R Inzicht in bedrijven die hun eerste. werknemer aantrekken. Creëren van een dataset. Sjaak Vollebregt Wim Verhoeven

Transcriptie

1 R Inzicht in bedrijven die hun eerste werknemer aantrekken Creëren van een dataset Sjaak Vollebregt Wim Verhoeven Zoetermeer, juli 2009

2 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat wordt gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken. Voor alle informatie over MKB en Ondernemerschap: De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM bv. EIM bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with EIM bv. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM bv. EIM bv does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Gehanteerde aanpak 7 3 Analyse van het bestand Bedrijven Startjaar en Banen Kenmerken 13 4 Conclusies 23 Bijlage I Sectorafbakening 25 3

4

5 1 Inleiding Het beleid van EZ is mede gericht op bevordering van groei en op het daarbij wegnemen van eventuele belemmeringen. Dit geldt in het bijzonder voor jonge bedrijven. Op dit moment ontbreekt elk inzicht in hoeverre (jonge) bedrijven zonder personeel de stap maken naar werkgever. EZ wil met dit onderzoek inzicht verkrijgen in bedrijven die hun eerste werknemer aantrekken. Hoeveel zijn dat er, in welke sector, hoe oud zijn deze bedrijven en hoeveel personeelsleden worden dan aangenomen? Ook kenmerken van de aangenomen werknemers zijn daarbij relevant. Bij kenmerken moet bijvoorbeeld gedacht worden aan een onderscheid naar dienstverband, geslacht, leeftijd, nationaliteit, autochtoon en allochtoon. Dit onderzoek is exploratief en primair als haalbaarheidsonderzoek bedoeld. Op voorhand was niet geheel duidelijk wat haalbaar zou zijn en wat de uitkomsten zullen zijn. In deze rapportage wordt verslag gedaan van de bevindingen. Deze onderzoeksvraag heeft betrekking op het MKB en past als zodanig binnen het EZ-programma MKB en Ondernemerschap. 5

6

7 2 Gehanteerde aanpak Omdat wij niet zeker waren dat wij succesvol zouden zijn in het creëren van de gewenste dataset is de volgende aanpak gevolgd: Bij het Centrum voor Beleidsstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is een pilotproject gestart, waarbij gekeken is naar een aantal kenmerken van bedrijven in het Algemeen Bedrijven Register (ABR). Het ABR is het centrale bedrijvenregister van het CBS. Daarbij is gekeken welke bedrijven zonder personeel in 2004 een jaar later wel personeel hadden en hoeveel. De bedrijven zijn ingedeeld naar sector. Belangrijke bronnen hierbij zijn de Uitvoeringsinstelling WerknemersVerzekeringen (UWV) en het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Om inzicht in de kenmerken van de nieuwe werknemers te krijgen, is vervolgens deze bedrijfsinformatie gekoppeld aan het Sociaal Statistisch Bestand (SSB). Het SSB biedt een samenhangende, consistente beschrijving van een aantal sociaaleconomische aspecten van de bevolking van Nederland. In het Sociaal Statistisch Bestand van het CBS worden diverse registers op individueel niveau gekoppeld aan de Gemeentelijke BasisAdministratie persoonsgegevens (GBA). Het gaat om registers van de Belastingdienst, Uitkeringsinstanties en de Informatie Beheergroep, maar ook van instellingen in de gezondheidszorg of de politie. Dankzij deze koppeling beschikt het SSB over individuele gegevens van alle inwoners van Nederland naar o.a. demografische kenmerken van personen en huishoudens, werk, uitkeringen en inkomen. Op basis van de gegevens in de GBA kan voor personen de herkomstgroepering (onderscheid naar autochtonen en allochtonen van de eerste of tweede generatie en herkomstland) worden vastgesteld. Naast deze registraties worden ook gegevens uit persoonsenquêtes van het CBS aan het SSB toegevoegd. Voor dit onderzoek is SSB kern relevant. Concreet betekende dit het volgende: creëer een bestand uit het ABR van bedrijven die op 1 januari 2004 geen personeel hadden, maar op 1 januari 2005 wel. Koppel daaraan het startjaar van de desbetreffende onderneming en maak een onderscheid naar sectoren en grootteklassen. Met behulp van het bedrijfsidentificatienummer (BEID) in dit bestand kan vervolgens gezocht worden naar informatie van gegevens uit SSB kern (kent namelijk eveneens een BEID-nummer) over kenmerken van de aangenomen personeelsleden. Bij kenmerken moet bijvoorbeeld gedacht worden aan onderscheid naar geslacht, leeftijd, autochtoon/allochtoon etc. Omdat de laatst beschikbare gegevens SSB over 2005 gaan, is er voor gekozen die gegevens te koppelen aan de gewenste mutaties van het ABR van 1 januari 2004 naar 1 januari Van recentere jaren zijn door het CBS nog geen SSB-gegevens vrijgegeven. 7

