(A.B no. 87) (Zittingsjaar )

Transcriptie

1 RAAD VAN ADVIES CURAQAO KONSEHO 01 KONSULTA K6ASOU Aan de Voorzitter van de Staten van Cura<;ao Wilhelminaplein Cura<;ao RvA no. RA/23-18-LV Onderwerp: Advies: lnitiatiefontwerplandsverordeningtot wijziging van de Staatsregeling van Cura<;ao (A.B no. 87) (Zittingsjaar ) Met verwijzing naar uw adviesverzoek d.d. 13 juni 2018 om het oordeel van de Raad van Advies inzake bovengenoemd onderwerp en de behandeling hiervan op 20 augustus 2018, bericht de Raad u als volgt. I. Algemeen 1. lnleiding De Raad heeft van de Staten een adviesverzoek ontvangen, te weten de initiatiefontwerplandsverordening tot wijziging van de Staatsregeling van Cura<;ao (hierna: het initiatiefontwerp). In de memorie van toelichting die behoort bij het initiatiefontwerp (hierna: de memorie van toelichting) staat dat met het initatiefontwerp wordt beoogd de artikelen 6 en 43 van de Staatsregeling van Cura<;ao (hierna: de Staatsregeling) te wijzigen, teneinde het mogelijk te maken om bij landsverordening aan ingezetenen die geen Nederlander zijn ten minste het actief kiesrecht te kunnen toekennen.1 2. De reden voor het voorstel tot wijziging van de Staatsregeling Op 7 juni 2016 heeft de Raad advies uitgebracht over de initiatiefontwerplandsverordening tot wijziging van het Kiesreglement Cura<;ao (A.B no. 87) (Zittingsjaar ) (hierna: het initiatiefontwerp Kiesreglement). Het doel van de voorgestelde wijziging van het Kiesreglement Cura<;ao was om de mogelijkheid te scheppen het actief kiesrecht toe te kennen aan ingezetenen die geen Nederlander zijn. In voornoemd door de Raad uitgebracht advies 2 (hierna: het advies van de Raad d.d. 7 juni 2016) wordt benadrukt dat het actief kiesrecht, gelet op de artikelen 6 en 43 van de Staatsregeling, is gebonden aan het Nederlanderschap en het ingezetenschap. Om het actief kiesrecht oak te kunnen toekennen aan niet Nederlanders dient de Staatsregeling te worden gewijzigd. 3 Met het indienen van het initiatiefontwerp volgen de indieners het advies van de Raad d.d. 7 juni Memorie van toelichting, pagina 1, laatste volzin. 2 Advies van de Raad d.d. 7 juni 2016, met kenmerk RvA no. RA/13-16-LV. 3 Het advies van de Raad d.d. 7 juni 2016, pagina 3, het derde en het vierde tekstblok. 4 emorie van toelichting, pagina 1, eerste tekstblok onder "1. Algemeen deel". Architectenweg 1, Cura<;ao, Tel: (5999) , Fax:( 5999) , info@raadvanadvies.cw

