Uitnodiging bijeenkomst De toekomst is onze zorg. Woensdag 6 juni Geachte relatie,

Transcriptie

1 Uitnodiging bijeenkomst De toekomst is onze zorg Woensdag 6 juni 2018 Geachte relatie, Behoud van goede, betaalbare en bereikbare zorg voor onze regio. Daar staat Treant Zorggroep voor. Eerder informeerden wij u al dat wij een regiovisie schreven. Een visie met daarin onze ambities en keuzes om die goede, betaalbare en bereikbare zorg ook voor de toekomst te waarborgen. De interne dialoog hierover met onze medewerkers is op 18 april gestart. Woensdagavond 6 juni 2018 De regiovisie is een concept. Wij zijn heel benieuwd en nieuwsgierig naar uw reactie hierop. Daarom nodigen we ook u graag uit om samen de dialoog aan te gaan. Op woensdagavond 6 juni organiseren we een bijeenkomst De toekomst is onze zorg. U bent van harte welkom van tot uur in De Voorhof in Westerbork*. Voor een hapje eten wordt gezorgd. Voorafgaand aan de bijeenkomst ontvangt u per mail de concept-regiovisie met daarin het besluit over de acute verloskunde en de kindergeneeskunde. Het vervolg Aanvullend op deze avond is er vanzelfsprekend ook gelegenheid om als organisatie met ons in gesprek te gaan. U kunt hiervoor contact opnemen met het secretariaat van de raad van bestuur (rvb@treant.nl of ). Op basis van de resultaten van de externe en interne dialoog, maken we de regiovisie definitief en leggen we deze in de zomer voor aan de raad van toezicht, cliëntenraden en ondernemingsraden. Afsluitend Wij verheugen ons op uw komst en een inspirerende dialoog. Om de bijeenkomst goed te laten verlopen, lezen wij graag of en met hoeveel personen u aanwezig zult zijn. Wilt u dat laten weten, door een mail te sturen naar communicatie@treant.nl? Heeft u vragen over de bijeenkomst op 6 juni, kunt u ook contact opnemen met Mariëlle Barelds We zien u graag op 6 juni! Met vriendelijke groet, Raad van bestuur Treant Zorggroep Carla van de Wiel, Erik Laarhoven, David Post, Marco Dam *De Voorhof Hoogeveenseweg AZ Westerbork

2 Hanneke van de Meent Van: Communicatie Treant Zorggroep Verzonden: dinsdag 22 mei :03 Aan: Communicatie Treant Zorggroep Onderwerp: HERINNERING Uitnodiging 'De toekomst is onze zorg' op woensdag 6 juni Bijlagen: Uitnodiging De toekomst is onze zorg.pdf Geachte relatie, Onlangs nodigden wij u uit voor de bijeenkomst De toekomst is onze zorg op woensdag 6 juni a.s. in Westerbork. Met deze attenderen wij u nogmaals op de bijeenkomst, waar wij graag met u in gesprek gaan over de organisatie van de zorg in onze regio. Om de bijeenkomst goed te laten verlopen, lezen wij graag of en met hoeveel personen u aanwezig zult zijn. Wilt u dat laten weten door een mail te sturen naar communicatie@treant.nl? Heeft u vragen over de bijeenkomst op 6 juni, dan kunt u ook contact opnemen met Mariëlle Barelds Wij zien u graag op 6 juni! Met vriendelijke groet, Namens de raad van bestuur Treant Zorggroep Afdeling Communicatie & Externe Relaties Treant Zorggroep Volg ons op Twitter, LinkedIn en Facebook Zie ook Van: Communicatie Treant Zorggroep Verzonden: maandag 14 mei :40 Aan: Communicatie Treant Zorggroep Onderwerp: Uitnodiging 'De toekomst is onze zorg' op woensdag 6 juni Geachte relatie, Op 18 april zijn we gestart met de interne dialoog over onze concept-regiovisie. We hebben dit ook kenbaar gemaakt via een nieuwsbericht op onze website. Op die pagina vindt u meer achtergrondinformatie. Graag gaan we ook met u in gesprek over de organisatie van de zorg in onze regio. Bijgaand vindt u een uitnodiging voor de bijeenkomst De toekomst is onze zorg op woensdag 6 juni a.s. Hierbij het verzoek aan griffiers om deze uitnodiging verder te verspreiden naar de raads- of statenleden. Graag tot ziens op onze bijeenkomst in Westerbork. Met vriendelijke groet, Namens de raad van bestuur Treant Zorggroep Afdeling Communicatie & Externe Relaties Treant Zorggroep Volg ons op Twitter, LinkedIn en Facebook Zie ook 1

3 2

4

5 Begroting 2019 Wedeka Bedrijven Electronicaweg GA Stadskanaal Postbus AD Stadskanaal Telefoon Internet Concept begroting 2019

6 2 Concept begroting 2019

7 BEGROTING EN MEERJARENRAMING 2019 Inhoud blz. Hoofdstuk 1 Bericht van het Dagelijks Bestuur 5 Hoofdstuk 2 Programmaplan 7 Hoofdstuk 3 Verplichte paragrafen 3.1 Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Verbonden partijen Bedrijfsvoering (inclusief investeringsoverzicht) 12 Hoofdstuk 4 Begroting en meerjarenraming 4.1 Financiële positie Programmabegroting Toelichting op de programmabegroting Risicoparagraaf Meerjarenraming Vaststelling 28 Concept begroting

8 4 Concept begroting 2019

9 HOOFDSTUK 1 BERICHT VAN HET DAGELIJKS BESTUUR 2019 wordt het jaar waarin de nieuwe koers voor Wedeka volop zichtbaar wordt. Naast de traditionele taak als werkgever in de sociale werkvoorziening, is de scope verbreed. Wedeka ontwikkelt zich tot een Leerwerkbedrijf. Vele mensen vinden een plek bij Wedeka. Sommigen enkele weken, anderen een jaar, en uiteraard nog steeds de meesten tot aan hun pensioen. Sommigen doen een opleiding, anderen doen werkervaring op en allemaal werken we samen. Afhankelijk van de talenten van mensen worden trajecten uitgestippeld om hen te ondersteunen in hun ontwikkeling. Wedeka is een hele geschikte plek om naast de traditionele SW en het nieuwe Beschut Werken ook de andere doelgroepen uit de participatiewet te begeleiden. Het bedrijf kent natuurlijk een ruime ervaring als werkgever en blinkt uit in het ondersteunen en begeleiden van werknemers. En dat gebeurt in een bedrijf waarin vele werksoorten aanwezig zijn. Een ideale plek dus om meer mensen met ieder hun eigen mogelijkheden en voorkeuren richting een kansrijk beroep op te leiden. Het maatschappelijke doel van Wedeka krijgt daarmee in het Leerwerkbedrijf een verdieping. Zorgelijk zijn de grote subsidietekorten. Want naast dit maatschappelijke doel heeft Wedeka ook gewoon een bedrijfsmatige opdracht. Gemeenten krijgen echter opnieuw veel te weinig geld van de rijksoverheid om alle kosten te kunnen betalen. We leggen daarom ook in 2019 weer miljoenen euro's lokaal gemeenschapsgeld bij. Dat geeft een wrang gevoel, omdat we zien hoe goed ook in 2019 het bedrijfsresultaat weer gaat zijn. Omdat we weten hoe hard er iedere dag gewerkt wordt door zovelen. De cijfers lijken daar geen recht aan doen, noch aan de waarde die het bedrijf voor zovelen - inclusief het bestuur - heeft. Hartelijke groet, Johan Hamster Voorzitter Concept begroting

10 6 Concept begroting 2019

11 HOOFDSTUK 2 PROGRAMMAPLAN De conceptbegroting voor 2019 wordt gemaakt op het moment dat de gewijzigde begroting voor 2018 nog recent aan de gemeenteraden is aangeboden. Op dit tijdstip in het jaar, waar nog een zeer beperkt inzicht bestaat in de resultaten van 2018, kan niet anders dan een indicatieve begroting aan u worden voorgelegd. Wel is het onvermijdelijk dat de conceptbegroting voor 2019, net als voorgaande jaren, sluit met een negatief resultaat, namelijk een exploitatietekort van ,-, terwijl de reserve van Wedeka volledig uitgeput is. Dit ondanks het op zich verheugende gegeven dat het bedrijfsresultaat in 2017 ruim 1,4 miljoen beter is afgesloten dan oorspronkelijk was begroot. De voornaamste oorzaak van de verliezen is de voortdurend dalende rijkssubsidie bij stijgende loonlasten. Daarnaast is er sprake van een autonome daling van het aantal medewerkers, een proces dat nog is versneld door groepsdetacheringen, met name in de groen- en post werkzaamheden. De verdienmogelijkheden in de productie nemen hierdoor af. In de begroting is rekening gehouden met de opname van nieuw Beschut Werk, in de praktijk blijkt de aanmelding van Beschut Werk ver achter te blijven bij het opgenomen quotum. Waar de opbrengsten van Beschut Werk -onder de aanname dat de bijdragen voor de TDC s ongewijzigd blijven het verlies van opbrengsten uit de productie enigszins kan compenseren, is het achterblijven van deze instroom een risico voor het bedrijfsresultaat. In de in 2017 opgestelde analyse van het bedrijf is de conclusie getrokken dat de jaren van bezuiniging en efficiency hun grens hebben bereikt en de tijd is aangebroken om weer te investeren om de kwaliteit en veiligheid van het werk te kunnen blijven garanderen. Er is een gezonde basis nodig (fundament van het bedrijf) om de toekomst in en aan te kunnen. In de gewijzigde begroting van 2018 zijn de kosten van 6 ambtenaren opgenomen. Dit betreft 3 staffuncties voor versterking van expertise op het gebied van kwaliteit, veiligheid en milieu en P&O en preventief ziekteverzuimbeleid. Daarnaast zijn er 3 functies voor nieuwe werkleiding opgenomen. In het scenario voor versterking van het fundament worden deze investeringen in 2019 gecontinueerd. Daarnaast is er een inventarisatie gemaakt van SW-werkleiding. Naast natuurlijke uitstroom is er geconstateerd dat enkele werkleiders niet (meer) capabel zijn om hun functie uit te voeren. Om incidenten door deze tekortkomingen te voorkomen moeten deze werkleiders vervangen worden. We hebben berekend dat een vervanging van in totaal 5 fte s noodzakelijk is. Met inachtneming van de verwachte afname van de totale formatie van medewerkers, komen we uit op een uitbreiding van de ambtelijke formatie vanaf 2019 met 2 fte s extra. In totaal komen de investeringen in de kwalitatieve versterking, van staf en leiding, neer op ruim ,-. Naast versterking van het fundament zijn we tenslotte zeer verheugd te kunnen melden dat er voor Wedeka weer een toekomstperspectief is in de doorontwikkeling naar een Leerwerkbedrijf. Deze doorontwikkeling start in de vorm van pilots met leerwerktrajecten. De pilots worden in afspraak met de betreffende gemeenten uitgevoerd en verrekend en zijn dus niet in de begroting voor 2019 opgenomen. Grietje Kalfsbeek Directeur Concept begroting

12 8 Concept begroting 2019

13 HOOFDSTUK 3 VERPLICHTE PARAGRAFEN 3.1 WEERSTANDSVERMOGEN De goedgekeurde begroting van Wedeka over 2017 sloot met een tekort van ,-. Het boekjaar is afgesloten met een tekort van ,- waardoor er een beter resultaat van ,- is gerealiseerd. Het Dagelijks Bestuur gaat aan het Algemeen Bestuur voorstellen om van dit bedrag ,- toe te voegen aan de algemene reserve om hiermee het verhoogde tekort in de taakstellende begroting 2018 ten opzichte van de oorspronkelijk begroting 2018 mee te financieren. Het restant van ,- zal aan de deelnemende gemeenten worden terugbetaald. De gewijzigde begroting over 2018 sluit met een verlies van ,-. Zoals hierboven gememoreerd is dit ,- meer dan de oorspronkelijk begroting aangaf. Dit extra tekort zal worden geëlimineerd door de algemene reserve vrij te laten vallen, waardoor de aangesloten gemeenten een bijdrage moeten betalen ter hoogte van het oorspronkelijke tekort, zijnde ,-. Voor 2019 is een exploitatieverlies geraamd van ,-. Dit verlies zal volledig door de gemeenten moeten worden betaald. De SW-sector zal de komende jaren verder worden afgebouwd, waarbij er geen nieuwe instroom zal komen in de SW-bedrijven. Alle gemeenten in Nederland hebben een quotum, met de daarbij benodigde financiële middelen, opgelegd gekregen voor Beschut Werk. Met de genoemde aantallen voor Beschut Werk is in deze begroting rekening gehouden. Alle aangesloten gemeenten, met uitzondering van Midden-Groningen, hebben aangegeven dat ze deze medewerkers bij Wedeka zullen gaan plaatsen. 3.2 ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN Het onderhoud aan de kapitaalgoederen van Wedeka wordt door de onderhoudsdienst deels in eigen beheer uitgevoerd en deels uitbesteed aan externe bedrijven of specialisten. Het onderhoud kan worden uitgesplitst naar diverse vormen: - werktuigbouwkundig onderhoud; - elektrotechnisch onderhoud; - bouwkundig onderhoud. Voor registratie en herkenning van productiemiddelen wordt een middelenbeheerssysteem gehanteerd. Middels dit systeem worden onder meer onderhoudsfrequenties, wettelijke keuringen, inspecties en machinegegevens geregistreerd. Concept begroting

14 3.3 FINANCIERING Algemene ontwikkelingen Via de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido) is de treasury van gemeenten en overheidslichamen geregeld. Treasury is het sturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico s. Ingevolge de wet heeft Wedeka een treasurystatuut opgesteld en is in de begroting en jaarrekening een financieringsparagraaf opgenomen, waarin verantwoording over het treasurybeleid wordt afgelegd. Treasurybeheer Wedeka heeft een laag risicoprofiel doordat de rentepercentages van de langlopende leningen voor langere tijd vastliggen, er geen gebruik wordt gemaakt van derivaten en de gelduitzettingen gering zijn. In deze begroting zijn opgenomen: a. een toetsing van de wettelijk toegestane kasgeldlimiet aan de netto vlottende schuld; b. toetsing van de vastgestelde renterisiconorm aan de renterisico s van de vaste schuld; c. een weergave van de kredietrisico s; d. een financieringsoverzicht van de opgenomen geldleningen en de rentegevoeligheid hiervan. Ad a. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is een bedrag ter grootte van een (vastgesteld) percentage van het totaal van de jaarbegroting van Wedeka. Deze wordt getoetst aan de netto vlottende schuld. De netto vlottende schuld per kwartaal is het gemiddelde van de netto vlottende schuld op de eerste dag van iedere maand in het desbetreffende kwartaal. In het volgende overzicht wordt de omvang van de vlottende schuld getoetst aan de wettelijke norm. Bedragen per kwartaal (x 1.000,-) Omschrijving 1 e kw 2 e kw 3 e kw 4 e kw Omvang van de begroting per 1 januari (= grondslag) Toegestane kasgeldlimiet - in procenten van de grondslag 8,20% 8,20% 8,20% 8,20% - in een bedrag Omvang vlottende korte schuld Opgenomen gelden korter dan 1 jaar Schuld in rekening-courant Gestorte gelden door derden korter dan 1 jaar Overige geldleningen niet zijnde vaste schuld Concept begroting 2019

15 Bedragen per kwartaal (x 1.000,-) Omschrijving 1 e kw 2 e kw 3 e kw 4 e kw 3. Vlottende middelen Contante gelden in kas Tegoeden in rekening-courant Overige uitstaande gelden korter dan 1 jaar Toets kasgeldlimiet Totaal netto vlottende schuld (2-3) Toegestane kasgeldlimiet (1) Ruimte (+) c.q. overschrijding (-) (1-4) Ad b. Renterisiconorm Het overzicht hierna brengt de renterisico s voor de vaste schuld in relatie tot de renterisiconorm in beeld. De renterisiconorm is een bedrag ter grootte van een percentage van het totaal van de begroting voor het komende jaar. Deze wordt getoetst aan de verwachte vaste schuldpositie bij Wedeka, waarbij telkens de situatie aan het begin van het jaar wordt genomen. Omschrijving Bedragen per jaar (x 1.000,-) Basisgegevens 1a. Renteherziening op vaste schuld o/g b. Renteherziening op vaste schuld u/g Netto renteherziening op vaste schuld (1a-1b) a. Nieuwe aangetrokken vaste schuld b. Nieuwe verstrekte lange leningen Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a-3b) Betaalde aflossingen Herfinanciering (laagste van 4 en 5) Renterisico op vaste schuld (2+6) Renterisiconorm 8. Omvang begroting van het komende jaar Het bij Min. regeling vastgestelde % 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 10. Renterisiconorm (8x9) Toets renterisiconorm 11. Ruimte (+) c.q. overschrijding (-) (10-7) Ad c. Kredietrisico Wedeka kent geen risico s die voortvloeien uit de mogelijkheid op een waardedaling van de vorderingspositie ten gevolge van het niet (tijdig) na kunnen komen van de verplichting van de tegenpartij als gevolg van insolvabiliteit of deficit. Concept begroting

16 Ad d. Financiering Door middel van onderstaand overzicht wordt inzicht gegeven in de samenstelling, de grootte en de rentegevoeligheid van de opgenomen lening. Omschrijving Bedragen per kwartaal (x 1.000,-) bedrag gemidd. invloed op rente gem.rente Stand per 1 januari ,27% Nieuwe leningen 500 Reguliere aflossingen 500 Vervroegde aflossingen - Stand per 31 december ,27% 3.4 VERBONDEN PARTIJEN Wedeka Bedrijven is enig aandeelhouder van Wedeka BV. In deze bv wordt in het kader van het gemeentelijke arbeidsmarktbeleid ten behoeve van de gemeenten inwoners met een WWBuitkering, een maatschappelijke baan, respectievelijk een leerwerktraject aangeboden bij diverse organisaties in de regio. De vennootschap fungeert als doorgeefluik ten behoeve van de gemeenten; de betaalde lonen worden door de gemeenten vergoed. Deze vergoeding wordt verhoogd met een bedrag voor de door de bv uitgevoerde werkzaamheden. Daarnaast is Wedeka BV de werkgever voor de werknemers die in het kader van Beschut Werk een arbeidsoverkomst hebben. Aangezien Wedeka Bedrijven daadwerkelijk de werkzaamheden voor de bv uitvoert, stuurt deze vervolgens weer een factuur aan de bv. Wedeka Bedrijven verantwoordt deze opbrengst onder diverse baten en lasten. Wedeka BV is tevens enig aandeelhouder van de besloten vennootschappen Combo Rotterdam, Combo Utrecht en Combo s-hertogenbosch. In geen van deze bv s vinden op dit moment activiteiten plaats. De directie en het Dagelijks Bestuur van Wedeka vormen ook de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen van Stichting Baanderij. De Stichting Baanderij heeft echter een eigen begroting en jaarrekening. De kosten en opbrengsten worden één op één doorberekend aan Wedeka Bedrijven en zijn hier opgenomen in de exploitatie. De begroting van Baanderij sluit hierdoor met een exploitatiesaldo van nihil. 3.5 BEDRIJFSVOERING Investeringsbeleid In deze begroting wordt het resterende investeringsprogramma 2018 niet weer vermeld, maar de effecten van deze investeringen zijn wel meegenomen bij de afschrijvingskosten. Het investeringsbedrag is voor 2019 in vergelijking met 2018 nagenoeg voor hetzelfde bedrag begroot. In 2018 was een bedrag van ,- extra meegenomen voor de aanschaf van een nieuw logistiek- en financieel software pakket. Dit pakket zal in de loop van 2019 in gebruik worden genomen. 12 Concept begroting 2019

17 Activa Levensduur Investerings- in jaren Divisie Industrie Gebouwen 15 jaar Machines 10 jaar Installaties 15 jaar Inventarissen 10 jaar Vervoermiddelen 8 jaar Kringloop & Milieu Gebouwen 15 jaar Machines 8 jaar Installaties 15 jaar Inventarissen 10 jaar Vervoermiddelen 8 jaar Divisie Groen & Infra Gebouwen 15 jaar Machines 8 jaar Installaties 15 jaar Inventarissen 10 jaar Vervoermiddelen 8 jaar Divisie Trajecten Machines 10 jaar Inventarissen 10 jaar Vervoermiddelen 8 jaar - Staf Computerapparatuur 5 jaar Vervoermiddelen 8 jaar - bedrag Totaal Informatisering en automatisering De informatievoorziening binnen Wedeka is met name gericht op het ondersteunen van de bedrijfsprocessen. Hiervoor is hard- en software aanwezig voor de informatiesystemen ten behoeve van logistiek, financieel en personeel. De informatievoorziening kenmerkt zich door degelijkheid en bedrijfszekerheid. Om de continuïteit van al deze systemen te waarborgen zullen aanpassingen en investeringen worden uitgevoerd in zowel hard- als software. Op dit moment (april 2018) zijn we bezig met een selectietraject van een nieuw softwarepakket voor logistiek en financieel. Het is de bedoeling dat dit nieuwe pakket in de loop van 2019 zal worden geïmplementeerd. Concept begroting

18 Organisatiestructuur Algemeen Bestuur Dagelijks Bestuur Raad van Advies Directie Ondernemingsraad Personeelsmanagement Financiën & Control Bedrijfskundige Zaken Inkoop Technische Dienst Commercie Divisie Industrie Divisie Groen & Infra Divisie Trajecten WI Oosterkade GI Stadskanaal Trajectbegeleiding WI Electronicaweg GI Ter Apel Detacheringen WI Ter Apel GI Veendam WI Veendam Kringloop & Milieu 14 Concept begroting 2019

19 HOOFDSTUK 4 BEGROTING EN MEERJARENRAMING 4.1 FINANCIËLE POSITIE Balans Activa Vaste Activa Passiva Eigen Vermogen Immateriele activa 14 5 Algemene Reserve - - Materiele vaste activa Bestemmingsreserve Financiele vaste activa Vaste schulden Lening O/G Vlottende activa Kortlopende schulden Voorraden Crediteuren Uitzettingen Overige schulden Liquide middelen Overlopende passiva Overlopende activa Totaal Werkkapitaal va-vp Mutatie werkkapitaal 274 Solvabiliteit 108,2% 108,0% Concept begroting

20 Kasstroomoverzicht (x 1.000,-) Herkomst van middelen Afschrijving vaste activa Aflossing lening fietsproject 0 Opname lening 500 Bijdragen gemeenten in tekort Besteding van middelen Investeringen 850 Verstrekkingen leningen fietsproject 0 Vrijval bestemmingsreserve 50 Resultaat Aflossing leningen Mutatie financieringsoverschot (- = afname) 274 Voorraden 0 Uitzettingen 0 Liquide middelen - 26 Overlopende activa 0-26 Crediteuren 0 Overige schulden 300 Overlopende passiva Mutatie werkkapitaal Concept begroting 2019

21 4.2 PROGRAMMABEGROTING (x 1.000,-) Omschrijving Begroting Begroting Jaarrekening Omzet Voorraadmutaties Bruto bedrijfsopbrengsten Kosten grondstoffen e.d Bedrijfsopbrengsten Overige pers.kosten Wsw Salariskosten ambtelijk personeel Dienstverlening derden Afschrijvingen Rentelasten Overige bedrijfskosten Diverse lasten Diverse baten Buitengewone lasten Bedrijfslasten Bedrijfsresultaat (+ = winst) Rijksbijdragen Loonkosten Wsw-personeel Begeleid Werken Subsidieresultaat (- = verlies) Loonkosten Bijdragen Resultaat Beschut Werk (+ = winst) Resultaat uit gewone bedrijfsvoering Onttrekking bestemmingsreserve KLSK Gemeentelijke bijdragen Onttrekking algemene reserve Toevoeging algemene reserve Resultaat (+ = winst) Concept begroting

22 4.3 TOELICHTING OP DE PROGRAMMABEGROTING (x 1.000,-) BEDRIJFSRESULTAAT Begroting Begroting Jaarrekening Netto-opbrengsten Divisie Industrie: Industriële vestigingen Kringloop & Milieu Divisie Groen & Infra Divisie Trajecten Totaal De netto-opbrengsten laten ten opzichte van de begroting 2018 een daling zien van ,- ofwel 1,4%. Ten opzichte van de jaarrekening 2017 is er een daling van ,- Het aantal SW-medewerkers loopt jaarlijks terug. In december 2017 zijn de eerste medewerkers in het kader van Beschut Werk binnengekomen. Vanaf 2018 zullen hiervoor substantiële aantallen moeten worden geplaatst. De aantallen zijn gebaseerd op de quota per gemeente, zoals deze door het ministerie zijn opgelegd. De gemeente Midden-Groningen heeft aangegeven dat zij de deelnemers in Beschut Werk via BWRI zullen laten lopen en dat ze deze medewerkers niet bij Wedeka zullen gaan plaatsen. In 2018 zijn 38 personen, met een arbeidsovereenkomst van gemiddeld 31 uur per week, geprognosticeerd. Dit aantal zal in 2019 verder moeten oplopen naar gemiddeld 55 personen. Op dit moment (april 2018) zijn er 13 bij Wedeka geplaatst waardoor alle zeilen bijgezet moeten worden om de aantallen te halen. Aangezien de werknemers in Beschut Werk meewerken in de organisatie is hiervoor een opbrengst meegenomen. Deze is lager dan voor de SW-medewerkers. In de begroting 2019 is gerekend met een jaaropbrengst per SW-fte van 8.700,-. Een medewerker in Beschut Werk zal naar verwachting een bedrag van 4.000,- opleveren. Daarnaast zijn de netto opbrengsten die de gemeenten aan Wedeka betalen voor het TDC op hetzelfde niveau gehouden als in de voorgaande jaren. De geraamde opbrengsten van de Divisie Industrie zijn ten opzichte van de begroting ,- lager begroot. De verlaging wordt enerzijds veroorzaakt door het teruglopen van het aantal SW-medewerkers. Hier staat echter tegen over dat er Beschut Werk medewerkers voor terugkomen. De begrote opbrengsten zijn er op gebaseerd dat de beter renderende werksoorten van de Divisie Industrie zoals metaal, hout en polijsterij zoveel mogelijk op het huidige niveau worden gehouden. De opbrengsten van de afdeling Kringloop & Milieu zijn voor ,- hoger begroot dan in De begrote opbrengsten voor de Divisie Groen & Infra zijn voor ,- lager begroot dan in Ook hier komen er geen nieuwe medewerkers binnen terwijl de populatie wel terugloopt. De netto opbrengsten in de Divisie Trajecten zijn voor 2019 geraamd op een bedrag van ,-; dit is ,- lager dan in de begroting van Concept begroting 2019

23 De opbrengsten van deze divisie bestaan enerzijds uit opbrengsten uit het detacheren van personeel en schoonmaakactiviteiten en anderzijds uit de opbrengsten van re-integratie van mensen met een uitkering. De Divisie Trajecten is binnen Wedeka verantwoordelijk voor het plaatsen van mensen bij reguliere werkgevers in het kader van Begeleid Werken. Op dit moment (april 2018) zijn er 42 fte s in het kader van Begeleid Werken werkzaam bij derden. De opbrengsten in deze divisie nemen af, doordat er minder personeel beschikbaar is door uitstroom. De mogelijkheden om hiervoor in de bestaande populatie vervangers te zoeken zijn uitgeput waardoor er geen vervangers meer zijn om de gaten die vallen op te vullen. De begrote opbrengsten uit Trajecten en het TDC zijn voor 2019 op hetzelfde niveau gehouden als in de begroting van 2018 en in de jaren daarvoor. Begroting Begroting Jaarrekening Overige personeelskosten Wsw Hieronder vallen o.a. de reiskosten woon-werkverkeer, bedrijfsgeneeskundige zorg, opleidingskosten, kosten voor werkkleding, kosten voor kerstpakketten, vakbondsbijdrage en kosten voor jubilea. Hier tegenover staat een opbrengst voor de Subsidieregeling Praktijkleren (SPL). Aangezien er nagenoeg niemand meer wordt geschoold voor een opleiding die onder SPL voorwaarden valt zal deze subsidie teruglopen naar nagenoeg nihil. Salariskosten c.a. ambtelijk personeel Salariskosten ambtelijk personeel Overige personele kosten ambt. personeel Totaal salariskosten ambt. personeel Aantal fte s ,32 85,23 Taakstelling reorganisatie Gedet.ambt./directievoering EMCO-groep -/- 4,59 -/- 4,59 -/- 5,72 87,80 83,73 79,51 Salariskosten per fte (in euro s) Na het ondertekenen van het Akkoord van Westerlee zijn ambtelijke medewerkers, die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, uitgestroomd bij Wedeka. Deze formatie plaatsen zijn op dat moment niet opnieuw ingevuld, omdat het de bedoeling was dat Wedeka met Synergon zou gaan fuseren. In het najaar van 2016 is besloten dat deze fusie niet door zou gaan. Om dit te repareren wordt in de loop van 2018 de ambtelijke formatie uitgebreid met 6 fte s. Per 1 januari 2019 zullen hier nog eens 2 formatieplaatsen bijkomen. De CAO voor het ambtelijk personeel loopt af op 31 december In de begrote salariskosten is rekening gehouden met een structurele loonsverhoging van 2,0%. De ambtelijke salariskosten stijgen als gevolg van bovenstaande met ,- ten opzichte van de begroting Concept begroting