8

9 3 Analyse van het bestand 3.1 Bedrijven Uit het ABR zijn die bedrijven geselecteerd die in 2004 geen personeel hadden, maar in 2005 wel. Het kan hierbij gaan om bedrijven die in die periode gestart zijn, maar tevens om reeds bestaande bedrijven. In de selectie van bedrijven die in 2005 hun eerste personeelslid aannamen werden ruim bedrijven opgenomen, die verdeeld zijn naar sector en grootteklasse (zie tabel 1). Hierbij is een indeling gemaakt naar 20 sectoren, 5 grootteklassen en het totaal. In bijlage 1 wordt een overzicht gepresenteerd van de sectoren en bijbehorende SBI-indeling Tabel 1 Aantal bedrijven met in 2005 wel personeel en in 2004 geen personeel Totaal selectie 1 wn 2-<5 wn 5-<10 wn 10-<20 wn >=20 wn Landbouw en visserij Delfstoffen Voeding en genot Overige industrie Olie en chemie Metaalindustrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Autobedrijven Groothandel Detailhandel Horeca Transport Communicatie Bank- en verzekeringswezen Onroerend goed Zakelijke diensten Overheid Zorg Overige diensten Totaal selectie Bron: CBS/ABR. De grootteklasse-indeling is gebaseerd op het aantal werknemers gemeten in arbeidsjaren. De tabel laat zien dat er in 2005 in totaal bedrijfseenheden waren die overgingen tot het aannemen van hun eerste personeelslid. Dit komt neer op bijna 6% van de populatie van bedrijven zonder personeel per

10 Tabel 2 geeft de procentuele verdeling van de geselecteerde bedrijven die in 2005 hun eerste personeelslid aannamen weer. De zakelijke dienstverlening en de detailhandel scoren met ruim 1/5 respectievelijk 1/8 vrij hoog. Bijna driekwart van de selectie betreft bedrijven die niet meer dan één personeelslid aangetrokken hebben. Vergelijking met het totale aantal bedrijven met een of meer werknemers op 1 januari 2005 (laatste kolom tabel 2) laat zien dat bij de procentuele verdeling van het geselecteerde bestand een aantal sectoren sterker vertegenwoordigd zijn. Het betreft de sectoren transport, communicatie, bank en verzekering, onroerend goed en vooral zakelijke diensten. Ten aanzien van de grootteklasse blijkt oververtegenwoordiging van het geselecteerde bestand in de grootteklasse 1-5 wn (zie vergelijking met laatste rij van tabel 2). De overige grootteklassen zijn behoorlijk ondervertegenwoordigd. Dit beeld lijkt ons logisch voor bedrijven die voor het eerst een personeelslid (of soms meerdere) aantrekken. Tabel 2 % verdeling van de selectie Totaal selectie 1 wn 2-<5 wn 5-<10 wn 10-<20 wn >=20 wn Totaal Landbouw en visserij 4,4 3,6 0,5 0,1 0,1 0,0 6,4 Delfstoffen 0,0 0, ,0 Voeding en genot 0,5 0,3 0,1 0,0 0,0 0,0 1,2 Overige industrie 2,2 1,6 0,4 0,1 0,1 0,0 3,0 Olie en chemie 0,3 0,1 0,1 0,0 0,0-0,5 Metaalindustrie 2,3 1,5 0,4 0,1 0,1 0,0 3,3 Nutsbedrijven 0,0 0,0 0,0 0,0-0,0 0,0 Bouwnijverheid 7,1 5,4 1,3 0,2 0,2 0,0 8,3 Autobedrijven 3,1 2,5 0,5 0,1 0,1 0,0 3,8 Groothandel 9,4 7,1 1,6 0,4 0,3 0,0 9,3 Detailhandel 12,5 10,0 1,9 0,4 0,2 0,0 13,8 Horeca 7,8 5,3 1,7 0,4 0,2 0,0 8,1 Transport 4,2 3,0 0,8 0,2 0,2 0,0 3,7 Communicatie 0,8 0,6 0,1 0,0 0,0 0,0 0,3 Bank- en verzekeringswezen 5,1 3,4 1,0 0,4 0,3 0,0 2,3 Onroerend goed 2,7 1,9 0,5 0,2 0,1 0,0 1,6 Zakelijke diensten 21,7 15,4 3,8 1,2 1,0 0,2 13,5 Overheid 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 1,0 Zorg 5,2 3,1 1,5 0,4 0,2 0,0 8,0 Overige diensten 10,6 7,7 2,2 0,5 0,3 0,0 11,7 Totaal selectie 100,0 72,6 18,5 4,8 3,5 0,6 100,0 Totaal bedrijven 1 werknemer 68,3* 13,5 8,4 9,8 100,0 * Betreft grootteklasse 1-<5 wn. Bron: CBS/ABR. 10