2 3. De strekking van artikel 6 van de Staatsregeling In hoofdstuk 2 van de Staatsregeling zijn grondrechten opgenomen. De wetgever wil daarmee het grote belang van grondrechten voor Cura9ao als democratische rechtsstaat onderstrepen. Artikel6 van de Staatsregeling dat het actief- en passief kiesrecht voor Nederlandse ingezetenen van Cura9ao garandeert, staat ook in hoofdstuk 2. Dat het kiesrecht een belangrijk element van de democratie is, wordt daarmee benadrukt. Het verzekeren van het actief- en passief kiesrecht in artikel 6 van de Staatsregeling staat echter los van de vraag op welke wijze dit recht in een ander hoofdstuk van de Staatsregeling wordt uitgewerkt. In de Grondwet van Nederland (hierna: de Grondwet) komt een bepaling voor die analoog is aan artikel 6 van de Staatsregeling. 5 Ook ten aanzien van die bepaling is het uitgangspunt dat deze een waarborg is het kiesrecht aan bedoelde personen te verzekeren, los van de vraag hoe dit recht vervolgens wordt uitgewerkt. Op basis van voortschrijdend inzicht is de Raad tot de conclusie gekomen dat artikel 6 van de Staatsregeling niet gewijzigd behoeft te worden en is de vraag of de procedure van artikel 44 van het Statuut 6 doorlopen moet worden om die reden niet aan de orde. Wei zal artikel 43 van de Staatsregeling moeten worden gewijzigd om aan niet-nederlandse ingezetenen het actief kiesrecht toe te kennen. II. lnhoudelijke opmerkingen 1. Het initiatiefontwerp Het oogmerk van het initiatiefontwerp Hierboven is naar voren gebracht dat de indieners met het initiatiefontwerp het advies van de Raad d.d. 7 juni 2016 volgen.7 Bedoeld advies heeft de Raad toen uitgebracht naar aanleiding van het initiatiefontwerp Kiesreglement dat ertoe strekte het actief kiesrecht te kunnen toekennen aan niet-nederlandse ingezetenen. Mochten de indieners tevens beogen het mogelijk te maken om het passief kiesrecht voor de verkiezingen van de Staten aan niet-nederlandse ingezetenen toe te kennen, dan adviseert de Raad dit duidelijk in de considerans van het initiatiefontwerp op te nemen en artikel 44 van de Staatsregeling daartoe aan te passen. 2. De memorie van toelichting De motivering van de voorgestelde wijzigingen en daarbij gemaakte afwegingen 1 o. Jnleiding In de memorie van toelichting is de wens om ingezetenen die geen Nederlander zijn het kiesrecht voor de Staten toe te kennen als volgt gemotiveerd. Het gaat hier om een groep ingezetenen die evenwel geen Nederlander zijn, maar gedurende langere tijd door rechtmatig verblijf deel uitmaken van de Cura9aose gemeenschap. Voorts betalen zij belastingen en zijn onderworpen aan het recht van Cura9ao. Zij maken dus deel uit van de Cura9aose samenleving zonder het kiesrecht te hebben voor de politieke organen van het land waarin de ook voor hen geldende rechten en plichten worden vastgesteld. Dit argument lag in Nederland ook min of meer ten grondslag aan de toekenning van het kiesrecht aan niet-nederlandse ingezetenen voor de lokale verkiezingen, namelijk de gemeenteraadsverkiezingen. 8 s Arr el 4 van de Grondwet. 6 A kel 44 van het Statuut regelt het preventief toezicht op bepaalde wijzigingen van de Staatsregeling. 7 P ina 1, onderdeel "2. De reden voor het voorstel tot wijziging van de Staatsregeling", van dit advies. 8 K merstukken /1976, , nr. 3, onderdelen 4 en 5, pagina's 5 en 6. RvA no. RA/23-18-LV 2

3 2 o. De onderwerpen "defensie" en "buitenlandse betrekkingen" als belemmering voor toekenning van het kiesrecht voor andere dan /okale verkiezingen in Nederland aan niet-nederlandse ingezetenen In het advies van de Raad d.d. 7 juni 2016 staat dat toekenning van het actief kiesrecht in Nederland aan niet-nederlandse ingezetenen destijds slechts mogelijk is gemaakt voor gemeenteraadsverkiezingen en niet voor de verkiezingen van de Tweede Kamer. 9 De reden hiervoor is dat het kiesrecht op nationaal niveau "nauwer samenhangt met de nationaliteit dan op het lokale niveau". Het voornaamste bezwaar bleek te liggen in de soort onderwerpen die beide kamers van het Nederlandse parlement behandelen. Buitenlandse be"lnvloeding bij de besluitvorming van het Nederlandse beleid ten aanzien van de onderwerpen "defensie" en "buitenlandse betrekkingen", via kiesrecht voor niet-nederlanders, werd niet wenselijk geoordeeld. 1 o 11 Ook in de openbare lichamen Bonaire, Saba en Sint Eustatius is het actief- en passief kiesrecht aan niet-nederlandse ingezetenen slechts toegekend voor de verkiezingen van het lokaal bestuur, namelijk die voor de eilandsraad. 3 o. De Curac;aose situatie Algemeen De staatkundige herstructurering van het voormalige land de Nederlandse Antillen per 10 oktober 2010 heeft ertoe geleid dat Curac;:ao slechts een bestuurslaag heeft. Het eventueel toekennen van het actief- en passief kiesrecht aan niet-nederlandse ingezetenen op slechts lokaal niveau, zoals in Nederland is gebeurd om de bovengenoemde redenen, is in Curac;:ao dus niet aan de orde. Wei zou ook hier de vraag gesteld kunnen worden of eventuele buitenlandse be.lnvloeding van het Curac;:aose beleid ten aanzien van "buitenlandse betrekkingen" en "defensie" via het kiesrecht voor niet-nederlandse ingezetenen, een aspect is waar rekening mee moet worden gehouden. lmmers, bij de behartiging van deze onderwerpen worden de Caribische Ianden, gelet op artikel 6 van het Statuut, zoveel mogelijk betrokken. Buitenlandse betrekkingen Oat buitenlandse betrekkingen een aangelegenheid van het Koninkrijk zijn, is als algemeen beginsel onomstreden. De Ianden in het Koninkrijk vormen sa men een volkenrechtelijke entiteit; er moet om die reden in de internationale betrekkingen eenheid van beleid zijn. Dit neemt niet weg dat de Caribische Ianden tevens eigen internationale belangen hebben en in de behartiging daarvan zeggenschap verlangen. Dit zal met name het geval zijn met onderwerpen die tot de autonome bevoegdheden van de Ianden behoren. 1 2 Het belang van de Caribische Ianden bij de buitenlandse betrekkingen komt ook hierin tot uitdrukking dat zij als onderdeel van hun ambtelijke organisatie een sector Buitenlandse Betrekkingen hebben die de externe behartiging van de autonome belangen van elk der Ianden coordineert, waarmee zij mede verantwoordelijk zijn voor de behandeling van Koninkrijksaangelegenheden inzake de buitenlandse belangen. Zij onderhouden daartoe nauwe contacten met het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Op eeri aantal diplomatieke vertegenwoordigingen van het Koninkrijk in de regio en in de Verenigde Staten zijn diplomaten uit de Caribische Ianden geplaatst, aangewezen door de regering van hun land. 13 Tegen deze achtergrond wijst de Raad op artikel11, derde lid, van het Statuut en de toelichting daarop, waaruit kan worden opgemaakt dat aangenomen wordt dat "buitenlandse betrekkingen" een aangelegenheid is die de Caribische Ianden raken. 9 Zie artikel 130 van de Grondwet. 1 0 Advies van de Raad d.d. 7 juni 2016, pagina 5, onder "a. BeYnvloeding van het beleid door buitenlanders". amerstukken / 1977, , nr. 6, pagina 5. orman, C. (2012). Het Statuut, p. 137 e.v. Wolter Kluwer business. 13 orman, C. (2012). Het Statuut, p. 137 en 138. Wolter Kluwer business. RvA no. RA/23-18-LV 3

4 Defensie Oat ook "defensie" een aangelegenheid is die de Caribische Ianden raakt blijkt eveneens uit artikel 11 van het Statuut, te weten uit het tweede lid daarvan. De nauwe betrokkenheid van Cura9ao bij deze aangelegenheid komt onder andere in artikel 30, eerste lid, van het Statuut 14 tot uitdrukking, dat de verplichting oplegt aan Curavao tot verlening van hulp en bijstand aan de krijgsmacht van het Koninkrijk die hier is gestationeerd. 4 o. De motivering van het initiatiefontwerp Hierboven in onderdeelll 2, onder "1 o. In Ieiding", is reeds opgemerkt dat de initiatiefnemers in de memorie van toelichting de wens voor toekenning van het kiesrecht voor de Staten aan niet Nederlandse ingezetenen, hebben gemotiveerd. De Raad merkt op dat in deze motivering geen afweging is te vinden over de vraag of de onderwerpen "buitenlandse betrekkingen" en "defensie" aspecten in bovengenoemde zin 15 zijn, waarmee rekening moet worden gehouden voor het toekennen van kiesrecht voor de verkiezingen van de Staten aan ingezetenen die geen Nederlander zijn. 5. Advies De Raad adviseert met inachtneming van het bovenstaande een draagkrachtige motivering in de memorie van toelichting op te nemen voor het voorgestelde in het initiatiefontwerp. Ill. Opmerkingen van wetstechnische en redactionele aard Opmerkingen van wetstechnische en redactionele aard zijn in een bijlage bij dit advies opgenomen en worden geacht hiervan integraal onderdeel uit te maken. Willemstad, 21 augustus Zie voor een gelijkluidende bepaling artikel12, eerste lid, van de Defensiewet voor Aruba, Curac;:ao en Sint Maarten. 1 5 Zie daartoe onderdeelll 2, onder "2 De onderwerpen "defensie" en "buitenlandse betrekkingen" a/s be/emmering voor toekenning van het kiesrecht voor andere dan lokale verkiezingen in Nederland a an niet Nederlandse ingezetenen", op pagina 2 van dit advies. RvA no. RA/ LV 4

5 8iilage behorende bii het advies van de Raad van Advies. RvA no. RN23-18-LV Zowel het initiatiefontwerp als de memorie van toelichting heeft wetstechnische en redactionele onvolkomenheden. De Raad noemt de volgende voorbeelden. 1. Het initiatiefontwerp a. lndeling van het initiatiefontwerp gelet op artikel112 van de Staatsregeling Artikel 112, eerste lid, tweede volzin, van de Staatsregeling bepaalt dat elk voorstel tot verandering van de Staatsregeling de voorgestelde verandering uitdrukkelijk dient aan te wijzen. Om die reden wordt geadviseerd in artikel I van het initiatiefontwerp te vermelden dat de Staatsregeling de in artikel II opgenomen wijziging ondergaat en vervolgens in artikel II de beoogde wijzigingen van de Staatsregeling en in artikel Ill de inwerkingtredingsbepaling op te nemen. 16 b. Artikell. onder 8 Voorgesteld wordt in artikell, onder 8: - in het tweede tekstblok de woorden "van het" eenmaal te schrappen; -in het laatste tekstblok "tenminste" te vervangen door "ten minste". 2. De memorie van toelichting a. Pagina 1 Voorgesteld wordt: in het voorlaatste tekstblok in de vierde volzin van onderaf "beschermd" te vervangen door "beschermt"; en in het laatste tekstblok in de eerste volzin "ngezeten" te vervangen door "ingezeten". b. Pagina 2 Voorgesteld wordt: in het eerste tekstblok, in de voorlaatste volzin "lidmaatschapo" te vervangen door "lidmaatschap"; en in het vierde tekstblok, in de eerste volzin "tenminste" te vervangen door "ten minste". c. Pagina 3 Voorgesteld wordt: in het eerste tekstblok, in de laatste volzin "bedstaan" te vervangen door "bestaan"; et laatste tekstblok, in de laatste volzin, de zinsnede "gevolgen.verbonden " te angen door "gevolgen voor hetland verbonden ". 1 6 Zie voor een voorbeeld de in het Publicatieblad, 2004, no. 75, opgenomen wijziging van de Staatsregeling van de Nederlandse Antillen. RvA no. RA/23-18-LV 5

6 PARLAMENTO Dl KORSOU Parliament of Cura<;ao Parlamento de Curazao Staten van Cura<;ao VOORZITIER DER STATEN VAN CURACAO Aan De Raad van Advies d.t.v. de ondervoorzitter mw. mr. L.M. Dindial Architectenweg no. 1 Willemstad, 13 juni 2018 Uw kenmerk: Uw brief: Ons nummer: oblh-/ V/17-18 Onderwerp: Aanbieding initiatief-ontwerp Op verzoek van de indieners bied ik u aan een initiatief-ontwerplandsverordening: "Ontwerplandsverordening tot wijziging van de Staatsregeling van Cura<;ao A.B.2010, no. 86 ( )". lngevolge het tweede lid, onderdeel a, van artikel 64 van de Staatsregeling van Cura<;ao en artikel 20 van de Landsverordening Raad van Advies wordt het dezerzijds op prijs gesteld het gevoelen van de Raad van Advies op deze initiatief-ontwerplandsverordening te mogen ontvangen, opdat de indieners rekening kunnen houden met de eventuele opmerkingen van de Raad van Advies, alvorens overgegaan wordt tot behandeling van onderhavige initiatiefontwerplandsverordening Hoogachtend, De Ondervoorzitter van de Staten, Wilhelminaplein 4 Willemstad Curar;ao telefon fax info@parlamento.cw website:

