Nieuwbouw. Handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen

Transcriptie

1 Nieuwbouw Handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen 2008

2

3 Nieuwbouw Handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen 2008 EISEN VOOR DE NIEUWBOUW

4

5 Inhoudsopgave Inleiding Wie, wat, waar 4 Procedure 7 Waar komt het Politiekeurmerk Veilig Wonen vandaan? 9 Stedenbouwkundige randvoorwaarden 11 Openbare ruimte 23 Kavels 43 Gebouw 55 Woning 79 Bijlage 1 Bereikbaarheid 92 Bijlage 2 Definities 95 Bijlage 3 Europese norm voor criminaliteitspreventie en stedenbouwkundig ontwerp 98 HANDBOEK NIEUWBOUW

6 Wie, wat, waar Veilig naar het werk, naar school, naar de (sport)- vereniging of naar het winkelcentrum. Met een gerust hart op vakantie. Minder graffiti, fiets- en autodiefstallen en vernielingen. Wie wil dat nou niet? Het Politiekeurmerk Veilig Wonen biedt deze mogelijkheden. Met goede maatregelen en afspraken regelt het keurmerk de veiligheid in en rond het huis. Hiervoor is het echter wel noodzakelijk dat partijen samenwerken. Het keurmerk gaat namelijk niet alleen om inbraakwerende deuren en ramen. Het keurmerk gaat ook om een goed niveau van straatverlichting en goed onderhouden groenvoorzieningen, zodat zicht op de openbare ruimte en de woning mogelijk is. Het gaat om een veilige woning in een veilige wijk. Een veilige wijk Als gemeente, projectontwikkelaars, architecten, bouwers, woningcorporaties, eventueel politie en andere bij het keurmerk betrokken partijen bereid zijn afspraken te maken, wonen mensen al snel in een veilige wijk. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw stelt hierbij veiligheidseisen aan de nieuwbouw: veiligheidseisen op planologisch en stedenbouwkundig niveau, aan openbare ruimten, kavels, woongebouwen en aan nieuwbouwwoningen zelf. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw bestaat naast het Politiekeurmerk Veilig Wonen bestaande bouw. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen is dus een keurmerk met twee aandachtsgebieden. Integraal veiligheidsinstrument Het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw is een integraal veiligheidsinstrument. Het is niet slechts een middel tegen inbraken. Het is ook een instrument dat andere vormen van criminaliteit tegengaat, zoals fietsdiefstal en vandalisme. Aanpassingen in en rond de wijk en afspraken over het beheer van een buurt zorgen ervoor dat mensen in een veilige, leefbare buurt wonen. Een buurt waar ze zich nauwelijks zorgen hoeven te maken over criminaliteit en gevaarlijke situaties. Een keurmerkwijk is meer dan een nieuwbouwwijk waar nauwelijks ingebroken wordt. Het is een wijk waarin bewoners, gemeente, ontwikkelaars en bouwers samen zorgen voor een optimaal leefbare plek. 4 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN

7 Effecten Bewoners die in een keurmerkwijk wonen, vinden de genomen maatregelen zinvol. Dit bleek al in 1998 toen het NIPO onderzoek deed naar ervaringen van bewoners. Onderzoek van marketingbureau USP (2001) laat zien dat het grootste gedeelte van de gemeenten en woningcorporaties in Nederland het keurmerk kent. Als belangrijkste voordelen van het keurmerk noemden gemeenten en woningcorporaties het toenemen van het gevoel van veiligheid en het afnemen van het inbraakrisico. Het Engelse ministerie van Binnenlandse zaken onderzocht de effecten van het verbeteren van straatverlichting op de criminaliteit. Eén van de conclusies was dat het verbeteren van de straatverlichting een significante verbetering van het veiligheidsgevoel oplevert. Met name in gebieden met hoge criminaliteitscijfers is het verbeteren van verlichting een praktische, kostenbewuste en vooral effectieve maatregel. De totale afname van de criminaliteit bedroeg gemiddeld 20%. Het ging hierbij om een afname van inbraken, diefstallen, geweldsdelicten, vandalisme en straatroof. Als het verbeteren van de straatverlichting gepaard gaat met andere situationele, preventieve maatregelen zoals het beveiligen van woningen, dan levert het nog betere resultaten op. De kostenbesparing door de vermindering van de criminaliteit was vele malen groter dan de kosten van het verbeteren van de straatverlichting. De Politiemonitor Bevolking 2004 geeft aan, dat burgers inbraak in woningen aanzienlijk minder vaak in de buurt constateerden dan twee jaar eerder. Uit deze monitor valt op te maken dat minder inbraken in de woonomgeving bijdragen aan een veiliger gevoel. De daling van het slachtofferschap van een inbraak of een poging daartoe, is hierbij al zichtbaar sinds Onderzoek van de DSP groep (2004) wijst uit dat het Politiekeurmerk Veilig Wonen zijn doelstellingen weet waar te maken. Niet alleen neemt de kans op een geslaagde inbraak tot 90% af, ook neemt de kans op een geslaagde poging sterk af. Dit laatste is belangrijk, aangezien elke poging tot schade kan leiden. Door toepassing van het Politiekeurmerk Veilig Wonen in nieuwbouwwijken wordt de kans op inbraken of pogingen daartoe verwaarloosbaar klein. De Politiemonitor Bevolking 2005 geeft aan dat de mate waarin inbraakpreventiemaatregelen genomen zijn ten opzichte van 2004 is gestegen. In 2005 is een groter deel van de woningen dan in 2004 voorzien van extra buitenverlichting. De Veiligheidsmonitor Rijk 2007 (CBS, 2007) laat zien dat extra hangen sluitwerk tegen inbraak in 2007 bij meer dan vier op de vijf huishoudens aanwezig was. In de nieuwe publicatie met de werktitel Veilig Ontwerp en Beheer; sociale veiligheid in de buitenruimten, gebouwen en woningen (2008), een vervolg op Sociaal Veilig Ontwerpen van Van der Voordt en Van Wegen, krijgt het Politiekeurmerk Veilig Wonen een prominente plek als het gaat om sociaal veilig ontwerpen. In het artikel Vermogensmisdrijven dalen; geregistreerde criminaliteit in de jaren (Secondant, april 2008) wordt gesteld dat het aantal vermogensdelicten afneemt. Was dit in 1995 nog bijna 75% van de geregistreerde criminaliteit, in 2006 is dit teruggebracht tot 60%. Onder dit type misdrijf vallen eenvoudige en gekwalificeerde diefstal (diefstal waarbij twee of meer personen betrokken zijn en/of waarbij sprake is van braak), maar ook bedrog en heling. Wat is het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw? Met het Politiekeurmerk Veilig Wonen weten bewoners dat ze in een veilig huis, in een veilige straat, in een veilige en leefbare wijk wonen. Woningen die aan de eisen van het keurmerk voldoen, ontvangen een certificaat Veilige Woning. Voor wijken die aan de eisen van het keurmerk voldoen, kan een certificaat Veilige Wijk worden afgegeven. Wie kan het Politiekeurmerk Veilig wonen nieuwbouw aanvragen? De opdrachtgever van het opgeleverde nieuwbouwproject kan, samen met de gemeente, het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw aanvragen bij de inspectie-instelling. Deze inspectie-instelling controleert het gerealiseerde werk en beoordeelt of aan de eisen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen is voldaan. De rol van de Landelijke beoordelingscommissie Indien de aanvrager van te voren zekerheid wil over het behalen van het certificaat Veilige Wijk, dan kan het bouwplan ingediend worden bij de Landelijke beoordelingscommissie. Deze commissie beoordeelt van te voren het nieuwbouwproject en kan bindende uitspraken doen. Wanneer het project naderhand opgeleverd wordt volgens het goedgekeurde bouwplan, beoordeelt de inspectie-instelling vervolgens het opgeleverde werk rekening houdend met de uitspraken van de Landelijke beoordelingscommissie. Het inschakelen van de Landelijke beoordelingscommissie is optioneel. De werkwijze en de tarieven van deze commissie staan vermeld op Geldigheid Een afgegeven certificaat Veilige Woning is tien jaar geldig. Na deze periode vervalt de geldigheid en moet de woning opnieuw gecontroleerd worden door een erkend PKVW-bedrijf. Het begrip hercertificering is hiermee komen te vervallen. Het certificaat Veilig Gebouw en Veilige Wijk zijn vijf jaar geldig. Ook hier is hercertificering niet meer mogelijk. Conform de procedure voor het Politiekeurmerk voor de bestaande bouw kan dan desgewenst een certificaat Veilig Gebouw, een certificaat Veilige Omgeving of een certificaat Veilige Wijk worden aangevraagd. De procedure staat op vermeld. Handboek Wie alles wil weten over het toepassen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen in de nieuwbouw, kan hiervoor dit handboek gebruiken. Het bevat de laatste stand van zaken. De eisen erin zijn van toepassing voor nieuwe aanvragen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw. Voor projecten die al aangemeld zijn, geldt de handboekversie die op het moment van de aanvraag van toepassing was. HANDBOEK NIEUWBOUW