11 3.2 Startjaar en Banen Door koppeling van de geselecteerde bedrijven die in 2005 hun eerste personeelslid aannamen aan de SSB kernbestanden wordt het mogelijk om een analyse te doen op de bijbehorende banen en kenmerken daarvan. Het ABR biedt tevens de mogelijkheid om een wat 'grove' koppeling te maken met de registratiedatum van het ontstaan en het opheffen van een lokale bedrijfseenheid (vestiging). De eerste match tussen een bedrijfsidentificatienummer en het startjaar van een vestiging wordt beschouwd als een indicatie van het startjaar van de onderneming. In tabel 3 worden de resultaten gepresenteerd. In totaal konden er meer dan banen gekoppeld worden. Tabel 3 % verdeling banen van selectie naar startjaar lokale bedrijfseenheid(vestiging) vóór 1990 na 1990 en vóór Totaal Landbouw en visserij Delfstoffen Voedingsmiddelenindustrie Overige industrie Olie en chemie Metaalindustrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Autobedrijven Groothandel Detailhandel Horeca Transport Communicatie Bank- en verzekeringswezen Onroerend goed Zakelijke diensten Overheid Zorg Overige diensten Totaal selectie Bronnen: CBS/ABR/SSB. Opgemerkt dient te worden dat er met enige voorzichtigheid met de resultaten moet worden omgegaan, met name daar waar het kleine populaties en sectoren met een hoog personeelsverloop betreft. Neem bijvoorbeeld de 11 nutsbedrijven in de selectie (waarvan 2 in grootteklasse 20 en meer werknemers) uit tabel 1 met een bijbehorend totaal aantal banen 11

12 van 12. Daarnaast dient men zich ervan bewust te zijn dat uit het Sociaal Statistisch Bestand stroomgegevens worden afgeleid, waarbij alle banen die in de loop van het jaar zijn ingestroomd en/of uitgestroomd worden meegeteld. Zie hiervoor ook hoofdstuk 10 Experimentele gegevens in de Nationale Rekeningen Als indicator voor de mate van dynamiek in banen geldt het arbeidsverloop. In het arbeidsverloop tellen alle veranderingen van de baanvoorraad mee. Hoe hoger het relatieve arbeidsverloop, des te meer banen die gestart en/of beeindigd zijn. Tabel EX 3 in de Nationale Rekeningen geeft een hoog relatief arbeidsverloop voor de uitzendbureaus en reclamebureaus (beide onderdeel van de zakelijke diensten), de horeca en de landbouw en visserij. Doordat alle banen meetellen, ongeacht het aantal dagen dat de baan heeft bestaan, komt het totale aantal banen veel hoger uit dan het gemiddelde aantal banen, waarop de Arbeidsrekeningen gebaseerd zijn. Bijna van het totale aantal banen wat hoort bij bedrijven die in 2005 personeel hebben aangenomen, heeft betrekking op de zakelijke diensten. Zoals al eerder geschetst lijken vooral de uitzend- en reclamebureaus hiervoor verantwoordelijk. De verhouding tussen totaal aantal banen (SSB) en gemiddeld aantal banen (Arbeidsrekeningen) ligt in de uitzendbranche op ongeveer 3:1. Voor de totale economie is de verhouding ongeveer 1,33:1. Andere sectoren die een behoorlijk aandeel hebben zijn de detailhandel (bijna banen), horeca (circa banen) en overige diensten (ongeveer banen). Wordt naar het startjaar van de lokale bedrijfseenheid (vestiging) gekeken, dan zijn de banen van de selectie als volgt verdeeld (zie ook tabel 3): vóór % % % % % % % Ruim 80% van de banen heeft betrekking op lokale bedrijfseenheden die 5 jaar of jonger zijn. In tabel 4 wordt het aantal banen behorend bij de selectie bedrijven die in 2005 hun eerste personeelslid aannamen per sector vergeleken met het totale aantal banen voor 2005 uit de Nationale Rekeningen. Met andere woorden: hoe is de verdeling van de ruim gevonden banen van de selectie naar sector ten opzichte van de verdeling van het totaal aantal banen voor 2005 (10,2 miljoen banen) naar de 20 sectoren. Tabel 4 toont dat de sectoren landbouw, horeca, onroerend goed, zakelijke diensten en overige diensten in de selectie sterker zijn vertegenwoordigd. Daarvan zijn twee sectoren, namelijk onroerend goed en zakelijke diensten, ook bij de bedrijvenselectie beter vertegenwoordigd. In de Nationale Rekeningen 2006 zijn voor het eerst experimentele gegevens gepresenteerd. Worden de cijfers over baandynamiek 2004 vergeleken met die over 2005, meer precies voor het totaal aantal banen, dan valt op dat vooral in de zakelijke diensten er sprake is van een toename in 2005 van het totaal aantal banen. Verantwoordelijk voor die toename in de zakelijke diensten zijn de computerservicebureaus, maar vooral de uitzendbureaus (toename totaal aantal banen in ). Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het grote aandeel van de zakelijke diensten in de banenselectie. 12

13 Tabel 4 % verdeling van banen naar 20 sectoren Sectoren Van selectie Van tabel EX 3 Landbouw en visserij 3,8 2,2 Delfstoffen 0,0 0,1 Voedingsmiddelenindustrie 0,6 1,6 Overige industrie 0,7 3,6 Olie en chemie 0,2 1,2 Metaalindustrie 1,2 3,8 Nutsbedrijven 0,0 0,3 Bouwnijverheid 2,5 4,5 Autobedrijven 0,8 1,6 Groothandel 4,3 5,5 Detailhandel 6,1 8,7 Horeca 8,4 4,5 Transport 3,3 4,1 Communicatie 0,6 1,5 Bank- en verzekeringswezen 2 3 Onroerend goed 1 1 Zakelijke diensten Overheid <0,5 11 Zorg 3 14 Overige diensten 7 5 Totaal Bronnen: CBS/ABR/SSB/NR. 3.3 Kenmerken Beleidsmatig zijn niet alleen de aantallen van belang, maar ook de kenmerken van het aangenomen personeel. Het SSB-kernbestand laat eveneens toe om de gemaakte selectie te koppelen aan een aantal kenmerken van banen. Er is gekozen voor de navolgende kenmerken: dienstverband, geslacht, leeftijd, nationaliteit en een indeling in westers/niet-westers. Zoals reeds eerder gememoreerd bestaat de gemaakte selectie uit stroomgegevens en wordt er alleen op hoofdlijnen een vergelijking gemaakt met bijvoorbeeld de gegevens in de Arbeidsrekeningen van de Nationale Rekeningen. Niet alle banen konden voor alle kenmerken gekoppeld worden, waardoor de kenmerken met verschillende randtotalen gepubliceerd en besproken worden Dienstverband Voor ruim waarnemingen beschikken wij over een verdeling naar voltijd en deeltijd dienstverband. In tabel 5 worden de resultaten getoond naar grootteklasse voor het totaal en de zakelijke diensten. 13