24 Begroting Begroting Jaarrekening Kosten dienstverlening derden In de begroting 2019 is, net als in de begroting 2018, rekening gehouden met extra ondersteuning die moet worden ingehuurd voor de vele trajecten die binnen ons bedrijf worden uitgevoerd. In de Kringloopwinkels wordt gewerkt door een aantal medewerkers uit andere subsidieregelingen, waarvoor een (beperkte) inleenvergoeding wordt betaald. Naast de kosten van externe ondersteuning worden onder kosten dienstverlening derden onder andere begrepen de kosten van uitbesteding salarisadministratie, juridische expertise en de kosten welke samenhangen met ISO, VCA etc. Wedeka voert daarnaast ook veel administratieve werkzaamheden uit die voortvloeien uit het aannemen van mensen vooruitlopend op een dienstverband bij Wedeka. De opbrengsten die hiermee gemoeid zijn worden in mindering gebracht op de post kosten dienstverlening derden. Afschrijvingskosten De afschrijvingskosten zijn gebaseerd op de huidige staat van afschrijvingen, het resterende investeringsprogramma 2018 en het investeringsplan 2019 dat alleen voorziet in vervangingsinvesteringen (zie paragraaf 3.5). Rentelasten De begrote rentelasten zijn voor 2019 gebaseerd op de lasten van de vaste geldleningen van Wedeka en een gering bedrag voor rentekosten, verband houdend met rekeningcourantkrediet. Sinds enkele jaren financiert Wedeka liquiditeitstekort, veroorzaakt door aflossing van langlopende leningen, door het aantrekken van kasgelden via de BNG bank. De rente voor kasgeldleningen varieert tussen 0,2% en - 0,2%. In de begroting is gerekend met een rekenrente van 1%, omdat de kans aanwezig is dat de rente op de geldmarkt kan gaan oplopen, waardoor er dan via de kapitaalmarkt leningen aangetrokken moeten worden. Aan het begin van het jaar loopt er een kasgeldlening van totaal ,-. Overige bedrijfskosten Huur- en leasekosten Onderhoudskosten Energiekosten Belastingen en verzekeringen Indirecte productiekosten Algemene kosten Totaal overige bedrijfskosten De overige bedrijfskosten zijn begroot op basis van het werkelijke niveau over 2017 en het verwachte niveau over Concept begroting 2019

25 Begroting Begroting Jaarrekening Diverse lasten In deze post worden de incidentele lasten, zoals onder andere voorraadverschillen, afboekingen op debiteuren en schades verantwoord. Diverse baten In deze post worden de incidentele baten zoals o.a. voordelige herwaarderingsverschillen van voorraden, schade-uitkeringen, ziekengelden van Wedeka BV en boekwinsten bij verkoop van activa verantwoord. Buitengewone lasten Onder deze post worden de inactieve ambtenaren verantwoord. In de begroting 2019 is rekening gehouden met 0,5 inactief persoon die in 2019 de pensioengerechtigde leeftijd zal bereiken. SUBSIDIERESULTAAT Rijksbijdragen Aantal s.e. s (incl. Begeleid Werken) Aantal s.e. s Begeleid Werken Subsidie per s.e Deze bijdrage wordt ontvangen via de aangesloten gemeenten middels het participatiebudget. Met ingang van 2015 is er een nieuw verdeelmodel geïntroduceerd. Dit verdeelmodel is in 2017 alweer aangepast, omdat de betaalgemeente nu leidend zal gaan worden in plaats van de woongemeente. De gemeente Stadskanaal is hierbij als centrumgemeente gaan fungeren waardoor zij ook de subsidie ontvangen voor de medewerkers die bij Wedeka werkzaam zijn maar in een andere gemeente woonachtig zijn dan in een van de aangesloten gemeenten. De subsidie wordt vanaf 2015 niet meer afgerekend per s.e., maar iedere gemeente ontvangt als onderdeel van het participatiebudget, een lumpsum bedrag voor de SW. De subsidie wordt eerst in de meicirculaire voorlopig vastgesteld, waarna het in september/oktober definitief wordt vastgesteld. Deze definitieve vaststelling is dan gebaseerd op het werkelijk gerealiseerde aantal s.e. s van het voorgaande jaar (T-1). Vanaf 2015 is er geen nieuwe instroom meer in de SW, waardoor het aantal s.e. s jaarlijks zal teruglopen. Het budget per gemeente wordt berekend door het macrobudget te delen door het aantal geïndiceerden in Nederland. Vervolgens krijgt iedere gemeente op basis van het aantal geïndiceerden uit het vorige jaar (T-1) dat vermenigvuldigd wordt met een door het ministerie berekende blijfkans voor het huidige jaar een evenredig deel van het totale budget. Het ministerie verlaagt het macrobudget jaarlijks met een efficiencykorting. Concept begroting

26 Het ministerie heeft de verwachting gewekt dat deze efficiencykorting jaarlijks zou uitkomen op een bedrag van 500,- per s.e. Het ministerie heeft hierbij steeds gerekend met te optimistische uitstroompercentages waardoor de subsidie steeds lager uitkomt dan was aangekondigd. Op dit moment (april 2018) is de subsidie voor het lopende jaar nog niet bekend. Ook is niet bekend hoeveel arbeidsjaren er in 2017 nog zijn. Het berekenen van de subsidie voor 2019 is hierdoor een schatting. De lagere uitstroom zal ook doorwerken in 2018 en de jaren daarna, waardoor de subsidie naar verwachting met een hoger bedrag zal teruglopen dan het eerder door het ministerie genoemde bedrag van 500,- per s.e. per jaar. Op basis van het macrobudget en de gemiddelde blijfkans in 2018 wordt er voor Wedeka in 2019 een rijksbijdrage van ,- per s.e. verwacht. In december 2015 is er voor de SW-sector een nieuwe CAO afgesloten. In deze CAO is afgesproken dat de SW-lonen jaarlijks zullen stijgen met een percentage van de loon- en prijsontwikkeling (LPO). Dit percentage wordt geschat op ongeveer 2% per jaar. Staatssecretaris Klijnsma heeft hierbij de toezegging gedaan, om de langlopende CAOonderhandeling vlot te trekken, dat de rijkssubsidie met hetzelfde percentage jaarlijks zal gaan stijgen om de kostenverhoging te compenseren. Met deze kostenstijging is bij de berekening van de rijkssubsidie in 2019 geen rekening gehouden (zie loonkosten WSW). Begroting Begroting Jaarrekening Loonkosten Wsw-personeel (inclusief LIV) Aantal fte s (exclusief Begeleid Werken) Loonkosten per fte (in euro s) De post Wsw-loonkosten is ten opzichte van de begroting 2018 salderend met ,- gedaald. Deze daling aan loonkosten is met name toe te schrijven aan de daling van het te begroten aantal fte s met 50. In de huidige CAO voor de Sociale Werkvoorziening, die loopt tot en met december 2018, is opgenomen dat de werknemers jaarlijks een loonsverhoging zullen ontvangen gelijk aan de Loon Prijsontwikkeling in Nederland. Met ingang van 2017 zal de wet Tegemoetkoming Loondomein worden ingevoerd. Onderdeel van deze wet is de LIV (Lage Inkomens Voordeel) die vanaf 2017 ook zal worden ingevoerd. Dit is een subsidie voor werkgevers om de drempel te verlagen om werknemers in dienst te nemen. Alle werkgevers in Nederland zullen voor medewerkers met een minimumloon van 100%-110% een subsidie ontvangen van 2.000,- en voor medewerkers met een loon van 110%-125% van het minimumloon een subsidie van 1.000,-. De genoemde bedragen zijn gebaseerd op een werkweek van 38 uur en zullen naar evenredigheid worden uitbetaald. Voorwaarde is verder dat de werknemer minimaal 24 uur per week werkt. Na afloop van het boekjaar zal het UWV op basis van de loongegevens achteraf de tegemoetkoming berekenen en deze uitkeren. Voor Wedeka zal het voordeel naar verwachting in 2019 uitkomen op een bedrag van ,-. 22 Concept begroting 2019

27 Begroting Begroting Jaarrekening Kosten Begeleid Werken Wedeka voert het Begeleid Werken zelfstandig uit. Het kabinet heeft als beleid om zoveel mogelijk werknemers bij reguliere werknemers te plaatsen. Op dit moment (april 2018) zijn er 43,4 s.e. s in Begeleid Werken geplaatst. De doelstelling is om in 2018 dit aantal vast te houden. De kosten 2019 zijn gebaseerd op de te betalen loonkostensubsidie aan externe werkgevers en incidentele externe ondersteuning. RESULTAAT BESCHUT WERK Loonkosten Beschut Werk Loonkostensubsidie Begeleidingssubsidie Bonus Totaal Bijdragen Beschut Werk Vanaf 1 januari 2015 komen er geen nieuwe medewerkers meer in de WSW. Het beleid van het vorige kabinet was erop gericht dat mensen met een arbeidshandicap bij reguliere bedrijven aan het werk zouden moeten. Snel bleek dat er mensen zijn die een dusdanig grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben dat deze kansloos zijn op de reguliere arbeidsmarkt. Om deze mensen ook aan een baan te helpen heeft het ministerie iedere gemeente een quotum, met bijbehorende financiële middelen, opgelegd voor het aantal mensen dat via Nieuw Beschut Werken aan een baan geholpen moet worden. De deelnemende gemeenten van Wedeka hebben met Wedeka een overeenkomst afgesloten waarbij ze de mensen die hiervoor in aanmerking komen bij Wedeka zullen plaatsen. Om in aanmerking te komen voor Beschut Werk kan de persoon zich melden bij de woongemeente. Deze laat betrokkene door het UWV indiceren. Indien het UWV de indicatie Beschut Werk afgeeft wordt de betrokkene gedurende 3 maanden met behoud van uitkering geplaatst bij Wedeka. In deze 3 maanden zal het UWV een loonwaarde meting uitvoeren. De loonwaarde geeft dan aan welk deel van het minimumloon betrokkene zelf kan verdienen. Als blijkt dat betrokkene in staat is tot regelmatig werk wordt er na afloop van de 3 maanden door Wedeka een arbeidsovereenkomst aangeboden. De loonkosten Beschut Werk bestaan uit de kosten van de uitbetaalde lonen die gebaseerd zijn op het minimumloon voor maximaal 31 uur per week. Om de kosten te dekken betaalt de gemeente waar de werknemer uit afkomstig is, aan Wedeka een loonkostensubsidie ter hoogte van het percentage dat de werknemer conform de loonwaardemeting van het UWV zelf niet kan verdienen. Daarnaast betaalt de gemeente een begeleidingsvergoeding van 8.500,- per jaar naar evenredigheid van het aantal maanden dat er is gewerkt. Om het Beschut Werk te stimuleren geeft het ministerie tot en met 2019 een bonus van 3.000,- per gerealiseerde arbeidsplaats in Beschut Werk. De medewerkers werken mee en genereren voor Wedeka toegevoegde waarde. Deze marge is opgenomen onder de post bedrijfsopbrengsten. Concept begroting

28 Begroting Begroting Jaarrekening Onttrekking bestemmingsreserve Met ingang van 2013 wordt er jaarlijks een bedrag van ,- ten gunste van het resultaat en ten laste van de bestemmingsreserve geboekt. Deze bestemmingsreserve is gevormd uit de algemene reserve die bij de overname van Baanderij is meegekomen. Een deel van deze reserve, een bedrag van ,- moet volgens afspraak gebruikt worden voor nieuwe huisvesting, waardoor het op de balans als bestemmingsreserve is opgenomen. In de loop van 2013 is de bouw van de nieuwe kringloopwinkel afgerond waarna het nieuwe gebouw in gebruik is genomen. De vrijval van de bestemmingsreserve is gelijk aan de afschrijvingskosten. Onttrekking aan algemene reserve Wedeka bezit vanaf 2017 geen algemene reserve meer waardoor er geen gelden meer kunnen worden onttrokken. Gemeentelijke bijdragen Aangezien de algemene reserve van Wedeka in 2016 is teruggelopen tot nihil, zullen aangesloten gemeenten het gehele exploitatietekort van Wedeka moeten dekken. Dit bedrag zal verdeeld worden op basis van het aantal geplaatste fte s per gemeente. Buitengemeenten betalen op basis van wetgeving niet mee aan het nadelige saldo. Op basis van de huidige personeelsstand zou dit voor de gemeentelijke bijdragen ongeveer het volgende beeld geven. percentage 2019 Gemeente Borger-Odoorn 9,0% Gemeente Midden-Groningen 7,3% Gemeente Stadskanaal 42,0% Gemeente Veendam 24,4% Gemeente Westerwolde 17,3% Totaal 100,0% Resultaat na bestemming Concept begroting 2019

29 4.4 RISICOPARAGRAAF Om de begroting 2019 goed te kunnen beoordelen, zijn hieronder alle bekende risico s die in de begroting besloten liggen, weergegeven: Netto toegevoegde waarde Van de totaal begrote netto toegevoegde waarde wordt een gedeelte gegenereerd in de vorm van jaarcontracten. Dit geldt hoofdzakelijk voor de groenvoorzieningobjecten van de aangesloten gemeenten, doch ook voor een beperkt aantal langlopende contracten bij de Divisie Industrie. De resterende netto toegevoegde waarde heeft betrekking op kortlopende orders, waarvoor telkens opnieuw acquisitie moet worden gepleegd. Voortvloeiend uit het Akkoord van Westerlee was het beleid er op gericht om zoveel mogelijk medewerkers in groepen te detacheren bij externe werkgevers. We zien dat er steeds meer medewerkers uitvallen door ziekte of terugkomen van de reguliere werkgevers, omdat de werkdruk hier te hoog is. Indien deze trend zich doorzet zullen de geprognosticeerde opbrengsten lager uitkomen omdat de begroting is gebaseerd op de opbrengsten die Wedeka zelf met deze medewerkers realiseerde onder aftrek van de directe kosten. Als de medewerkers terugkomen zullen ze ingezet worden in lager renderende werksoorten, waardoor de opbrengsten lager uitkomen. In de begroting is rekening gehouden met quota voor Beschut Werk. Op dit moment zijn deze quota nog niet gerealiseerd. De deelnemende gemeenten, met uitzondering van Midden- Groningen, hebben aangegeven dat ze dit door Wedeka laten uitvoeren. De gemeenten moeten dit daadwerkelijk gaan doen waarbij er ook voldoende kandidaten beschikbaar moeten zijn die in beschut werken geplaatst kunnen worden. De indicatie hiervoor wordt verzorgd door het UWV. De deelnemende gemeenten betalen aan Wedeka voor de verschillende TDC s. Indien een gemeente besluit om dit bedrag te verminderen zal dit nadelige gevolgen hebben voor het exploitatieresultaat. Lonen Wsw-werknemers Per 1 januari 2019 zullen de sociale premies opnieuw worden vastgesteld, waardoor de werkgeverslasten kunnen stijgen. In de begroting over 2019 is gerekend met de premies van Het pensioenfonds voor de SW (PWRI) voorziet problemen in de toekomst, omdat het aantal deelnemers zal teruglopen in verband met de Participatiewet. Hierdoor zal het pensioenfonds relatief meer kosten aan de deelnemers moeten doorberekenen, waardoor er eventueel op uitkeringen moet worden gekort. De kans is aanwezig dat deze rekening bij de SW-bedrijven zal worden neergelegd in de vorm van een pensioenpremiestijging. De loonkosten zijn gebaseerd op het te verwachten aantal fte s. Dit aantal wordt ingeschat door het werkelijke aantal fte s van heden (maart 2018) te verminderen met de bekende gepensioneerden. Daar bovenop komen de medewerkers die om andere redenen Wedeka verlaten. Indien de werkelijkheid afwijkt van de gemaakte inschatting zullen de loonkosten ook gaan afwijken. Vanaf 2017 is er voor het eerst de post Lage Inkomens Voordeel opgenomen. Pas achteraf in september 2018 zal door het UWV definitief worden berekend hoeveel LIV er zal worden uitgekeerd. Aangezien er momenteel geen ervaringen mee zijn is niet bekend hoe een en ander zal gaan uitpakken. Concept begroting

30 Salariskosten ambtelijk personeel De huidige CAO heeft een looptijd tot 31 december In de begroting is rekening gehouden met een loonstijging van 2,0%. Indien er voor 2019 en daarna een andere loonsverhoging wordt overeengekomen zal dit een voor- of nadeel ten opzichte van de begroting met zich meebrengen. Net als bij de Wsw-loonkosten geldt dat er geen rekening is gehouden met veranderende sociale wetgeving per 1 januari 2019 of het stijgen van pensioenpremies bij het ABP. Rijksbijdragen Vanaf 1 januari 2015 is het nieuwe verdeelmodel voor de rijkssubsidie ingevoerd. Voor deze datum werden de subsidiebedragen per gerealiseerde s.e. afgerekend. Vanaf 2015 heeft men er nu voor gekozen om de gemeenten in het Participatiebudget een lumpsum bedrag voor de SW te betalen. Per jaar worden deze budgetten vastgesteld door het macrobudget te verdelen op basis van het aantal gerealiseerde s.e. s waarbij iedere gemeente dan een evenredig deel krijgt. Voor de meerjarenraming wordt de rijkssubsidie vervolgens gebaseerd op de blijfkans die een SW-medewerker heeft. Deze blijfkans is berekend door SEO Economisch Onderzoek. De blijfkansen worden ieder jaar bijgesteld. Het is ons volkomen onduidelijk hoe men deze percentages heeft berekend en ook bij navraag wordt er geen helder antwoord geformuleerd. In september 2017 zijn de subsidiebedragen voor 2017 definitief vastgesteld waarbij er een indicatie is gegeven voor de jaren Deze bedragen wijken fors af van eerdere prognoses van het ministerie. Ook nu houdt het ministerie naar onze mening rekening met te hoge verwachte uitstroomcijfers. Beschut Werk In het najaar van 2017 zijn de eerste deelnemers in Beschut Werk ingestroomd. Voor 2018 en 2019 zijn door het ministerie per gemeente quota opgelegd van aantallen die gemeenten moeten plaatsen. De deelnemende gemeenten van Wedeka, met uit zondering van Midden- Groningen, hebben aangegeven de mensen bij Wedeka te zullen plaatsen. Indien de aantallen niet worden geplaatst zal er een gat in de begroting ontstaan waardoor het exploitatieverlies hoger zal uitkomen. Vennootschapsbelasting Per 1 januari 2016 worden overheidsorganen belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Aangezien Wedeka forse exploitatietekorten heeft zal dit normaal gesproken geen belastingdruk met zich meebrengen. Wedeka valt onder de subjectvrijstelling van artikel 5 lid 1c sub 2. Dit betekent dat Wedeka "uitsluitend of nagenoeg uitsluitend" (90% of meer) werkzaamheden verricht die bestaan uit het bieden van passend werk aan mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking. De Wsw-activiteit valt onder deze definitie; de TDC-activiteit valt hier niet in het geheel onder, maar deze valt wel onder de 10% vrijstelling. Wedeka beroept zich op deze vrijstelling en is van mening niet Vpb-plichtig te zijn en geen aangifte te hoeven doen. Indien de SW-activiteiten verder afnemen zullen de TDC-activiteiten meer dan 10% van het totaal gaan uitmaken, waardoor er wel voor dit onderdeel een Vpb-plicht kan volgen. 26 Concept begroting 2019

31 4.5 MEERJARENRAMING (x 1.000,-) Begroting Meerjarenraming Exploitatierekening Netto-opbrengsten Overige personele kosten Wsw Salariskosten c.a. ambtenaren Afschrijvingskosten activa Kosten dienstverlening derden Overige bedrijfskosten Diverse lasten Rentelasten Diverse baten Buitengewone lasten Bedrijfs- en financieringslasten Bedrijfsresultaat Resultaat Beschut Werk Rijkssubsidie Loonkosten Wsw-personeel Kosten Begeleid Werken Totaal loonkosten Wsw Subsidieresultaat * Totaal exploitatieresultaat Onttrekking bestemmingsreserve Gemeentelijke bijdragen Resultaat na bestemming Per fte / se (bedragen in euro s) Aantal fte s (excl. Begeleid Werken) Fte s in Begeleid Werken Aantal personen in Beschut Werken Aantal s.e. s Rijkssubsidie per s.e Loonkosten Wsw per fte * Uit de septembercirculaire van 2017 kwam naar voren dat er vanaf 2020 extra middelen beschikbaar komen in het WSW-budget. Hierdoor zal het subsidieresultaat vanaf dat jaar verbeteren. Concept begroting

32 Verdeling exploitatieresultaat Op basis van de gemeenschappelijke regeling zou de verdeling moeten plaatsvinden op basis van het geplaatste aantal fte's. Buitengemeenten betalen op basis van wetgeving niet mee aan het nadelige saldo. Op basis van de fte-verdeling na de gemeentelijke herindeling (Midden-Groningen en Westerwolde) zouden de GR-gemeenten dan onderstaande bedragen ongeveer moeten bijdragen: (bedragen x 1.000,-) Percentage Gemeente Borger-Odoorn 9,0% Gemeente Midden-Groningen 7,3% Gemeente Stadskanaal 42,0% Gemeente Veendam 24,4% Gemeente Westerwolde 17,3% Totaal 100,0% VASTSTELLING Aldus vastgesteld en goedgekeurd in de vergadering van het Algemeen Bestuur van Wedeka Bedrijven te Stadskanaal, gehouden op 18 juli De secretaris, De voorzitter, H.J. Hamster 28 Concept begroting 2019

33 Jeugd en onderwijs Aan: alle wethouders jeugd en/of onderwijs uit Friesland, Groningen en Drenthe. Vooraankondiging bijeenkomst domein Jeugd en onderwijs. Datum: Locatie: Doel: Voor wie: 5 juli 2018 van uur Koloniekerkje Wilhelminaoord Tijdens deze bijeenkomst wordt u bijgepraat op de belangrijkste gemeentelijke taken rondom jeugd en onderwijs en bent u op de hoogte van actuele ontwikkelingen waarmee u de komende vier jaar te maken krijgt. Alle bestuurders in de Noordelijke provincies. Geachte bestuurder, Graag nodigen wij u hierbij uit voor een bijzondere bijeenkomst over het domein Jeugd en Onderwijs. Als Noordelijk Kenniscentrum Jeugd willen wij graag met u in gesprek gaan over de ontwikkelingen in het jeugddomein in de komende raadsperiode van vier jaar. Dat doen we op een prachtige locatie en met sprekers die een autoriteit zijn op hun gebied. In het koloniekerkje in Wilhelminaoord zal Eduard van Zuijlen, oud-burgemeester van Franeker, een inleiding verzorgen over de veiligheid van kinderen. Daarna zal een lector actuele informatie geven over recente bevindingen op het gebied van jeugd en onderwijs en komen diverse andere sprekers aan het woord. Na een korte pauze zal de zaal (u dus) een panel van experts interviewen onder leiding van socioloog drs. Maaike Luttik. Dat belooft een interessante discussie te worden. Aan de orde komen alle onderwerpen op de lijn van 0-18 jaar die voor u als bestuurder van belang zijn in het kader van gemeentelijk beleid. Denk hierbij aan de recente ontwikkeling rondom onderwijsachterstanden, inkoop van zorg en voortijdig schoolverlaters. Het definitieve programma met alle sprekers en de uitnodiging ontvangt u begin juni. Er is voldoende gelegenheid om uw collega s te spreken en de discussie informeel voort te zetten, onder het genot van muziek, een hapje en een drankje. U kunt zich nu al opgeven door een mail te sturen naar contact@covalente.nl, met als onderwerp: aanmelding CoTalk 5 juli. Vermeld in de mail tevens het aantal personen. Of maak gebruik van het aanmeldingsformulier op onze website. Ook uw eventuele vragen zijn nu al welkom. We hopen u te zien en te spreken op 5 juli! Marleen Wezeman en Annemarie Thüss Directie Covalente

34 Hanneke van de Meent Van: Covalente Verzonden: woensdag 23 mei :10 Aan: Covalente Onderwerp: Vooraankondiging Jeugd en onderwijs 5 juli 2018 Bijlagen: Save the Date CoTalk 5 juli.pdf Bijeenkomst Jeugd en onderwijs Aan: alle raadsleden jeugd en/of onderwijs uit Friesland, Groningen en Drenthe. Vooraankondiging bijeenkomst domein Jeugd en onderwijs. Datum: 5 juli 2018 van uur Locatie: Koloniekerkje Wilhelminaoord Doel: Tijdens deze bijeenkomst wordt u bijgepraat op de belangrijkste gemeentelijke taken rondom jeugd en onderwijs en bent u op de hoogte van actuele ontwikkelingen waarmee u de komende vier jaar te maken krijgt. Voor wie: Alle bestuurders en raadsleden in de Noordelijke provincies. Geachte gemeenteraad, Onlangs is de bestuurder in uw gemeente uitgenodigd om deel te nemen aan onze bijeenkomst op 5 juli Graag nodigen wij u hierbij ook uit voor deze bijzondere bijeenkomst over het domein Jeugd en Onderwijs. Als Noordelijk Kenniscentrum Jeugd willen wij graag met u in gesprek gaan over de ontwikkelingen in het jeugddomein in de komende raadsperiode van vier jaar. Dat doen we op een prachtige locatie en met sprekers die een autoriteit zijn op hun gebied. In het koloniekerkje in Wilhelminaoord zal Eduard van Zuijlen, oud-burgemeester van Franeker, een inleiding verzorgen over de veiligheid van kinderen. Daarna zal een lector actuele informatie geven over recente bevindingen op het gebied van jeugd en onderwijs en komen diverse andere sprekers aan het woord. Na een korte pauze zal de zaal (u dus) een panel van experts interviewen onder leiding van socioloog drs. Maaike Luttik. Dat belooft een interessante discussie te worden. Aan de orde komen alle onderwerpen op de lijn van 0-18 jaar die voor u als bestuurder van belang zijn in het kader van gemeentelijk beleid. Denk hierbij aan de recente ontwikkeling rondom onderwijsachterstanden, inkoop van zorg en voortijdig schoolverlaters. Het definitieve programma met alle sprekers en de uitnodiging ontvangt u begin juni. Er is voldoende gelegenheid om uw collega s te spreken en de discussie informeel voort te zetten, onder het genot van muziek, een hapje en een drankje. 1

35 U kunt zich nu al opgeven door een mail te sturen naar met als onderwerp: aanmelding CoTalk 5 juli. Vermeld in de mail tevens het aantal personen. Of maak gebruik van het aanmeldingsformulier op onze website. Ook uw eventuele vragen zijn nu al welkom. We hopen u te zien en te spreken op 5 juli! Marleen Wezeman en Annemarie Thüss Directie Covalente 2

36

37

38

39

40 Hanneke van de Meent Van: Gemeente Westerwolde Verzonden: donderdag 24 mei :28 Aan: Bestuurssecretariaat Westerwolde; Griffie Westerwolde Onderwerp: FW: Bijlagen: jubileumbrief.docx; Uitnodiging Ter Marse.JPG Van: Dieren Opvang Verzonden: donderdag 24 mei :25 Aan: Gemeente Westerwolde Onderwerp: Geachte, Dierentehuis Ter Marse viert feest! En u bent van harte uitgenodigd. Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar de bijlagen. Vriendelijke groet, Dierentehuis ter Marse Stelmaker KA Stadskanaal

41 Stelmaker 10, 9502KA Stadskanaal, Stadskanaal, Namens het bestuur en medewerkers van Stichting Dierentehuis Ter Marse nodigen we u, als speciale relatie, van harte uit om op zaterdag 16 juni het 50-jarig bestaan van het Dierentehuis mee te vieren. U vindt de uitnodiging in de bijlage. Vriendelijke groet, Team Dierentehuis Ter Marse. Stichting Dierentehuis Ter Marse Ingeschreven bij de K.v.K. te Groningen onder nr NL04RABO

42 pagina 1 van 1 J. t 1 '>Î- Geachte heer, mevrouw, Ik wil graag onderstaande mail behandeld zien als ingekomen stuk in de gemeenteraad. Er is afgelopen weken een groot perceel bos gekapt tussen de Veelerveensterweg en het Eemslander Park. Volgens mij mag er niet zo maar gekapt worden in het vogelbroedseizoen. Ik heb dit bij de gemeente gemeld, pas na een week was er iemand wezen kijken... Het welzijn van vogels die aan het broeden zijn heeft blijkbaar geen prioriteit bij de gemeente Westerwolde. De kappers hadden het bos gecontroleerd op nesten zeiden ze. Conclusie: er waren geen nesten!!!! >> Dit komt op mij zeer ongeloofwaardig over, alle vogels nestelen namelijk in de maand Mei! In een groot perceel bos als genoemd moeten ontzettend veel vogels aan het nestelen zijn. Kort om, ik heb het idee dat het de gemeente niet uitmaakt dat er talloze vogelnesten zijn verstoord/vernietigd. Graag een bespreking van deze brute handelswijze in de gemeenteraad. l/aspx/showattachment.aspx?i=bb219ddd737c4531a0020fad