8 Het handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw bestaat uit eisen verdeeld over vijf categorieën: Stedenbouwkundige randvoorwaarden (S) Openbare ruimte (O) Kavels (K) Gebouw (G) Woning (W) Aan elke categorie is een eisenpakket verbonden. Om voor het volledige Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw in aanmerking te komen, moet een project in alle categorieën aan de eisen voldoen. De indeling in categorieën is gemaakt, omdat per categorie verschillende partijen verantwoordelijk zijn. Zo is de gemeente verantwoordelijk voor de eisen in de categorie Openbare ruimte (O). Verantwoordelijk voor de categorie Woning (W) zijn de opdrachtgever en de architect. Sociaal veilig ontwerpen Bij elke eis staat steeds omschreven wat wordt geëist en welke mogelijkheden er zijn om aan de eis te voldoen. Daarna volgt een toelichting. De toelichting laat zien welk uitgangspunt aan een eis ten grondslag ligt. Zo kan een eis bedoeld zijn om de attractiviteit van het doelwit te verkleinen, maar ook om de zichtbaarheid van het object te vergroten of om betrokkenheid van buurtbewoners te stimuleren. Eisen en aanbevelingen Om aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen te voldoen moet in elk geval aan alle van toepassing zijnde eisen voldaan worden. De aanbevelingen kunnen in het bouwplan worden meegenomen. Deze aanbevelingen worden dan evengoed geïnspecteerd. Echter, wanneer deze aanbevelingen niet worden gehaald dan heeft dit geen negatieve consequenties voor het verkrijgen van het certificaat Veilige Wijk. Uiteraard zal de regiehouder zoals een gemeente vervolgens alsnog eisen dat de gemaakte afspraken met betrekking tot de aanbevelingen nagekomen worden. Alleen het behalen van de eisen is een absolute voorwaarde voor het PKVW. Opleidingen Verandering van inhoud Een veilige wijk ontstaat niet vanzelf. Een inspirerend concept als het Politiekeurmerk Veilig Wonen kan hieraan een bijdrage leveren. Immers: daar waar betrokkenen zoals politie, woningcorporaties, PKVW-bedrijven en gemeenten het keurmerk daadwerkelijk samen toepassen, is sprake van een sterke daling van het aantal inbraken en andere delicten. Bewoners voelen zich veiliger. Maar daar waar de inzet om het keurmerk toe te passen niet groot genoeg is (één van de keurmerkpartners laat het afweten of maakt nauwelijks geld en menskracht vrij) verandert er weinig. Sterker nog: het aantal inbraken stijgt er vaak. Dit inzicht bracht de keurmerkpartners ertoe om het keurmerk te vertalen in heldere en concrete afspraken en vooral in: veel gezamenlijke projecten. Dit nieuwe handboek bestaat enkel nog uit eisen en aanbevelingen. Aan alle eisen moet voldaan worden om het Politiekeurmerk Veilig Wonen te behalen. Op deze wijze kunnen de eisen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen eenduidiger in het hele land worden gecontroleerd. Verandering van organisatie Het Politiekeurmerk Veilig Wonen voor de nieuwbouw is een inspectiecertificaat geworden. Dit betekent dat een certificatie-instelling geen rol meer speelt in de nieuwbouw. Alleen de inspectie-instelling is bevoegd om na gedegen inspectie van het gerealiseerde werk een certificaat af te geven. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen vaart een koers waarin het eindresultaat telt en minder de weg daarnaar toe. Er blijven echter goede manieren voor de regiehouders die dat wenselijk vinden om de weg ernaar toe voor zichzelf goed in kaart te brengen en te faciliteren. Voor meer zekerheid aan het begin van het traject kan de regiehouder of een andere partij gebruik maken van de Landelijke beoordelingscommissie. Wenst de regiehouder kennis in eigen huis te hebben, dan kunnen medewerkers opgeleid worden tot bouwplanadviseur om het gehele traject tot aan de eindinspectie zelf te begeleiden. Een andere mogelijkheid is het inhuren van ervaren adviseurs die het project voor de regiehouder al dan niet ter plaatse begeleiden. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen biedt meer dan voorheen keuzes die de regiehouder kan maken op basis van ervaring, complexiteit van het project of de gewenste mate van zekerheid vooraf. Op het gebied van het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw zijn de volgende opleidingen relevant: Bouwplanadviseur; Nieuwbouw op woningniveau; Inrichting en beheer openbare ruimte. Overgangsregeling Voor de overgangsregelingen kijkt u op Meer informatie Meer informatie over opleidingen is te vinden op Meer informatie over het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw, staat op Daarnaast kan het zinvol zijn één van de opleidingen of trainingen te volgen. 6 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN

9 Procedure Bij het aanvragen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw onderscheiden we de initiatiefnemers en officiële aanvragers. Iedereen kan het initiatief nemen tot realisatie van een keurmerkwijk. In de meeste gevallen is dit de gemeente. Aanvrager van het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw is altijd de opdrachtgever van een bouwproject. Dit kan een woningcorporatie zijn, een projectontwikkelaar of een aannemer die voor eigen rekening bouwt. Dit is immers de partij die bepaalt hoe een project gebouwd gaat worden. Procedure in stappen 1 De aanvrager neemt contact op met de inspectie-instelling. Namen en telefoonnummers vindt u op 2 De inspectie-instelling wijst u op de mogelijkheid een eigen medewerker op te leiden tot bouwplanadviseur, gebruik te maken van een ervaren adviesbureau of gebruik te maken van de Landelijke beoordelings-commissie. Hieraan zijn kosten verbonden. Advies is echter belangrijk, omdat daarmee de kans op een succesvolle oplevering van het project toeneemt. 3 De adviseur en aanvrager bespreken de eisen en mogelijk de aanbevelingen. 4 Indien geen gebruik wordt gemaakt van de beoordelingsmogelijkheid door de Landelijke beoordelingscommissie gaat de definitieve aanvraag met tekeningen naar de inspectie-instelling ten behoeve van de opleveringsinspectie. 5 Na oplevering van het bouwproject, controleert een onafhankelijke inspectie-instelling of de maatregelen uitgevoerd zijn conform het eisenpakket. Op basis van de inspectie wordt besloten of er al dan niet een positief inspectierapport kan worden opgemaakt. Ingeval van een positief inspectierapport kunnen de certificaten worden afgegeven. 6 Voor een inspectie zijn de volgende documenten nodig: 1. aanvullende gegevens van wijk en woningen. 2. definitieve (bouw)tekeningen, plattegronden, gevels, doorsneden, details en bestekgegevens. 3. definitieve stedenbouwkundig plan. 4. verlichtingsplan, indien van toepassing het groenplan en het beheerplan van de wijk. 5. overzicht van soorten en typen woningen en complexen (bouwkundige aard, huur/koop, waarde). 6. planningsgegevens bij gefaseerde oplevering. 7. certificaten, attesten en/of gelijkwaardige documentatie voor het aantonen van het voldoen aan de gestelde eisen aan bijvoorbeeld componenten en gevelelementen. 8. indien aanwezig, de schriftelijke verklaring van de Landelijke beoordelingscommissie. HANDBOEK NIEUWBOUW

10 Dispensatie Inbreidingslocatie Het Politiekeurmerk Veilig Wonen streeft een eenduidig keurmerk na. Toch zijn er altijd situaties denkbaar dat een alternatieve oplossing dezelfde resultaten kan behalen als de beschreven eisen in het handboek. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen is van mening dat deze alternatieven onder de aandacht gebracht moeten kunnen worden. Dit kan bij de Landelijke beoordelingscommissie. Op deze wijze blijft dispensatie van eisen mogelijk als het beoogde effect (zie de wat vraag bij elke eis) maar hetzelfde is. De dispensatiecommissie bepaalt of oplossingen die afwijken van de eisen, (zie de hoe vraag bij elke eis) kunnen worden toegelaten. De aanvrager legt deze oplossingen aan de Landelijke beoordelingscommissie voor. Verleende dispensaties worden voor individuele gevallen verleend. Voor de wijze van het toezenden van dispensatieverzoeken kijkt u op Coulanceregeling Het uitgangspunt voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen is de veilige wijk. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen kent een coulanceregeling voor individuele woningen, die in een wijk staan die nog niet geheel het Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw heeft ontvangen. Als een individuele woning aan de W(woning)- eisen van het keurmerk voldoet, kan de inspectie-instelling, bij wijze van uitzondering, toch een certificaat afgeven. Dit kan voor de volgende gevallen: Een bouwblok in de bestaande bebouwing of een kleine bouwlocatie aan de rand van de gemeente, wordt beschouwd als inbreidingslocatie. Hiervoor geldt dat niet alle eisen van toepassing zijn. De Stedenbouwkundige randvoorwaarden S4 en S5 worden buiten beschouwing gelaten, omdat er aan de infrastructuur veelal niets gewijzigd kan worden. Openbare verlichting (O1) is alleen niet van toepassing indien er slechts 1 gebouw en/of 1 rij (maximaal 20) woningen worden gebouwd en er vanuit de planvorming geen maatregelen aan de openbare verlichting genomen worden. De overige eisen blijven als uitgangspunt van toepassing. Een grote bouwlocatie Bij de bouw van een grotere bouwlocatie is het verstandig om de uitgangspunten voor de wijk(en) op basis van de eisen van het handboek vast te stellen. Op deze wijze wordt voorkomen dat een ontwikkelaar van een deelproject te maken krijgt met omissies in een aangrenzend project. In eerste aanleg wordt immers de openbare ruimte van de gehele wijk getoetst (S en O eisen) en vervolgens wordt gekeken naar het deelproject van de aanvrager. voor een individuele woning op een vrije kavel; als een woningbouwproject gefaseerd wordt opgeleverd. Bewoners hoeven niet te wachten tot het gehele project opgeleverd is als dit jaren duurt. Een inspectie-instelling moet deze woningen dan nog wel keuren. Na de eindinspectie rond de oplevering kan een certificaat verstrekt worden indien de eisen van de Verkaveling (K), Gebouw (G) en Woning (W) in orde bevonden zijn en documentatie voorhanden is ten behoeve van de overige onderdelen. En de openbare verlichting in de directe omgeving is beoordeeld. Het certificaat Veilige Wijk kan dan in een later stadium na een afzonderlijke inspectie van de openbare ruimte worden afgegeven; als een bewoner hierom vraagt binnen twee jaar na oplevering van zijn woning. Het kan hierbij gaan om bewoners die, buiten hun schuld, wonen in een wijk die uiteindelijk niet het PKVW heeft ontvangen, bijvoorbeeld omdat één van de partijen zich niet aan de afspraken heeft gehouden. Het initiatief voor het aanvragen van een certificaat dient dan wel bij de betreffende bewoner te liggen. In bovenstaande uitzonderingen worden de W-eisen geïnspecteerd, inclusief berging en garage. Ook wanneer er meerdere eigenaren zich aanmelden om in aanmerking te komen voor deze regeling, wordt er niet steekproefsgewijs geïnspecteerd. 8 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN

11 Waar komt het Politiekeurmerk Veilig Wonen vandaan? De eisen voor nieuwbouw en bestaande bouw zijn gebaseerd op een praktische vertaling van - onder meer - het in 1991 verschenen proefschrift Sociale Veiligheid en Gebouwde Omgeving van Van der Voordt en Van Wegen. Uitgangspunt hierbij is dat de aanwezigheid van potentiële daders en een aantrekkelijk, kwetsbaar doelwit de kans op criminaliteit verhogen. Aanwezigheid van sociale ogen, zicht en toezicht verlagen deze kans. Dit geldt ook als een wijk aantrekkelijk is vormgegeven, goed is onderhouden en bewoners zich betrokken voelen bij hun omgeving. Het beperken van de toegankelijkheid van een wijk voor ongewenste personen, werkt preventief tegen allerlei vormen van criminaliteit en vermindert onveiligheidsgevoelens. De ideeën van wetenschapper Christopher Alexander en ervaringen in de politiepraktijk, speelden een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de eisen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen. In het handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen bestaande bouw zijn de criteria uit het schema, uitgewerkt in concrete eisen. Hoe is het keurmerk ontstaan? Het Politiekeurmerk Veilig Wonen kreeg handen en voeten toen Nederlandse politiemensen in 1992 de Engelse formule Secured by design verder uitwerkten. Deze verdere uitwerking, de basis voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen, is de afgelopen jaren gecoördineerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en, in het begin, door het ministerie van Justitie en de Stichting Experimenten Volkshuisvesting (SEV). De SEV richtte hiervoor onder meer het Steunpunt Veilig Wonen op, begeleidde de samenstelling en ontwikkeling van de handboeken en voerde de regie. Toen het concept Politiekeurmerk Veilig Wonen stond, heeft de SEV de invoering, toepassing en ontwikkeling van het keurmerk in de handen gegeven van de Nederlandse politie. Het Expertisecentrum Woningcriminaliteit, ondergebracht bij het Nederlands Politie Instituut, begeleidde de politiekorpsen bij het invoeren en toepassen van het keurmerk tot en met In dat jaar is een zelfstandige stichting voor het keurmerk in het leven geroepen: het Beheerinstituut Politiekeurmerk Veilig Wonen. Dit Beheerinstituut ondersteunde de keurmerkpartners bij het toepassen van het keurmerk tot en met De huidige beheerder van het keurmerk is het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV). De uitvoering ligt bij de marktpartijen. OMGEVING aanwezigheid van sociale ogen DADER sociale drempels betrokkenheid DOELWIT zichtbaarheid attractiviteit van de omgeving attractiviteit fysieke drempels toegankelijkheid/ vluchtwegen fysieke kwetsbaarheid HANDBOEK NIEUWBOUW

12 10 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN

13 S Stedenbouwkundige randvoorwaarden S1 (aanbeveling) Woningdifferentiatie 12 S2 (aanbeveling) Bouwhoogte en schaal 13 S3 (aanbeveling) Aansluiting op omliggende bebouwing 14 S4 Wijkontsluiting 15 S5 Routes langzaam verkeer 16 S6 Verkaveling en achterpaden 18 S7 (aanbeveling) Recreatie en ontspanning 19 S8 (aanbeveling) Wijkvoorzieningen 20 S9 (aanbeveling) Publiekstrekkende voorzieningen 22 Eisen en aanbevelingen Om aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen te voldoen, moeten alle eisen per categorie gehaald worden. Als de situatie daartoe aanleiding geeft, kunnen gemeente en opdrachtgever bespreken welke aanbevelingen zij uitgevoerd willen zien. HANDBOEK NIEUWBOUW

14 Stedenbouwkundige randvoorwaarden S1 (AANBEVELING) WONINGDIFFERENTIATIE WAT Het woongebied is gevarieerd en bewoners kunnen zich met het woongebied identificeren. HOE Er is variatie in woningen (woningtype, woninggrootte, prijsklasse, eigendom, bouwhoogte) en daarmee variatie in doelgroepen in de wijk. Variatie bestaat uit homogene clusters woningen. Grote wijken met eenzelfde karakter lopen meer risico op een slecht imago. Door het creëren van homogene buurten in een heterogene wijk, kunnen alle voorzieningen aanwezig zijn zonder dat de wijk als geheel een (negatief) stempel krijgt. Het is prettiger leven in een buurt waar mensen wonen met eenzelfde leefstijl en eenzelfde expressie van status. Daarbij zijn langzame, niet te abrupte overgangen van de ene buurt naar de andere aan te raden (geen grote sprongen in het karakter van buurten). Woningdifferentiatie helpt bij de aanpak van vandalisme, inbraken en buurtoverlast. Woningdifferentiatie zorgt ervoor dat bewoners zich meer betrokken voelen bij hun buurt. Daardoor wordt de wijk minder aantrekkelijk voor inbrekers en voor potentiële daders van andere delicten. Toepassing en interpretatie Uit de praktijk van het Politiekeurmerk Veilig Wonen blijkt, dat ontwerpers van een wijk bij beoordeling van aanbeveling S1 vooral naar woningtype en prijsklasse kijken. De nieuwe bewoners zijn immers nog niet bekend. Richtlijn is dat, afhankelijk van de grootte van een wijk, een homogene buurt bestaat uit 20 tot 100 woningen. Bij grotere nieuwbouwwijken is de richtlijn voor een homogene buurt 10% van de omvang van een wijk. In grote wijken zijn grotere clusters meer vanzelfsprekend. Bij kleinere projecten (tot circa 100 woningen) hoeft binnen het project geen variatie te bestaan. Het project is dan te zien als een homogene buurt in relatie tot het totale woongebied. In het totale woongebied moet dan wel variatie aangebracht zijn om aan de aanbeveling te voldoen. In kleinere kernen ligt meer gevarieerde bouw, ook binnen een project, voor de hand. 12 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN

15 Stedenbouwkundige randvoorwaarden (AANBEVELING) BOUWHOOGTE EN SCHAAL S2 WAT Bewoners voelen zich niet verloren temidden van anonieme bouwmassa s. HOE Woongebouwen zijn niet hoger dan vijf bouwlagen. Mits beperkt toegepast zijn hogere woongebouwen als stedenbouw - kundige accenten toegestaan. Bij laagbouw zijn maximaal 20 woningen aaneengesloten. Zie ook S6, K4, G1 Als een groot aantal bewoners een gebouw, een grootschalig complex of een zeer lange rij woningen deelt, leidt dit dikwijls tot anonimiteit en geringe betrokkenheid bij de wijk. Bewoners kennen en herkennen elkaar niet. Betrokkenheid zorgt voor minder vandalisme, minder buurtoverlast en een veiliger gevoel, omdat mensen zich meer betrokken voelen bij een buurt die goed toegankelijk is. Toepassing en interpretatie Bij het bepalen van de optimale omvang van een gebouw, complex of rij woningen, is uitgegaan van (maximaal) 100 wooneen heden in een gebouw en twintig woningen in een rij. De omvang van parkeergarages en bergingscomplexen heeft een belangrijke rol gespeeld bij het bepalen van deze omvang. Een groot gebouw betekent immers ook een grote garage en een groot bergingscomplex. Dit zijn onaangename ruimten in het gebruik. De eisen G1, G7 en K4 hebben een relatie met dit principe. Grootschalig woongebouw betekent veelal mindere sociale cohesie Gestapelde bouw Hoewel aanbeveling S2 uitgaat van maximaal vijf bouwlagen, speelt de hoogte van een gebouw een kleinere rol in een appartementencomplex met een centrale hal en een gering aantal appartementen per verdieping, dan in een flat. De kans dat mensen elkaar kennen en herkennen is in een klein appartementencomplex veel groter dan bijvoorbeeld in galerijflats. Bewoners van hogere verdiepingen voelen zich doorgaans minder betrokken bij de openbare ruimte rond een gebouw. Daarnaast is het zo dat galerijen of corridors in woongebouwen met maximaal tien een heden per ontsluitingszijde overzichtelijker zijn. Bewoners herkennen elkaar en weten, bij wijze van spreken, wie bij welke deur hoort. Ongewenste bezoekers vallen op. Hoog woongebouw Als onderdeel van de stedenbouwkundige structuur in een wijk, is een hoog woongebouw toegestaan als accent of opvallend punt. Hiervoor moet wel een duidelijke verklaring zijn. Zo kan het woongebouw bedoeld zijn als entree, centrum of middelpunt van de wijk. Laagbouw Hoewel aanbeveling S2 bij laagbouw uitgaat van woonblokken van maximaal 20 woningen lang, gaat de voorkeur uit naar blokken van maximaal tien woningen aaneengesloten. Dit houdt onder andere verband met de gewenste lengte van achterpaden. Bij rijen langer dan tien woningen moet rekening gehouden worden met een andere constructie van het achterpad, bijvoorbeeld een breder achterpad of een doodlopend achterpad. In kleine woongebouwen kennen bewoners elkaar HANDBOEK NIEUWBOUW

16 Stedenbouwkundige randvoorwaarden S3 (AANBEVELING) AANSLUITING OP OMLIGGENDE BEBOUWING WAT Het nieuwe woongebied sluit aan bij bestaande wijken in de bebouwde kom. HOE De overgang van bestaand naar nieuw woongebied wordt overzichtelijk en attractief vormgegeven door: - herkenbare en aantrekkelijke entrees van het woongebied in het zicht van woningen; - het bundelen van verkeersstromen, zodat informeel toezicht op toegangsroutes ontstaat; - het ontbreken van niemandsland en het ontbreken van ruimtelijke barrières zoals een spoorlijn, autosnelweg of geluidwerende voorzieningen. De maximale afstand tussen bestaand en nieuw woongebied is 100 meter. Zie ook K5 Aanbeveling S3 is gericht op het voorkomen van niemandsland: een anoniem gebied waarop omwonenden geen (toe)zicht hebben. Er is geen sociale controle. Omwonenden gaan deze plekken mijden, waardoor de sociale controle nog meer afneemt. Omwonenden gaan gebruik maken van de auto om dit soort overgangsgebieden te passeren. Niemandsland ontstaat bijvoorbeeld als groen als buffer tussen woonwijken wordt gelegd. Ook kunstwerken (geluidwerende voorzieningen) langs wegen en kantorenparken tussen woonwijken, kunnen niemandsland vormen, evenals braakliggende terreinen of terreinen waar gesloopt is. Door nieuwe wijken te laten aansluiten bij de omliggende bebouwing, kan vandalisme worden voorkomen en voelen omwonenden zich veiliger. Aansluiting op omliggende bebouwing maakt een wijk of een gebied toegankelijk. Toepassing en interpretatie Aanbeveling S3 is van toepassing op gebieden of plekken waar bewoners en bezoekers van de wijk doorheen moeten, bijvoorbeeld om voor zieningen, het centrum of andere delen van de wijk te bereiken. Het kan hierbij ook gaan om nachtroutes voor langzaam verkeer van en naar de wijk. Als er een goed alternatief is voor routes door dit soort gebieden, is deze aanbeveling niet van toepassing op groenzones en parken met een recreatieve functie. Bewoners en bezoekers kiezen dan zelf voor het gebruik van zo n gebied. Twee opties voor nieuwbouw: wijk A is de goede keuze. Hierbij is integratie in bestaand stedelijk gebied. Wijk B is afgesneden van de bestaande wijk door spoorlijn, braakliggend terrein en autsnelweg. In veel gevallen gaat aanbeveling S3 dus over de vormgeving van de ontsluiting en de entree van een wijk, waarbij speciale aandacht uitgaat naar langzaam verkeer. Er mogen geen ruimtelijke barrières zijn, die het zicht vanuit de omringende bebouwing beperken. Een sociaal veilige route kan worden gemaakt door verkeersstromen te bundelen. Meer mensen op straat betekent meer sociale controle. Aandachtspunten vormen gebieden in en rond een wijk die langere tijd geen functie hebben. Braakliggende gebieden moeten zo snel mogelijk een definitieve bestemming krijgen of desnoods tijdelijk worden ingericht. Door vervuiling en brandstichting kan dit soort gebieden een negatief stempel op de wijk drukken. 14 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN

17 Stedenbouwkundige randvoorwaarden WIJKONTSLUITING S4 WAT Het aantal ontsluitingen van de woonwijk is beperkt. HOE Het aantal ontsluitingen voor gemotoriseerd verkeer van de woonwijk bedraagt per 500 woningen maximaal 2 ontsluitingen. Een veilige wijk in een veilige gemeente: daar draait het om. Door bundeling van verkeersstromen (het beperken van de toegankelijkheid van een wijk) ontstaat meer sociale controle. Prettig voor de bewoners (zie ook S3) en niet prettig voor daders, want die maken een grotere kans op herkenning. Door het aantal doorgaande verkeersstromen te beperken, is een wijk minder aantrekkelijk voor potentiële daders: het aantal vluchtwegen neemt immers af. Gevolg: minder criminaliteit. Toepassing en interpretatie Een wijk is een eenheid van 500 tot woningen, afhankelijk van de grootte van de gemeente. Binnen een wijk bestaan meerdere buurten. Deze zijn te herkennen aan clusters van type woningen en verschillen in ruimtelijke opbouw. Buurten bestaan dikwijls uit een klein cluster van straten. De grootte van buurten is, evenals de grootte van wijken, sterk afhankelijk van de omgeving. In een stedelijke omgeving bestaat een buurt uit 100 tot 500 woningen. In een kleinere kern kan een buurt bestaan uit 20 tot 100 woningen. Wat in elk geval van belang is dat partijen tijdig met elkaar overleggen over de ontsluiting van een wijk. Daarbij moeten de partijen kijken naar de volledige stedenbouwkundige opzet van de wijk. Hierbij worden vaak minimaal twee toegangswegen geëist. Dit om de bereikbaarheid van de wijk voor hulpdiensten te garanderen. Door het plaatsen van een klappaaltje in de tweede toegangsweg, is het soms mogelijk voor normaal verkeer slechts één toegangsweg te hebben, terwijl de wijk toch altijd bereikbaar is voor hulpdiensten. Deze eis geldt niet bij inbreiding in een woongebied, bijvoorbeeld na het slopen van een aantal woningen of een school. Inbreidingslocatie Het volledige eisenpakket is voor de nieuwbouw van toepassing op uitbreidingswijken en grotere inbreidingslocaties (> 100 woningen). Bij kleinere inbreidingslocaties kunnen de Stedenbouwkundige randvoorwaarden niet van toepassing worden verklaard. Voorbeelden hiervan zijn een appartementencomplex of een nieuw blok eengezinswoningen in een bestaande woonwijk. Het is aan te bevelen dit in de planfase aan de Landelijke beoordelingscommissie voor te leggen. Hierbij is het ook van belang dat de eis O1 (openbare verlichting) op haalbaarheid wordt getoetst. De eis O2 (parkeren in de open lucht) dient binnen de kaders van het plan meegenomen te worden. Dit is maatwerk. Het is belangrijk om van te voren al duidelijk te hebben op welke wijze bepaalde S- en O-eisen al dan niet ingevuld moeten worden. Onder gemotoriseerd verkeer worden auto s en motoren verstaan. Ontsluiting van de wijk is duidelijk vormgegeven HANDBOEK NIEUWBOUW

18 Stedenbouwkundige randvoorwaarden S5 ROUTES LANGZAAM VERKEER WAT Routes voor langzaam verkeer zijn sociaal veilig. HOE Sociaal veilige routes - Op tenminste één van de routes vanuit het woongebied naar essentiële functies en voorzieningen in de wijk (winkels, school, openbaar vervoer, parkeren, wijkcentrum) bestaat, binnen een afstand van 75 meter van woningen, zicht op deze route. Sociaal minder veilige routes - Op alternatieve/recreatieve routes wordt geen openbare verlichting aangebracht. Dit wekt slechts de schijn van veiligheid. Zie ook O1 Toepassing en interpretatie Veel verkeer in een wijk is langzaam verkeer: voetgangers, fietsers, rollator-, rolstoelgebruikers. Eis S5 gaat over de vraag of er voor dit verkeer sociaal veilige routes beschikbaar zijn van de woningen naar voorzieningen in de wijk. Dit hoeven niet alleen fiets- en wandelpaden te zijn, maar kunnen ook gewone straten zijn. Sociale veiligheid wordt gewaarborgd door het zicht op routes. Dit kan bijvoorbeeld als: woningen op hetzelfde niveau als deze routes liggen; er vanuit deze woningen zicht is op deze routes; routes goed worden verlicht. Tunnels en onderdoorgangen verminderen de sociale veiligheid en kunnen in het stadium van planvorming beter vervangen worden door fietsbruggen. GOED: Fietsroute in het zicht van woningen Eis S5 is ook van toepassing op de leefomgeving rond de eigen woning, bijvoorbeeld op de loop route van de voordeur naar centrale parkeervoorzieningen. Sociaal veilige routes maken de kans op openlijke geweldpleging kleiner en zorgen ervoor dat mensen zich veiliger voelen. Sociaal veilige routes Niet alle routes hoeven altijd sociaal veilig te zijn. Overdag of als het druk is, kan een recreatieve route door het groen een aantrekkelijk alternatief zijn, terwijl mensen op een stil moment of in het donker kunnen kiezen voor een route langs woningen. Eis S5 noemt een recreatieve route een sociaal minder veilige route. Een route door een groenstrook is in principe bedoeld voor gebruik overdag, als het licht is. Het gebruik van deze route is afhankelijk van de keuze van de gebruiker. Om te voorkomen dat gebruikers denken dat een dergelijke route sociaal veilig is, is er geen verlichting (voorkomen van schijnveiligheid). Sociaal veilige routes (ook wel nachtroutes genoemd) zijn altijd sociaal veilig door toezicht, bundeling van verkeersstromen en verlichting. Deze routes zijn zowel overdag als in het donker als op stille tijden te gebruiken. Hoofdfietsroutes langs doorgaande wegen moeten zichtbaar zijn vanaf de weg. Een brede strook (hoge) beplanting tussen de weg en het fietspad neemt de mogelijkheid tot sociale controle weg. Verlichting Uitgangspunt voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen is dat alle open - bare gebruiksruimten verlicht zijn. Dit betekent dat niet alleen rijbanen verlicht moeten zijn, maar ook trottoirs, wandelpaden en fietspaden. Hierbij is het niet nodig om dagroutes/routes door het groen te verlichten. Voorwaarde is dat er voor de donkere uren een veilige alternatieve route is, die wel is verlicht en in het zicht van woningen ligt. 16 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN

19 Stedenbouwkundige randvoorwaarden VERVOLG S5 Veilig fietspad door overzicht en verlichting Tip Zicht op routes kan bereikt worden door routes langs de voorzijde van woningen te laten lopen. Aan de voorzijde van woningen is zicht beter gegarandeerd, dan aan de achterzijde. Door routes voor langzaam verkeer in groengebieden en fietspaden te voorzien van een open zone van minimaal vier meter aan beide zijden, bestaat zicht op de route. Dit kan door grasstroken aan te leggen of laagblijvende beplanting te gebruiken. Op deze manier ontstaan langere zichtlijnen langs het pad en in de bochten. Lage beplanting is ook makkelijker bij het beheer van het groen. Recreatieve fietsroute niet verlichten HANDBOEK NIEUWBOUW

20 Stedenbouwkundige randvoorwaarden S6 VERKAVELING EN ACHTERPADEN WAT De stedenbouwkundige opzet draagt bij aan sociaal veilige verkaveling. HOE Achterpaden ontbreken of voldoen aan K4. Zie ook S2 Eis S6 hangt nauw samen met eis K4. Daarbij is K4 een eis waarmee in een vroeg stadium rekening gehouden moet worden om het Politiekeurmerk Veilig Wonen te halen. Het liefst ziet het Politiekeurmerk Veilig Wonen, uit het oogpunt van sociale veiligheid, helemaal geen achterpaden, maar als deze paden in het plan toch worden toegepast beschrijft K4 hoe achterpaden sociaal veilig uitgevoerd kunnen worden. Eis S6 heeft een procedureel karakter. De eis zorgt ervoor dat partijen op tijd met elkaar om tafel zitten om achterpaden sociaal veilig te ontwerpen. De noodzaak (en het gebruiksgemak) van een achterpad is afhankelijk van het type woning en van de toegankelijkheid van de achtertuin vanaf de voorzijde van de woning (via tuin, poort of eventueel garage). Als S6 en K4 niet worden gehaald, wordt ook het Politiekeurmerk Veilig Wonen niet gehaald. GOED: Geen achterpad. Achtertuin grenst aan water Achterpaden ontbreken bij patioverkaveling 18 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN

21 Stedenbouwkundige randvoorwaarden (AANBEVELING) RECREATIE EN ONTSPANNING S7 WAT Bij wijken groter dan 500 woningen is ruimte om te recreëren en draagt de openbare ruimte bij aan een attractieve en overzichtelijke woonomgeving. HOE Verspreid in het woongebied zijn kleinere (groene) plekken aanwezig, onder andere om te spelen en te recreëren. In het woongebied of aan de rand daarvan, ligt een (groen) gebied met mogelijkheden voor multifunctioneel gebruik (spelen, wandelen, publieksactiviteiten, vissen, etc.). Zie ook O7 Openbare ruimten zoals parken, plantsoenen en pleinen, bepalen voor een groot deel de aan trekkelijkheid en leefbaarheid van een woon omgeving. Bij een aantrekkelijke woonomgeving voelen bewoners zich meer betrokken. Potentiële daders ervaren een verzorgde woonomgeving als een drempel. Naast groenvoorzieningen kunnen ook zogenoemde grijze gebieden mogelijk heden bieden voor recreatie en ontspanning. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om verharde terreinen zoals een trapveldje of een skateboardplek, waarop bewoners, met name kinderen, in de directe woonomgeving voldoende ruimte hebben om te spelen en te recreëren. Grijze gebieden kunnen overlast voorkomen. Het terrein kan gebruikt worden door hangjongeren, die - als het gebied niet te dicht bij woningen ligt - weinig geluidsoverlast voor omwonenden veroorzaken. Grijze gebieden kunnen ook verkeersonveiligheid voorkomen, doordat jongeren niet hoeven te spelen op straat, maar een eigen plek hebben. Grasvelden en water om te recreëren Toepassing en interpretatie Aantrekkelijk ingerichte openbare ruimte en verzorgd groen dragen bij aan de afwisseling en positieve belevingswaarde van de buurt. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen zoekt steeds naar het evenwicht tussen voldoende ruimte en het voorkomen van anonimiteit; het evenwicht tussen een aangename en een enge plek. Hierbij geldt bijvoorbeeld dat jongeren voldoende plekken moeten hebben waar zij kunnen samenkomen zonder overlast te veroorzaken voor buurtbewoners. Tegelijkertijd moeten deze plekken niet te groot zijn, anders ontstaan er weer overlast en onveiligheidsgevoelens door een gebrek aan controle. Te weinig onderhoud zorgt ervoor dat deze gebieden het doelwit worden van vandalisme en vernieling. Er is geen altijd werkend recept te geven. Het juiste recept is afhankelijk van het type buurt, de voorzieningen en de bewoners. De (groene) ruimten tussen de bebouwing, mogen het zicht en de controle op de omgeving (en voorzieningen) niet belemmeren. Zo mogen zichtlijnen, bijvoorbeeld op de routes voor langzaam verkeer, niet onderbreken. Langgerekte plantsoenen bieden dikwijls een goed compromis tussen zicht, controle en voldoende oppervlakte. Plantsoen tussen de woonblokken HANDBOEK NIEUWBOUW

22 Stedenbouwkundige randvoorwaarden S8 (AANBEVELING) WIJKVOORZIENINGEN WAT Een gebied met voorzieningen veroorzaakt geen overlast voor omwonenden en functioneert als ontmoetingsplaats in het woongebied. HOE Voorzieningen veroorzaken geen overlast. Voorzieningen liggen bij voorkeur centraal in het woongebied. Boven minimaal zestig procent van de winkels liggen woningen, die zicht hebben op het voorzieningengebied. Vanuit tenminste twee woningen en/of vanaf openbaar gebied bestaat zicht op ingangen en gevels van voorzieningen. Voorkom onoverzichtelijke nissen en dode hoeken. Er zijn geen tunnels, viaducten of onderdoorgangen op langzaam verkeerroutes naar voorzieningen. Looproutes en fietsroutes van en naar voorzieningen liggen binnen 75 meter in het zicht van ten minste twee woningen. Het aantal parkeerplaatsen en het aantal stallingsmogelijkheden voor fietsen, is in overeenstemming met het aantal te verwachten gebruikers of bezoekers. Vanuit omringende bebouwing is zicht mogelijk op deze parkeerplaatsen en stallingsmogelijkheden. De gemeente onderzoekt het verwachte gebruik. Zie ook O2, O3 Bewoners hebben zicht op het schoolplein Een gebied met voorzieningen bestaat uit functies zoals wonen, basisscholen, winkels, (geen overlast veroorzakende) horeca en voor zieningen zoals een bibliotheek, postkantoor, medische voorzieningen, bank, wijkof buurtcentrum. Aanbeveling S8 richt zich op de plaats van voor zieningen ten opzichte van woningen. Een gunstige, veilige situering van voorzieningen is te herkennen aan het feit dat mensen zich niet laten afhouden van het gebruik van de (loop)routes er naar toe. Hoewel het Politiekeurmerk Veilig Wonen zich richt op de woonomgeving en dus niet op het voorzieningengebied, winkelcentrum of buurtcentrum, is het duidelijk dat (gebundelde) voorzieningen werken als spil in de wijk. Ze kunnen de sociale samenhang versterken. Aanbeveling S8 is opgenomen, omdat bewoners gebruik maken van voorzieningen in hun woongebied. Ze moeten er geen last van hebben. Menging van functies vergroot de levendigheid, de kans op contacten en de binding met de wijk. Het mengen van woonfuncties en voorzieningen heeft als voordeel dat er meer controle en toezicht is. Zo ontstaan na sluitingstijd geen anonieme, verlaten gebieden. Voor een prettige woonsfeer moeten woningen en routes zorgvuldig ontworpen worden. Menging van voorzieningen en woonfuncties kan vandalisme, buurtoverlast, inbraken, diefstal van/uit auto s en openbare geweldpleging voorkomen. Omwonenden voelen zich veiliger. Ze voelen zich betrokken bij hun wijk. Hierdoor wordt de wijk minder aantrekkelijk voor potentiële daders. Toepassing en interpretatie Er is een duidelijk verschil tussen voorzieningen die in deze aanbeveling (S8) worden bedoeld en publiekstrekkende voorzieningen die in aanbeveling S9 aan bod komen. In deze aanbeveling gaat het om voorzieningen die bestemd zijn voor bewoners van de wijk. Daarom zijn deze bij voorkeur tussen de woonbebouwing geplaatst. 20 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN

23 Stedenbouwkundige randvoorwaarden VERVOLG S8 Dag- en nachtgebruik Aanbeveling S8 maakt onderscheid in dag- en nachtgebruik. Overdag moet een voorzieningengebied een positieve uitstraling hebben (ontmoetingsplaats, betrokkenheid). s Nachts (donker) moet bij voorkeur geen verlaten, ongecontroleerd gebied ontstaan. Er moeten veilige, alternatieve routes beschikbaar zijn, in het zicht van woningen. Locatie voorzieningen Buurtoverlast beperken bij de locatie/plaatsing van voorzieningen kan door: te zorgen voor multifunctioneel gebruik van de voorziening; entrees dicht bij de openbare weg te plaatsen, met in de directe omgeving een fietsenstalling en parkeerplaatsen, waarbij voldoende zicht is vanuit gebouwen op de fietsenstalling/parkeerplaatsen; te zorgen voor voldoende parkeergelegenheid in de directe omgeving van de voorziening. De gemeente onderzoekt het gebruik; te voorzien in sociaal veilige looproutes vanuit voorzieningen naar haltes voor openbaar vervoer. Dit kan bijvoorbeeld door korte routes in het zicht van woningen en ander verkeer aan te leggen. Woningen met zicht op winkelcentrum Nissen en dode hoeken Een nis is een: inspringing in de gevellijn bij entrees van woningen en woongebouwen. Deze inspringing heeft daarbij een minimale diepte van 40 centimeter en is tenminste twee keer zo breed als diep en maximaal drie keer zo breed als diep; bouwkundige situatie waarbij de entreedeur van een woning of woongebouw zodanig verdiept ligt dat controle vanaf het openbaar gebied slechts beperkt mogelijk is. Een dode hoek is een locatie die vanaf de rijstrook of looproute onoverzichtelijk is. Fietskluizen/fietshangars en/of -klemmen Voor fietskluizen/fietshangars of -klemmen geldt: plaats ze op plekken waar ze geen obstakel vormen; zorg ervoor dat ze goed in het zicht liggen; zorg ervoor dat ze dicht bij entrees, door fietsers gebruikte routes of zo dicht mogelijk bij voor zieningen zijn geplaatst; parkeervoorzieningen voor fietsen bieden de mogelijkheid om de fiets aan deze voorziening vast te maken en zijn voorzien van het keumerk Fietsparkeur. Een onlogische situering van fietsklemmen zorgt ervoor dat ze niet worden gebruikt. Fietsers parkeren hun fiets dan alsnog (hinderlijk) voor de deur. HANDBOEK NIEUWBOUW

24 Stedenbouwkundige randvoorwaarden S9 (AANBEVELING) PUBLIEKSTREKKENDE VOORZIENINGEN WAT (Bovenwijkse) voorzieningen die veel publiek trekken zijn zo gesitueerd dat zo weinig mogelijk overlast voor de omgeving ontstaat. HOE Publiekstrekkende voorzieningen liggen aan de rand van het woongebied. Wijkontsluitingswegen ontsluiten publiekstrekkende voorzieningen direct, waardoor sluiproutes en overlast worden voorkomen. Routes van publiekstrekkende voorzieningen naar haltes voor openbaar vervoer zijn kort en overzichtelijk. Routes voor langzaam verkeer van en naar publiekstrekkende voorzieningen zijn gebundeld met routes van overig (gemotoriseerd) verkeer. De parkeerplaatsen en stallingsmogelijkheden voor fietsen zijn in het zicht van openbaar gebied of de voorziening zelf. Het aantal is in overeenstemming met het verwachte aantal gebruikers of bezoekers. De gemeente onderzoekt het verwachte gebruik. Vanuit ten minste twee woningen en/of vanaf openbaar gebied is zicht op ingangen en gevels van voorzieningen mogelijk. Voorkom onoverzichtelijke nissen en dode hoeken. Zie ook O2, O3 Publiekstrekkende voorzieningen zijn onder andere scholengemeenschappen voor het voortgezet onderwijs, bedrijven, sportvoorzieningen, kantoren, jongerencentra en discotheken. Grotere groepen mensen veroorzaken overlast, bijvoorbeeld door verkeersstromen of geparkeerde auto s. Waar veel mensen zijn, zijn ook relatief veel delicten. Aanbeveling S9 geeft daarom aan dat voorzieningen die veel publiek trekken niet in de woonomgeving thuis horen. Het handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen nieuwbouw maakt dus onderscheid tussen voorzieningen die passen in de woonomgeving (S8) en voorzieningen die publiek en bezoekers uit de omgeving trekken (S9). Toepassing en interpretatie Fietskluizen en/of -klemmen Voor fietskluizen of -klemmen geldt: plaats ze op plekken waar ze geen obstakel vormen; zorg ervoor dat ze goed in het zicht liggen; zorg ervoor dat ze dicht bij entrees, door fietsers gebruikte routes of zo dicht mogelijk bij voorzieningen zijn geplaatst; parkeervoorzieningen voor fietsen bieden de mogelijkheid om de fiets aan deze voorziening vast te maken en zijn voorzien van het keurmerk Fietsparkeur. Een onlogische situering van fietsklemmen zorgt ervoor dat ze niet worden gebruikt. Fietsers parkeren hun fiets dan alsnog (hinderlijk) voor deuren. Aanbeveling S9 is vooral gericht op het voorkomen van overlast door bovenwijkse, grootschalige of drukbezochte voorzieningen. Voorbeelden zijn grote (middelbare) scholencomplexen, bedrijventerreinen, kantoren en horeca. Belangrijkste aandachtspunten: deze voorzieningen liggen niet in het woongebied; de route naar deze voorzieningen loopt niet door de woonwijk of door woonstraten; het parkeren bij deze voorzieningen vindt niet plaats in nabijgelegen woonstraten. Er is voldoende parkeerruimte of een barrière. Vanuit deze voorzieningen zijn sociaal veilige looproutes naar haltes voor openbaar vervoer. Dit kan bijvoorbeeld door korte routes in het zicht aan te leggen van woningen of andere verkeersstromen. Bij sportaccomodaties is zicht op alle gevels niet altijd mogelijk. Denk wel aan zichtlijnen: geen kantines achter op sportcomplexen, diep in het groen. Nissen en dode hoeken Een nis is een: inspringing in de gevellijn bij entrees van woningen en woongebouwen. Deze inspringing heeft daarbij een minimale diepte van 40 centimeter en is tenminste twee keer zo breed als diep en maximaal drie keer zo breed als diep; bouwkundige situatie waarbij de entreedeur van een woning of woongebouw zodanig verdiept ligt dat controle vanaf het openbaar gebied slechts beperkt mogelijk is. Een dode hoek is een locatie die vanaf de rijstrook of looproute onoverzichtelijk is. 22 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN