een bepaalde kerk geen vieringen meer te houden dan heeft dat op kort termijn zowel effect op de kosten als op de kerkbijdragen. Zo zullen de lokale energiekosten, het klein-onderhoud, de kosten van de erediensten, de pastorale kosten en de beheerskosten afnemen. Daarnaast is het een reële verwachting dat het sluiten van een kerk ook negatieve gevolgen heeft voor de kerkbijdragen. In onderstaande opstelling is uitgegaan van een situatie waarbij de kerkbijdragen dalen met 25%. De verlaging van kosten en de vermindering van de opbrengsten gelden voor het eerste jaar, vanaf het moment dat besloten wordt de vieringen te beëindigen. Daarbij wordt geen rekening gehouden met een inflatiecorrectie. Het groot-onderhoud blijft op korte termijn bestaan, zij het dat alleen het strikt noodzakelijke onderhoud daadwerkelijk zal worden uitgevoerd. (gegevens uit jaarrekening 2011) Ansfridus Geest Joseph Henricus Totaal * besparing energie besparing klein onderhoud besparing kosten eredienst besparing kosten pastoraal besparing beheerskosten vermindering kerkbijdragen en collecten eigen kerk positief effect * afgerond op ========= ========= ========= ========= ========= 7 van

8 Op langere termijn, bij de daadwerkelijke herbestemming van een pand, komen de onderhoudskosten volgens het meerjaren onderhoudsplan te vervallen. Wanneer bijvoorbeeld wordt uitgegaan van een overdracht medio 2015, dan komen de onderhoudskosten vanaf 2016 niet meer voor rekening van OLVvA. De daarmee gepaard gaande besparingen in het groot-onderhoud per locatie en per jaar staan vermeld in financiële bijlage 3.3. Wij moeten ons wel realiseren dat het onderhoud volgens het meerjaren onderhoudsplan van de Monumentenwacht niet altijd voor het vermelde bedrag en niet altijd daadwerkelijk in het genoemde jaar wordt uitgegeven. Zolang niet duidelijk is wat de herbestemming van een kerkgebouw wordt, is een berekening van de financiële gevolgen niet aan de orde. Verder is overdracht tegen een commerciële prijs van een kerkgebouw beslist niet altijd mogelijk. Er wordt dus vooralsnog geen rekening gehouden met boekwinsten bij eigendomsoverdracht. In overleg met de geloofsgemeenschappen van het H. Kruis, de St. Franciscus Xaverius en de St. Martinus zal in een later stadium gekeken moeten worden naar de financiële consequenties van de wenselijkheid en noodzakelijkheid om extra te investeren om onze uitgangspunten, zoals opgenomen in Verder Leven van de Bron, te realiseren. Tijdspad In de tweede en derde week van september wordt deze notitie met alle lokale teams van de geloofsgemeenschappen afzonderlijk besproken door een delegatie van het bestuur en het pastoraal team. Tijdens dit gesprek zal, bij de geloofsgemeenschappen waar hun kerkgebouw niet aan de eredienst wordt onttrokken, aan de hand van de toekomstvisies, die zij hebben gemaakt, besproken worden op welke wijze zij denken deze te gaan realiseren en welke stappen daar voor nodig zijn. Na definitieve besluitvorming eind van dit jaar, zal met elke gemeenschap een eigen toekomstplan gemaakt worden, passend binnen het geheel van OLVvA. Bij de geloofsgemeenschappen waar wij voorstellen om hun kerkgebouw aan de eredienst te onttrekken zal besproken worden wat daarvan de consequenties zijn. Aandachtspunt is op welke wijze ze dit aan hun leden van de geloofsgemeenschap gaan vertellen en welke hulp daarbij nodig is. Na definitieve besluitvorming eind van dit jaar, zal met de betreffende geloofsgemeenschap een eigen plan van aanpak gemaakt worden waarin beschreven wordt op welke wijze we, uiterlijk 2015, de procedure van het 8 van