43 Heidy Super-Kuiper Van: Secretariaat Verzonden: donderdag 17 mei :17 Aan: Secretariaat Onderwerp: Agenda en stukken ALV VGG, 31 mei 2018 Bijlagen: _Agenda Algemene Ledenvergadering VGG 31 mei 2018.pdf; _Verslag Algemene Ledenvergadering VGG 30 mei 2017.pdf; a_Besluit ALV18-01 vaststelling Jaarrekening VGG 2017.pdf; b_Jaarrekening 2017.pdf; a_Besluit ALV18-02 vaststelling Begroting 2019.pdf; b_Begroting VGG 2019.pdf; _Besluit ALV18-03 herbenoeming en benoeming DB leden.pdf; VGG Uitnodiging Toogdag 2018.pdf; _Tabletversie Agenda en stukken ALV VGG - 31 mei 2018.pdf Opvolgingsmarkering: Markeringsstatus: Opvolgen Gemarkeerd Geachte Collegeleden, gemeentesecretarissen, griffiers en raadsleden, Hierbij treft u de stukken aan voor de Algemene Ledenvergadering van de VGG op donderdag 31 mei 2018 van tot uur. De vergadering vindt plaats bij het Van der Valk Hotel Groningen-Hoogkerk, Borchsingel 53 in Eelderwolde. Voorafgaand aan de Algemene Ledenvergadering vindt van tot uur de Toogdag van de VGG plaats, waar bestuurders, ambtenaren, raads- en Statenleden met elkaar en met maatschappelijke organisaties in gesprek gaan over De Gemeente van de Toekomst. De uitnodiging voor deze bijeenkomst heeft u reeds ontvangen. Bijgaand treft u deze nogmaals aan. De uitnodiging kunt u hier ook digitaal bekijken. Heeft u zich reeds aangemeld voor de Toogdag en/of Algemene Ledenvergadering via de link in de uitnodiging, dan hoeft u niets te doen. Wilt u zich nog aanmelden voor het middagprogramma, dinerbuffet of avondprogramma (Algemene Ledenvergadering) dan kan dit uitsluitend via de link in de uitnodiging. Graag begroeten wij u op 31 mei! Met vriendelijke groeten, Secretariaat VGG bureau 1

44 2

45 Agenda Bespreking: Algemene Ledenvergadering Datum: 31 mei 2018 Secretariaat: Postbus AA Ten Boer Telefoon (050) Fax (050) secretariaat@groningergemeenten.nl Tijd: Plaats: Vice- Voorzitter: Secretaris: Deelnemers: uur uur Van der Valk Hotel, Groningen/Hoogkerk Dhr. H.J. Schmaal Dhr. T.G. Sprenger Groninger Gemeenten: Burgemeesters, Wethouders, Raadsleden, Gemeentesecretarissen, Griffiers. AGENDA voor de ledenvergadering van de Vereniging van Groninger Gemeenten (VGG). De vergadering wordt gehouden op woensdag 31 mei 2018 in Van der Valk Hotel Groningen/Hoogkerk, Borchsingel 53 Eelderwolde AANVANG uur 1. Opening, vaststelling agenda en mededelingen door de vice-voorzitter, de heer H.J. Schmaal HUISHOUDELIJK GEDEELTE 2. Verslag van de vorige vergadering (ALV VGG 30 mei 2017) Bijlage Het verslag van de vorige vergadering is bijgevoegd. Voorstel: conform vaststellen 3. Jaarrekening Besluit ALV Vaststelling Jaarrekening 2017 Bijlage a Jaarrekening 2017 is bijgesloten Bijlage b b) dechargeverlening DB VGG inhoudelijk en financieel Voorstel: De ALV verleent décharge aan het DB VGG voor het gevoerde inhoudelijke en financiële beleid in Begroting Besluit ALV Vaststelling Begroting 2019 en contributie 2019 Bijlage a Begroting 2019 is bijgesloten Bijlage b 5. Benoeming en herbenoeming leden in het Dagelijks Bestuur van de VGG - Besluit ALV Bijlage Statutair komen voor herbenoeming in aanmerking: - De heer T. (Ton) Schroor - cluster Groningen Haren - Ten Boer - De heer S. (Sjabbo) Smedes - cluster Westerkwartier 1

46 Voorgesteld als kandidaat voor gemeente Midden-Groningen de heer E. (Erik) Drenth Voorgesteld als kandidaat voor gemeente Westerwolde mevrouw G. (Giny) Luth Voorgesteld als kandidaat voor cluster Pekela-Stadskanaal-Veendam de heer J. (Johan) Hamster Met positieve aanbeveling stelt het DB VGG voor aan de ALV om in te stemmen met de herbenoeming van de heer Schroor en de heer Smedes en de benoeming van de heer Drenth, mevrouw Luth en de heer Hamster in het Dagelijks Bestuur van de VGG. 6. Rondvraag en sluiting THEMATISCHE GEDEELTE uur: Is uw gemeente jonge ambtenaren proof? Terugkoppeling door jonge ambtenaren over de presentaties partnerorganisaties De gemeente van de Toekomst onder leiding van mevrouw Riek Siertsema (directeur Stichting de Kracht van Groningen) uur: De financiële ruimte na de gemeenteraadsverkiezingen. Presentatie VNG door mevrouw Jantine Kriens (Algemeen directeur van de VNG). Jantine Kriens gaat graag met u in gesprek over: * de inzet van de VNG richting het nieuwe Kabinet, * de afspraken in het Interbestuurlijk Programma (IPB), * de aanpak van knelpunten in het sociaal domein, * het financieel perspectief van de gemeenten in de komende periode. De VNG heeft zich richting het nieuwe kabinet gefocust op drie doelen: 1. gelijkwaardige interbestuurlijke samenwerking, 2. het meegroeien van het gemeentefonds met de rijksuitgaven ( samen trap op, trap af ) waarbij de voeding van het gemeentefonds is gebaseerd op het brede begrotingskader, 3. de oplossing van hardnekkige financiële problemen in het sociaal domein. Na een korte presentatie is er voldoende ruimte voor vragen en gedachtewisseling. Na afloop De VGG nodigt u uit voor een hapje en een drankje 2

47 Verslag Bespreking: Algemene Ledenvergadering Datum: 30 mei 2017 Secretariaat: Postbus AA Ten Boer Telefoon (050) Fax (050) secretariaat@groningergemeenten.nl Tijd: Plaats: Voorzitter: Secretaris: Deelnemers: uur uur Hampshire Plaza Hotel, Groningen Dhr. P. Smit J. Lalleman Groninger Gemeenten: Burgemeesters, Wethouders, Raadsleden, Gemeentesecretarissen. 1. Opening, vaststelling agenda en mededelingen door de voorzitter, de heer P. Smit De voorzitter heet de aanwezigen van harte welkom en geeft aan, dat de VGG een vereniging is voor alle bestuurslagen. Dit uit zich vanavond in het feit dat er, naast de leden van de Colleges van Burgemeester en Wethouders, meer gemeenteraadsleden en griffiers aanwezig zijn. Deze keer is ook de laatste reguliere ALV/Toogdag waarbij we de gemeenten Hoogezand- Sappemeer, Menterwolde, Slochteren, Vlagtwedde en Bellingwedde mogen verwelkomen. Vanaf 1 januari 2018 zullen deze gemeenten herindelen en verder gaan als de gemeenten Midden- Groningen en Westerwolde. Vanavond zal in het thematische gedeelte aandacht worden besteed aan de ontwikkeling van de lokale democratie. Namens het cluster DAL is na het vertrek van mevrouw Pot, de heer Hiemstra, waarnemend burgemeester van de gemeente Appingedam, voorgedragen als DB-lid. Een ieder heeft kennis kunnen nemen van de situatie rondom wethouder Arends van de gemeente Emmen, die na een doodsbedreiging een aantal weken heeft moeten onderduiken. Namens de VGG zal een steunbetuiging in de vorm van een brief naar hem worden gestuurd. Deze brief zal mede ondertekend worden door de Vereniging van Drentse Gemeenten en de Vereniging van Friese Gemeenten. Op 14 juni 2017 zal tijdens de ALV van de VNG, wethouder Usmany van de gemeente Appingedam worden voorgedragen als lid van het VNG-bestuur. Daarmee zal het aantal vertegenwoordigers vanuit de provincie Groningen in het VNG-bestuur op twee komen te staan. Wethouder Van Gelder van de gemeente De Marne heeft in de VNG-subcommissie Jeugd het stokje overgenomen van wethouder Plandsoen van de gemeente Leek. 1

48 HUISHOUDELIJK GEDEELTE 2. Verslag van de vorige vergadering (BALV VGG 23 november 2016) Er zijn geen op- of aanmerkingen op het verslag, zodat dit wordt vastgesteld. 3. Besluit vaststelling Jaarrekening 2016 Wethouder Boersma, penningmeester van het dagelijks bestuur van de VGG, geeft een toelichting. De jaarrekening ziet er goed uit. Er is een begrotingsoverschot van ruim ,00. De algemene reserve wordt verhoogd tot ongeveer ,00. De afspraak met de ALV is dat de algemene reserve maximaal ,00 zou bedragen, maar het voorstel is om de extra ,00 toch in reserve te houden. Binnen de VGG wordt momenteel de discussie gevoerd over hoe de vereniging er in de toekomst uit komt te zien. Hier kunnen bepaalde investeringen achter wegkomen. Bij de behandeling van de begroting van 2019 kunnen we weer nader stilstaan bij een eventueel overschot op de algemene reserve. Er is een nieuwe accountant, namelijk Oosterhof uit Stadskanaal. Deze werkt tegen tweederde van de kosten van de oude accountant, Ernst & Young. De nieuwe accountant heeft een goedkeurende accountsverklaring afgegeven, met daarbij een paar kleine aanbevelingen over de modernisering van de bevoegdhedenstructuur. De ALV stelt de jaarrekening 2016 vast. Aan het DB van de VGG wordt door de ALV decharge verleend voor het gevoerde inhoudelijke en financiële beleid in Besluit vaststelling Begroting 2018 en contributie 2018 Er zijn geen grote wijzigingen in de begroting van Deze is gebaseerd op de begroting van de voorgaande jaren. Het voorstel is om vanwege trendmatige kostenstijgingen de contributie met 0,01 per inwoner te verhogen. Ook om te voorkomen dat er in de toekomst grote verhogingen moeten worden doorgevoerd. De begroting wordt unaniem aangenomen door de ALV en is daarmee vastgesteld. 5. Besluit benoeming vertegenwoordiger uit DAL in DB VGG Op basis van de voordracht van de gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum stelt het DB VGG voor de heer A.W. (Anno Wietze) Hiemstra, wnd. Burgemeester van Appingedam, te benoemen als lid van het DB VGG. Hiertegen zijn geen bezwaren zodat dit voorstel is aangenomen. 6. Rondvraag en sluiting Er zijn geen punten voor de rondvraag, zodat de voorzitter de ALV sluit en over wordt gegaan tot het thematische gedeelte van deze Toogdag namelijk: Democratische vernieuwing bij veranderende schaal 2

49 Aanwezigen Achternaam Voornaam Functie organisatie Berghuis K. Wethouder Gemeente De Marne Boer K. raadslid Gemeente Slochteren Boersma J.J. wethouder Gemeente Slochteren Borg J. Wethouder Gemeente Menterwolde Bostelen, van M. Wethouder Gemeente Appingedam Bottema J. Gemeentesecretaris Gemeente De Marne Bouman H. Wethouder Gemeente Eemsmond Brongers-Roffel G. Wethouder Gemeente Stadskanaal Bruggen, van R. Raadslid Gemeente Bedum Cleerdin M. Raadslid Gemeente De Marne Dashorst T. Griffier Gemeente Groningen de Groot J. Gemeentesecretaris Gemeente Ten Boer de Visser M. Wethouder Gemeente De Marne De Vries J. Wethouder Gemeente Bedum den Haring I. Raadslid Gemeente Marum Dijk, van M. Wethouder Gemeente Bedum Dijkhuis E. Raadslid Gemeente Eemsmond Egten, van J. Gemeenteraadslid Gemeente Zuidhorn Elderman-Star A. Fractievoorzitter Gemeente Loppersum Gemeente Hoogezand- Fennis T. Gemeenteraadslid Sappemeer Galama B.A.H. Burgemeester Gemeente Stadskanaal Grit F.A.P. Raadsgriffier Gemeente Menterwolde Haring, den I. Raadslid Gemeente Marum Haseloop T.H. Fractievoorzitter Gemeente Leek Havinga-Rook A.H. Raaadslid Gemeente Zuidhorn Herkströter S. Wethouder Gemeente Eemsmond Hiemstra A.W. Burgemeester Gemeente Appingedam Hoekzema J. Fractievoorzitter Gemeente Winsum Horenga H.W. Raadslid Gemeente Leek Gemeente Hoogezand- Jonge, de P.M.M. Burgemeester Sappemeer Vereniging Groninger Jonge, de R. Managementassistente Gemeenten Kolk, van de J.W. Wethouder Gemeente Bedum Kompier L.A.M. Burgemeester Gemeente Vlagtwedde Kosmeijer H. Burgemeester Gemeente Marum Kuin J. burgemeester Gemeente Pekela Kuin-van der Poel J. Raadslid Gemeente Ten Boer Vereniging Groninger Lalleman J. Secretaris Gemeenten Lameijer H. Fractievoorzitter Gemeente Delfzijl 3

50 Lente, van E. Burgemeester Gemeente Bedum Luth G. Wethouder Gemeente Vlagtwedde Meer, van der J. Raadsgriffier Gemeente Winsum Mellies J. Fractievoorzitter Gemeente Stadskanaal Michels R. Burgemeester Gemeente Winsum Munniksma R.W. Burgermeester Gemeente Menterwolde Nanninga J.W. Fractievoorzitter Gemeente Winsum Nederveen H. Wethouder Gemeente Zuidhorn Paré E. Gemeentesecretaris Gemeente Grootegast Pastoor E.M. Wethouder Gemeente Grootegast Paulusma W. Raadslid Gemeente Groningen Prummel R. Fractievoorzitter Gemeente Winsum Reijsoo H.P. Griffier Gemeente Bedum Rozema L. Fractievoorzitter Gemeente Eemsmond Sanders G. Fractievoorzitter Gemeente Vlagtwedde Schmaal H.J. Wethouder Gemeente Veendam Schreuder S. Raadslid Gemeente Bellingwedde Schroor T. Wethouder Gemeente Groningen Sienot H. Wethouder Gemeente Eemsmond Sietsma J. Fractievoorzitter Gemeente Haren Smedes S. Wethouder Gemeente Grootegast Smit P. Burgemeester Gemeente Oldambt Smits A. Fractievoorzitter Gemeente De Marne Spijk-van de Pol A. Fractievoorzitter Gemeente Eemsmond Sprenger T.G. Procescoördinator Vereniging Groninger Gemeenten Stol F.M. Wethouder Gemeente Zuidhorn Tuuk, van der A. Burgemeester Gemeente Grootegast Veen, van P. Burgemeester Gemeente Haren Veen, van der T. Wethouder Gemeente Menterwolde Venhuis-Dost H.J. Raadslid Gemeente Eemsmond Verschuren M.M.H. Wethouder Gemeente Winsum Visser, de M. wethouder Gemeente De Marne Vos J. Gemeentesecretaris Gemeente Hoogezand- Sappemeer Vries, de J. Wethouder Gemeente Bedum Werff, van der S. Managementassistente Vereniging Groninger Gemeenten Wiersma K. Burgemeester Gemeente De Marne Wiltjer R. Gemeentesecretaris Gemeente Bedum Wind H. Fractievoorzitter Gemeente Menterwolde 4

51 a Nummer: ALV18-01 Besluit Algemene Ledenvergadering Onderwerp: Vaststelling Jaarrekening VGG 2017 Conceptbesluit: DB vergadering datum: 16 mei 2018 ALV datum: 31 mei 2018 Portefeuillehouder Portefeuille Opsteller Boersma Financiën Sprenger De Algemene Ledenvergadering besluit: - het positieve resultaat over 2017 ad ,-- toe te voegen aan de algemene reserve; - de jaarrekening 2017 vast te stellen; - decharge te verlenen aan het Dagelijks Bestuur van de VGG voor het gevoerde inhoudelijke en financiële beleid. Samenvatting: De jaarrekening 2017 is door de accountant beoordeeld en voorzien van een goedkeurende verklaring. De jaarrekening 2017 geeft een positief resultaat van 6.549,00. Voorgesteld wordt om dit bedrag toe te voegen aan de algemene reserve. De omvang van de algemene reserve van de Vereniging komt met deze toevoeging per uit op ,00. Overwegingen en argumenten: Overwegende dat: - kennis genomen is van: o de jaarrekening VGG 2017 o de accountantsverklaring Beslissing conform: Vice-voorzitter Secretaris H.J. Schmaal T.G. Sprenger VGG

52 Vereniging van Groninger Gemeenten Jaarrekening 2017 Versie

53 2

54 Inhoud Pagina Inleiding 5 Balans per 31 december Winst- en verliesrekening over Algemeen en grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 10 Toelichting op de balans per 31 december Toelichting op de winst- en verliesrekening WNT 19 Statutaire regeling winstbestemming 21 Voorstel bestemming van het resultaat over Controleverklaring 22 Bijlage: overzicht vaste activa 23 3

55 4

56 Inleiding Aan de algemene ledenvergadering van de Vereniging van Groninger Gemeenten. Onderwerp: jaarrekening Geachte leden, Bijgaand bieden wij u de jaarrekening 2017 aan. De jaarrekening 2017 geeft een positief resultaat van 6.549,00. Voorgesteld wordt om dit bedrag toe te voegen aan de algemene reserve. Zie voor toelichting blz. 20 Voorstel bestemming van het resultaat over Indien u akkoord gaat met bovenstaand voorstel komt de omvang van de algemene reserve van de vereniging per uit op ,00. Wij stellen u voor om op grond van artikel 14 lid 3 van de statuten van onze vereniging de jaarrekening 2017 goed te keuren en daarmee het bestuur te dechargeren ter zake van het beheer van het verenigingsjaar Ten Boer, 16 mei Het bestuur van de Vereniging van Groninger Gemeenten, De heer J.J. Boersma De heer T. Schroor De heer H.J. Schmaal De heer S. Smedes De heer F.H. Wiersma De heer E. Dijkhuis De heer A.W. Hiemstra 5

57 BALANS PER 31 DECEMBER 2017 ACTIVA Vaste activa Investeringen Afschrijvingen Totaal vaste activa Vlottende activa Uitzettingen met een looptijd korter dan één jaar Te vorderen Liquide middelen Rabobank Spaarrekening Rabobank Kas Totaal vlottende activa TOTAAL

58 BALANS PER 31 DECEMBER 2017 PASSIVA Vaste passiva Eigen vermogen Reserves: Algemene Reserve Bestemmingsreserves Rekeningresultaat voor bestemming Totaal vaste passiva Vlottende passiva Vlottende schulden met een looptijd korter dan één jaar Schulden Overlopende passiva Vooruit ontvangen bedragen Totaal vlottende passiva TOTAAL

59 Winst- en verliesrekening over 2017 Op de volgende bladzijde treft u de Winst- en verliesrekening 2017 aan. Een toelichting op de Winst- en verliesrekening 2017 is opgenomen op bladzijde 15. 8

60 Baten en lasten 2017 Baten Rekening Begroting Rekening Contributies Bijdrage VNG Rente Bijdrage uit projecten Projecten : - Waterketen fase Gezamenlijk gegevensbeheer Programmamanager WMO Doelgroepenvervoer Verzoamelstee Veilige binnenstad Veilige Publieke Taak Burgernet Burgerparticipatie Open Days Bibliotheekwerk Woningmarktregio OTR Resultaat projecten Saldo baten Lasten Rekening Begroting Rekening Personeel Huisvesting Kantoorkosten Automatisering Financiële administratie Externe communicatie Algemene kosten Inhuur derden Onvoorzien Projecten: - Waterketen fase Gezamenlijk gegevensbeheer Programmamanager WMO Doelgroepenvervoer Verzoamelstee Veilige binnenstad Veilige Publieke Taak Veiligheidshuis Burgernet Burgerparticipatie Open Days Bibliotheekwerk Woningmarktregio OTR Resultaat projecten Saldo lasten Resultaat

61 Algemeen en grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen De Vereniging van Groninger Gemeenten is statutair gevestigd te Ten Boer. De vereniging is opgericht in De statuten zijn laatstelijk gewijzigd en opnieuw vastgesteld op 8 september Het doel van de vereniging is om haar leden individueel en collectief bij te staan bij de vervulling van hun bestuurstaken. Visie De VGG assisteert gemeenten bij: - het gezamenlijk behartigen van belangen - het delen van kennis - het organiseren van gezamenlijke tijdelijke werkzaamheden Missie Het versterken van gezamenlijke en afzonderlijke bestuurskracht van gemeenten Ambities De Groninger gemeenten hebben de volgende ambities bij het samenwerken: - het herkenbaar terugzien van de gezamenlijke belangen van de Groninger Gemeenten - het aantoonbaar gebruik maken van elkaars kennis en kracht - het elkaar kennen en met elkaar werken: via het platform en in projecten. Jaarlijks wordt een werkplan opgesteld die wordt goedgekeurd door de leden. De begroting is een onderdeel van dit werkplan. Alle 23 Groninger gemeenten zijn lid van de vereniging. Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden. De reguliere baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Eventuele (begrote) bijdragen vanuit het eigen vermogen worden als baten verantwoord. Baten projecten: De baten worden verantwoord op het moment dat deze toegezegd zijn, dan wel ontvangen zijn. Lasten projecten: Projectlasten worden verantwoord op het moment dat deze gemaakt zijn, dan wel vooruit ontvangen zijn. Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs verminderd met de afschrijvingen. Afschrijvingen vinden lineair plaats op basis van een vaste afschrijvingspercentage van de aanschafwaarde. Het percentage is afhankelijk van de verwachte economische levensduur. Er wordt afgeschreven ingaande het jaar van aanschaf. 10

62 Vorderingen, liquide middelen en overlopende activa en passiva De vorderingen, liquide middelen en overlopende activa zijn opgenomen tegen nominale waarde. Algemene waarderingsgrondslag passiva De passiva zijn opgenomen tegen de nominale waarde. 11

63 Toelichting op de balans per 31 december 2017 Vaste activa In 2012 is geïnvesteerd in kantoormeubilair en automatisering voor een totaalbedrag van 8.595,00. Afschrijving vindt plaats in respectievelijk 10 en 5 jaar. De afschrijving wordt op de balans inzichtelijk gemaakt. De investering in automatisering 2012 is in 2016 volledig afgeschreven. Besloten is om in 2017 de oude laptops, beeldschermen en ipads te vervangen. Gaat om een totale investering van 6.940,00 af te schrijven in 5 jaar. Het investeringsbedrag meubilair 2012 en automatisering 2017 komt uit op ,00. De boekwaarde per bedraagt 7.559,00. Een overzicht vaste activa is als bijlage bijgevoegd. Vlottende activa Te vorderen Er staat per 31 december 2017 een bedrag van ,00 aan te vorderen bedragen op de balans. Specificatie van deze post: - vooruitbetaalde bedragen ,00 - diverse debiteuren ,00 Totaal ,00 De vooruitbetaalde bedragen worden in de administratie van 2018 opgenomen. De post debiteuren betreft vorderingen op gemeenten voor een paar projecten (met name waterketen en gezamenlijk gegevensbeheer). De facturen voor deze beide projecten zijn in december 2017 verstuurd, waardoor de ontvangsten grotendeels overlopen naar Een groot deel van de bedragen is in het 1 e kwartaal van 2018 ontvangen. Verwachting is dat de restant bedragen binnen zullen komen. Liquide middelen Bij de Rabobank worden twee rekeningen aangehouden: een normale rekening-courant en een bedrijfstelerekening. Op deze laatste rekening worden overtollige middelen tijdelijk geparkeerd. Het rentepercentage op deze rekening is nagenoeg 0%. Voor kleine uitgaven wordt een kas aangehouden. De kasuitgaven over 2017 bedroegen 1.283,00. Vaste passiva Eigen vermogen Algemene reserve: De algemene reserve bedraagt op 31 december ,00. Dit is een stijging van ruim ,00 ten opzichte van 31 december Dit wordt veroorzaakt door verwerking van het positieve resultaat 2016 ten gunste van de algemene reserve. Indien wordt besloten tot toevoeging van het positief resultaat 2017 aan de algemene reserve dan zal de omvang van de algemene reserve stijgen naar ,00. Bestemmingsreserve: In november 2009 is door de leden besloten dat er jaarlijks een budget beschikbaar moet zijn voor inhuur via gemeenten voor behartiging van gemeenschappelijke doelen. 12

64 Indien niet of niet volledig besteed dan mag het overschot gereserveerd worden tot een maximum van ,00. Het beschikbare budget is de afgelopen jaren o.a. besteed aan de cofinanciering van de door de Groninger gemeenten en Provincie ingestelde visitatiecommissie Toekomst Bestuurlijke Organisatie in Groningen. Het begrotingsbudget 2017 bedraagt ,00. Dit budget is volledig besteed in 2017 aan de bijeenkomsten die wij hebben gehad over de toekomst van onze vereniging. Er is geen budget toegevoegd aan de reserve, waardoor de omvang van deze bestemmingsreserve gelijk is aan 2016 zijnde ,00. Resultaatverwerking Het positief resultaat over 2016 ad ,00 is conform het besluit van de algemene ledenvergadering toegevoegd aan de algemene reserve. Op de balans per 31 december 2017 is het positief resultaat 2017 ad 6.549,00 opgenomen. Vlottende passiva Schulden Er staat per 31 december 2017 een bedrag van ,00 aan schulden open. Specificatie van deze post (afgerond) - Salariskosten ,00 - project Waterketen ,00 - project bibliotheekwerk ,00 - kleinere posten 4.660,00 Totaal ,00 De diverse facturen zijn begin 2018 betaald. Overlopende passiva In 2017 zijn voor de projecten diverse bijdragen ontvangen naast het bedrag dat nog per beschikbaar was. Na verrekening van de lasten die gemaakt zijn voor de projecten resteert een bedrag van ,00. Dit bedrag is opgenomen onder de post vooruit ontvangen bedragen. De specificatie van dit bedrag van ,00 ziet er als volgt uit: Projecten 2017 Saldo Resultaat Balans Lasten: Baten: Veilige binnenstad Veilige Publieke Taak Verzoamelstee Waterketen fase Gezamenlijk gegevensbeheer Programmamanager WMO Doelgroepenvervoer Bibliotheekwerk Woningmarktregio Open Days Burgerparticipatie OTR Burgernet Totaal Te bestemmen voor uitvoering

65 Een toelichting op de projecten wordt gegeven bij de toelichting op de winst- en verliesrekening Naast de projecten die staan opgenomen onder de post overlopende passiva staan onder deze post ook opgenomen de middelen die wij in beheer hebben voor de VEGANN en de secretarissenkring. Secretariaat VEGANN Het secretariaat van de Vereniging van gemeenten aandeelhouders - Essent - binnen Noord Nederland (VEGANN) rouleert onder de vijf noordelijke VNG-afdelingen. Het secretariaat is in 2010 aan ons overgedragen. De VNG Overijssel heeft in 2010 het beschikbare budget ad ,00 aan ons overgemaakt. Uit dit budget kunnen wij onze kosten (voor ,00) dekken. Het secretariaat van de VEGANN wordt in 2018 overgeheveld naar één van de vier andere noordelijke VNG-afdelingen. Secretarissenkring In 2016 is besloten om de administratie van de financiën van de secretarissenkring Groningen onder te brengen bij de VGG. Het vermogen van de kring is overgeheveld naar de administratie VGG. De bestedingsbevoegdheid van de middelen blijft liggen bij de secretarissenkring. Opbouw vooruit ontvangen bedragen: : : - projecten , ,00 - bestemmingsreserve VEGANN , ,00 - bestemmingsreserve secretarissenkring 94, ,00 Totaal , ,00 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Met de gemeente Ten Boer is een mantelcontract afgesloten met betrekking tot detachering van maximaal 4,5 fte medewerkers en de huur van kantoorruimte in het gemeentehuis van Ten Boer. Het contract is vastgesteld voor onbepaalde tijd. 14

66 Toelichting op de winst- en verliesrekening 2017 Algemene toelichting op de Winst- en Verliesrekening over 2017 De begrotingscijfers 2017 zijn gebaseerd op de door de algemene ledenvergadering op 18 mei 2016 vastgestelde begroting Toelichting op de baten 2017 Contributies Aan contributies is een bedrag van ,00 ontvangen. Dit is iets meer dan is begroot voor Bijdrage VNG De bijdrage van de VNG over 2017 bedraagt 9.045,00. Rente De inkomsten uit rente ontstaan door de bevoorschotting en subsidies op projecten en over het eigen vermogen dat de vereniging heeft. De bedragen worden geparkeerd op een spaarrekening waarop de rente wordt ontvangen. Door de dalende rente tot nagenoeg 0% is het resultaat veel lager dan geraamd. Bijdrage uit projecten Ingezet beleid is dat de organisatiekosten van de VGG voor een deel worden verdiend uit lopende projecten, waardoor de gemeentelijke bijdrage per inwoner de komende jaren niet hoeft te stijgen. In de begroting 2017 is hiervoor een bedrag van ,00 opgenomen. In 2017 is voor een bedrag van ,00 verrekend met lopende projecten: project Waterketen fase ,00, project Veilige Publieke Taak 750,00, project Burgernet 9.128,00 en het resultaat op afgesloten projecten ad 7.303,00 negatief. Projecten Op verzoek van onze accountant lopen met ingang van de jaarrekening 2013 de projecten via de exploitatie. Wat opvalt in het overzicht van baten en lasten op blz. 9 is dat de feitelijke baten en lasten sterk afwijken van de begrootte bedragen. Onder het kopje begroting zijn zowel aan de batenals aan de lastenkant de bedragen opgenomen die per beschikbaar zijn. Dit zijn de restantbedragen per In de kolom rekening 2017 zijn de feitelijke inkomsten en uitgaven opgenomen. En deze kunnen behoorlijk afwijken omdat sommige projecten zijn verlengd waar extra geld voor is gekomen. Hieronder wordt per project een korte toelichting gegeven. Veilige binnenstad (RPC/KVO+) Op verzoek van het Veiligheidshuis Groningen is een bijdrage van het OM voor het intergemeentelijk project Veilige binnenstad gestort op de rekening van VGG. Dit project is in 2015 opgestart. Afronding heeft in 2017 plaatsgevonden met een klein tekort. Veilige Publieke Taak Het project Veilige Publieke Taak (VPT) is in 2015 opgestart. Het project heeft een doorlooptijd van 2 jaar. Voor dit project is een bijdrage van het Ministerie van BZK ontvangen van ,00. Het ministerie heeft aan dit project eisen gesteld waaraan moet 15