14 Tabel 5 % verdeling van selectie naar dienstverband en grootteklasse Totaal sectoren wv Zakelijke diensten % voltijd % deeltijd % voltijd % deeltijd 1 wn <5 wn <10 wn <20 wn =>20 wn totaal Bronnen: CBS/ABR/SSB. De Arbeidsrekeningen van de Nationale Rekeningen hebben informatie over banen van werknemers naar dienstverband. Van 2004 naar 2005 laten de cijfers een verschuiving in de verhouding voltijd:deeltijd zien van 52:48 naar 50:50, wat betekent dat het aandeel deeltijd behoorlijk toegenomen is. De grootste toename vindt, zoals verwacht, plaats in de financiële en zakelijke dienstverlening en de sectoren zorg en overige dienstverlening. De verhouding voltijd: deeltijd in de gebruikte selectie bedraagt 31:69, waarbij vooral de grootteklasse =>20 wn een hoger aandeel deeltijd heeft. De sector zakelijke diensten wijkt niet heel erg veel af van het geschetste beeld voor het totaal van de selectie, echter de grootteklasse 5-<10 wn en =>20 wn kennen wel een afwijkende verdeling. Het hogere percentage deeltijders in de selectie t.o.v. alle banen in Nederland lijkt plausibel, omdat het aannemen van personeel een hele stap is, waarbij voorzichtigheid door de werkgever wordt betracht Vast/flexibel Met behulp van bovenstaande gegevens over het dienstverband en de beschikbare gegevens over oproep/afroep/invalkrachten is het eveneens mogelijk uitspraken te doen over de verhouding vast/flexibel. Naast de ruim waarnemingen over vast dienstverband (=voltijd en deeltijd) hebben bijna waarnemingen het kenmerk flexibel (=oproep/afroep/inval). Tabel 6 % verdeling van selectie naar vast/flexibel en grootteklasse Totaal sectoren wv Zakelijke diensten % vast % flexibel % vast % flexibel 1 wn <5 wn <10 wn <20 wn =>20 wn totaal Bronnen: CBS/ABR/SSB. Door de beschikbaarheid van de Enquête Werkgelegenheid en Lonen (EWL) en het LoonStructuurOnderzoek (LSO) is het mogelijk een vergelijking te maken 14

15 met de selectiecijfers. Zowel het laatst beschikbare LSO (2002) als het EWLgemiddelde over 2005, laat een aandeel flexibel in het totale aantal banen van ongeveer 10% zien. De gemaakte selectie (bedrijven die in 2005 hun eerste personeelslid aannamen) wijkt daar sterk van af met een aandeel flexibel van ruim 30%. In de EWL heeft de sector onroerend goed en zakelijke diensten een aandeel tussen de 25% en 30% aan flexibele banen, waarvan een groot gedeelte voorkomt bij de uitzendbureaus. Andere sectoren in de EWL met een hoger dan gemiddeld aandeel flexibel zijn de detailhandel (circa 20%) en de horeca (ongeveer 25%). De zakelijke diensten in het selectiebestand hebben eveneens een hoger aandeel flexibel, namelijk bijna 50%. Zoals tabel 6 weergeeft is het aandeel flexibel in de sector zakelijke diensten voor iedere grootteklasse hoger dan voor het totaal van de sectoren. Vergelijking van het aandeel vast personeel in het selectiebestand met de EWL-gegevens laat zien dat voor vrijwel alle sectoren het aandeel vast in het selectiebestand lager is dan in het EWL-bestand. Opvallende uitzonderingen daarop vormen de sectoren landbouw en visserij en de detailhandel Geslacht Vooraf dient opgemerkt te worden dat de koppeling naar geslacht plaatsvindt via de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Onderzoek heeft uitgewezen dat deze koppeling voor circa 90% dekkend is, de overige 10% krijgt het predikaat 'onbekend'. In de Nationale Rekeningen worden cijfers gepresenteerd over de verdeling van het gemiddeld aantal banen per jaar naar geslacht. Daaruit blijkt dat in 2005 mannen een aandeel van 55% hebben in het totaal aantal banen van bijna 7 miljoen. In het selectiebestand (bijna waarnemingen) is het aandeel vrouwen circa 42%. In tabel 7 wordt een vergelijking per sector gepresenteerd naar geslacht, waarbij de EWL-gegevens en de selectiegegevens naast elkaar staan. De sectoren transport en communicatie zijn in de tabel gecombineerd. 15

16 Tabel 7 % verdeling van selectie naar geslacht en sectoren EWL Selectiebestand % vrouwen % vrouwen Landbouw en visserij Delfstoffen Voedingsmiddelenindustrie Overige industrie Olie en chemie Metaalindustrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid 9 9 Autobedrijven Groothandel Detailhandel Horeca Transport en communicatie Bank- en verzekeringswezen Onroerend goed Zakelijke diensten Overheid Zorg Overige diensten Totaal Bronnen: CBS/ABR/SSB/EWL. De sectoren delfstoffen, nutsbedrijven en overheid hebben weinig waarnemingen in het selectiebestand, waardoor een vergelijking met EWL niet reëel is. Voor de sectoren landbouw en visserij, voedingsmiddelenindustrie, overige industrie en olie en chemie is het aandeel vrouwen in het selectiebestand behoorlijk groter dan in de EWL. In de sector zorg is het omgekeerde aan de hand, namelijk een hoger aandeel mannen ten opzichte van de EWL-gegevens. Het selectiebestand biedt eveneens de mogelijkheid om te kijken naar verschillen per grootteklasse. Alle grootteklassen, behalve die met 20 en meer werknemers, hebben een groter aandeel mannen dan vrouwen. Bovendien wijkt de verhouding mannen/vrouwen in die grootteklassen niet sterk af van de verhouding voor het totaal van het selectiebestand. In de grootteklasse 20 en meer werknemers is het aandeel vrouwen echter beduidend hoger (54%), wat voornamelijk verklaard wordt door een hoger aantal vrouwen werkzaam in de sectoren detailhandel, zakelijke diensten, zorg en overige diensten Leeftijd Het selectiebestand van bedrijven die in 2005 hun eerste personeelslid aannamen laat ten aanzien van het kenmerk leeftijd een scheve verdeling zien ten opzichte van vergelijkbare gegevens uit de EWL. De leeftijd is daartoe in tabel 8 in drie leeftijdsklassen met aan- en uitloop ingedeeld. 16

17 Tabel 8 % verdeling van selectie naar leeftijd werknemers EWL Selectiebestand wv Zakelijke diensten wv Horeca tot 20 jaar 5,5 18,5 14,5 34,4 20 tot 35 jaar 33,6 52,2 56,5 49,5 35 tot 50 jaar 39,6 21,6 21,8 12,5 50 tot 65 jaar 20,8 7,0 6,7 3,3 ouder dan 65 jaar 0,5 0,7 0,6 0,3 totaal 100,0 100,0 100,0 100,0 Bronnen: CBS/ABR/SSB/EWL. Naast het feit dat bijna 82% van de banen wordt gecreëerd door bedrijven die 5 jaar of minder oud zijn, is ruim 70% van de aangetrokken werknemers jonger dan 35 jaar en dus slechts 30% ouder. In de EWL-gegevens ligt deze verhouding op ongeveer 40:60. Meer dan de helft van de werknemers in het selectiebestand vindt emplooi in de zakelijke diensten. Vooral in de leeftijdsklasse 20 tot 35 jaar is het aandeel van de zakelijke diensten meer dan proportioneel. Ook de overige sectoren die in het selectiebestand goed vertegenwoordigd zijn, zoals landbouw en visserij, horeca en overige dienstverlening, kennen een groot aandeel werknemers jonger dan 35 jaar. Als illustratie hiervan is in tabel 8 de sector horeca opgenomen. In het selectiebestand is tevens de verdeling van leeftijden per grootteklasse bekend. In tabel 9 is voor de zakelijke diensten een overzicht gemaakt. Tabel 9 % verdeling van selectie naar leeftijd en grootteklasse voor zakelijke diensten Zakelijke diensten wv 1 wn wv 2-<5 wn wv 5-<10 wn wv 10-<20 wn wv 20 en meer wn tot 20 jr 14,5 10,6 11,0 9,8 18,1 19,8 20-<35 jr 56,5 55,6 48,5 58,0 57,1 65,2 35-<50 jr 21,8 25,5 29,2 24,8 19,1 11,4 50-<65 jr 6,7 7,5 10,1 7,1 5,6 3,3 =>65 jr 0,6 0,8 1,2 0,3 0,2 0,4 totaal Bronnen: CBS/ABR/SSB. Wat allereerst opvalt, is het hoge aandeel van de grootteklasse 20 en meer werknemers in de leeftijdsklassen tot 20 jaar en van 20-<35 jaar. Die laatstgenoemde leeftijdsklasse heeft overigens in alle onderscheiden grootteklassen een aandeel van bijna 50% of ruim meer van het randtotaal. De grootteklasse 2-<5 werknemers heeft het hoogste aandeel (circa 40%) van werknemers ouder dan 35 jaar Nationaliteit In deze paragraaf wordt het kenmerk nationaliteit behandeld, waarbij onderscheid in Nederlands en niet-nederlands gemaakt wordt. De Nederlandse nationaliteit hebben personen die Nederlander zijn volgens de Rijkswet op het Neder- 17