9 onttrekken aan de eredienst conform de richtlijnen van het bisdom gaan inzetten. Tevens zal in dat plan aandacht besteed worden op welke wijze ze nog activiteiten van de geloofsgemeenschap, passend binnen het geheel van de parochie door willen zetten. Uiterlijk 1 november ontvangen alle geloofsgemeenschappen een definitief voorstel over de toekomst. Dit voorstel zal op de 3 e Koperhorst - bijeenkomst van woensdag 28 november 2012 op de agenda staan. In het voorstel komt een duidelijk tijdsplan hoe en in welke termijnen we tot het gewenste resultaat in 2020 willen komen, zijnde een vitale parochie Onze Lieve Vrouw van Amersfoort. Ook hier zal een voorstel en tijdspad in zitten waarbij het afbouwen van huidige pastorale taken op de 10 kerkplekken teruggebracht worden naar de 4 ( 5) kerkplekken om zodoende tijd vrij te maken ter realisatie van visie Verder met Leven van de Bron. Om alles financieel en pastoraal te kunnen realiseren zal het zeker noodzakelijk zijn dat uiterlijk eind 2015 de eerste gebouwen al een andere bestemming zullen hebben en zowel financieel als pastoraal niet meer op de begroting van de parochie drukken. ==================== 9 van

10 Bijlagen Deze bijlagen bestaan uit drie delen met financiële gegevens. Bijlage financieel 1-3 Resultatenrekening Lasten: Personeelskosten Kosten onroerend goed Financiële lasten Kosten eredienst Kosten pastoraal Verplichte en vrijwillige bijdragen Begraafplaatskosten Beheerskosten Totale lasten Baten: Bijdragen parochianen Opbrengst uit bezittingen/beleggingen Functionele inkomsten Begraafplaatsen (grafrechten) Incidentele baten/lasten Totale baten Negatief resultaat boekjaar ========= ========= Balans Activa: Onroerend Goed Financiële beleggingen Vorderingen Geldmiddelen Totale activa Passiva: Vermogen Voorzieningen en fondsen Schulden op lang termijn Schulden op kort termijn Totale passiva van

11 Bijlage financieel 2-3 Toelichting op de jaarrekening 2011 De resultatenrekening 2011 sluit met een negatief exploitatie saldo van Door een beperkt aantal incidentele baten van komt het eindresultaat uit op een negatief saldo van De personeelskosten bestaan uit personeelskosten voor het pastoraal team en het lekenpersoneel dat een arbeidscontract met OLVvA heeft, de personeelskosten van de pastoor en de diaken en de diensten door derden, zoals dirigenten en organisten. De kosten van het onroerend goed, , bestaan voor 44% uit energiekosten, voor 36% uit kosten klein-onderhoud aan de gebouwen, voor 17% uit zakelijke lasten (verzekeringen) en 3% overige kosten. De kosten van de parochiebladen, zowel de lokale bladen als Mirakel, komen uit op Deze kosten zijn in de resultatenrekening opgenomen onder kosten pastoraal De verplichte bijdrage aan het bisdom bedraagt , de vrijwillige bijdragen aan kerkelijke en pastorale doelen alsmede aan overige instellingen bedragen in totaal De opbrengsten uit bezittingen en beleggingen zijnde bestaan voor 61% uit huuropbrengsten van het onroerend goed en voor 39% uit opbrengsten uit beleggingen en tegoeden op spaarrekeningen. Het eigen vermogen van de parochie stijgt in 2011, ondanks het negatieve resultaat, naar De stijging wordt veroorzaakt door een eenmalige vrijval van voorzieningen die op de balans van het voorgaande boekjaar waren opgenomen. Het vermogen is grotendeels vastgelegd in het onroerend goed ( ) en de financiële beleggingen ( ). Onder de post voorziening groot-onderhoud van is alleen het bedrag voor de geplande werkzaamheden op kort termijn opgenomen. 11 van

12 Bijlage financieel 3-3 Kosten- en prioriteiten overzicht groot onderhoud gebouwen Bron: Monumentenwacht 'meerjaren-onderhoudsplan' Ansfridus Geest Henricus Kruis Franciscus Martinus Joseph Totaal totaal ========= ========= ========= ========= ========= ========= ========= ========= 12 van