67 worden voldaan. Zo niet, dan kan het ministerie bij definitieve vaststelling van de bijdrage het bedrag (gedeeltelijk) terugvorderen. Het project VPT is in 2017 afgerond en verantwoord aan het ministerie. Deze heeft ingestemd met de verantwoording. Verzoamelstee Het project Verzoamelstee is in 2012 overgedragen aan de Rijks Universiteit Groningen (RUG). Het project is in 2016 volledig door de RUG afgerond. In 2015 hebben wij het laatste subsidiebedrag van de provincie ontvangen. Onze accountant heeft ons deel van het project gecontroleerd en daarvoor hebben wij een goedkeurende verklaring van de accountant ontvangen. De RUG heeft in 2016 ook een accountantsverklaring overlegd, waardoor het project definitief is afgesloten in De eindafrekening met de RUG heeft in 2017 plaatsgevonden. In 2016 is uitgegaan van een overschot van 469,00 dat is toegevoegd aan het resultaat. In 2017 bleek dat dit niet juist was waardoor er nu een tekort van 469,00 is ontstaan. Waterketen fase 3 Het Waterketenakkoord is onder begeleiding van de Waterregisseur tot stand gekomen. Inhoudelijke en financieel succesvol en naar behoren verlopen. Het restant budget wordt in 2018 ingezet. Gezamenlijk gegevensbeheer Dit project is eind 2017 opgestart en loopt door in Programmamanager WMO In het kader van de invoering van de WMO2015, waarbij een deel van de AWBZ taken per zijn overgedragen aan gemeenten, is tussen april 2014 en mei 2015 een programmamanager aangesteld. Het benodigde budget is in de regiegroep AWBZ-WMO vastgesteld: op verzoek van deze regiegroep verzorgt VGG de financiële verwerking. De regionale inzet van de programmamanager WMO wordt sinds 2016 door gemeente Groningen verzorgd. Het restant budget is in 2017 overgedragen naar de gemeente Groningen. Doelgroepenvervoer In 2013 is besloten om een bedrag van maximaal ,00 beschikbaar te maken voor diverse activiteiten in het kader van vervoer. Dekking via een gemeentelijke bijdrage. De activiteiten zijn gestart in Het restant budget 2016 is in 2017 overgeheveld naar de organisatie Publiek Vervoer Groningen Drenthe voor de pilot Eén betaalsysteem Noord- Groningen. Bibliotheekwerk Bij de externe inhuur ten laste van het project bibliotheekwerk is abusievelijk de BTW niet meegenomen in de gemeentelijke bijdragen. Hierdoor is het project niet volledig gedekt. Gezien de grootte van het bedrag ( 5.408,00) wordt dit bedrag ten laste van het rekening resultaat gebracht. Het project zou in december 2017 worden afgerond. Gezien echter de complexiteit van de opdracht is met instemming van de portefeuillehouders bibliotheekwerk op 14 december 2017 besloten het project door te laten lopen tot februari Hiermee zijn zowel in 2017 alsnog een klein deel van 2018 extra kosten gemoeid. Het bedrag zal waarschijnlijk tussen de 6.000,00 en ,00 liggen. Gezien de relatief geringe grootte van het overschrijdende bedrag en gezien onze reservepositie zou dit ten laste van de exploitatie 2018 kunnen worden gebracht in plaats van doorberekening aan de gemeenten. 16

68 Woningmarktregio Door het bureau Companen is onderzoek gedaan naar de meest gewenste woningmarktregio s. Dit onderzoek is naar behoren afgerond. Het restant budget is ingezet voor een gezamenlijke werkconferentie over de woningmarktregio Groningen-Drenthe in Open Days Het project Open Days is een project uit Dit project is in 2017 financieel afgerond. Burgerparticipatie Het project burgerparticipatie is een project uit In 2017 is het project afgerond. Het project sluit met een klein negatief resultaat. OTR Het project OTR (Opgaven, Taken en Rollen) is in 2017 opgestart. Het doel van dit project is om gemeenten en de provincie met elkaar in gesprek te laten komen om te kijken naar optimalisering van de rolverdeling tussen gemeenten en de provincie. Het project OTR wordt door adviesbureau Lysias begeleidt, waarbij de provincie en de Groninger gemeenten opdrachtgever zijn. Afronding van de tweede fase door Lysias zou in december 2017 hebben moeten plaatsvinden. Door beide opdrachtgevers is besloten om de afronding tweede fase door te laten lopen tot 1 maart Burgernet Het project Burgernet 2017 is afgerekend met de politie. Over de inzet van het restant budget ( ,00) van 2013/2014 vindt overleg plaats met de politie. In 2018 wordt hiervoor een project opgestart. 17

69 Toelichting op de lasten 2017 Personeel De feitelijke last sluit nagenoeg aan bij de begroting Huisvesting Dit betreft de huur die betaald is aan de gemeente Ten Boer en het onderhoud en de afschrijving van ons eigen meubilair. Kantoorkosten Onder kantoorkosten vallen de kosten die gemaakt zijn voor telefonie, reproductie, abonnementen, kantoorbenodigdheden en porti Automatisering De lagere automatiseringskosten ontstaan doordat er minder werkplekken zijn gebruikt dan waarmee is gecalculeerd bij de opstelling van de begroting. Financiële administratie De externe ondersteuning valt 3.640,00 lager uit dan de raming van ,00. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat is besloten om de rekening door een andere accountant te laten controleren. En dit geeft lagere controlekosten. Externe communicatie Op de post externe communicatie is bijna 7.000,00 minder uitgegeven dan is geraamd. De laatste jaren geven we geen folder meer uit. In onze begroting houden we hier nog wel steeds rekening mee. Algemene kosten Onder deze post vallen de vergaderkosten, reis- en verblijfskosten, kosten van representatie en bankkosten. Hier zien we een behoorlijke overschrijding van het budget. Dit is in lijn met de ontwikkelingen van de afgelopen jaren waarop de begroting onvoldoende is aangepast. Inhuur derden Het budget voor inhuur derden is in 2017 volledig gebruikt voor bijeenkomsten over de toekomst van de VGG. Onvoorzien Op de post onvoorzien resteert het begrotingsbedrag van 7.000,00. Er is in 2017 geen aanleiding geweest om de post onvoorzien aan te wenden waardoor het totale budget van 7.000,00 vrijvalt in de rekening Projecten Zie de toelichting bij de baten. 18

70 WNT Algemeen De Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector, kortweg Wet normering topinkomens of WNT is vanaf 1 januari 2013 van kracht. Krachtens de WNT zijn bij algemene maatregel van bestuur, bij ministeriële regeling en in beleidsregels algemene regels en specifieke (sectorale) regels vastgesteld. Op grond van de WNT mag vanaf 2015 het inkomen van topfunctionarissen in de (semi) publieke sector behoudens overgangsrecht maximaal 100% van het ministersalaris zijn. De algemene en sectorale bezoldigingsnormen worden jaarlijks herzien of opnieuw vastgesteld. De WNT stelt, naast een verplichting tot openbaarmaking, een maximum aan de bezoldiging en de contractuele ontslagvergoeding vast. De bezoldiging van de hoogste leidinggevenden van de (semi-) overheidsorganisatie dient te worden gepubliceerd. Het beloningsmaximum geldt ook voor bepaalde ingehuurde derden. Op grond van de wet bedraagt de totale maximale bezoldiging (exclusief sociale verzekeringspremies) na indexering voor ,00 of een pro rata gedeelte bij deeltijddienstverbanden of dienstverbanden korter dan een jaar. 19

71 Bezoldiging Topfunctionarissen, leidinggevende topfunctionarissen bedragen x 1 J.Lalleman Functie(s) Secretaris Aanvang en eind functievervulling 1/1 31/12 in 2017 Deeltijdfactor in fte 1,0 Gewezen topfunctionaris? nee Echte of fictieve dienstbetrekking? ja Individueel WNT-maximum Bezoldiging Beloning plus belastbare ,76 onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn 9.273,57 Subtotaal xxx Individueel toepasselijke 0 bezoldigingsmaximum -/- Onverschuldigd betaald bedrag 0 Totaal bezoldiging ,33 Verplichte motivering indien overschrijding n.v.t. Gegevens 2016 Aanvang en eind functievervulling 1/1 31/12 in 2016 Deeltijdfactor 2016 in fte 1,0 Bezoldiging 2016 Beloning ,76 Belastbare onkostenvergoedingen 0 Beloningen betaalbaar op termijn 9.273,57 Totaal bezoldiging ,33 Voor de topfunctionaris geldt dat het geldende beloningsmaximum over 2017 niet is overschreden. De VGG heeft over 2017 voldaan aan de WNT. Beëindigingsvergoedingen Naast het publiceren van de bezoldigingen dienen ook de beëindigingsvergoedingen gepubliceerd te worden wanneer deze de norm te boven gaan. De maximale ontslagvergoeding is ,-- en geldt ook wanneer de ontslaguitkering in termijnen wordt betaald. In 2017 is inzake topfunctionarissen door de VGG geen beëindigingsvergoeding uitbetaald. 20

72 Statutaire regeling winst bestemming De statuten van de Vereniging van Groninger Gemeenten bevatten geen bepalingen met betrekking tot winstbestemming en dekking van een verlies. Hierdoor bepaalt de algemene ledenvergadering bij de behandeling van de jaarrekening wat de bestemming van de winst dient te zijn c.q. hoe het verlies wordt gedekt. Voorstel tot bestemming van het resultaat over 2017 De jaarrekening 2017 sluit met een positief saldo van 6.549,00. Voorstel is om dit saldo toe te voegen aan de algemene reserve. Indien u akkoord gaat met dit voorstel dan komt de omvang van het eigen vermogen (algemene reserve) van de vereniging per uit op ,00. Dit is ruim boven de norm van ,00 die als uitgangspunt is gekozen als noodzakelijke bodem voor de algemene reserve. Voorstel is om de algemene reserve wel te handhaven op ,00 vanwege de volgende voorziene ontwikkelingen: - Overgang van VGG personeel van de gemeente Ten Boer naar een andere gemeente; - Verhuizing uit de gemeente Ten Boer naar een andere locatie; inrichting en vervanging van afgeschreven meubilair en ICT voorzieningen; - Noodzakelijke aanpassingen in Service Level Agreements, Raamcontracten, etc. ten gevolge van bovenstaande ontwikkelingen; - Voorstel (blz. 16) om extra kosten bibliotheekwerk t.l.v. de exploitatie 2018 te brengen, wat tot gevolg kan hebben dat 2018 met een tekort sluit; - Dekking voor hanteren van de nullijn bijdragen gemeenten begroting Bij begroting 2019 is helderder: - Welke toekomst de functie van de VGG tegemoet gaat in het vernieuwde ledenbestand; - Welke werkplek (en plaats) en faciliteiten VGG gebruikt. De leden mogen dan een aangescherpte begroting en meerjarenraming verwachten. Dan is ook het moment om te beslissen of de algemene reserve deels wordt ingezet ter demping van bijvoorbeeld contributiestijging. 21

73 Controleverklaring 22

74 Bijlage Overzicht vaste activa jaarrekening 2017 Omschrijving Jaar van Wijze van Aanschaf Boekwaarde Investering/ Afschrijving Boekwaarde aanschaf afschrijving waarde desinvestering bureaustoelen % roldeurkasten % Automatisering % Totaal

75 a Nummer: ALV18-02 Besluit Algemene Ledenvergadering Onderwerp: Vaststelling begroting VGG 2019 DB vergadering datum: 16 mei 2018 ALV datum: Conceptbesluit: 31 mei 2018 Portefeuillehouder Portefeuille Opsteller Boersma Financiën Sprenger De Algemene Ledenvergadering besluit: - de begroting 2019 van de Vereniging van Groninger Gemeenten vast te stellen - de contributie 2019 vast te stellen op 0,78 per inwoner bruto Samenvatting: Wij stellen u voor om in te stemmen met de begroting 2019, de meerjarenraming en de in de begroting 2019 opgenomen bruto contributie voor 2019 van 0,78 per inwoner. Na compensatie via het BTW compensatiefonds komt dit neer op 0,65 per inwoner. Het is mogelijk dat extra kosten gaan ontstaan, die voortvloeien uit de heroriëntatie van de VGG op de functie, taken, plaats van het kantoor etc. Dit als gevolg van het feit dat per 2019 het ledenbestand gaat veranderen. Naar verwachting kunnen eventuele financiële gevolgen daarvan gedekt worden uit de algemene reserve. Derhalve stelt het DB aan de leden voor de begroting 2019 vast te stellen en de contributie vast te stellen op 0,78 per inwoner bruto. Overwegingen en argumenten: Overwegende dat: o De contributie zo nodig trendmatig stijgt o Een sober begrotingsbeleid wordt gevoerd Beslissing conform: Vice-voorzitter Secretaris H.J. Schmaal T.G. Sprenger VGG

76 Vereniging van Groninger Gemeenten Begroting 2019 Versie 16 mei 2018

77 Inhoud Pagina Inleiding 3 Begroting Toelichting op de begroting Projecten en detacheringen 7 Meerjarenraming 8 2

78 Inleiding Aan de algemene ledenvergadering van de Vereniging van Groninger Gemeenten. Geachte leden, Hierbij bieden wij u de begroting 2019 aan. De begroting 2019 is opgesteld op basis van de feitelijke ontwikkelingen 2017 en 2018 en de jaarschijf 2019 uit de meerjarenraming zoals opgenomen in de begroting Wij hebben de afgelopen jaren extra ingezet op een goed beheer van onze financiën. Wij zijn hierover tevreden. Gevolg hiervan is o.a. dat voor 2019 de nullijn kan worden gehanteerd t.a.v. de contributie. De contributie 2019 hoeft niet te worden verhoogd t.o.v Meerjarenraming In de meerjarenraming kiezen wij als uitgangspunt om de contributie jaarlijks trendmatig te verhogen conform de ontwikkelingen gemeentefonds. Hierdoor verwachten wij geen beslag te hoeven doen op de algemene reserve. Weerstandsvermogen Beleid tot nu toe is dat het weerstandsvermogen een minimale omvang heeft van ,00. Dit bodembedrag is nodig voor afdekking risico s zoals onverhoopt hogere uitgaven door uitval apparatuur, langdurige ziekte, enz. en het achterblijven van inkomsten uit projecten en detacheringen. Wij vinden dit bedrag aan de lage kant en stellen een verhoging van de bodem voor naar ,00. Hierdoor hebben we iets meer ruimte om tegenvallers op te kunnen vangen. Te denken valt hierbij aan vervanging personeel bij ziekte, extra kosten door verhuizing kantoor VGG naar een andere locatie, overgang VGG personeel naar een andere gemeente en mogelijke gevolgen herindeling. De jaarrekening 2017 heeft een positief resultaat van afgerond 7.000,00. Na toevoeging van dit resultaat aan de algemene reserve is de omvang van de algemene reserve per afgerond ,00. Bij een bodem van ,00 is er een bedrag van ,00 vrij besteedbaar. Ons voorstel is om dit bedrag te oormerken voor bekostiging van activiteiten die wij willen gaan doen i.v.m. het 100 jarig bestaan van de vereniging in Dit bedrag kunnen we de komende jaren verder verhogen door eventuele overschotten dezelfde bestemming te geven. Algemene uitgangspunten De begroting 2019 met daarin de meerjarenraming tot en met 2022 gaat uit van de bestaande vastgestelde personele bezetting en taken binnen het VGG-bureau. Voorstel Wij stellen u voor om in te stemmen met de begroting 2019, de meerjarenraming en de in de begroting 2019 opgenomen bruto contributie voor 2019 van 0,78 per inwoner. Na compensatie via het BTW compensatiefonds komt dit neer op 0,65 per inwoner. Ten Boer, 16 mei 2018 Het bestuur van de Vereniging van Groninger Gemeenten, De heer J.J. Boersma De heer T. Schroor De heer H.J. Schmaal De heer S. Smedes De heer F.H. Wiersma De heer E. Dijkhuis De heer A.W. Hiemstra 3

79 Begroting 2019 (Bedragen inclusief BTW) Lasten Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Personeel Huisvesting Kantoorkosten Automatisering Financiele administratie Externe communicatie Algemene kosten Inhuur derden Onvoorzien Totaal lasten Baten Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Contributie Dekking uit vermogen Projecten Bijdrage VNG Rente Totaal baten Saldo lasten Saldo baten Resultaat Contributie per inwoners: bruto 0,77 0,78 0,78 - netto 0,64 0,65 0,65 4

80 Toelichting op de begroting 2019 Algemeen Onderstaand wordt een toelichting gegeven op de diverse begrotingsposten. Personeel In de begroting 2019 is een raming opgenomen van ,- Dit bedrag is opgebouwd uit: - loonkosten ,- - overhead ,- - congres- en studiekosten 8.000,- Voor de berekening van de loonkosten is uitgegaan van de begrote loonkosten 2018 in de begroting van de gemeente Ten Boer plus een loonkostenstijging van 1,6% (conform loon- en prijsstijgingen algemene uitkering septembercirculaire 2017) voor Huisvesting Het budget voor huisvesting wordt hoofdzakelijk gebruikt voor de huur die betaald wordt aan de gemeente Ten Boer voor kantoor- en vergaderruimten. Een raming van ,-. Voor onderhoud en afschrijving van meubilair is een bedrag van 850,- opgenomen. Kantoorkosten Onder de kantoorkosten vallen materialen, telefoon, porti en abonnementen. De lagere raming voor 2019 komt door lagere kosten abonnementen telefoon. Automatisering Met de Vereniging Groninger Dorpen is een contract afgesloten voor gebruik van de cloud-oplossing. De beeldschermen, tussenstations en de printer zijn in eigendom van de VGG. Softwarematige ondersteuning vindt plaats door een derde. Voor het financieel pakket heeft de VGG een eigen licentie. De raming 2019 is 1.800,- lager dan de raming Dit komt doordat er minder werkplekken worden afgenomen via de VGD. Financiële administratie Als gevolg van het ALV-besluit om de financiële administratie jaarlijks door een accountant te laten beoordelen, in plaats van door een kascommissie, is ook bewust gekozen voor professionele ondersteuning van de financiële administratie. De raming financiële administratie bestaat uit een bedrag van 4.000,- voor de controle van de jaarrekening door de accountant en een bedrag van 4.000,- voor ondersteunende werkzaamheden door een derde bij de financiën (begroting, rekening, tussentijdse rapportages, projecten etc.) van de vereniging. Externe communicatie Onder deze post wordt budget geraamd voor onder andere de website, informatiemateriaal van de VGG en intranet VNG. De post drukwerk is met 500,- verlaagd i.v.m. feitelijke kosten de afgelopen jaren. Algemene kosten Onder de algemene kosten vallen: vergaderkosten, representatiekosten, reis- en verblijfskosten en bankkosten. De raming 2019 is t.o.v verlaagd met ,--. Dit wordt onder andere veroorzaakt door versobering of beëindiging van enkele dienstverleningsovereenkomsten. Inhuur derden In november 2009 is door de leden besloten dat er jaarlijks een budget beschikbaar moet zijn voor inhuur via gemeenten voor behartiging van gemeenschappelijke doelen. Indien niet of niet volledig besteed dan mag het overschot gereserveerd worden tot een maximum van ,00. 5

81 Het beschikbare budget is de afgelopen jaren o.a. besteed aan de cofinanciering van de door de Groninger gemeenten en Provincie ingestelde visitatiecommissie Toekomst Bestuurlijke Organisatie in Groningen en aan bijeenkomsten die we hebben gehad over de toekomst van onze vereniging. De oorspronkelijke raming in 2010 bedroeg ,00. De afgelopen jaren is het budget verlaagd naar ,00 per jaar. De omvang van de reserve per bedraagt ,00. Onvoorzien In de begroting 2019 staat net als in de begroting 2018 een post onvoorzien van 7.000,-. Hiermee hebben wij een kleine buffer om onvoorziene lasten op te kunnen vangen. Contributie De contributie is gebaseerd op een bijdrage per inwoner van 0,78 bruto. Na aftrek van BTW via het BTW compensatiefonds is dit 0,65. Projecten Verwacht wordt dat een deel van de begroting 2019 kan worden doorbelast aan 1 of 2 projecten. Hiervoor dient binnen de projecten financiële ruimte aanwezig te zijn. Geraamd is een doorbelasting van ,- aan opbrengsten uit de diverse projecten. Dit is ,-- lager dan de raming Zie ook de toelichting bij het hoofdstuk Projecten en detacheringen. Bijdrage VNG Van de VNG wordt een vaste bijdrage ontvangen in de kosten van onze vereniging. Dit bedrag wordt door VNG nooit geïndexeerd. Rente De raming renteopbrengsten hebben wij net als in 2018 op 0,- geraamd. Wij gaan er van uit dat een overschot aan liquide middelen nauwelijks rente baten zal gaan geven gelet op de huidige rentestanden. 6

82 Projecten en detacheringen VGG is vanaf 2011 waar mogelijk consequent in het vragen van een vergoeding bij het afsluiten van een detachering, dan wel concreet ondersteunen van een project. De reden daarvan is, dat vaak een beperkt aantal leden beslag legt op de capaciteit van de medewerkers van VGG waar het gaat om het onderhouden van de contracten en projectcontacten. Dit behelst onder meer het voeren van de daarbij behorende besprekingen, het onderhouden van de financiële administratie (de collecte, debiteuren- en crediteurenbeheer) en het regelmatig voeren van ondersteunende gesprekken met de op projecten en via detachering ingezette medewerkers. Deze inzet voor een beperkt aantal leden kan niet afgewenteld worden op alle leden. Daarom wordt per project/detachering een op reële kosten gebaseerd bedrag in rekening gebracht voor inzet van VGG medewerkers. Dit bedrag wordt in de begroting zichtbaar ingezet ten behoeve van alle leden. Hoewel in beperkte mate: de contributielast voor alle leden wordt daarmee enigszins verlicht. Begin 2018 is sprake van twee projecten / detacheringen: - Waterketensamenwerking (tot ) - Burgernet (jaarlijks) De verwachting is dat slechts de detachering waterregisseur ook in 2019 wordt voortgezet. De ervaring leert dat gedurende het jaar wel één á twee projecten extra starten. Bij het aangaan van een detacheringscontract via VGG dan wel projectinzet, ziet het VGG-bureau erop toe, dat deze vergoeding in de projectbegroting wordt opgenomen. Voor de diverse projecten zijn aparte begrotingen opgesteld waarbij afspraken zijn gemaakt met de deelnemers aan de projecten over bijdragen en subsidies. In de begroting 2019 zijn deze inkomsten opgenomen onder de kop projecten. Daarmee wordt voorzien dat een bedrag van ,- aan inkomsten via projecten en detacheringen haalbaar zou kunnen zijn. Er kan geen 100% zekerheid worden gegeven of er ook in 2019 voldoende projecten zullen lopen om het bedrag van ,-- in te verdienen. Mocht deze ,- niet volledig worden inverdiend, dan houdt dit in dat gebruik moet worden gemaakt van de algemene reserve. Hierdoor daalt het weerstandsvermogen en kan het nodig zijn om weer een extra contributieverhoging door te voeren. De diverse contracten die zijn afgesloten met betrekking inhuur personeel voor de projecten zijn gebaseerd op het principe geen geld meer dan ook geen uren meer. 7

83 Meerjarenraming (Bedragen inclusief BTW) Lasten Personeel Huisvesting Kantoorkosten Automatisering Financiele administratie Externe communicatie Algemene kosten Inhuur derden Onvoorzien Totaal lasten Baten Contributie Dekking uit vermogen Projecten Bijdrage VNG Rente Totaal baten Saldo lasten Saldo baten Resultaat Contributie per inwoners: bruto 0,78 0,80 0,81 0,83 - netto 0,65 0,66 0,67 0,69 Toelichting op de meerjarenraming Prijsstijgingen Voor de jaren 2020, 2021 en 2022 is rekening gehouden met een jaarlijkse stijging van de kosten met respectievelijk 1,8%, 1,9% en 1,9% per jaar conform de laatste prognoses ontwikkeling kosten algemene uitkering. Per begroting kan dit percentage worden bijgesteld op het dan bekende inflatiepercentage van voorgaande jaren. Bedragen zijn afgerond. Personeel Rekening is gehouden met de bestaande vastgestelde formatie. Er is geen rekening gehouden met uitbreiding van taken en groei omvang projecten. Inhuur derden Dit bedrag is niet geïndexeerd. Onvoorzien Het budget voor onvoorzien is jaarlijks 7.000,-. Indexeren is niet noodzakelijk. Jaarlijks wordt beoordeeld of het jaarbudget voldoende is. 8

84 Contributie Uitgegaan is van een gelijkblijvend aantal inwoners van gedurende de jaren 2019 tot en met In deze meerjarenraming hebben wij er voor gekozen om het bedrag per inwoner trendmatig te laten verlopen conform de ontwikkelingen algemene uitkering. Dit geeft een jaarlijkse meeropbrengst van 8.000,-- tot 9.000,-- per jaar. Projecten Doelstelling is om kosten door te rekenen in projecten. Taakstellend zijn hier bedragen opgenomen. Afhankelijk van aard en omvang van projecten moet blijken of deze taakstelling haalbaar is. 9

85 Nummer: ALV18-03 Besluit Algemene Ledenvergadering Onderwerp: Benoeming van leden in het Dagelijks Bestuur VGG Conceptbesluit: DB vergadering datum: 16 mei 2018 ALV datum: 31 mei 2018 Vice-voorzitter Portefeuille Opsteller Schmaal Bestuur Sprenger De Algemene Ledenvergadering besluit: - Het benoemen van nieuwe leden voor het Dagelijks Bestuur van de Vereniging van Groninger Gemeenten. Samenvatting: Ten behoeve van de alv VGG hierbij de voordracht van 5 leden: * de heren Schroor en Smedes : herbenoeming (termijn vervalt per ) * mw. Luth, dhr. Drenth en dhr. Hamster : nieuwe bestuursleden (voordracht 31 mei 2018) Bestuursverkiezingen. Aftredend na 2 termijnen: Dhr. H.J. Schmaal (PSV-gemeenten/opvolging door Dhr. J. Hamster). Aftredend na 2 termijnen: Dhr. J.J. Boersma (Mid. Groningen/opvolging door Dhr. E. Drenth). Afgetreden na herindeling: Mevr. L. van der Tuin (Westerwolde/opvolging door Mevr. G. Luth). Herbenoeming: Dhr. T. Schroor (G-H-TB) en Dhr. S. Smedes (Westerkwartier). Benoemen: Dhr. E. Drenth (Midden-Groningen), Dhr. G. Luth (Westerwolde) en Dhr. J. Hamster (PSV-gemeenten) Vacature: Gemeente Oldambt Vacature: DAL-gemeenten Overwegingen en argumenten: Overwegende dat: o De ALV gaat akkoord met bovenvermelde benoemingen in het DB van de VGG Beslissing conform: Vice-voorzitter Secretaris H.J. Schmaal T.G. Sprenger VGG

86 VGG Uitnodiging Toogdag VGG De Gemeente van de Toekomst Donderdag 31 mei 2018 van uur Van der Valk Hotel Groningen-Hoogkerk, Borchsingel 53, Eelderwolde Pak deze unieke kans! Ga als bestuurders, ambtenaren, raadsleden, statenleden en maatschappelijke organisaties met elkaar in gesprek over de vraag: Hoe ziet uw gemeentelijke organisatie eruit in de toekomst? Drie rondes gesprekken in kleine groepen. Met pitches van maatschappelijke organisaties over hun visie op de toekomst. Over uiteenlopende onderwerpen, zoals: gezondheid, rol van de inwoners, dorpsbelangen, onderwijs, veiligheid, bedrijfsleven, cultuur, leefomgeving, toerisme, openbaar vervoer, maatschappelijk werkgeverschap, (grensoverschrijdend) samenwerken, integriteit, natuur en water. U kunt zelf kiezen aan welke gesprekken u wilt deelnemen. Gezamenlijk dinerbuffet. Plenaire en interactieve terugkoppeling door jonge talenten van de gemeenten. In de wereld van de overheid zijn het spannende tijden: meer taken, grotere gemeenten en slimmer werken met nieuwe informatietechnologieën. Gemeenten trekken hierin steeds meer op met inwoners, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Al deze veranderingen betekenen iets voor uw gemeentelijke organisatie. Maar wat? In de dagelijkse hectiek is vaak geen tijd om hier bij stil te staan. Daarom organiseert de VGG de Toogdag De Gemeente van de Toekomst, waar u in gesprek kunt gaan met verschillende maatschappelijke organisaties die hun visie geven op de toekomst van de gemeente en hun eigen rol daarin. Programma uur Inloop uur Plenaire opening uur Drie gesprekrondes in deelgroepen. Elke gespreksronde duurt een half uur. De start van elk gesprek is een pitch van een van de organisaties over hun visie op de toekomst van de gemeente uur Dinerbuffet uur Algemene Ledenvergadering met de volgende thema s: Is uw gemeente jonge ambtenarenproof? Terugkoppeling jonge ambtenaren presentaties partnerorganisaties over De gemeente van de Toekomst onder leiding van mevrouw Riek Siertsema (directeur De Kracht van Groningen). De financiële ruimte na de gemeenteraadsverkiezingen. Presentatie VNG door mevrouw Jantine Kriens (Algemeen directeur van de VNG) uur Afsluiting met borrel. Hoe meld ik mij aan? U kunt zich aanmelden via de volgende link: Toogdag VGG In verband met de voorbereiding en de catering ontvangen wij uw aanmelding graag uiterlijk 23 mei 2018.

87 Gespreksrondes: maatschappelijke organisaties en thema s U kunt op de Toogdag zelf kiezen aan welke gesprekken u wilt deelnemen. Voorinschrijving is niet mogelijk. Wel kunt u alvast nadenken over welke thema s u aanspreken. Daarom staan hieronder de partnerorganisaties die deelnemen op een rij, met een korte omschrijving van de inhoud van hun pitch. Maatschappelijke organisatie Thema Pitch Maatschappelijke organisatie Thema Pitch 1. Bestuursacademie Nederland (BAN PD) Integriteit Integriteit staat in het brandpunt van de belangstelling en om hier grip op te krijgen worden protocollen en gedragscodes opgesteld. Maar het is meestal een kwestie van houding en gedrag. 2. CMOSTAMM Rol inwoners Help, onze gemeente verdwijnt! Koersen we af op een samenleving waarbij inwoners zelf de touwtjes in handen nemen? Wat blijft dan nog de rol van de gemeente in de toekomst? 3. COC GRONINGEN & DRENTHE 4. Discriminatie Meldpunt Groningen (DMG) 5. Eems Dollard Regio (EDR) Acceptatie LGBT gemeenschap De inclusieve gemeente Grensoverschrijdend samenwerken Seksuele diversiteit en gender diversiteit. Wat is over 15 jaar de norm? Afgeplakte posters van zoenende mannen of algehele acceptatie? Elk jaar stijgt het aantal meldingen bij DMG van inwoners met een chronische ziekte of handicap. DMG adviseert over toegankelijkheid en een inclusief beleid, zodat iedereen mee kan doen! In gemeenten wordt, in overleg met de mensen om wie het gaat, gewerkt aan toegankelijkheid en een lokale inclusie-agenda. Hoe kunnen we hier samen een start mee maken? Grensoverschrijdend samen werken Groningen en Duitsland samen succesvol oppakken. 6. GGD Groningen Gezondheid Door als gemeente werk te maken van gezondheid worden kansen benut! Gezondheid is immers meer dan alleen niet ziek zijn. 7. GOA Publiek Maatschappelijk werkgeverschap De gemeente van de toekomst gaat vooral over mensen. Hoe vul je als gemeente het maatschappelijk werkgeverschap in en zorg je voor voldoende verjonging binnen je organisatie? 14. Noorderpoort/ Alfa College 15. Ondernemerstrefpunt Geletterd - heid van inwoners Verbinding onderwijs, bedrijfsleven, overheid 16. OV Bureau Openbaar vervoer 17. Provincie Groningen 18. Routebureau Groningen 19. Samenwerkingsverband Noord- Nederland Economie Toerisme en recreatie Krachten - veld bestuur, klanten en medewerkers Geletterdheid levert meer op dan je (als gemeente) denkt De ROC s als vaste partner in de keten van organisaties in het sociale domein gaan met u in gesprek. Wat wilt u voor uw (laaggeletterden)- inwoners? Hoe maken we de verbinding tussen onderwijs, bedrijfsleven en de overheid. We hebben elkaar nodig om de verbinding mogelijk te maken en elkaar te versterken. De Hub is een plek waar vervoer samenkomt en waar vandaan je prettig verder reist. Hoe kunnen we samen de ideale Hub vernieuwen en verbeteren? De netwerksamenleving vraagt nieuwe vaardigheden en rolopvattingen. Ook binnen het economisch domein neemt de verwevenheid toe tussen domeinen, tussen regionaal en internationaal niveau en tussen bestuurslagen. Hoe kan de gemeente van de toekomst hier een bijdrage aan leveren? Routebureau Groningen is hét startpunt voor routegebonden recreatie in Groningen. Maar is het inzetten op routegebonden toerisme ook een kerntaak van de gemeente? Hoe kunnen we gezamenlijk optimaal gebruik maken van de routenetwerken? Hoe ga je om met de krachtenvelden opdrachtgevers (bestuur), klanten en medewerkers? Zijn er moderne werkvormen die werken? Hoe maak je de slag van verantwoording over processen naar resultaten en effecten? 8. Groninger Dorpen 9. Kunstraad Groningen Dorpsbelangen Cultuur 10. Libau Leefomgeving Dorpsbelangen, sleutel tot het dorp, voor de gemeente van de toekomst. Cultuur kleurt het leven! Welke kansen liggen er in de provincie Groningen om meer te bereiken. Kijk om je heen! Wie ben je? Waar kom je vandaan? Waar wil je naar toe? Van verleden naar toekomst in de volle scope van onze fysieke leefomgeving, ruimtelijke kwali- 20. Veiligheidshuis Groningen Veiligheid Het VeiligheidsHuis Groningen brengt professionals uit de zorg, veiligheid en gemeenten bij elkaar, informeert, geeft advies of voert tijdelijk de regie als reguliere processen van zorg- en veiligheid geen soelaas bieden in complexe casuïstiek. Hoe kunnen we in de toekomst nog beter samenwerken? 21. Veiligheidsregio Veiligheid De maatschappij verandert,

88 Groningen 10. Libau Leefomgeving 11. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Partnerschappen in de regio Welke kansen liggen er in de provincie Groningen om meer te bereiken. Kijk om je heen! Wie ben je? Waar kom je vandaan? Waar wil je naar toe? Van verleden naar toekomst in de volle scope van onze fysieke leefomgeving, ruimtelijke kwaliteit en cultureel erfgoed, van landschap tot element. Hoe wil BZK het partnerschap met regionale coalities vormgeven? Te denken valt aan thema s als Grensoverschrijdende Samenwerking, de regio-envelop, krimpvraagstukken en regiodeals. 12. MKB Nederland Vitaal MKB Een gezonde economische omgeving is niet alleen aantrekkelijk om in te ondernemen maar is ook aantrekkelijk om in te wonen. MKB Noord maakt zich daarom sterk voor vitale dorpen en steden. Maar wat zijn vitale dorpen en steden? 13. Natuur - organisaties Natuur Aantrekkelijk, groen en klimaatbestendig wonen in de gemeente van de toekomst! Een co-productie van een zestal groene organisaties: Natuur- en Milieufederatie, Landschapsbeheer Groningen, Groninger Landschap, IVN, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. regie toekomst als reguliere nog beter samenwerken? van zorg- en processen 21. Veiligheidsregio Groningen Veiligheid veiligheid geen soelaas De bieden maatschappij in complexe verandert, casuïstiek. vormen Hoe kunnen zich nieuwe in de er risico s toekomst als nog gevolg beter van samenwerken? ontwikkelingen, technische 21. Veiligheidsregio Groningen Veiligheid zoals cyber security en energietransitie. De maatschappij Hoe verandert, kunnen we er vormen samen in zich de nieuwe toekomst de risico s risico s als beheersbaar gevolg van houden. technische ontwikkelingen, 22. VNG Democratie zoals cyber security en Bouwen energietransitie. aan een Hoe kunnen toekomst we samen doe in de je toekomst samen! Wat de risico s kan de beheersbaar VNG leren van houden. Groninger gemeenten 22. VNG Democratie over de vitale democratie Bouwen wat kunnen aan een de Groninger toekomst doe gemeenten je samen! leren van Wat de kan landelijke VNG leren van programma s de Groninger van gemeenten de VNG Lokale over de vitale Democratie democratie en Democratic en wat kunnen Challenge. de 23. Waterbedrijf Groningen Water Groninger gemeenten leren Water van de en landelijke het waterbedrijf zijn programma s vaak de verbindende van VNG schakels Lokale Democratie bij het realiseren en van Democratic de ambities Challenge. van de 23. Waterbedrijf Groningen Water regio, waaronder de energie Water en transitie. het waterbedrijf Het verbinden zijn vaak de op verbindende innovatieve wijze schakels van bij bron het tot realiseren gebruiker is van al de bijna ambities 140 jaar van de de kernactiviteit. regio, waaronder de energie transitie. Het verbinden op innovatieve wijze van bron tot gebruiker is al bijna 140 jaar de kernactiviteit. Let op! De toegang voor de Toogdag is gratis. Mocht u na aanmelding verhinderd zijn, geeft u dit dan uiterlijk 29 mei aan ons door. Mocht u na die datum last minute toch niet aanwezig kunnen zijn, dan zijn wij vanwege al gemaakte kosten helaas genoodzaakt een bedrag ad. 40,00 bij u in rekening te brengen. In plaats daarvan kunt u ook een collega vragen om uw plek in te nemen.

89

90

91

92

93 Heidy Super-Kuiper Van: Jolanda Boekhout Verzonden: donderdag 24 mei :41 Aan: Jolanda Boekhout Onderwerp: Uitnodiging ronde tafelbijeenkomst op 22 juni 2018 Bijlagen: Uitnodiging ronde tafelbijeenkomst 22 juni 2018.docx Opvolgingsmarkering: Markeringsstatus: Opvolgen Gemarkeerd Geachte griffier, Wilt u zo vriendelijk zijn deze uitnodiging onder de aandacht te brengen van de leden van de gemeenteraad, IVN, Het Groninger Landschap en Landschapsbeheer Groningen organiseren samen de eerste Ronde Tafelbijeenkomst in de provincie Groningen rond het thema Natuureducatie beleef het buiten. De groene partners hebben de intentie uitgesproken dat in de hele provincie Groningen elk kind in haar/zijn basisschooltijd minimaal een keer een echte natuurbeleving moet hebben ondergaan. Dit willen we graag doen in samenwerking met gemeenten en de basisscholen. Op vrijdag 22 juni bent u van harte welkom vanaf uur tot uur in de boerderij van Het Groninger Landschap bij de Lettelberterpetten, Hooilanden 12 in Lettelbert*. Samen met de groene partners in de provincie en vertegenwoordigers namens gemeenten en basisscholen gaan we in debat over het belang van natuur- en milieueducatie (NME) en de wijze waarop we dit in Groningen kunnen organiseren. De heer Staghouwer, gedeputeerde provincie Groningen, sluit aan bij het debat en zal de rol en belang van de provincie in deze toelichten. Meer informatie over deze bijeenkomst en opgave vind u in de uitnodiging in de bijlage. Met vriendelijke groet, Mede namens Marco Glastra, het Groninger Landschap en Jacqueline de Milliano, landschapsbeheer Groningen Mark Tuit Regio directeur IVN Noord en logo s partners IVN Noord Postbus HB Groningen T

94 Gemeenten in de provincie Groningen 24 mei 2018 Geachte leden van de gemeenteraad, IVN, Het Groninger Landschap en Landschapsbeheer Groningen organiseren samen de eerste Ronde Tafelbijeenkomst in de provincie Groningen rond het thema Natuureducatie beleef het buiten. De groene partners hebben de intentie uitgesproken dat in de hele provincie Groningen elk kind in haar/zijn basisschooltijd minimaal een keer een echte natuurbeleving moet hebben ondergaan. Dit willen we graag doen in samenwerking met gemeenten en de basisscholen. Op vrijdag 22 juni bent u van harte welkom vanaf uur tot uur in de boerderij van Het Groninger Landschap bij de Lettelberterpetten, Hooilanden 12 in Lettelbert*. Samen met de groene partners in de provincie en vertegenwoordigers namens gemeenten en basisscholen gaan we in debat over het belang van natuur- en milieueducatie (NME) en de wijze waarop we dit in Groningen kunnen organiseren. De heer Staghouwer, gedeputeerde provincie Groningen, sluit aan bij het debat en zal de rol en belang van de provincie in deze toelichten. We presenteren enkele goed lopende initiatieven uit de praktijk van binnen en buiten de provincie. In Groningen is het aanbod van natuureducatie op dit moment erg versnipperd en er zijn witte gebieden. We willen graag verkennen of het wenselijk en haalbaar is om tot een meer provinciedekkende aanpak te komen. Doel van deze bijeenkomst is u te informeren en te enthousiasmeren over het belang van NME in het onderwijs en de koppeling met uw beleid. En op welke wijze u als gemeente of organisatie hier een rol in kan vervullen en een positieve bijdrage kan leveren. U kunt zich opgeven via de mail: m.winters@ivn.nl onder vermelding van NME 22 juni, uw naam, organisatie en contactgegevens. Het definitieve programma ontvangt u in de week voorafgaand aan deze bijeenkomst. Met vriendelijke groet, Mede namens Marco Glastra, het Groninger Landschap en Jacqueline de Milliano, landschapsbeheer Groningen Mark Tuit Regio directeur IVN Noord en logo s partners *locatie: Parkeerplaats boerderij De Hooilanden De Hooilanden 12, 9827 PG Lettelbert Bekijk details 1

95 Heidy Super-Kuiper Van: Post NVRD Verzonden: vrijdag 25 mei :18 Onderwerp: Bestuurlijke aandachtspunten: SVP doorsturen naar alle raadsleden van uw gemeente Opvolgingsmarkering: Markeringsstatus: Opvolgen Gemarkeerd Bestuurlijke aandachtspunten Toon deze in je browser Bestuurlijke aandachtspunten voor raadsleden Geachte griffier, Hierbij bieden wij, via u als griffie, de nieuwe raadsleden van Nederland een folder aan met daarin de bestuurlijke aandachtspunten voor het gemeentelijk afvalbeheer en het beheer van de openbare ruimte. De titel is Samen voor schone en afvalvrije gemeenten. We verzoeken u om dit bericht door te sturen naar de raadsleden binnen uw gemeente. Als nieuw raadslid komt er veel op u af waar u zich in moet verdiepen. Aangezien het gemeentelijk afvalbeheer en het beheer van de openbare ruimte publieke taken zijn die bij de burger hoog op de agenda staan en waar men kritisch naar kijkt, 1

96 hebben we de belangrijkste actuele onderwerpen in een folder voor u op een rij gezet. De NVRD verenigt de Nederlandse gemeenten en hun publieke bedrijven die verantwoordelijk zijn voor het afvalbeheer en het beheer van de openbare ruimte. Met deze folder wil de NVRD u als (nieuw) raadslid in een oogopslag informeren over alle ontwikkelingen op deze terreinen. Via deze link kunt u de folder downloaden. Daarnaast sturen wij een beperkt aantal gedrukte folders toe aan uw griffie. Mocht u volledig papiervrij werken en hier geen behoefte aan hebben dan kunt u dat via een antwoord op deze mail laten weten. Wilt u meer weten over onderwerpen in het gemeentelijk afvalbeheer en het beheer van de openbare ruimte? Of wenst u een nadere toelichting? Op dit moment wordt er gewerkt aan een Masterclass over het gemeentelijk afvalbeheer en het beheer van de openbare ruimte. Wilt u deze Masterclass laten uitvoeren of heeft u specifieke vragen? Neem dan contact op met de NVRD via post@nvrd.nl of telefoonnummer Adres Nieuwe Stationsstraat 10 (WTC - 2 e etage) 6811 KS ARNHEM Telefoon: post@nvrd.nl Postadres 2

97 Postbus BE Arnhem 3

98 Heidy Super-Kuiper Van: Hans de Vroome Verzonden: maandag 28 mei :19 Aan: Team Beleid Sociaal; Team FO Inkomen; Team FO RMC Leerplicht; Team FO Werk; Team FO WMO; Team FO Jeugd; Team FO Jongeren; /o=first Organization OGD/ou=Exchange Administrative Group (FYDIBOHF23SPDLT)/cn=Recipients/cn=Feliz Goosefe; Acantus; Alian Spelde Andries Brans; Annemiek Fransen; Ariën Swart; Arm in Arm (Ate Faber); Arme kant van Pekela; Arme kant van Pekela; Arno Reijns; Astrid Lampe ; Bewindvoerder; Bewindvoerder; Biblionet; Bilblionet (r.muller@biblionetgroningen.nl); BOP (Joop Brugman); BS&F; Compaen; Compaen (Rudie Spitzen); Corine Rockers stichting Lezen; Dollard College Bellingwolde; Famke ten Brinke; FNV; FNV; FNV Afdelingskantoor; Formulierenteam De Badde; GGD Groningen; GGD Groningen; Griffie Westerwolde; Hennie Hemmes; Heidi van der Laan; Henk Ananias (ananias@kabel.netvisit.nl); Hennie Borgers; Het Oude Ambt; Humanitas; Humanitas; Ingrid Visser; j.vandewerf@lentis.nl; Jaap Velema; Janneke Plaggenborg; Jantien Landman; Jeroen Moolhuizen (j.moolhuizen@volkskredietbank.nl); Jeugdsportfonds; Jeugdsportfonds; Karin van de Hende; Karin van den Hende; Leger des Heils; Leger des Heils; Leger des Heils (Jeroen Post); Leger des Heils Winchoten (Shp.Winschoten@legerdesheils.nl.); Lentis; Lentis; Lentis; Lentis; Lentis; Lentis (Nynke de Boer); Lentis (Peter de Harder); Lijja de Vries (tb.devries@noorderpoort.nl); limor; Mantelzorgorganisatie PMP; Mantelzorgorganisatie PMP; Marleen Godlieb; Maxima Kledingbank; Mee Groningen; Mee Groningen; Menzis; Netwerk Coordinator Bellingwedde (Else Flart); Noorderpoort; Noorderpoort (Corine Jansen); Noorderpoort (Johanna); Noorderpoort (Wilma Smit); OBS Noorderbreedte; Oosterlengte; Oosterlengte; Oosterlengte; Opron (Klaas van Riet); Palliatieve zorg Veendam; Palliatieve zorg Veendam; Patrick Nap; Pieter Niezen (oost-groningen@fnvlokaal.nl); Raad van Kerken; Renate Bruin; S. Batterman; Seniorenraad Pekela; Sociale Raad (Edzo v.d. Werf); Solidair; St. Azzur; St. Azzur; St. Azzur; St. Compaen; St. Compaen; St. Compaen; St. De Badde (Saskia Bijholt); St. Jarige Job; St. Leergeld; St. Leergeld; St. Leergeld (Hans Brouwer); St. Leergeld (Jan Omlo); St. Mee; St. Solidair Groningen/Drenthe (Ellen Hogema); St. Welzijn Oldambt; St. Welzijn Oldambt (Fenna Kip); Stichting Leergeld ; Stichting MEE (Geertje Baas); SUN (Kundien van Loo); Sybrig Kromkamp; Synergon; Taalhuis Pekela; Tjipke van der Bij; VCO Groningen; VCO Oost-Groningen; Voedselbank Veendam; Volkskredietbank; Volkskredietbank; G Room; Wedeka (jmolle@wedeka.nl); Anneke van Loon; Willem Noordik; Winkler Prins; WMO raad Veendam; Yvonne Roseboom (yroseboom@prompt.nl); Zorggroep Meander Onderwerp: Herinnering Armoedepactbijeenkomst op dinsdag 5 juni a.s. van tot uur!!!! Urgentie: Opvolgingsmarkering: Markeringsstatus: Hoog Opvolgen Voltooid Beste deelnemers/collegae, Ik wil jullie herinneren aan de bijeenkomst van volgende week dinsdagmiddag in partycentrum De Meet te Bellingwolde ( met het thema Voorkomen van schulden bij jongeren tot 18 jaar en hun ouders: ervaringen, risico s en tips & trucs. Hieronder volgt de agenda op deze middag: 1

99 14.00 Welkom door Giny Luth, wethouder Westerwolde Casus, ervaringsdeskundige acteurs vertellen Casusbespreking Plenaire terugkoppeling Pauze Situaties waar jongeren en hun ouders mee te maken krijgen en tips & trucs voor hen en hun hulpverleners. Geertje Baas, MEE (project kwetsbare jongeren jaar) Toelichting Goede Start: nadenken over preventie Paul/Martien, project Goede Start Slotwoord door Giny Luth Eind Iedereen is van harte welkom. Ik verheug me op jullie komst. Namens de werkgroep, Hans de Vroome Programmaleider 2

100 Heidy Super-Kuiper Van: Loo, Stephanie van der Verzonden: dinsdag 29 mei 20189:52 Aan: Griffie Appingedam; Griffie Bedum; Griffie De Marne; Griffie Delfzijl; Griffie Eemsmond; Griffie Groningen; Griffie Grootegast; Griffie Haren; Griffie Leek; Griffie Loppersum; Griffie Marum; Griffie Midden Groningen; Griffie Oldambt; Sybrig Kromkamp; Griffie Stadskanaal; Griffie Ten Boer; Griffie; Griffie Westerwolde; Griffie Winsum; Griffie Zuidhorn Onderwerp: Zienswijzentermijn meerjarenkoers VRG Aan de Griffies met verzoek de mail door te zenden aan de raden. Met vriendelijke groet, Stephanie van der Loo Geachte heer, mevrouw, Op 4 en op 6 juni vinden bijeenkomsten plaats voor raadsleden, waarin de Meerjarenkoers Veiligheidsregio Groningen wordt toegelicht. Op 7 maart is dit document naar de colleges verzonden, met het verzoek dit door te geleiden naar de gemeenteraden voor een mogelijke zienswijze. De bijeenkomsten vallen echter samen met de einddatum zienswijzentermijn. Een aantal gemeenten heeft daarom verzocht om verlenging van de termijn. Het dagelijks bestuur heeft besloten hier gehoor aan te geven en de zienswijzentermijn in ieder geval te verlengen tot 1 augustus, waarbij vermeld wordt dat coulant wordt omgegaan met zienswijzen die later binnen komen. Het stuk wordt naar verwachting geagendeerd in de vergadering van het dagelijks bestuur van september. Met vriendelijke groet, Paula Lambeck Bestuurs- en directiesecretaris T: E: paula.lambeck@vrgroningen.nl postbus 66 bezoekadres: Sontweg 10, Groningen 9700 AB Groningen kantooradres Sontweg 10, Groningen & Dit bericht is alleen bestemd voor de geadresseerde(n). Indien dit bericht niet voor u is bedoeld, wordt u vriendelijk verzocht de afzender hiervan op de hoogte te stellen door het bericht te retourneren en de inhoud niet te gebruiken. Aan dit bericht kunnen geen rechten worden ontleend. 1

101 GEMEENTE WESTERWOLDE Fractie Gemeentebelangen Westerwolde Postbus AA SELLINGEN datum: 16 mei 2018 ons kenmerk: Z/18/072103/D doorkiesnummer: uw brief/ van: uw kenmerk: bijlagen: onderwerp: Schriftelijke vragen van Gemeentebelangen over Roeken in de gemeente Westerwolde. Aan de Fractie Gemeentebelangen Westerwolde, U heeft vragen gesteld over Roeken. Deze brief heeft tot doel om uw vragen te beantwoorden. 1. Is er een roekenbeheerplan in de gemeente Westerwolde aanwezig? Antwoord: nee, op dit moment nog niet. 2. Was er een roekenbeheerplan aanwezig in de voormalige gemeente Beihngwedde en/of Vlagtwedde? Antwoord: nee, bij beide gemeenten niet. 3. Komen er bij de gemeente Westerwolde klachten binnen m.b.t. overlast door roeken(kolonies)? Zo ja, om hoeveel verzamel klachten en hoeveel individuele klachten gaat het? Antwoord: ja, tot dusver gaat het om 1 verzamelklacht aan de Markeweg bestaande uit 4 individuele klachten en 1 klacht vanuit het Moekesgat. 4. Is het bij het college bekend dat bewoners van de gemeente Westerwolde medische klachten hebben en onder medische behandeling zijn door deze roeken overlast? Antwoord: er is een mevrouw die bij de gemeente heeft gemeld dat zij door het lawaai van de roeken slecht slaapt wat inwerkt op haar psyche. 5. Is het college het met ons eens dat de overlast van roeken het welzijn en de gezondheid van burgers kan en zal gaan schaden? Antwoord: het college kan zich voorstellen, dat de overlast van roeken het welzijn en de gezondheid van burgers kan gaan schaden. 6. Het lijkt er op dat de roekenpopulatie in onze gemeente oploopt. Wordt de roekenpopulatie (waar, wanneer en hoeveel) in de gemeente Westerwolde bijgehouden? Antwoord: op dit moment wordt dit niet bijgehouden, maar de gemeente heeft opdracht gegeven om dit te gaan onderzoeken. 7. Wanneer er geen roekenbeheerplan in de gemeente Westerwolde aanwezig is, is het college bereid deze te gaan maken? Voorbeelden zijn voldoende te vinden bij bijvoorbeeld gemeente Winsum, gemeente Raalte, gemeente Harlingen. Antwoord: ja, het college heeft opdracht gegeven om een roekenbeschermingsplan (roekenbeheerplan) te laten opstellen. Om tot een goed gefundeerd plan te komen, zal onderzoek worden gedaan naar de populatie, een nulmeting en inventarisatie van beheers- en overlastlocaties. Bij het opstellen van het plan zal gebruik worden gemaakt van de kennis en ervaringen die ter zake in andere gemeenten zijn opgedaan. We hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Bezoekadres Telefoon Postadres Gemeentehuis Sellingen, Dorpsstraat 1, 9551 AB Sellingen Gemeentehuis Wedde, Hoofdweg 2, 9698 AE Wedde (0599) Gemeente Westerwolde Postbus 14, 9550 AA Sellingen & website gemeente@westerwolde.nl

102 Met vriendelijke groet, n wethouders van de gemeente Westerwolde,

103 Toezeggingen Aan: CC: Van: Opsteller: Raadsleden Leden van het college College van burgemeester en wethouders B. Koets-Maathuis Datum: 30 mei 2018 Betreft: Behoeftepeiling gebruik binnensportaccommodaties tijdens schoolvakanties Portefeuillehouder: B. Huizing Vraagsteller: Vragen: CDA/VVD/GroenLinks Afstemming: ja T63: Wethouder Huizing zegt toe een inventarisatie te maken van de wensen en behoeften van de verschillende sportverenigingen om sporthallen e.a. in de schoolvakanties te kunnen gebruiken en vervolgens met deze verenigingen en beheerders afspraken over het gebruik te maken. Antwoord: Behoeftepeiling De inventarisatie is via een behoeftepeiling uitgezet onder 44 gebruikers; 38 via en 6 verenigingen via een brief. In deze peiling zijn de volgende vragen gesteld: Vragen: 1. Maakt de vereniging tijdens de schoolvakanties (niet zijnde de zomervakantie) gebruik van een binnensportaccommodatie van de gemeente Westerwolde? 1a. Zo ja, van welke accommodatie en is dit naar tevredenheid? 1b. Zo nee, is hier wel behoefte aan en voor welke vakantie(s)/hoeveel uur? 1. Overige opmerkingen vanuit de vereniging over het gebruik/de behoefte De verenigingen kregen twee weken de tijd om te reageren. De verenigingen die niet gereageerd hebben, zijn nogmaals via benaderd.

104 Van de 44 verenigingen hebben uiteindelijk 26 verenigingen (59%) gereageerd. Van deze 26 verenigingen zijn 16 (62% ) tevreden en 11 verenigingen (38%) hebben wensen betreffende extra gebruik van de accommodaties tijdens de schoolvakanties. Bijgaande grafiek geeft in één oogopslag de uitkomst weer van de behoeftepeiling, er van uitgaande dat de verenigingen die niet gereageerd hebben tevreden zijn. Heeft nog wensen 23% Uitkomst behoeftepeiling Tevreden + Niet gereageerd 77% Beleid in Westerwolde De wethouder staat achter het volgende beleid: De binnensportaccommodaties zijn tijdens de schoolvakanties in principe dicht. Redenen hiervoor zijn dat de gemeente dan uit te voeren groot onderhoud en grote schoonmaakwerkzaamheden kan inplannen. Ook bestaat de mogelijkheid om evenementen te organiseren. De verenigingen kunnen dan niet automatisch gebruik maken van de gymzalen/sporthallen. Indien geen groot onderhoud/schoonmaak/evenemente n plaatsvinden, dan wordt in overleg met de vereniging gekeken welke ruimte gebruikt kan worden. Hoe nu verder? Alle verenigingen die gereageerd hebben krijgen een mail, met daarin de uitkomst van de behoeftepeiling en de beleidslijn in Westerwolde ten aanzien van het gebruik van de accommodaties tijdens de schoolvakanties. De verenigingen met wensen (7 in Westerwolde Zuid; 3 in Westerwolde Noord) worden gevraagd om hun wensen nader te specificeren. Vervolgens zal met de beheerder(s) in overleg met de vereniging gekeken worden of de ingediende wensen ingewilligd kunnen worden.

105 Secretariaat: Postbus AA TEN BOER Telefoon (050) secretariaat@groningergemeenten.nl KvK : IBAN: NL79 RABO Aan: t.a.v. Groninger Gemeenten Colleges van B en W Ons kenmerk: Uw kenmerk : Betreft: 18020/ALG/TS Selectie en voorbereiding nieuw VNG bestuur en VNG commissies 2018 (tijdpad kandidaatstellingsprocedure voor de Groninger Gemeenten) Ten Boer, 30 mei 2018 Geachte leden, U heeft recent een ledenbrief van de VNG ontvangen over de selectie en voorbereiding van een nieuw VNG bestuur en invulling van beleidscommissies: De VNG kent diverse beleidscommissies, die gaan over de belangrijkste gemeentelijke beleidsterreinen. De commissies worden door de algemene vergadering van de VNG benoemd. Dat gebeurt op voordracht van een adviescommissie die bestaat uit minimaal vier en maximaal zeven onafhankelijke leden. Als lid van de beleidscommissies kunnen burgemeesters, wethouders, raadsleden, gemeentesecretarissen en griffiers worden benoemd. Begin juli 2018 benoemt het VNG bestuur op voordracht van de onafhankelijke adviescommissie Governance waarnemers in alle vacatures. In de Buitengewone ALV in het najaar volgt definitieve benoeming. Dat betekent dat bestuur en commissies in september in de nieuwe samenstelling aan de slag kunnen. Het dagelijks bestuur van de Vereniging Groninger Gemeenten (VGG) ontving diverse vragen van Groninger leden over de kandidaatstelling voor VNG vacatures. Dit gezien het feit dat er in 11 Groninger gemeenten in november 2018 nog gemeenteraadsverkiezingen zijn. Onderstaand informeren we u over de lijn die het VNG bestuur heeft bepaald voor herindelingsgemeenten en de kandidaatstelling voor vacatures in het VNG bestuur en commissies. Het VNG bestuur heeft zich uitgesproken over de wijze waarop in de kandidaatstellingsprocedure voor bestuur en commissies rekening moet worden gehouden met herindelingsgemeenten, waaronder 11 Groninger gemeenten en andere herindelingsgemeenten in het land. Het VNG bestuur wil hiermee als volgt rekening houden: - Alle vertegenwoordigers van gemeenten uit de provincie Groningen die nu zitting hebben in het VNG bestuur en de VNG commissies, wordt gevraagd om als lid van het VNG bestuur c.q. de VNG commissies aan te blijven totdat na de raadsverkiezingen van november a.s. hun opvolgers zijn benoemd. Naar verwachting zal dat in februari 2019 het geval zijn. - De aanmeldronde die de VNG nu uitzet, is daarom nu niet voor Groninger kandidaten bedoeld.