7 STATEN VAN CURA<;AO ZITTTNGSJAAR I 2- q LANDSVERORDENING tot wijziging van de Staatsregeling van Curayao (A.B. 2010, 86) No. I AANBIEDTNG Gebruikmakende van het recht van de Staten, toegekend in artikel 77 van de Staatsregeling van Curayao, hebben ondergetekenden hierbij de eer de Staten ter goedkeuring aan te bieden een ontwerplandsverordening strekkende tot wijziging in de Staatsregeling (A.B no. 86). Wi llemsta I I juni 20 18

8 STATEN VAN CURA<;AO ZITTINGSJAAR LANDSYERORDENJNG tot wijziging van de Staatsregeling van Cura9ao (A.B. 2010, 86) No. 2 ONTWERP In naam van de Koning! De Gouverneur van Cura9ao, In overweging genomen hebbende: Oat het wenselijk is de Staatsregeling van Curar;ao te wijzigen teneinde de mogelijkheid te scheppen het kiesrecht voor de!eden van de Staten toe te kennen aan ingezetenen van Curacao die geen Nederlander zijn. Heeft, de Raad van Advies gehoord, met gemeen overleg der Staten, vastgesteld onderstaande landsverordening. Artikel I De Staatsregeling van Cura9ao wordt als volgt gewijzigd A Artikel 6 wordt als volgt gewijzigd: I) Voor de tekst wordt de aanduiding ' I.' geplaatst. 2) Er wordt een lid toegevoegd, luidende: B 2. Bij landsverordening kan aan ingezetenen van Curacao die geen Nederlander zijn het in het eerste lid bedoelde recht worden toegekend. Artikel 43 wordt als vo lgt gewijzigd: Onder vernummering van het van het tweede lid tot derde lid wordt een lid ingevoegd, luidende: 2. Bij landsverordening kan onder daarbij te stellen voorwaarden het recht de!eden van de Staten te kiezen en het recht lid van de Staten te zijn worden toegekend aan ingezetenen van Cura.yao, die geen Nederlander zijn, mits zij 1

9 tenminste voldoen aan de vereisten die gelden voor ingezetenen die tevens Nederlander zijn. Artikel II Deze landsverordening treedt in werking met ingang van de dag na de datum van bekendmaking. Gegeven te Willemstad, [ ] 20 18, De Minister van Algemene Zaken Uitgegeven de Minister van Algemene zaken 2

10 STATEN VAN CURA<;AO STATEN VAN CURA~AO On tv. I 111M 11 7f1_1>1 No.: ZITT NGSJAAR I '2- q LANDSV ERORDENING tot wijziging van de Staatsregeling van Curayao (A.B. 2010, 86) No. 3 MEMORI E VAN TOELICHTING I. Algemeen deet In het ontwerp wordt het advies van de Raad van Advies van 7 juni 2016, RvA no. RAil 3-16-LY, gevolgd, zoals dat is gegeven naar aanleiding van een eerder door de indieners aan de Staten aangeboden initiatiefontwerp tot wijziging van het Kiesreglement (zittingsjaar ). In dat ad vies oordeelde de Raad dat een afzonderlijke wijziging van de Staatsregeling noodzakelijk is voor de inwerkingtreding van een wijziging van het Kiesreglement strekkende tot het toekennen van kiesrecht aan hen die geen Nederlander zijn, mits zij op de dertigste dag v66r die der kandidaatstelling voor de verkiezing van de!eden van de Staten tenminste gedurende vij f jaren onafgebroken ingezetenen van Curayao zijn en voldoen aan de vereisten voor een rechtmatig verblijf in Curayao en op de dag van de stemming de leeftijd van tenminste 18 jaar hebben bereikt. De Raad van Advies oordeelde dat een uitbreiding van het kiesrecht tot ingezetenen die geen Nederlander zijn niet verenigbaar is met zowel artikel 6 als artikel 43, eerste lid, van de Staatsregeling. De indieners menen dat van onverenigbaarheid met artikel 6 van de Staatsregeli ng geen sprake is, omdat daarin binnen de opsomming van grondrechten slechts het kiesrecht van ingezeten Nederlanders wordt beschermd. Oat laat de mogelijkheid dat recht eveneens toe te kennen aan ingezeten niet Nederlanders uiteraard onverlet. Tegelijk is er geen bezwaar tegen een aanvulling van artikel 6 van de Staatregeling, waarin de mogelijkheid van het toekennen van kiesrecht aan anderen dan ingezetenen met de Nederlandse nationalitiet wordt bepaald. In het ontwerp wordt daarom ook het oordeel van de Raad van Advies ten aanzien van de vermeende onverenigbaarheid van een uitbreiding van het kiesrecht met artikel 6 van de Staatsregeling gevolgd. Daarbij zij er op gewezen dat artikel 6 van de Staatsregeling voor ingezetenen die Nederlander zijn zowel het actieve als het passieve kiesrecht beschermd. Uiteraard kan een volgens het voorstel te voorziene nadere regeling bij landsverordening het kiesrecht van ingezeten niet-nederlanders beperken tot het actieve kiesrecht. Daarover wordt in het ontwerp geen standpunt ingenomen. Bij aanneming van de voorgestelde wijziging ontstaat geen grondwettelijk beschermd kiesrecht voor anderen dan ingezeten Nederlanders. Anders dan artikel 6 sluit artikel 43, eerste lid van de Staatsregeling door de gebezigde bewoordingen in beginsel wei een toekenning van het actieve kiesrecht aan anderen dan ngezeten Nederlanders uit. Het voorstel tot wijziging van de Staatsregeling beoogt de mogelijkheid te scheppen om bij landsverordening aan ingezeten niet-nederlanders onder te stellen voorwaarden ten minste het actieve 1

11 kiesrecht toe te kennen. Daarvoor is ook een wijziging van het Kiesreglement Cura9ao (A.B. 20 I 0, no. 87) noodzakelijk. Door de voorgestelde wijziging van de Staatsregeling ontstaat voor een dergelijke nadere regeling slechts de mogelijkheid, niet een recht. Daarbij zou de vraag gesteld kunen worden ofhet wei mogelijk is een onderscheid tussen actief en passief kiesrecht te maken bij de toekenning van kiesrecht, anders dan door het stellen van bijzondere eisen aan het lidmaatschapo van algemeen vertegenwoordigende organen. De discussie daarover valt echter buiten het bestek van de thans voorgestelde wijziging. Bij de regeling van het kiesrecht gaat het in algemene zin om nationaliteit en ingezetenschap. In de Staatsregeling is thans bepaald dat de gezamenlijkheid van de Nederlandse nationaliteit en het Cura~ose ingezetenschap het kiesrecht voor algemeen vertegenwoordigende organen, lees: de Staten, bepaalt. Die gezamenlijkheid van nationaliteit en ingezetenschap is echter geen noodzakelijke. De indieners menen dater aanleiding is om in die zin het ook mogelijk te maken het kiesrecht voor de Staten van Cura~o onder voorwaarden uit te breiden tot ingezetenen die geen Nederlander zijn. Het gaat daarbij om een groep van ingezetenen die weliswaar geen Nederlander zijn, maar bijvoorbeeld wei gedurende langere tijd door rechtmatig verblijf deel uitmaken van de Curas:aose gemeenschap. Zij betalen belastingen en zijn ook overigens onderworpen aan het in Cura~o geldende recht. Op grond daarvan maken zij deel uit van de Cura9aose samenleving, echter zonder thans het kiesrecht te hebben ten aanzien van de politieke organen van het land waarin de ook voor hen geldende rechten en plichten worden vastgesteld. Door de voorgestelde wijziging van de Staatsregeling wensen de indieners ten minste de mogelijkheid te scheppen onder voorwaarden ook aan hen het kiesrecht ten aanzien van de leden van de Staten toe te kennen. Volgens het tweede lid van artikel 46 van het Statuut voor het Koninkrijk kunnen de Ianden aan ingezetenen van het betrokkken land die geen Nederlander zijn het recht toekennen vertegenwoordigende lichamen te kiezen en het recht daarin gekozen te worden, een en ander mits daarbij tenminste de vereisten voor ingezetenen die tevens Nederlander zijn, in acht worden genomen. De beoogde wijziging van de Staatsregeling is daarmee in overeenstemming. Voor het voorafgaand inwinnen van het gevoelen van de regering van bet Koninkrijk bestaat geen noodzaak. Die noodzaak bestaat volgens artikel 44 van het Statuut voor het Koninkrijk slechts indien het een wijziging betreft van, onder meer. de artikelen die betrekking hebben op de fundamentele rechten en vrijheden. Ten aanzien van het kiesrecht gaat het daarbij om artikel 6 van de Staatsregeling. Het huidige artikel 6 blijft volgens het voorstel ongewijzigd bestaan als het eerste lid van artikel 6, zodat van enige beperking van het in artikel 6 van de Staatsregeling beschermde recht geen sprake is. Bovendien wordt de mogelijkheid tot uitbreiding van het kiesrecht tot ingezetenen van het betrokken land die geen Nederlander zijn voorzien in het tweede lid van artikel 46 van het Statuut voor het Koninkrijk. 2. Artikelsgcwijze toelichting Artikel I A Het huidige artikel 6 blijft ongewijzigd bestaan als het eerste lid van artikel 6. In een tweede lid wordt verwezen naar het in het eerste lid gegarandeerde recht. Oat betekent dat bij een mogelijk te maken wijziging van het Kiesreglement Curas:ao (A.B. 20 I 0 no. 87) on dec daarin n~e te bepalen voo.waa.-d~et k:pl