18 landerschap, maar eveneens personen die worden behandeld als Nederlander. Het geboorteland is gebruikt als benadering van de nationaliteit. Hierbij doet zich het probleem voor van de tweede en derde generatie allochtonen en/of de dubbele nationaliteiten. Voorzichtigheid is dus geboden bij de interpretatie van de gegevens. Zoals tabel 10 toont heeft van het selectiebestand meer dan 80% de Nederlandse nationaliteit. Bijna de helft hiervan heeft emplooi gevonden in de zakelijke diensten ( van de in totaal circa werknemers met een Nederlandse nationaliteit). Tabel 10 % verdeling van selectie naar nationaliteit en sector Sectoren Nederlands Niet-Nederlands Landbouw en visserij 78,4 21,6 Delfstoffen 85,7 14,3 Voedingsmiddelenindustrie 77,3 22,7 Overige industrie 92,8 7,2 Olie en chemie 85,8 14,2 Metaalindustrie 87,5 12,5 Nutsbedrijven 100,0 0,0 Bouwnijverheid 85,4 14,6 Autobedrijven 87,3 12,7 Groothandel 81,1 18,9 Detailhandel 89,4 10,6 Horeca 82,7 17,3 Transport 84,9 15,1 Communicatie 86,4 13,6 Bank- en verzekeringswezen 88,7 11,3 Onroerend goed 88,0 12,0 Zakelijke diensten 78,2 21,8 Overheid 80,4 19,6 Zorg 89,2 10,8 Overige diensten 91,8 8,2 Totaal 82,1 17,9 Bronnen: CBS/ABR/SSB. Voor alle werknemers met een niet-nederlandse nationaliteit, zijnde , heeft meer dan zestig procent (ruim 7.700) een baan in de zakelijke diensten. De zakelijke diensten, de voedingsmiddelenindustrie en de landbouw en visserij hebben een aandeel niet-nederlanders van meer dan 20%. De sectoren overige industrie en overige diensten scoren laag indien gekeken wordt naar het aandeel per sector. In tabel 11 wordt de verdeling van nationaliteiten per grootteklasse voor het totaal en de zakelijke diensten gepresenteerd. Opvallende zaken in deze tabel zijn de volgende: 1 Het hogere aandeel niet-nederlanders voor alle grootteklassen in de zakelijke diensten ten opzichte van het totaal. 18

19 2 Zowel voor het totaal als voor de zakelijke diensten is in de grootteklasse =>20 wn het aandeel niet-nederlanders het laagst. Tabel 11 % verdeling van selectie naar nationaliteit en grootteklasse Totaal wv Zakelijke diensten Nederlands Niet-Nederlands Nederlands Niet-Nederlands 1 werknemer 82,6 17,4 76,8 23,2 2-<5 wn 81,6 18,4 76,6 23,4 5-<10 wn 80,8 19,2 74,0 26,0 10-<20 wn 80,9 19,1 78,8 21,2 =>20 wn 84,8 15,2 82,7 17,3 totaal 82,1 17,9 78,2 21,8 Bronnen: CBS/ABR/SSB Westers/niet-westers In deze paragraaf wordt het onderscheid westerse/niet-westerse allochtonen besproken. Westerse allochtonen zijn allochtonen met als herkomst (= geboorteland) Europa (exclusief Turkije), Canada en de VS, Australië, Nieuw-Zeeland, Indonesië en Japan. Niet-westerse allochtonen hebben als herkomst alle andere landen. Autochtonen zijn personen die zelf en van wie beide ouders in Nederland zijn geboren. Vooraf is een waarschuwing op zijn plaats. De begrippen autochtoon en Nederlandse nationaliteit zijn niet zonder meer vergelijkbaar. Het percentage Nederlander is voor alle sectoren hoger dan het percentage autochtoon. Lees hiervoor ook de geplaatste opmerkingen in de vorige paragraaf. 19