106 - Aanmelding voor vacatures voor het VNG bestuur en de VNG commissies voor Groninger kandidaten zal na november 2018 van start gaan. Hiervoor is in elke commissie een plek voor een Groninger kandidaat gereserveerd. Hiermee wordt bewerkstelligd dat: - er geen ongelijke behandeling is tussen herindelende en niet herindelende gemeenten; - kandidaten uit herindelende gemeenten zich na de raadsverkiezingen van 21 maart jl. geen kandidaat hoeven te stellen voor een korte benoemingsperiode. Deze oplossing biedt de adviescommissie Governance de gelegenheid om na de raadsverkiezingen van november 2018 een keuze te maken uit alle Groningse kandidaten voor vacatures in bestuur en in alle commissies. Over de kandidaatstelling en procedure wordt u tijdig door zowel de VNG als de VGG geïnformeerd. Mocht u naar aanleiding van deze brief vragen hebben, dan kunt u zich wenden tot de secretaris van de VGG, de heer Ton Sprenger: t.sprenger@groningergemeenten.nl / Met vriendelijke groet, namens het Dagelijks Bestuur VGG, T.G. Sprenger Secretaris 2

107 B&W advies gemeente Westerwolde *<BARCODE>* Gegevens Zaaknummer: Onderwerp: Steller: Portefeuillehouder: Status openbaarheid: Z/18/072607/DB Harmonisatie welzijnsstichtingen Erik van de Grampel Wietze Potze Besluit en advies op termijn openbaar; raadsinformatie Voorgesteld besluit 1. Voor de besluitvorming omtrent het proces van harmonisatie van de welzijnsstichtingen aansluiting te zoeken bij het herindelingsontwerp voor Westerwolde. 2. Als werk- en denkrichting te kiezen voor de variant van een zelfstandige stichting met eigen bestuur waarbij voor wat betreft de niet-kerntaken zoveel als mogelijk wordt samengewerkt dan wel waar nodig ingekocht. 3. Opdracht te geven tot een verdere uitwerking gericht op een fusie per en hierbij te betrekken de doelstelling en uitgangspunten uit de contourennota harmonisatie welzijnsinstellingen. 4. Voor de begeleiding en sturing van dit proces externe deskundigheid in te huren. 5. De beide welzijnsinstellingen hierover te berichten en daarbij tevens aan te geven dat de huidige, afzonderlijke, subsidiering in 2019 zal worden gecontinueerd. Besluit: Het college besluit: 1. Voor de besluitvorming omtrent het proces van harmonisatie van de welzijnsstichtingen aansluiting te zoeken bij het herindelingsontwerp voor Westerwolde. 2. Als werk- en denkrichting te kiezen voor de variant van een zelfstandige stichting met eigen bestuur waarbij voor wat betreft de niet-kerntaken zoveel als mogelijk wordt samengewerkt dan wel waar nodig ingekocht. 3. Opdracht te geven tot een verdere uitwerking gericht op een fusie per en hierbij te betrekken de doelstelling en uitgangspunten uit de contourennota harmonisatie welzijnsinstellingen. 4. Voor de begeleiding en sturing van dit proces externe deskundigheid in te huren. 5. De beide welzijnsinstellingen hierover te berichten en daarbij tevens aan te geven dat de huidige, afzonderlijke, subsidiering in 2019 zal worden gecontinueerd. NB: in het voorstel dekking zoeken/meenemen in voorstel formatie en inhuur. Datum: 29 mei 2018 Nummer: 5B2 B&W advies gemeente Westerwolde 1

108 Advies Samenvatting advies: Zie bij voorgesteld besluit. Aanleiding voor het advies: Op dit moment zijn er binnen de gemeente twee welzijnsinstellingen werkzaam, namelijk de stichting Rzijn en de stichting welzijn Bellingwedde. In het coalitieprogramma is aangegeven dat er gestreefd wordt naar 1 welzijnsorganisatie op de schaal van Westerwolde. Om de totstandkoming van één welzijnsstichting verder vorm te geven is het van belang dat het college een richtinggevende uitspraak doet over de (mate van) zelfstandigheid en de contouren van de nieuwe organisatie. Op basis van deze beslissing kan er dan verder worden gewerkt aan de vormgeving en de invulling van het opdrachtgeverschap vanuit de gemeente. In de afgelopen weken is er verkennend gesproken met vertegenwoordigers van beide organisaties. Vanuit Rzijn wordt geopteerd voor het voortzetten van de huidige constructie, namelijk een eigen, zelfstandige, organisatie met eigen directie en bestuur. De stichting Welzijn Bellingwedde, als onderdeel van de Tintengroep, heeft een voorkeur voor het continueren van hun huidige situatie en het positioneren van de (werknaam) stichting welzijn Westerwolde als onderdeel van de Tintengroep. In de collegevergadering van 8 mei jl. is ambtelijk een toelichting gegeven op de stand van zaken. In dit overleg is tevens de optie verkend van een zelfstandige organisatie met eigen bestuur maar waarbij op het gebied van niet-kerntaken (bv. ondersteunende onderdelen als salarisadministratie of ICT) zoveel mogelijk wordt samengewerkt dan wel waar nodig ingekocht. Deze optie sluit goed aan bij het herindelingsadvies voor Westerwolde (januari 2014).en de daarin opgenomen visie op regionale en intergemeentelijke samenwerking. Daar waar mogelijk voert de gemeente zelfstandig de taken uit en voert de regie. Daar waar nodig wordt er (regionaal) samengewerkt. Wat voor de gemeente geldt, gaat, mutatis mutandis, ook op voor de te vormen welzijnsstichting. De toekomstige welzijnsstichting wordt ambtelijk sterk genoeg geacht om de door de gemeente opgedragen kerntaken zelfstandig en naar behoren te kunnen uitvoeren. Er dient wel nader onderzoek te worden gedaan naar de samenwerking dan wel inkoop van ondersteunende producten en diensten (niet-kerntaken). Bij dit advies is tevens een korte contourennota gevoegd waarin de doelstelling en enkele uitgangspunten voor de nieuwe welzijnsstichting zijn geformuleerd. Deze contouren kunnen als basis dienen voor een verdere uitwerking, gericht op een fusie per Geadviseerd wordt om voor dit proces externe deskundigheid in te zetten met specifieke kennis en ervaring op het gebied van het fusieproces van welzijnsinstellingen. De gemeente houdt vervolgens de regie en kan zich optimaal richten op het vormgeven van het inhoudelijke opdrachtgeverschap. Gelet op de looptijd van het fusieproces en daarmee ook gelet op de belangen van de medewerkers - is het belangrijk om de beide huidige stichtingen te informeren over uw besluitvorming en daarbij tevens aan te geven dat de afzonderlijke subsidiering in 2019 zal worden gecontinueerd. In de beschikking voor 2019 zal aan beide instellingen worden aangegeven dat ze, voor zover mogelijk, geacht worden al voor te sorteren op de fusie door middel van samenwerking bij de te leveren producten en diensten. In aansluiting op de toelichting in het college van 8 mei jl. is een matrix opgesteld (zie bijlage) waarin drie opties in beeld zijn gebracht. Samenvattend wordt voorgesteld: - voor de besluitvorming omtrent het harmonisatieproces van de welzijnsstichtingen aansluiting te zoeken bij het herindelingsontwerp voor Westerwolde; - als werk- en denkrichting te kiezen voor de variant van een zelfstandige stichting met eigen bestuur waarbij nader onderzoek moet worden gedaan voor wat betreft samenwerking dan wel inkoop van niet-kerntaken; - bij de verdere uitwerking de doelstelling en uitgangspunten te betrekken zoals geschetst in de contourennota; - vooralsnog te koersen op een fusie per en voor de begeleiding en sturing van dit proces een extern bureau in te huren met specifieke expertise v.w.b. fusies van welzijnsinstellingen; - de stichtingen Rzijn en Welzijn Bellingwedde te informeren en tevens aan te geven dat de huidige vorm van subsidiëren ook in 2019 zal worden gecontinueerd. Bijlagen: - Matrix welzijnsinstellingen - Contourennota harmonisatie welzijnsinstellingen B&W advies gemeente Westerwolde 2

109 Argumentatie / beoogd effect: op termijn een harmonisatie van de beide welzijnsstichtingen Wijze van uitvoering: Relatie met bestaand beleid / eerder genomen besluiten / inkoop- en aanbestedingsbeleid: Afstemming met interne of externe partijen: Juridische aspecten: Personele / organisatorische consequenties: Financiële consequenties / voorgestelde dekking: Communicatie aspecten intern of extern: Andere overwegingen: B&W advies gemeente Westerwolde 3

110 CONTOURENNOTA HARMONISATIE WELZIJNSSTICHTINGEN Inleiding In dit document voor het voorgenomen samengaan van stichting Rzijn en stichting Welzijn Bellingwedde worden de contouren geschetst van de nieuw te vormen welzijnsorganisatie in de gemeente Westerwolde (werknaam: stichting welzijn Westerwolde) per (streefdatum) Dit document vormt de basis voor een nader op te stellen plan van aanpak waarin de consequenties voor financiën en personeel alsmede de verdere organisatorische aanpak verder worden uitgewerkt. Rzijn en Welzijn Bellingwedde hebben elk afzonderlijk een begroting voor 2018 ingediend en zullen ook afzonderlijk nog de jaarrekening 2017 indienen. Gelet op de doorlooptijd van de harmonisatie zal ook in 2019 nog sprake zijn van een subsidiering van de twee afzonderlijke organisaties. 1. Aanleiding De aanleiding voor het proces om te komen tot één welzijnsorganisatie voor de gemeente Westerwolde is gelegen in de fusie per 1 januari 2018 van de gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde tot de gemeente Westerwolde. In de gemeente zijn nu nog twee welzijnsstichtingen werkzaam, namelijk stichting Rzijn (zelfstandig) en de stichting welzijn Bellingwedde (onderdeel van de Tintenwelzijnsgroep). Uitgangspunten gemeente De gemeente Westerwolde stelt als uitgangspunten voor de nieuwe welzijnsorganisatie: - staat dichtbij de inwoners en is klantgericht en zichtbaar; - is professioneel, flexibel en kan snel en slagvaardig inspelen op ontwikkelingen; - heeft een korte lijn met de gemeente; - is resultaatgericht. 1.1 Meerwaarde De meerwaarde van het proces tot de vorming van één welzijnsorganisatie, is in een drietal punten te vangen, namelijk: Werkinhoudelijk - Zowel de burger als de gemeenten hebben te maken met één organisatie voor ondersteuning op het brede vlak van het sociaal werk (welzijn en maatschappelijk werk); - de al aanwezige inhoudelijke verbinding in het werk van Rzijn en Welzijn Bellingwedde kan vanuit één aansturing worden geïntensiveerd en versterkt; - door het samengaan wordt versnippering voorkomen; - samen beschik je over een grotere inhoudelijke capaciteit; - vanuit één heldere visie is het makkelijker jezelf als organisatie te profileren dan vanuit twee verschillende organisaties en visies. -1-

111 Organisatorisch - Minder kwetsbaar door schaalgrootte, o.a. bij ziekte; - de continuïteit van de activiteiten kan beter worden gewaarborgd; - het dienstenaanbod kan flexibeler en meer vraaggericht worden opgezet; - duidelijke lokale profilering door een nieuwe brede welzijnsorganisatie in Westerwolde; Financieel - Beter beheersbaar door efficiencyvoordelen in de overhead; - efficiënter inzetten van budgetten, steviger lokale positie om tot productieafspraken met de gemeente te komen. 1.2 Doelstelling en uitgangspunten Doelstelling nieuwe organisatie 1. Het doel van de nieuwe organisatie is het behouden en/of vergroten van het welbevinden van de (kwetsbare) inwoners. Voorop staat hierbij dat de inwoners uiteindelijk zo zelfstandig en zelfredzaam mogelijk zijn. 2. Een financieel gezonde organisatie met voldoende reserve, waarbij systematisch wordt gewerkt aan de kwaliteit van de dienstverlening en de borging daarvan. De organisatie heeft bedrijfseconomisch voldoende basis om als nieuw gevormde organisatie te functioneren en verplichtingen na te komen, waarbij de resultaatverwachting van de gemeente en de resultaatafspraken nagekomen kunnen worden. Algemene uitgangspunten nieuwe organisatie - De nieuwe organisatie is een professionele organisatie. De uitvoerende medewerkers lokaal zijn MBO en HBO opgeleid en werken integraal samen. Zij zijn door hun opleiding en specifieke bij- en nascholing goed toegerust voor hun werkzaamheden. Zij worden daar waar nodig ondersteund door staf- en secretariaatsmedewerkers. - De organisatie werkt slagvaardig, klantgericht en resultaatgericht aan de prestatieafspraken zoals die met de gemeente zijn vastgelegd. Daarbij moet het steeds meer gaan om samen met de gemeente te komen tot outcome afspraken. In de visie op het sociaal domein heeft de gemeente al een aantal gewenste effecten beschreven door onder andere te willen te monitoren op: - de tevredenheid van de inwoners over de wijze van ondersteuning; - de zelfredzaamheid van de inwoners; - het percentage inwoners dat actief is als vrijwilliger of mantelzorger; - het gebruik van individuele specialistische vormen van ondersteuning; - de inwoners die een beroep doen op professionele ondersteuning; - de jeugd in gedwongen kader.

112 -2- - Zij speelt proactief in op zowel lokale als regionale ontwikkelingen waarbij de vraag van de inwoner(s) leidend is; - De organisatie werkt met volwassen arbeidsverhoudingen en competente medewerkers. Het werkklimaat is op ontwikkeling gericht. De organisatie is transparant, zowel intern als extern naar haar opdrachtgevers en klanten; - De nieuwe organisatie hecht aan een cultuur waarin medewerkers van elkaar leren en kennis delen. Medewerkers spreken elkaar aan op inhoud en gedrag, stellen zich collegiaal op en leggen verantwoording af over hun productie en kwaliteit. Er is ruimte voor persoonlijke stijl binnen de afgesproken kaders; - De nieuwe organisatie werkt voortdurend aan kwaliteitsverbetering. Elke activiteit wordt op passende wijze geëvalueerd. De werkprocessen zijn zo ingericht dat de activiteiten elkaar versterken en er sprake is van effectief, efficiënt en klantgericht werken. De organisatie legt aan opdrachtgevers actief verantwoording af over de behaalde resultaten. Doelgroepen en werkgebied Het uitgangspunt voor de nieuw te vormen organisatie is dat zij werkt voor alle inwoners en alle doelgroepen van jong tot oud in Westerwolde. Een integrale benadering staat daarbij voorop met medewerkers die als professionals actief zijn in de dorpen, buurten, wijken en de sociale netwerken. 1.3 Samenwerking met de gemeente Samenwerking met de gemeente Wat betreft de samenwerking tussen de gemeente en de nieuwe organisatie ligt de regierol bij de gemeente en staat de organisatie als opdrachtnemer voor de uitvoering. Gemeentelijke regie betekent, volgens het rapport De gemeente als regisseur, lokale daadkracht mobiliseren van het ministerie van Binnenlandse Zaken: Een bijzondere vorm van sturing die gericht is op de afstemming van partijen, hun doelen en handelen tot een min of meer samenhangend geheel en met het oog op een bepaald resultaat. Succesvolle regie is vooral mensenwerk. Een regisseur kan mensen verleiden om samen tot het beste resultaat te komen. Het gemeentebestuur stuurt en geeft in zogenaamde activiteitenplannen aan welke maatschappelijke vraagstukken moeten worden aangepakt ( het wat ) en welke doelen zij daarbij wil bereiken. De organisatie houdt zich bezig met de vraag op welke wijze dit doel het best gerealiseerd kan worden (het hoe ) en welke activiteiten en diensten ze daarvoor inzet. Periodiek wordt de voortgang zowel ambtelijk als bestuurlijk gemonitord. -3-

113 Financiën Voor wat betreft de financiën hanteert de gemeente als uitgangspunt het aangaan van een subsidierelatie. Sinds jaar en dag subsidieerden de voormalige gemeenten Vlagtwedde en Bellingwedde welzijnsactiviteiten in hun werkgebied. Dit is een normale en geaccepteerde praktijk. Vrijwel altijd worden de gesubsidieerde activiteiten verricht door non-profitorganisaties, die vrijwel geheel afhankelijk zijn van subsidies. Voor het welzijnswerk geldt dat de voordelen van subsidiëren (borgen ketenaanpak, samenwerking, een langdurige relatie en het binden van vrijwilligers) zwaarder wegen dan de voordelen van aanbesteden (scherpere prijzen, concurrentie). Het bekend zijn met de lokale samenleving is een voorwaarde voor succes. De beide huidige welzijnsinstellingen draaien in diverse netwerken, hebben en lokale bekendheid en kennis van de gemeente Westerwolde en werken met veel vrijwilligers. Voor beide organisaties geldt dat zowel klanten als gemeente tevreden zijn over de kwaliteit. Budget Stichting Rzijn : Stichting welzijn Bellingwedde : Totaal 2018: (excl. VVE en drop outs Rzijn) -4-

114 Matrix Welzijnsinstellingen Vorm/ Onderwerp Optie 1 Optie 2 Optie 3 Zelfstandige stichting met eigen bestuur Onderdeel van een grotere organisatie Betrokkenheid medewerkers Herkenbaarheid/Identiteit op 1 relatie met bestuur Korte lijnen, snel schakelen Opvangen van personele kwetsbaarheid Deskundigheidsbevordering, Scholing, mobiliteit Toekomstbestendigheid Innovatief vermogen Kwaliteit op lange(re) termijn Schaalvoordelen in bedrijfsvoering Vermijden/opvangen van risico s Zelfstandige stichting, eigen bestuur Nader uitwerken m.b.t. inkoop/samenwerking ondersteunende diensten

115 Opening kabelbaan Uitnodiging Maandag 18 juni 2018

116 18 juni Officiële opening kabelbaan Ter Apel De kabelbaan in Ter Apel wordt maandag 18 juni officieel geopend. De opening wordt gedaan door wethouder Bart Huizing van de gemeente Westerwolde en gedeputeerde Patrick Brouns van de provincie Groningen. Samen openen zij de kabelbaan om uur in de bocht van het Ruiten A Kanaal Zuid ter hoogte van de Steenweg. U bent van harte welkom! Wanneer: Maandag, 18 juni 2018 Tijd: uur Locatie: Ruiten A Kanaal Zuid in Ter Apel t.h.v. de Steenweg Bezoekadres gemeentehuis Sellingen, Dorpsstraat 1 Wedde, Hoofdweg 2 Kabelbaan Postadres Postbus 14, 9550 AA Sellingen T (0599) E gemeente@westerwolde.nl W

117 Heidy Super-Kuiper Van: T. Ritskes Verzonden: zondag 27 mei :42 Onderwerp: Roken in de auto Bijlagen: 2016-bewerkte-houtrookbrochure.pdf Categorieën: Helma Geachte raadsleden, Deze brief is alleen bedoeld voor gemeenten die onlangs een nieuwe gemeenteraad hebben gekregen. Voorlichting geven over rookoverlast helpt niet alleen! Een dief informeren dat hij niet moet stelen, zonder dat het geen consequenties heeft zal niet veel helpen... Illegale radio zenders bleven een plaag, voor jarenlang in Nederland. Pas toen er een boete van maximaal euro hierop kwam een einde aan deze overlast. Voorlichting ten spijt. In Duitsland controleert de schoorsteengilde het roet van de stoker. Als iemand stookt op laminaat dan krijgt hij een fikse boete. Waarom controleren we alleen de uitstoot van bedrijven, maar niet die van particulieren? Of is arsenicum van een particulier minder schadelijk dan van een bedrijf? In Brandpunt + kon u zien dat in Polen mensen stoken op afval. Dat is dan in Polen maar dat gebeurd ook in Nederland. Zie Fijnstof, onzichtbaar in de lucht maar zeer schadelijk voor onze gezondheid. Vooral het Poolse Krakau zit met een probleem, en het begin van een oplossing komt misschien wel uit ons land! Momenteel is het zo dat wanneer je buren afval verbranden in de alles brander je hier vrijwel niets aan kunt doen. GGD artsen geven aanbevelingen maar kennelijk weet de politiek het beter door dat niet op te gaan volgen. De overheid is onbetrouwbaar blijkt wel in de gevallen met asbest en Chroom-6 zie Wat moet er gebeuren bij de politiek om iets te gaan doen? De VVD is van mening dat wanneer je buren stoken op geverfd hout je dit zelf moet gaan oplossen met je buren. Als je buren hier niets vaan aantrekken kan de vergiftiging gewoon doorgaan. Zo wil de VVD niets doen aan ouders die roken in de auto: Daar waar de kinderen bij zijn. In hoeverre vind u het acceptabel dat buren elkaar vergiftigen met arsenicum in de lucht en andere stoffen? Bent u bereid om een meldpunt te gaan openen? Nu nog worden mensen afgewimpeld door de lokale overheden met: We kunnen niets doen. Zo zullen er ook geen meldingen binnen gaan komen. Voorlichting geven over houtrook houdt ook in dat u meldt dat het er een scala aan giftige stoffen vrijkomen (zie bijlage). Aanpak van overlast door houtrook De uitstoot van schadelijke stoffen kan sterk verschillen tussen soort kachel of open haard, de wijze van stoken en de gebruikte brandstoffen. De mate waarin gezondheidseffecten zich voordoen, hangt onder andere af van de samenstelling van de rook en de mate, frequentie en duur van de blootstelling. Hierdoor kunnen plaatselijk grote verschillen bestaan waardoor een lokale aanpak het meest voor de hand ligt. Gemeenten kunnen gebruik maken van een aantal bevoegdheden binnen de bestaande wet- en regelgeving. Het Bouwbesluit stelt eisen aan rookkanalen en bevat een verbod op het verspreiden van hinderlijke of 1

118 schadelijke rook, roet en stank. Via een algemene plaatselijke verordening kan de gemeente ertoe besluiten het stoken van hout te reguleren. Weet de politiek het beter dan de GGD artsen door de aanbevelingen NIET te gaan opvolgen?! brief van dr. Chemicus Tot mijn vreugde zag ik dat u vragen gesteld heeft over houtrook: Heel fijn, echter ik heb nog een suggestie. Hét probleem is dat de kwaliteit van de uitstoot niet is geregeld. Als je een CV ketel koopt moet deze gekeurd zijn. Niet alleen veilig, maar ook qua vervuiling zijn er regels. Helaas is dat voor open haarden en houtkachels niet zo. Er zijn geen bouwbesluiten over. Het enige criterium is veilig (geen brand). Deze omissie zou te vergelijken zijn met het niet meer opleggen van eisen aan de uitstoot van de industrie: zolang het afvoerkanaal maar veilig is mag je dan lozen wat je wil. Belachelijk natuurlijk. Daarom mijn suggestie: stel END-OF-PIPE eisen aan de kwaliteit van uitstoot door huishoudens. Verplicht desnoods sensoren op het dak die de rookgassen meten en als open data beschikbaar stellen. Zo kunnen gemeenten eenvoudig ingrijpen en voorkomen we dat (zoals het nu gaat) individuele buren elkaar moeten aanspreken ZONDER op wettelijke eisen te kunnen leunen. Als chemicus vraag ik me af: hoe lang gaan we nog toestaan dat burgers elkaar vergiftigen en ziek maken terwijl we de industrie eisen opleggen? Ik hoop dat u er iets mee kunt. Eventueel wil ik wel meehelpen met het formuleren van een goede vraag. Deskundigenrapport van het Ecologisch Kennis Centrum B.V. 1. De rampzalige gevolgen van geïmpregneerd hout. A. Wat zijn wolmanzouten: Wolmanzouten (CCA-zouten) bevatten: 2) g/l arseenzuur g/l chroomtrioxide (chroom VI zuur) g/l koper II oxide. B. Wat zijn de kenmerken van arseenzuur en chroomtrioxide: - Arseenzuur (arseen)is een zwarte lijststof voor water, bodem en lucht. 3) - Chroomtrioxide (chroom VI) is een zwarte lijststof voor lucht. 3) Deze zwarte lijststoffen zijn zo gevaarlijk dat al vanaf 1986 in internationaal verband is besloten dat in het milieu brengen ervan gezien de stofeigenschappen, zoals giftigheid - waaronder carcinogeniteit, mutageniteit en teratogeniteit - afbreekbaarheid en (bio)accumulatie, die een ernstig risico inhouden, via een maximaal brongerichte aanpak met de best bestaande techniek moet worden voorkomen. Arseenzuur en chroomtrioxide (en hun zouten daarvan) zijn de meest kwalijke kankerverwekkende verbindingen die wij kennen. Er zijn 4- klassen aan kankerverwekkende stoffen. Arseenzuur en chroomtrioxide vallen in de zwaarste klasse, de klasse 1 van kankerverwekkende stoffen. 4) 5) Arseenzuur en Chroomtrioxide zijn ook nog genotoxisch hetgeen inhoudt dat deze stof geen veilige drempel kent. Het eenmaal in je leven binnenkrijgen van één molecuul arseenzuur of chroomtrioxide kan op termijn al kanker veroorzaken. Arseenzuur en chroomtrioxide zijn ook nog verdacht reprotoxisch, hetgeen inhoudt dat het toxische effecten (o.a. impotentie, fertiliteitsproblemen, menstruatiestoornissen, testiskanker) en/of toxische effecten op het geslacht via 2

119 vrouwen en/of mannen (o.a. miskramen, doodgeboorte ontwikkelingstoornissen) en afwijkingen op het nageslacht als gevolg kunnen hebben. 6) Chroomtrioxide (chroom VI-verbindingen) is ook een voortplanting giftige stof en kan schadelijk zijn via borstvoeding volgens de criteria van bijlage VI bij richtlijn nr. 67/548/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 27 juni ) Ingevolge de Europese richtlijn nr. 67/548/EEG moet chroomtrioxide ook nog worden geclassificeerd als categorie 1 en 2 mutageen, hetgeen minuscule veranderingen kan aanbrengen in het DNA- molocuul bij de mens. 8) Arseenzuur en chroomtrioxide lossen volledig op in water en kunnen ons lichaam via een drietal routes binnendringen. 9) 10) - via de lucht (ademhaling) - via de huid (aanraking) - via het maagdarmkanaal (besmette voeding) Gewolmaniseerd hout bevat: 11) mg/kg arseen mg/kg chroom VI Per kuub hout (500 kg) is dat: mg = µg arseen mg = µg arseen. Het grondwater is ernstig verontreinigd als het boven de interventiewaarde zit. De interventiewaarde bedraagt voor: 12) - arseen 60 µg/l - chroom 30 µg/l Een kuub gewolmaniseerd hout verontreinigd dus op termijn: liter water met arseen bovende interventiewaarde liter water met arseen bovende interventiewaarde. Dit zijn maar liefst lieftst 3000 tankauto s van 33 kuub. Zware metalen kunnen niet worden verbrand, hetgeen betekent dat op termijn als gevolg van verspreiding ( via tijdelijke producten als spaanplaat) al het arseenzuur en chroomtrioxide in oplosbare vorm in ons oppervlaktewater en drinkwater terecht zullen komen en daarmee ook onze voeding zal vergiftigen. C. Foutieve classificatie en etikettering Foutieve classificatie en etikettering van het bestrijdingsmiddel Superwolmanzout-Co, toel.nr. 8228N, van Hickson Garantor B.V. te Nijmegen. Op het etiket en bijbehorend veiligheids informatie formulier schrijft Hickson Garantor B.V. dat superwolmanzout-co 304 g/l arseenpentoxide bevat. 1) Uit chemisch onderzoek verricht door de Keuringsdienst van Waren is vast komen te staan dat superwolmanzout-co in werkelijkheid 374 g/l arseenzuur bevat. 2) Maar arseenzuur is zeer veel gevaarlijker dan arseenpentoxide. Het VN-nummer van arseenpentoxide is 1559, dat van arseenzuur is ) In geval van ongevalbestrijding zijn de veiligheidsvoorschriften voor arseenpentoxide en arseenzuur grotendeels afwijkend. 13) Enkele belangrijke verschillenpunten zijn: ARSEENZUUR Zeer giftig Giftig-levensgevaarlijk bij inademing, opname door de mond of huidcontact ARSEENPENTOXIDE Giftig Giftig bij inademing of opname van het stof door de mond 3

120 Bij brand:houder zo ver mogelijk van de brandhaard verwijderen. De brandbestrijding op een zo groot mogelijke afstand uitvoeren. Niet in de buurt van de kopzijden van de tank verblijven Materiaal niet onnodig verspreiden. Bluswater opvangen en later veilig verwerken. Verlenen Eerste Hulp:slachtoffer in de frisse lucht brengen en medische hulp verlenen. Bij ademstilstand kunstmatig beademen, indien nodig met pure zuurstof. Besmette kleding en schoeisel uittrekken en op een veilige plaats leggen; hierbij is grote haast geboden. Besmette ogen en huid onmiddellijk tenminste 15 minuten lang met stromend water spoelen. Slachtoffer rustig neerleggen en tegen warmteverlies beschermen. Slachtoffer steeds bewaken, omdat ziekteverschijnselen pas na enige tijd optreden of waarneembaar zijn. Bij brand:houder zo ver mogelijk van de brandhaard verwijderen. Verlenen Eerste Hulp:slachtoffer in de frisse lucht brengen en medische hulp verlenen. Besmette kleding en schoeisel uitdoen en op een veilige plaats leggen. Besmette ogen en huid onmiddellijk tenminste 15 minuten lang met stromend water uitspoelen. Het enorme verschil in gevaar moge duidelijk zijn. D. Overtreden Verordening (EG) nr.142/97 door lidstaat Nederland Het ontduiken van de Europese Risicobeoordeling die door de Commissie van de Europese Gemeenschappen bij Verordening (EG) nr. 142/97 (pbeg L25) is vastgesteld en rechtstreeks is opgelegd aan lidstaat Nederland. 14) 15) Op 27 januari 1997 heeft de Commissie van de Europese Gemeenschappen de Verordening (EG) nr. 142/97 vastgesteld. De fabrikant(en) en importeur(s) van in de bijlage van deze verordening vermelde stoffen moeten de commissie binnen 4 maanden na in werking treding van deze verordening alle relevante en beschikbare informatie verstrekken over de blootstelling van mens en milieu aan deze stoffen. 15) De informatie over de blootstelling heeft betrekking op de emissie van die stof of de blootstelling van menselijke populaties of milieucompartimenten aan die stof tijdens de verschillende fasen van de levenscyclus van de stof overeenkomtstig artikel 3, lid 3, en bijlage I, deel A, van Verordening (EG) nr. 1488/94, met: - als menselijke populaties: werknemers, consumenten, en via het milieu blootgestelde personen; - als milieucompartimenten: lucht, water en bodem met inbegrip van informatie over de lotgevallen van de stof in afvalwater-zuiveringsinstallaties en de accumulatie van de stof in de voedselketen; - als levenscyclus van de stof: de vervaardiging, het vervoer, de opslag, de formulering in preparaten of andere vormen van verwerking, gebruik en verwijdering of terugwinning. Arseenzuur staat opgenomen in deze verordening (EG) nr. 142/97 in tegenstelling met Arseenpentoxide. Met de opzettelijk aangebrachte foutieve classificatie en etikettering heeft Hickson Garantor B.V. met oogluikende toestemming van lidstaat Nederland vanaf 27 januari 1997 de wettelijk verplichte Europese risicobeoordeling voor arseenzuur in superwolmanzout-co weten te omzeilen. Lidstaat Nederland heeft daarmee vanaf 27 januari 1997 de rechtstreeks vanuit de Europese Commissie opgelegde Verordening EG) nr. 142/97 overtreden. Bij ongecontroleerde verbranding van gewolmaniseerd hout of spaanplaat gemaakt van gewolmaniseerd hout komt ca. 50% van het arseen in de lucht terecht. In geval een huis, schuur of schutting waarin gewolmaniseerd hout of gewolmaniseerd spaanplaat zit verwerkt in vlammen opgaat dan hebben we te maken met een ongecontroleerde verbranding waarbij ca. 50% van het arseen in de lucht terecht komt, nagenoeg volledig in deeltjes, waarvan de massadiameter varieert tussen ca. 0,3 en 3 µm, waarvan 85 % beneden 1 µm is en als zodanig tot de fijnste aërosolfractie behoort 16). Deze zeer fijne deeltjes dringen gemakkelijk door tot in het diepste van de longblaasjes hetgeen levensgevaarlijk is. In geval van regenweer of blussen met water vormt zich arseenzuur dat ook nog via de huid het lichaam binnendringt 9). Arseenzuur valt in de zwaarste klasse, de klasse 1, van kankerverwekkende stoffen 4) 5). In het landelijk afvalplan heeft lidstaat Nederland aan Bouw- en sloopafval de volgende klasse indeling toegekend: - A-hout (is onbehandeld hout) - B-hout (is geverfd, gelakt of verlijmd hout) - C-hout (is verduurzaamd CCA-hout en CC-hout) 4

121 1) CCA-hout bevat zo n 3000 mg/kg arseen (arseenzuur) en 6000 mg/kg chroom (chroomtrioxide). CC-hout bevat zo n 6000 mg/kg chroom (chroomtrioxide)en moet ingevolge de Europese afvalstoffenlijst (EURAL) als gevaarlijk afval worden verwijderd en verwerkt. 11) 18) 2) In de afvalfase is zo'n % van het CCA/CC-hout overgeverfd of gelakt, waarmee door een verf- of laklaag betreffend C-hout is omgetoverd tot B-hout. 3) In de afvalfase heeft het overige CCA/CC-hout dat niet is overgeverfd of gelakt, als gevolg van verwering, een gelijke grijze kleur als onbehandeld hout, waarmee door verwering het C-hout is omgetoverd tot A-hout. 4) Met het vershrederen/vermalen van afvalhout uit bouw-en sloopafval wordt het onzichtbare gevaarlijk afvalgedeelte (CCA-hout en CC-hout) verdund met het eveneens onzichtbare niet gevaarlijk afvalgedeelte (onbehandeld hout). Het op deze wijze verdunnen van enorme grote hoeveelheden gevaarlijk afval (miljoenen tonnen per jaar)tot onder de grens van gevaarlijk afval is wettelijk verboden. Op grond van bovengenoemde feiten heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State hierover bij uitspraak no's F , F , F , F , F , F en F op 19 augustus 1998 letterlijk het volgende beslist: 17) 'Uit het door de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak uitgebrachte deskundigenbericht is gebleken dat verduurzaamd hout niet visueel valt te onderscheiden van onbehandeld hout'. Lidstaat Nederland weigert al vanaf 19 augustus 1998 (12 jaar lang) uitvoering te geven aan deze bindende uitspraak van Nederlandse hoogste bestuursrechter, de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Dat op de bouw- en sloopplaats het visueel niet te scheiden verduurzaamde bouw- en sloophout onder de codenummers: * of * ingevolge de Europese Eural als gevaarlijk afval moet worden verwijderd en verwerkt heeft het ministerie van VROM zelf berekend 18). Als conclusie staat daarin letterlijk het volgende geschreven: 'Op basis van de beschikbare informatie wordt geconcludeerd dat de afvalstof 'CCA-afvalhout' als gevaarlijk afval moet worden ingedeeld conform de Eural afhankelijk van de herkomst van deze afvalstof kan de stroom worden gecodeerd als * of *'. De Nederlandse gemeenten hebben de VNG-model bouwverordening overgenomen, In deze bouwverordening staat over scheiden van gevaarlijk afval uit bouw- en sloopafval letterlijk het volgende geschreven: 19) Het bouwafval moet op de bouwplaatsen ten minste worden gescheiden in de volgende fracties: a. de als gevaarlijke aangeduide afvalstoffen van hoofdstuk 17 de afvalstoffenlijst behorende bij de regeling afvalstoffenlijst (EURAL; strc. 17 augustus 2001, nr. 158, blz. 9) In deze bouwverordening staat over onherkenbaar gevaarlijk afval in bouw- en sloopafval letterlijk het volgende geschreven: 19) 'Indien op grond van het historisch gebruik te verwachten valt dat een te slopen bouwwerk c.q. een te slopen gedeelte van een bouwwerk is verontreinigd met de als gevaarlijke afvalstoffen van hoofdstuk 17 van de afvalstoffenlijst behorende bij de Regeling Europese afvalstoffenlijst (EURAL; stcr. 17 augustus 2001, nr. 159, blz 9), dient een onderzoek te worden ingesteld naar de vermoedelijke verontreiniging en moet het rapport met de uitslag van dit onderzoek bij de aanvraag van de sloopvergunning worden gevoegd.' Met het shredderen van hout uit bouw- en sloopafval hebben de Nederlandse afvalverwerkende bedrijven die het geshredderd behandeld afvalhout aan de groene stroom centrales in België hebben afgeleverd zich in zeer ernstige mate schuldig gemaakt aan ondermeer: - het overtreden van de gemeentelijke bouwverordening in Nederland; - het overtreden van de Europese afvalstoffenlijst (EURAL); - het overtreden van de Europese Verordening (EG) nr. 142/97. - het overtreden van de bindende uitspraak d.d. 19 augustus 1998 no's F , F , F , F , F , F en F van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State; Gebruikte referenties: 1. Veiligheidsinformatieblad van het bestrijdingsmiddel superwolmanzout-co, toel.nr. 8228N, van Hickson Garantor Nederland B.V. 5

122 2. Verslag chemisch onderzoek van superwolmanzout-co van Hickson Garantor B.V. van de Keuringsdienst van waren te Groningen. 3. Blz. 1, 52, 53, 54 en 55 uit het Indicatief Meerjarenprogramma Milieubeheer van de Tweede Kamer der Staten Generaal vergaderjaar , nrs. 1-2 (5 pagina's). 4. Voorblad, blz. 35 en 36 uit het Besluit kankerverwekkende stoffen en processen van 4 februari 1994, stb 91 (3 pagina's). 5. Voorblad, blz. 1, A2 en A3 uit de brochure "durf de dingen eens zwart in te zien, dan wordt alles rooskleurig" uitgegeven door het Commissariaat-Generaal voor de Bevordering van de Arbeid (België) in verband met hun nationale informatie campagne over de beroepskankers (4 pagina's). 6. Voorblad, blz. 5 en blz. 28 uit het Reprotox achtergrond-document S138-1 van het ministerie van SZW (3 pagina's). 7. Blz. 14 Nederlandse staatscourant nr. 170 van 6 september 2006, inzake niet-limitatieve lijst van voor de voortplanting giftige stoffen, volgens criteria van bijlage VI bij Richtlijn nr. 67/548/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 27 juni Blz. 15 Nederlandse staatscourant nr. 170 van 6 september 2006, SZW-lijst van mutagene stoffen die door de EU zijn ingedeeld als mutageen en zijn opgenomen in bijlage I bij Richtlijn nr. 67/548/EEG. 9. Voorblad, blz. 4 en blz. 5 uit het protocol "arsenicum" S30-21 van de inspectiedienst SZW (3 pagina's). 10. Voorblad, blz 18 en blz 21 uit de Nationale MAC-lijst 1996 (P145) van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 3 pagina's). 11. Voorblad, blz 12 en blz 23 uit het rapport d.d. 23 februari 1999 van Stichting Hout Research SHR met als titel Het onderscheiden van verduurzaamd hout in BSA ten behoeve van mobiele houtshredder installaties, rapportcode Blz 2 en blz 10 uit Wet bodembescherming, inzake Interventie- en streefwaarden bodembescherming (2pagina s). 13. Alarmgids ongevalbestrijding gevaarlijke stoffen van dr. ing. H.D. Nübler, van 1995, Koninklijke Vermande. 14. Publicatie "EEG/793/93: parallelle lijst vastgesteld" uit het RIVM/Informatiebulletin Milieugevaarlijke stoffen van maart 1997, jaargang 4, nummer Verordening (EG) nr. 142/97 van 27 januari 1997 van de Commissie van de Europese Gemeenschappen. 16. Voorblad, blz. 22, 39 en 40 uit basisdocument arseen, rapport nr , van januari 1990 van het RIVM (4 pagina's). 17. Uitspraak no's F , F , F , F , F , F en F d.d. 19 augustus 1998 van de Afdeling besuursrechtspraak van de Raad van State. 18. Handreiking Eural, opgesteld door drs. A.M.G.R. Schwegter en drs. ir. Van Veldhuizen van het ministerie van VROM. 19. Nederlandse bouwverordeningen volgens VNG-model bouwverordening, die van toepassing zijn binnen alle Nederlandse gemeenten. Met vriendelijke groet, Ritskes Raadhuisplein EA Drachten 6

123 Houtrook: eerste klas veroorzaker van een vergiftigd milieu

124 Het stoken van hout lijkt een spannende bezigheid. Een kampvuurtje, een snorrende houtkachel of een open haard zet onze fantasie in beweging. De walmende dampen van de barbecue verhogen het genot van een warme zomeravond. Daar kunnen we uren van genieten. We voelen ons rijk en tevreden met een glas wijn binnen handbereik en de kiloknaller op het vuur. Bedenking De fles azijn staat nooit ver weg bij zoveel genot. De luchtvervuiling door al die rook gooit letterlijk roet in het eten. De buren gaan klagen. Hun huis loopt vol met de rookgassen van uw vuurtje. Dat gaat verschrikkelijk stinken, vooral als de rook belegen is geworden. Wat erger is: de buren krijgen het benauwd. Geen wonder, houtrook bevat vele gifstoffen. Een behoorlijke hoeveelheid fijn stof komt zo in de tuin en de kamers van de buren terecht. Dat is niet onschadelijk fijn stof; het zijn teerachtige deeltjes. Ook wel roet genoemd; of zwart stof. Wetenschappers noemen het O.C. (= Organisch Carbon), Ook is er het schadelijke E.C. (= Elementair Carbon). Dat wordt gevormd door dieselmotoren. Hier een greep uit de bestanddelen van houtrook: meer dan 100 chemische stoffen en de samenstellingen daarvan: dioxines, lood, cadmium en arsenicum, om te beginnen. Koolmonoxide (kolendamp), methaan, aldehyden + formaldehyde, fenolen en derivaten (veroorzaakt o.a. hartritmestoornissen, lager gewicht van baby s), benzeen, vluchtige organische stoffen (oorzaak vorming ozon). En de PAK s (polycyclische organische koolwaterstoffen), waaronder benzo(a)pyreen, zoals bekend, zeer kankerverwekkend. Voor het grootste gedeelte komen deze stoffen met het ultrafijne stof in de omgeving terecht; in onze tuinen, woon- en slaapkamers. Krijg het daar maar weer uit, als het eenmaal binnen is. Totaal onbekend Zolang de mensen geen weet hebben van het brede scala aan gifstoffen in houtrook, heeft bezwaar maken tegen de vervuilde lucht weinig effect. Sterker nog, klagers vinden zelf vaak ook wel een beetje dat ze aanstellers zijn. Want onze voorouders hadden niets anders om zich mee warm te houden. En het is toch een natuurproduct! Het geeft zo n oergevoel, dat houtvuurtje! Puur natuur Alsof in de natuur geen gifstoffen voorkomen! We kennen allemaal wel giftige planten; nachtschade, bijvoorbeeld, of de gele pijpbloem. Die laatste is een oud geneeskruid; maar bij gebruik geeft het ernstige nierklachten. Dat wist ook niemand. Evenzo gaat het met houtrook. Omdat bij de verbranding van organische stoffen (hout dus) zoveel schadelijke stoffen vrijkomen, is het onzin te spreken van 'schoon' hout, als dat bestemd is voor verbranding. Bedoeld wordt, natuurlijk, onbewerkt hout. Dat wil zeggen dat het niet bewerkt is met verf of wolmanzouten of andere impregneermiddelen. Die wolmanzouten zijn al 50 jaar verboden, maar er ligt nog ton van met dit gif bewerkt hout in Nederland. Er zijn mensen die er geen been in zien dat in hun kachel te gooien. Het is dan net alsof er een chemische fabriek vlak naast je woning staat. Er ligt in de regel wel een frontje 'schoon' hout klaar voor het geval van een inspectie. Een schraapsel uit de schoorsteenpijp kan inzicht geven in het stookgedrag. Maar dat doet geen enkele gemeente, ook niet na ernstige klachten. Wanneer er een vuilverbrandingsinstallatie in een buurt wordt gepland, ontstaat er in de regel paniek. Die paniek is terecht. Maar het verbranden van afval in houtkachels in woonbuurten is een regelrechte misdaad! Voor gemeenten maakt het in de praktijk geen verschil wat er in houtkachels verbrand wordt. Maar juist gewoon, onbewerkt hout produceert bij verbranding al die bovengenoemde gifstoffen. Ontwerpers van houtkachels zoeken daarom, nu in opdracht van de EU, naar verbeterde typen houtkachels. Bij kleine houtkachels voor particulieren is de uitstoot, ook bij de beste modellen, nog altijd aanzienlijk. In het laboratorium lijkt die uitstoot binnen de perken te blijven, in de praktijk is dat altijd veel hoger. Een grote risicofactor is de gebruiker of stoker. Vaak een zichzelf overschattende hobbyist. Door verkeerd stoken kan de uitstoot oplopen tot honderden of zelfs duizenden milligrammen (ultra)fijn stof extra. In een Zwitsers onderzoek bleek een houtkachel bij juist gebruik (in het laboratorium) 50 mg fijn stof per m3 fijn stof uit te stoten. Maar bij verkeerd stapelen van het hout loopt dat op naar 500 mg per m3. Wordt de zuurstoftoevoer afgeknepen door de klep te sluiten, dan loopt de uitstoot van fijn stof op naar mg per m3. Bij gebruik in de praktijk liggen deze hoeveelheden nog aanzienlijk hoger. 2

125 Gezondheid De grootte van de fijn stof deeltjes, PM genoemd, wordt uitgedrukt in getallen: PM10 betekent stof met een doorsnee van 10 micrometer. Dat ademen we niet al te diep in. Anders is het met fijn stof, PM2.5 genoemd. Dat is 0,1 tot en met 2,5 micrometer in doorsnee. Dan is er ultrafijn stof: 50 tot 100 nanometer doorsnee. Dat ademen we zeer diep in. Die laatste roetdeeltjes kunnen een ware ravage aanrichten in het menselijk lichaam. Houtrook bestaat voor 80% tot 90% uit fijn stof, aangeduid in rapporten als PM2.5. Dat staat voor Particulate Matter, materie deeltjes, fijn stof dus. Die stofdeeltjes dringen diep in de longen door. Door de longblaasjes komen ze in de bloedbaan. De teerachtige stof, de PAK s, polycyclische organische koolwaterstoffen, gaan mee de bloedbaan in. Van die PAK s zijn er wel een paar honderd, maar in Nederland wordt een 10-tal daarvan uitgekozen voor onderzoek. In andere landen hebben ze veel meer PAK s als schadelijk uitgekozen. Deze kunnen in het laboratorium worden aangetoond, met speciale apparaten. Een daarvan is uitgekozen als gidsstof. De scheikundige naam hiervan is benzo(a)pyreen, kortweg BaP. Sommigen hebben ook benzo(e)pyreen onderzocht en vastgesteld dat het nog schadelijker is dan BaP. Beide veroorzaken ze op termijn kanker. Daarom mag van BaP vanaf 1 januari 2013 maar 1 nanogram per m3 in de lucht zitten. Een nanogram is een miljardste gram. In 1990 drong de Gezondheidsraad er al op aan niet meer dan 0.5 ng per m3 toe te staan. De overheid heeft er 1 ng per kuub van gemaakt. Ondertussen is uit verder onderzoek gebleken dat PM0.1 tot 2.5 veel gevaarlijker is dan men dacht. Ook hart- en vaatziekten worden door ultrafijn stof veroorzaakt of verergerd. En wel direct nadat men het heeft ingeademd. Dit leidt tot extra ziekenhuisopnamen. Zonder dat de patiënten de oorzaak van de verergering meteen doorhebben. Astma- en COPD patiënten weten veel sneller dan gezonde mensen wat de nare gevolgen zijn van houtrook, dat wil zeggen van de inademing van de roetdeeltjes of zwart stof. Hun ademhalingsorganen zijn veel minder in staat de deeltjes te filteren. Ze krijgen zo de volle mep in hun longen. Uit een van de onderzoeken kwam naar voren, dat houtrook 30% schadelijker is dan sigarettenrook. Onderzoek van de Amerikaanse EPA (= Environmental Protection Agency) heeft vastgesteld dat houtrook met dezelfde dichtheid als sigarettenrook, 12 maal schadelijker is. Dat is ook logisch: in houtrook zitten veel meer gifstoffen dan in sigarettenrook. De roetdeeltjes veroorzaken ook bij gezonde mensen ontstekingen op plaatsen waar deze zich nestelen. Bij inademing: in de longen, maar via de neus kunnen ze rechtstreeks in de hersenen terechtkomen. Daar veroorzaken ze ontstekingen. Later kan dat het ontstaan van Alzheimer bevorderen. Bij kinderen kan het de ontwikkeling van hun IQ nadelig beïnvloeden. Maar bij hartpatiënten richt het de meeste schade aan, onder hen vallen de meeste sterfgevallen gerelateerd aan het voorkomen van fijn stof. In een artikel in The Lancet van december 2012 is het mondiale aantal doden door zwart fijn stof bijgesteld van 2 miljoen naar 4 miljoen per jaar. 3

126 Regelgeving fijn stof in het algemeen Voor fijn stof als factor van de luchtkwaliteit zijn er allang afspraken gemaakt: in 2005 zou er voor PM10 een grenswaarde van 40 microgram/m3 als daggemiddelde gaan gelden. Maar daaraan kon de Nederlandse overheid, toen het zover was, niet voldoen. Ze had zelf in 1999 de voorstellen bij de EU ingediend voor verdere reductie van fijn stof na Pas in juni 2011 kon Nederland voldoen aan de norm van 40 microgram per m3 als daggemiddelde. Maar dat was meer het gevolg van trucage in de berekening van de hoeveelheid fijn stof; de waarden kwamen zo heel wat lager uit dan de feitelijke stand van zaken. De geregistreerde uitstoot van fijn stof is letterlijk naar beneden gerekend. Het wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van fijn stof nam de laatste jaren toe. Wat is er zo schadelijk aan fijn stof? Dat is juist dat element zwart of bruin stof of roet. Een gedeelte van die 40 microgram van bv. het verkeer bestaat uit roet. Dit is afkomstig van dieselmotoren. Een tamelijk klein gedeelte daarvan is ultrafijn stof, PM2.5. Maar het fijn stof uit houtkachels bestaat voor 90% uit (ultra)fijn stof. Daarom is het zo onjuist wanneer gemeenten de norm voor fijn stof naar PM10 (40 microgram) hanteren voor de uitstoot van houtkachels. Dat bestaat immers bijna uitsluitend uit het meest schadelijke gedeelte van fijn stof. Door medische onderzoekers ook wel aangeduid als: killer. Er zijn in de buurt van één houtkachel extreem hoge waarden van fijn stof gemeten. Maatregelen tegen de gevolgen van gezellig hout stoken Mag dat allemaal maar? Vuurtje stoken bij de ramen en deuren van de buren? Of een schoorsteenpijp die vlak bij de slaapkamerramen van de buren uitkomt? We kennen de term 'uitroken'. Er zijn mensen die letterlijk hun huizen zijn uitgerookt. Enkele jonge gezinnen uit de stad G. zijn vanwege rookoverlast door open haarden en houtkachels van hun buren de stad ontvlucht. Lange tijd hadden we tegen deze vorm van vervuiling een artikel in de vroegere Bouwverordening (art ). De Bouwverordening is afgeschaft. Daarvoor in de plaats kwam het Bouwbesluit 2012, artikel Daarin staat: 'Onverminderd het bij of krachtens dit besluit of de Wet milieubeheer bepaalde is het verboden in, op, of aan een bouwwerk of op een open erf of terrein voorwerpen of stoffen te plaatsen, te werpen of te hebben, handelingen te verrichten of na te laten of werktuigen te gebruiken, waardoor: a. op voor de omgeving hinderlijke of schadelijke wijze rook, roet, walm of stof wordt verspreid; b. overlast wordt of kan worden veroorzaakt voor de gebruikers van dit bouwwerk, open erf of terrein; c. op voor de omgeving hinderlijke of schadelijke wijze stank, stof of vocht of irriterend materiaal wordt verspreid of overlast wordt veroorzaakt door geluid, trilling, elektrische trilling daaronder begrepen, of door schadelijk gedierte, dan wel door verontreiniging van het bouwwerk, open erf of terrein, of... etc.' 4

127 Bij de presentatie van het NSL (Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit) in 2009, is de taak om de regels aangaande houtrook te handhaven door de toenmalige minister naar de gemeenten verwezen. Meer wilde de minister toen niet tegen deze bron van luchtvervuiling ondernemen. De gemeente is volledig aan te spreken op deze bron van overlast. Zij heeft de bevoegdheid op te treden. Dit is vastgelegd in de Gemeentewet artikel 125: '1. Het gemeentebestuur is bevoegd tot oplegging van een last onder bestuursdwang. 2. De bevoegdheid tot oplegging van een last onder bestuursdwang wordt uitgeoefend door het college indien de last dient tot handhaving van regels welke het gemeentebestuur uitoefent...etc.' In samenhang met afdeling 5.3 van de Algemene wet bestuursrecht heeft een gemeente de wettelijke grond om de rookoverlast aan te pakken. En de gemeente moet de nodige kennis vergaren bij de voorbereiding van een besluit. Awb, art. 3.2 Wat is overlast? Maar dan begint het pas: wat is overlast. Geen wethouder of ambtenaar die enig idee daarvan heeft. Evenmin de onderzoekers van ingenieursbureaus. Die meten of berekenen alleen maar. Vaak fout, maar dan heeft de gemeente tenminste een getal in handen. Ze denkt dan meer te weten. Maar wat weet ze dan? Omdat de gemeente niet weet hoe de verschijnselen te beoordelen, is de conclusie meestal: niets aan de hand. Een mogelijke definitie van overlast zou zijn: Een persoon die aangeeft, dat op enigerlei wijze zijn of haar lichamelijke integriteit wordt aangetast door bepaalde stoffen verspreid in de omgeving die door hun aard de eigenschap bezitten zijn of haar lichaam binnen te dringen en daar schade aan te richten. Verificatie of bewijs Vaak heeft zo n persoon al klachten ontwikkeld, na langere of kortere blootstelling. Daarna wordt de bron van de klachten ontdekt. Die persoon kan dan als volgt te werk gaan: Hij/zij ontdekt de bron van vervuiling, bv. de bron wordt nauwkeurig in de gaten gehouden om de waarschijnlijkheid vast te stellen, dat de stoffen de omgeving en het lichaam van hem/haar binnendringen. Vaak is ook de klager aanvankelijk niet op de hoogte van de schadelijkheid van de gifstoffen in houtrook. Maar na een lange zoektocht wordt er van alles ontdekt. Die schadelijkheid of giftigheid van de componenten van houtrook zijn immers bekend van wetenschappelijke publicaties. Die zijn volop toegankelijk voor iedere burger. Ook is er de neerslag van vroegere acties tegen houtrookoverlast hier en daar te vinden. Door de nieuwe media vindt de klager tegenwoordig zijn lotgenoten. Door onderlinge uitwisseling van gegevens is men uitstekend op de hoogte van de ware aard van houtrook. 5

128 Wat gebeurt er meestal na het indienen van een klacht? Er zijn verschillende mogelijkheden. 1. De ambtenaren komen niet eens kijken. 2. Ze komen wel kijken, maar zonder enig begrip van houtverbranding en houtkachels. 3. Ze komen kijken zonder dat de geoormerkte houtkachel brandt. Dergelijke bezoekjes duren meestal maar een paar minuten. Vaak denken ambtenaren ook: "Een beetje rook moet kunnen." Terwijl artikel 7.22 Bouwbesluit 2012 nadrukkelijk elk plukje rook in het huis van de buren verbiedt! Dit is daarom zo nadrukkelijk gesteld door de VNG (= Vereniging van Nederlandse Gemeenten), omdat er, volgens de WHO, geen veilige ondergrens is van ultrafijn zwart stof. Het resultaat van de ambtelijke inspectie(s) is, dat het verzoek om handhaving wordt afgewezen. Het stoken gaat met extra elan door. De overheid hoort zowel op de hoogte te zijn van de schadelijkheid van de rook als van de wetgeving in dezen. Maar vaak is ze dat niet en wil dat ook niet zijn. Onbekendheid met de materie zou niet mogen leiden tot afwijzing van de klacht. Weliswaar kan de klager (eiser(es)) hiertegen bezwaar aantekenen bij B&W van de gemeente, maar dat is een lange weg. Na een hoorzitting volgt het besluit van de gemeente. Als dat besluit weer negatief voor de klager is, volgt een gang naar de regionale rechtbank. Is deze rechtbank het eens met het besluit van B&W, dan rest de gang naar de Raad van State. De Raad van State heeft echter een dubbelfunctie: ze is tevens adviseur van de overheid. Beoordelaar en adviseur is een slechte combinatie. Soms heeft een gemeente, voor de klager aantoonbaar, een onderzoek zo slecht uitgevoerd, dat de rechter het besluit van die gemeente afwijst. Pakt een gemeente de zaak iets gecompliceerder aan en laat ze technici een onderzoek doen, dan wordt die gemeente waarschijnlijk in het gelijk gesteld. Ook al is het onderzoek aantoonbaar vals. Als het technisch iets te ingewikkeld is, dan laat de rechter het afweten. Er wordt dan een oordeel geveld door instanties die daarvoor niet geëquipeerd zijn. Onderzoek in opdracht van de overheid Er is veel onderzoek gedaan naar de milieueffecten van houtkachels en open vuren. Van 1982 tot 2000 zijn er ettelijke rapporten opgesteld door het ministerie van (vroeger) VROM en ook van I&M. Pas nadat er vanuit de gemeenschap protest kwam tegen de rookoverlast, werden er door de toenmalige minister maatregelen aangekondigd. Van 1997 tot 2004 gold er een typekeuring voor houtkachels. Ze moesten aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen, anders mochten ze niet worden verkocht. Niet dat het ideale kachels waren, maar de rest was nog veel slechter. Enkele daarvan stootten, ook in het laboratorium, wel 40 gram fijn stof per kg gestookt hout uit, laat staan in de praktijk. Het is waarschijnlijk dat er nog grote aantallen van dergelijke houtkachels in omloop zijn. 6