12 ingezeten niet-nederlanders kan worden toegekend, dat op dezelfde voet kan worden uitgeoefend als door in Curac;:ao woonachtige Nederlanders. Hoewel in Curac;:ao geen andere algemeen vertegenwoordigende organen dan de Staten bedstaan, is er geen bijzondere reden de tekst van artikel 6 in die zin te wijzigen. 8 In de voorgestelde wijziging van artikel 43 wordt eveneens het huidige artikel 43 gevolgd, waarin het kiesrecht ten aanzien van algemeen vertegenwoordigende organen nader wordt bepaald ten aanzien van het kiesrecht voor de leden van de Staten. De voorgestelde tekst maakt het mogelijk dat aan ingezeten niet-nederlanders voor de toekenning van het kiesrecht nadere eisen worden gesteld, die voor ingezeten Nederlanders niet gelden. Niet wordt een mogelijkheid geschapen dar onderscheid zou kunnen worden gemaakt ten aanzien van ingezetenen met de Nederlandse nationaliteit. Een dergelijk onderscheid zou onverenigbaar zijn met artikel 46 van het Statuut voor het Koninkrijk. Artikel II De Staatsregeling kent geen afzonderlijke regeling voor de behandeling van een wijziging van de Staatsregeling, waarbij ook de kiezers zich daarover zouden moeten kunnen uitspreken, bijvoorbeeld door een behandeling in tv ee lezingen met daartussen een ontbinding van de Staten. Aanneming van het ontwerp door de Staten betekent, behoudens de bekrachtiging en publicatie door de regering, de onmiddellijke inwerkingtreding van de landsverordening en de daarin voorziene wijziging van de Staatsregeling. Aanneming van een landsverordening tot verandering in de Staatsregeling vergt overeenkomstig artikel 112 van de Staatsregeling wet een twee derde meerderheid van de zitting hebben de I eden. 3. Financien Aanneming van het voorstel verandet1 vervolgens de regeling van het kiesrecht voor de leden van de Staten niet. Daartoe is een wijziging van het Kiesreglement Curac;:ao noodzakelijk. Bijgevolg zijn met de voorgestelde wijziging van de Staatsregeling geen financie e gevolgen.verbonden.