20 Tabel 12 % verdeling van selectie naar autochtoon/allochtoon en sector Allochtoon Sectoren Autochtoon Westers Niet-westers Landbouw en visserij 70,4 7,4 22,1 Delfstoffen 85,7 0,0 14,3 Voedingsmiddelenindustrie 66,9 5,3 27,8 Overige industrie 84,8 8,4 6,9 Olie en chemie 75,7 9,5 14,9 Metaalindustrie 79,2 11,1 9,7 Nutsbedrijven 100,0 0,0 0,0 Bouwnijverheid 77,5 6,2 16,3 Autobedrijven 74,6 7,2 18,2 Groothandel 69,5 11,0 19,5 Detailhandel 79,1 8,4 12,5 Horeca 70,2 10,5 19,4 Transport 75,8 7,6 16,6 Communicatie 71,8 7,7 20,4 Bank- en verzekeringswezen 76,1 9,2 14,7 Onroerend goed 79,1 7,2 13,7 Zakelijke diensten 62,7 11,9 25,4 Overheid 66,1 30,4 3,6 Zorg 78,8 9,0 12,3 Overige diensten 81,1 9,7 9,2 Totaal 68,9 10,6 20,5 Bronnen: CBS/ABR/SSB. Het aandeel niet-westerse allochtonen is in veel sectoren groter dan het aandeel westerse allochtonen, wat voor het totaal van de allochtonen resulteert in een verhouding 1:2. De sectoren landbouw en visserij, voedingsmiddelenindustrie en zakelijke diensten hebben een hoger dan gemiddeld aandeel niet-westerse allochtonen. Bij de zakelijke diensten spelen vermoedelijk de uitzendbureaus en schoonmaakbedrijven hierbij een belangrijke rol. De sector overheid heeft een opvallend aandeel westerse allochtonen. In tabel 13 wordt de verdeling autochtoon/allochtoon naar grootteklasse gepresenteerd. Wat hierbij opvalt, is het hogere aandeel allochtonen in de zakelijke diensten voor alle grootteklassen t.o.v. het totaal naar grootteklassen. Het aandeel allochtoon is in de grootteklasse =>20 werknemers in de zakelijke diensten het laagst. Deze bevindingen verschillen niet veel met die van het in de vorige paragraaf besproken kenmerk 'nationaliteit'. 20

21 Tabel 13 % verdeling van selectie naar autochtoon/allochtoon en grootteklasse Totaal wv Zakelijke diensten Allochtoon Allochtoon Autochtoon Westers Niet-westers Autochtoon Westers Niet-westers 1 werknemer 71,6 10,3 18,1 63,4 13,2 23,5 2-<5 werknemers 69,4 9,6 21,0 62,7 10,6 26,7 5-<10 werknemers 67,9 11,4 20,8 61,3 14,1 24,6 10-<20 werknemers 64,7 11,0 24,3 60,7 11,9 27,4 =>20 werknemers 69,6 11,4 19,0 65,5 11,1 23,4 totaal 68,9 10,6 20,5 62,7 11,9 25,4 Bronnen: CBS/ABR/SSB. 21

22

23 4 Conclusies In deze rapportage zijn de gevolgde methodiek en de resultaten besproken. Geconcludeerd kan worden dat de gecreëerde dataset redelijk succesvol lijkt te zijn en dat het zeker zinvol is om een vervolgproject te starten. Daarbij kan gedacht worden aan het volgen van twee sporen. Het eerste spoor zou een verdieping en verrijking van de gevolgde methodiek moeten zijn op basis van andere data. Concreet wordt hierbij gedacht aan een koppeling met gegevens van de Enquête BeroepsBevolking (EBB) voor bijvoorbeeld een aantal kenmerken zoals dienstverband, positie werkkring en opleiding. Het tweede spoor zou kunnen bestaan uit het analyseren van een bestand verder terug gelegen in de tijd (bijvoorbeeld het jaar 2002) en/of het actualiseren van de analyse door het beschikbaar komen van meer recente databestanden, dit alles met behulp van de ontwikkelde en beschikbare programmatuur. Tevens wordt voorgesteld om de verrijkte dataset te ontsluiten en zodoende beschikbaar te stellen voor derden. 23

24

25 BIJLAGE I Sectorafbakening Sectoromschrijving sbi Landbouw en visserij Delfstoffen Voedingsmiddelenindustrie Overige industrie 17-22, 26, Olie en chemie Metaalindustrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid 45 Autobedrijven 50 Groothandel 51 Detailhandel 52 Horeca 55 Transport Communicatie 64 Bank- en verzekeringswezen Onroerend goed 70 Zakelijke diensten Overheid 75, 80 excl., 804 Zorg 85 Overige diensten 804,