129 De goedgekeurde houtkachels hebben alleen in het laboratorium een tamelijk lage uitstoot. Met kunst en vliegwerk kon men dat klaarspelen. In de praktijk gaven ze veel aanleiding tot klachten en nu is bekend dat de uitstoot hoog is van deze kachels. Vanaf 2004 mochten er in Nederland weer alle mogelijke soorten houtkachels worden verkocht. Er worden nauwelijks eisen gesteld. De aanduiding CE zou kwaliteit garanderen, maar heeft alleen betrekking op de brandveiligheid. Voor de uitstoot is het een nietszeggend keurmerk. Het is ook mogelijk dat de gemeente na klachten onderzoek laat doen Als het de bedoeling van de gemeente is, om de aantasting van de kwaliteit van de lucht vast te stellen, dan kan dat voor de klager goed aflopen. Maar meestal hebben de leden van alle overheden zelf een open haard of houtkachel. En geen van hen heeft weet van de nadelige gevolgen van hun gedrag. En willen dat ook niet weten. Want dan zouden ze maatregelen moeten nemen; de kans dat hun dat kiezers kost willen ze niet eens onder ogen zien. Dat gaat zover, dat ambtenaren onderzoeksbureaus opdracht hebben gegeven onjuiste gegevens in te vullen over de uitstoot van houtkachels. Hiervan zijn voorbeelden te noemen. Dit gedrag bestaat vanouds bij het ministerie van (vroeger) VROM, nu I&M. Daarom liepen Kamervragen van de SP in 2008 op niets uit. Er werd een TNO rapport aan de minister getoond, waarin staat dat de uitstoot van BaP uit houtkachels nauwelijks bijdraagt aan het totaal. Als het ministerie werd benaderd door burgers met vragen over houtrook, dan kregen ze als reactie: "Dat probleem is toch allang achterhaald." Bij het ministerie van I&M zijn in 2009, 2010, 2011 en 2012 alarmerende rapporten over houtrook binnengekomen. Een daarvan is een bundel studies van medici over PM2.5, Black Carbon (B.C.). Hierin wordt B.C. een 'killer' genoemd. In 2013 besluiten de ambtenaren van I&M niets aan het probleem van hout stoken te willen doen. Dit delen ze mee aan de onderzoeksinstituten in Nederland. Waarop de onderzoeksinstituten besluiten het ministerie niet tegen de haren in te strijken en geen onderzoeksresultaten meer naar buiten te brengen die tegen het 'beleid' van het ministerie ingaan. In de officiële publicaties staan enkele rapporten met aantoonbaar onjuiste gegevens. Tot in de hoogste instanties, ook rechterlijke, wordt hieruit geput. Milieudefensie Groningen heeft al lange tijd voorlichting gegeven over de gevolgen van het verbranden van hout. En tot in de hoogste instanties hiertegen geprotesteerd. De laatste jaren zijn ook een aantal burgers in opstand tegen rookoverlast gekomen. Ze hebben zich enigszins georganiseerd. Onderling worden er kennis en ervaringen uitgewisseld. 7

130 Klimaat Gebruik van hout als energiebron zou een bijdrage leveren aan de reductie van CO2. Dat is alleen onder zeer stringente voorwaarden het geval. In de eerste plaats moet de totale hoeveelheid bomen niet teruglopen. Herplant moet daarom verplicht zijn. Snoeihout uit de directe omgeving komt hiervoor het meest in aanmerking. Maar alleen grote verbrandingsinstallaties voldoen aan strenge eisen van verbranding. Deze bezitten elektrostatische filters voor de afvang van roet. Kleine houtkachels hebben deze filters niet. Ook de meest geavanceerde modellen, bv. pelletkachels, hebben nog een uitstoot van 25 tot 50 mg fijn stof per m3. Andere kachels zitten daar ver boven. Eigenlijk moet de uitstoot van fijn stof het nulpunt bereiken, niet alleen om de gezondheid van mensen niet te schaden, maar ook omdat het zwarte stof zonnewarmte absorbeert en zo de temperatuur verhoogt. De techniek heeft die nuluitstoot voor kleine houtkachels nog lang niet bereikt. Daarom zijn houtkachels en ook andere houtvuurtjes af te raden. Niet alleen voor de bebouwde omgeving maar ook daarbuiten; vanwege de stofuitstoot. Het CBS schat het aantal houtkachels in Nederland op miljoen eenheden tot 18 kilowatt (kw). Maar geeft een onzekerheid aan van 50%. We weten het niet. De registratie door TNO is in 2002 gestopt. Tot 1997 waren er ook geen gegevens over de aantallen. Er werden door de handel geen gegevens verstrekt over de verkochte aantallen. Bij verbranding van hout komt ook methaan vrij. Methaan verwarmt de aarde met een factor 25 meer dan CO2. Het is dus een zwaar broeikasgas. Samen met het zwart stof, roet dus, dat zonnewarmte absorbeert, wordt de temperatuur aanzienlijk verhoogd door methaan. Maar als de roetdeeltjes de hogere luchtlagen bereiken, dan kunnen ze terecht komen op de Noordpool. Daar kleurt het de sneeuw donker, waardoor die extra zonnewarmte absorbeert en sneller smelt. Maak de balans wel goed op, voordat de reductie van CO2 door het gebruik van houtkachels wordt geclaimd. Nadere inlichtingen: en: 14 december

131 GEMEENTE WESTERWOLDE áttas l'jljè Aan de leden van de raad datum: 14 mei 2018 ons kenmerk: Z/17/063453/ doorkiesnummer: uw brief/ van: uw kenmerk: bijlagen: Kaart bermeninventarisatie- onderwerp: Brief motie bijen in nood aan de raad Geachte leden van de raad, Via deze brief informeren wij u graag over de motie bijen in nood van 27 juni De motie omvat de volgende onderdelen die chronologisch worden toegelicht. a) Actief bewoners bewust maken van de schadelijke gevolgen van het gebruik van gif. b) Gemeentelijke bermen inzaaien met insectvriendelijke bloemenzaadmengsels. c) Het beheer af te stemmen op de bloeiperiode en jaarlijks opnieuw inzaaien. d) De biodiversiteit van planten en bomen uit te breiden met waard- en drachtplanten voor insecten. e) Het beheer van bomen en struiken ook aan te passen aan gebruik door bijen en andere dieren. f) Voor eind 2018 zal er een ecologisch bermenbeheerplan zijn, opgesteld in samenwerking met diverse natuurbeheerinstanties zoals IVN, Natuurmonumenten, Stichting Groninger Landschap, Staatsbosbeheer, etc. g) In het voorjaar 2018 zal er een kleinschalige pilot worden opgestart waarvan de ervaringen onderdeel uit zullen maken van een nieuw bermenbeheerplan. Voorbereidend is uitvoerig onderzoek gedaan naar andere vormen van bermbeheer ten behoeve van bijen. Omdat dit beheer ook andere insecten, vogels, flora en biodiversiteit behelst is gekozen voor de term 'ecologisch bermbeheer'. Er werd een inventarisatie gemaakt van alle bermen die zich lenen voor ecologisch bermbeheer. Daaruit werd een selectie gemaakt welke bermen er binnen de op te starten pilot zouden kunnen vallen en welke beheer aanpak voor die bermen te kiezen was. Dit werd vastgelegd in de bijgevoegde kaart. Ad a) Wilde bijen, hommels en honingbijen lopen risico's door het gebruik van de neonicotinoiden imidacloprid, tjhiamethoxam en clothianidin. Dat stelt de Europese voedselveiligheidsautoriteit Efsa, in een aantal nieuwe rapporten op basis van de jongste wetenschappelijke gegevens. Sinds 2015 zijn diverse organisaties doende om het gebruik van deze 'neonics' Europees te stoppen. Zeer recent nieuws is dat de middelen inmiddels verboden zijn. Van belang is om bewoners via publicaties te informeren en bewust te maken van de gevaren door gebruik van deze middelen. In de komende Duurzaamheidsvisie wordt hier verder aandacht aan besteed. Bezoekadres Gemeentehuis Sellingen, Dorpsstraat 1, 9551 AB Sellingen Gemeentehuis Wedde, Hoofdweg 2, 9698 AE Wedde Telefoon (0599) Postadres Gemeente Westerwolde Postbus 14, 9550 AA Sellingen & website gemeente@westerwolde.nl

132 Ad b) In de motie wordt geen melding gemaakt van de lopende zaken op het gebied van ecologisch bermbeheer: 1. Op de 4e Dalweg te Vriescheloo loopt al sinds 2002 een ecologische bermenaanpak onder het nog steeds in uitvoering zijnde Vlinderconvenant. De zeldzame bruine vuurvlinder wordt daar aangetroffen. 2. Binnen de Ecologische Hoofdstructuur worden alle bermen al jaren ecologisch beheerd. (Maaisel word afgevoerd, ter verschraling van de bermen) Daardoor komen de bloeiende bermen op termijn weer terug. 3. Vorige zomer werd 3 km van de Bourtangerweg gefreesd en ingezaaid met een bloemenmengsel via ANOG. Deze berm is onlangs gemaaid en het maaisel werd afgevoerd. De resultaten waren goed. De hergroei wordt vastgelegd door monitoring. 4. De wijze van maaien is nog niet correct: het maaien gebeurd met een klepelmaaier waarbij alle maaisel direct verdwijnt via een afvoersysteem. Het krijgt niet de tijd om zaden te laten vallen voor bloei in de volgende zomer. Het inzaaien van alle bermen met een bij-vriendelijk bloemenmengsel en het beheren daarvan is een kostbare zaak. Een gangbaar bloemenmengsel van 1 jarigen kost circa 20, - per kilo. Een geselecteerd mengsel voor jarenlang resultaat kan oplopen tot 490,- per kilo. Een bloemenmengsel moet bestaan uit die soorten die aanslaan op de beschikbare grondsoort, hoort landschappelijk te passen in het gebied en dient voor langer dan 1 jaar te blijven opkomen. Deze bloemenmengsels zijn erg duur en garanderen niet altijd het goede resultaat voor de langere termijn. Het beste effect wordt bereikt als verschralen van bermen en een andere maaifrequentie voldoende is om rijk bloeiende bermen te verkrijgen. Resultaten daarvan zijn niet binnen 1 jaar zichtbaar. Voorgesteld wordt om een 6 tal bermen op 3 verschillende manieren te gaan beheren: maaien en afvoeren, inzaaien met 1-jarig mengsel (goedkoop) en inzaaien met specifiek mengsel voor dit gebied (maatwerk en duur bij grootschalig gebruik) Hiermee is het mogelijk om een beeld te realiseren waarop een keuze kan worden gemaakt. Ad c) Omdat het maaien en afvoeren van maaisel lastig onder te brengen is in het reguliere maaiwerk, wat grotendeels wordt uitgevoerd door derden, wordt een oplossing gezocht, samen met het IVN, voor het te kiezen juiste maai moment. De frequentie hiervan is vooralsnog 1 x per jaar, na 22 juni. Ad d) Biodiversiteit van bomen en struiken uitbreiden met waard- en drachtplanten voor insecten. Hier wordt bij elke nieuwe aanplant al rekening mee gehouden. De effecten hiervan zijn, gezien de schaal, nog niet meetbaar. Bij grootschalige aanpak zal dit via monitoren wel zichtbaar worden. Ade) Het beheer van bomen en struiken aanpassen aan bijen en andere dieren. De gemeente pleegt alleen onderhoud als dit noodzakelijk is. Voor het beheren van groen worden afwegingen gemaakt op basis van de doelen van het terrein en de veiligheid ter plaatse. De opzet is om verder de natuur met rust te laten, tot een noodzaak daartoe ontstaat. Gezien de grootte van het areaal kan niet altijd rekening worden gehouden met alle wensen die er zijn, schade aan flora en fauna wordt zo veel mogelijk voorkomen. Ad feng) Een pilot voor 3 jaar met evaluatie in uitvoering brengen en vervolgens een bermen beheerplan opstellen. Doelen voor de pilot ecologisch bermbeheer: - Toename van biodiversiteit in flora en fauna in en buiten deze bermen. Uiteraard geldt dit voor bijen maar ook vlinders en libelles zullen in deze bermen te vinden zijn. Vogels worden aangetrokken door deze beheerwijzigingen. Dat zijn weer de natuurlijke vijanden van bijv. de eikenprocessierups.

133 - Bermbeheer monitoren om te komen tot een zo voordelig mogelijk beheer qua kosten. Met inzet van diverse partijen is het mogelijk om de kosten te beperken. Een en ander valt of staat met de resultaten van de pilot. - Aandacht vestigen op een rijke bermenflora en -fauna in het kader van Citta-slow. - De duurzaamheid verder verbeteren door het maaisel in te zetten als product in plaats van afval. Wijze van uitvoering: Op basis van ligging, diversiteit en beschikbare ruimte zijn de volgende bermen in overleg met IVN gekozen. IVN voorziet de gemeente van inventarisaties, vergaarde kennis en adviezen en ondersteunt de opzet voor ecologisch bermbeheer. Zij zijn hierin een onmisbare factor en zij verzorgen in de komende tijd op incidentele basis de ontwikkelingen van flora en fauna op de gekozen bermen. De bermen en het voorgestelde beheer daarop: Hogeweg (8,9 km.) Bourtangerweg (2,9 km.) Noordesweg (2,0 km.) Breetuinenweg (1,3 km.) Stakenborgweg (5 km) Boekweitveen (2, 1 km.) div. zijden oostzijde oostzijde beide zijden noordzijde beide zijden maaien na 22 juni en na september. maaien in september, berm is al ingezaaid. inzaaien, maaien na september. inzaaien, maaien na september. maaien na 22 juni en na september. inzaaien, maaien na september. Op de in te zaaien bermen wordt een strook van 1 meter breed gemaakt. Het maaien en afvoeren wordt gedaan over de hele breedte van de berm. Bij alle bermen wordt het maaisel afgevoerd. o.a. IVN, Staatsbosbeheer en Provincie zijn en worden betrokken bij deze pilot. Met vriendelijke groet, en wethouders van de gemeente Westerwolde,. Zwart, ge eentesecretaris

134 GEMEENTE WESTERWOLDE rittaç/tjw. wrn krrtij v o o r Ox li xrxn tdrdv D m xv r D GD v Rn Oxr uo rs t datum: ons kenmerk: doorkiesnummer: uw brief/ van: uw kenmerk: bijlagen: onderwerp: 4 m xi 4s.l ehm4288 m2zz sh mh Hm gxrn tw o o roin g v Rn Ox rrros v rrg xn kv Ol v Rn E8 Rp ril HmE8 h xr' h tx m xv ro u w v Rn Oxr uo rs td,n Oxz x Krixç v in Ot u Ox KxRn tw o o roin g v Rn Ox Oo o r u g xs txlox v rrg xn v Rn E8 Rp ril jld CrRg xn / 1. bent u op de hoogte van de grootschalige kap van d ja wat heeft u daar tot nu toe op d niet wat gaat u daar op ondernemen? uxt k Rp p xn v Rn Ko m xn xn h xt Ou n n xn v Rn Ko o m Kxs trn Oxn iko o m rijxn lrn g s Ox w xg j is Rllxxn m o g xlijk o n Oxr Ox ORRrv o o r g xloxn Ox Rrg u m xn txn d Kxp RRlO in Ox wkcd Ox VRtu u rkxs ' h xrm in g s w xt xn Ox clo rre xn çru n Rw xtd Co o r k Rp RRn v rrg xn g xlot ORt xr z o n Oxr s txxk h o u Oxn O Rrg u m xn t g xxn v xrg u n n in g w o rot v xrlxxn Od o o k n ixt RRn g xm xxn txlijk x Ko m xn D 2. Bent u op de hoogte van de schade die dit mogelijk toe brengt aan flora en fauna? Zo,ja wat gaat u hierop d niet wat gaat u daaraan doen? po n çorm Ox VRtu u rkxs ' h xrm in g s w xt xn Ox clo rre xn çru n Rw xt w o rot v o o r xlk x k Rp Kxk xk xn o ç h xrs txl v Rn Ox Kxs trrn Ox n Rtu u rw RRrOxn m o g xlijk is D,n Ox m xxs tx g xv Rllxn Klijk t Oit m o g xlijk tx z ijn Oo o r h xrp lrn t m RRr o o k Oo o r h xt R' h txrlrtxn v Rn g xs n o xiox trk k xn D sd Weet u waar het o m het zogenaamde "verdunnen", onderhoud of ongebreidelde kap gaat? Zo,ja dan ontvangt de Partij voor de Dieren daar graag een overzicht van, zo niet wat gaat u daarop ondernemen? l x Co n k s lrrn d h xt Gn g Kxrt l rxn th Ko s xn prm p in g WxOOxrKxrg xn z ijn lo ' Rtixs w RRr v xxl Ko m xn z ijn g xv xlod uxt rxs u ltrrt v Rn Ox Ou n n in g lrn g s Ox Co n k s lrrn lxv xrt o p ORt xr Oo o r m xxr li' h tin v Rl in Ox Kxrm xn ju is t xxn to xn Rm x z Rl o n ts trrn in Ox Oiv xrs itxit v Rn çlo rr xn çru n RD l x Klijv xn Ox Ko m xn h xkkxn ru im tx g xk rxg xn o m o p xxn g xz o n Ox m Rn ixr Oo o r tx g ro xixn D l x lrn Os ' h Rp p x lijk x w RRrOx v Rn h xt g xh xxl Klxxç in tr' td uxt Gn g Kxrt l rxn th iv Rn trrts Ko s Kxh xxrj k Rm p tx m xt xxn g ro tx h o xv xxlh xio z ixk x xs s xn D Fit v o o rz o rg h xxçt trrts Ko s Kxh xxr ORRr xxn in g rxxp g xorrn D trrts Ko s Kxh xxr is lrn Oxlijk v rijg xs txlo v o o r h xt RRn v rrg xn v Rn v xrg u n n in g xn v o o r h xt v xllxn v Rn h o u to p s trn Oxn D prm p in g WxOOxrKxrg xn h xxçt tw xx RRn v rrg xn in g xoixn OD l x xxrs tx RRn v rrrg Kxtro ç H1 Ko m xn Kin n xn xxn g x' o m Kin xxrox RRn v rrrg D l xz x w xro in g xtro k k xn xn o p n ixu w in g xoixn OD l x p ro ' xou rx h ixrv o o r lo o p t m o m xn txxl n o g D l x tw xxox RRn v rrrg Kxtro ç ru im Hmm z ixk x xs s xn D Bezoekadres Telefoon Postadres & website h xm xxn txh u is xllin g xn d l o rp s s trrrt Ed Z22E wg xllin g xn im2zzj sh mh Hm h xm xxn tx Wxs txrw o lox g xm xxn txb w xs txrw o loxdn l h xm xxn txh u is WxOOxd u o o çow xg Hd Z0Z8 wg WxOOx k o s tku s E4d Z22m f xllin g xn www Dw xs txrw o loxdn l

135 l xz x RRn v r RRg w xr O v o o rrç Rl o p g x n o m xn Oo o r g xm xxn tx x n p ro v in ' ix iw xt n Rtu u r Kxs ' h x m in g j D u ixro p w xro Oo o r g xm xxn tx xxn h xrp lrn tp li' h t o p g xlxg OD,n h xt Rlg xm xx n g x lot/ g o m x n Oix g xv RRrlijk w o r Oxn Oo o r Ko o m z ixk txs d h o ltxs d Kxs ' h ROig x n xn z D w o roxn u it v o o rz o r g g xv xlo xn w RRr m o g x lijk w xxr h xrp lrn td 4. Bent u het met de Partij voor de Dieren eens dat er zo snel mogelijk een bomenplan moet komen om misstanden tegen te gaan dan wel te voorkomen? Zo,ja wanneer denkt u daar mee aan de slag te gaan? Zo, niet waarom niet? Gr w o rot s in Os HmEH g xw xrk t RRn xxn Ko m xn Kxh xxrp lrn d Oix v o loo xt RRn Ox z o rg p li' h t v o o r v xilig h xio in Ox o p xn KRrx ru im txd l x in v xn trris Rtix xn Ko o m v xilig h xios ' o n tro lxs z ijn o n lrn g s Rçg xro n O v o o r g xh xxl Wxs txrw o loxd l RRrKij w xroxn 0HDmmm lrrn Ko m xn g x' h x' k t o p o DRD v i trlitxit xn g xz o n Oh xiod l xz x z o m xr w o roxn Ox v xrv o lg ' o n tro lxro n Oxs v o o r h xt xxrs t g xs trrt D u xt rxs u ltrrt h ixrv Rn is o n OxrOxxl v Rn h xt rxg u lixrx s n o xiw xrk w Rt RRn s lu itxn O RRn Ox z o m xr w o rot u itg xv o xrod l x xxrs tx g xg xv xn s v Rn Oxz x z o m xr z ijn n o Oig o m xxn n ixu w Ko m xn KxlxiOs p lrn s Rm xn tx s txllxn D l x rrro w o rot ORRrv Rn u itxrrrro in k xn n is g xs txlo o p xxn n ROxr tx Kxp Rlxn ORtu m D u xt Ko m xn Kxh xxrp lrn iz o rg p li' h td Ko o m v xilig h xio xn in v xn trris Rtix v Rn Rllx lrrn Ko m xn j w xro in HmEH in gxllin g w xoox g xs trrt xn OrRRiOx v Rn Rç HmE0 o o k in ClRg t w xooxd l Rn k z ij Ox Oxs tijos g xs trrtx s Rm xn w xrk in g k o n o n lrn g s Oxz x g ro tx in v xn trris Rtix w o roxn Rçg xro n OD Gr w o rot n u g xw xrk t RRn xxn Ko m xn Kxh xxrp lrn m xt in s p x' tixro n Oxs D l it p ro Ou ' t is n o g n ixt Rçg xro n OD u xt Oo xl v Rn Oit Kxh xxrp lrn is o m h xt rxg u lixrx o n Oxrh o u Os w xrk tx Kxp Rlxn xn o m Rllx Ko m xn o n Oxr z o rg p li' h t tx k u n n xn Kxw Rk xn D 2D Ook particulieren krijgen, zo lijkt het, erg makkelijk een kapvergunning bij grote bomen waar toch vaak een verplichting tot heraanplant bij hoort. Hoe zit het met de controle op deze verplichting en 'handhaving' bij het in gebreke blijven daarvan? Glk x v rrrg o v xr h xt v xllxn v Rn Ko m xn w o rot txr p lxk k x Kxk xk xn D Co o r h xt RRn v rrg xn v Rn xxn v xrg u n n in g w o rot o p v xrz o xk o o k Rl ROv ixs g xg xv xn o ç h xt w xl z in h xxçt o m xxn v xrg u n n in g RRn tx v rrg xn D,n s o m m ig x g xv Rllxn g RRt h xt o m Ou n n in g ih xt v xllxn v Rn Ko m xn txn Kxh o xv x v Rn Ox lxxçru im tx v Rn Ox Ko m xn Oix Klijv xn s trrn j D Co o r Ou n n in g is g xxn v xrg u n n in g n o Oig D,s w xl xxn v xrg u n n in g n o Oig ORn w o rot p xr lo ' Rtix txr p lxk k x g xk xk xn o ç xr ru im tx is v o o r h xrp lrn td,s ORt m o g xlijk ORn w o rot ORt o v xrlxg O m xt Ox RRn v rrg xr D,s ORt n ixt m o g xlijk ORn w o rot o o k g xxn h xrp lrn t o p g xlxg OD inx k lxin x tu in d tx v xxl Ko m xn in Ox n RKijx Ku u rtjd u xt ijrrrlijk s j h Rn Oh Rv xn o p Ox h xrp lrn t is xrg m o xilijk D l x Kxz xttin g is in Ox g xm xxn tx tx k lxin o m h Rn Oh Rv in g o p Rllx ROrxs s xn u it tx v o xrxn D l RRr k o m t n o g Kij ORt h Rn Oh R v in g Oo o r z o u m o xtxn lo p xn to t Ox Ko m xn w xxr k Rp v xrg u n n in g s p li' h tig z ijn ioo o rs n xox o p EDsm m xtxr m in im RRl Hm ' m j D 6. Op mijn vragen over de kap bij Camping Wedderbergen gaf u als antwoord dat voor deze kap, die gestart is voor de vergunning was afgegeven, alsnog de vergunning af te geven zodat deze gelegaliseerd wordt. Is dit dan wat u bedoelde toen u aan gaf dat uitstappen uit het DGO u de gelegenheid gaf sneller aan burgers een vergunning te kunnen verlenen; en wordt dit dan uw beleid? l x tx v ro xg u itg xv o xrox k Rp o p ' Rm p in g WxOOxrKxrg xn w Rs Rl in Kxh Rn Oxlin g xn Ox Kxh Rn Oxlin g ORRrv Rn w o rot v o o rtg xz xtd CxrOxrx ' o n ' lu s ixs z ijn ORRr n ixt u it v o o rtg xv lo xiod 1D Bent u niet bang dat u daarmee een precedent schept doordat mensen zullen denken dat het loont vast te beginnen met kappen om alsnog een vergunning te krijgen ipv te wachten op de vergunning met de kans dat deze geweigerd wordt? Gr w o rot p xr s itu Rtix xxn h xro v xrw xg in g g xm RRk t o v xr Ox RRn v rrrg D o m s o n ts trrt ORRru it xxn Rn Oxrx m RRtrxg xl in Ox v o rm v Rn xxn irrn g xp Rs txj h xrp lrn t o ç xxn Ko xtxd Gxn KxRrg u m xn txxrox w xig xrin g lxv xrt xxn Ko xtx o p Kij h xt to ' h k Rp p xn v Rn Oxz x Ko o m Dlx k ro v in ' ix s p xxlt h ixrin xxn ro l Rls h xt v o o r v Rl p lrrts v in Ot Kin n xn Ox k ROxrs v Rn Ox w xt VRtu u rkxs ' h xrm in g D

136 8. Aan de Harpelerweg is in februari de enige wilde appel uit deze omgeving door de gemeente vernietigd. Een zeer zeldzaam soort die volgens de verspreidingsatlas nog maar op zes plaatsen in Nederland te vinden was. Overweegt de gemeente heraanplant en indien er geen goede verklaring voor is voor deze vernietiging daarover spijt te betuigen? De Wilde Appel (Malus sylvestris) langs de Harpelerweg herkennen wij niet als gesnoeide soort. Wel is voor onderhoud een aantal Gagelstruiken (Myrica gale) teruggeknipt. Daarvan is melding gedaan en het terrein werd vervolgens afgezet. De Gagel groeit vanzelf weer op en zal met name in het begin snel weer in beeld zijn. Er is geen intentie om deze soort te laten verdwijnen. 9. Er was een Digitale bomenkaart in Bellingwedde, is die er nog? Zo, ja, dan zou ik die graag van u ontvangen. Deze vraag is bij vraag 4 al beantwoord. Voorbeelden van de gebieden waar flink gekapt is waarvan, in ieder geval voor de partij voor de Dieren, niet duidelijk is of er een vergunning is afgegeven, wat de reden was voor de kap en of er herplant zal worden : Camping Wedderbergen (begin april) Engbert Drenthbos/Pastorielaan Bij de jeugdsoos grens Bellingwolde en Vriescheloo Bij het fietspad Bruine Vuurvlinder bij Bourtange is rigorous gekapt in een bomenwal. (zie foto's) Bomen langs wegen, paden en boomwallen worden erg hoog opgekroond. Veel hoger dan nodig. Het resultaat is dat het landschap steeds kaler wordt. Ook struiken worden rigoreus weggesnoeid. Daarmee is de verbindig van boom-, struik- en kruidlaag verbroken. Ten nadele van vogels, insecten en de schoonheid van het landschap. Reactie op de voorbeelden: Camping Wedderbergen. Toegelicht in antwoord 3. Engbert Drenthbos: Toegelicht in antwoord 3. Jeugdsoos Veendiep: Kap wilgen ivm veiligheid van dijken die van waterschap Hunze en Aa's zijn. Populieren werden verwijderd ivm uitvallende kroontakken. Het bosperceel van andere soorten werd bij deze kap gespaard. Open plekken werden weer herplant met diverse soorten bosplantsoen tbv biodiversiteit. De scholen werden daarbij betrokken op de nationale boomfeestdag. Fietspad Bruine Vuurvlinder: Ter plekke is geen enkele beplanting aangetroffen. Ook zijn daar door de gemeente geen kap- of dunningwerkzaamheden uitgevoerd. Op deze locatie stonden geen bomen. Opkronen van bomen langs de weg: Het opkronen van bomen langs de weg wordt gedaan om ruimte te houden voor het (hogere) verkeer. De maximale vrachtautohoogte (4 meter) wordt aangehouden als maatstaf. Daarbij wordt opgeteld de doorhang van de grotere gesteltakken als er blad aan zit en de bomen nat zijn. Bij lindes met name is de doorhang erg hoog. Dat belemmert daarmee het onderdoor rijdende verkeer als de opkroon hoogte wordt verlaagd. Bij houtwallen en singels blijft de verbinding tussen ondergrond (ruigte), struikvormend bosplantsoen (coulisse) en laanbomen in de meeste gevallen wel bestaan. Met vriendelijke groet,. ster en wethouders van de gemeente Westerwolde, ).çfrt-~-j--~ gemeentesecretaris